Ανασκόπηση 2025: Extreme Metal

Coroner - Dissonance Theory

Η πιο πολυαναμενόμενη επανεμφάνιση ενός σχήματος που κέρδισε μία σχεδόν λατρευτική εκτίμηση από το σύνολο των metal fans, έπειτα της παύσης του. Το "Dissonance Theory" δεν επιχειρεί να αναπαράγει την αισθητική τολμηρότητα του Grin ούτε να μιμηθεί το πειραματικό του εύρος· αντιθέτως, αναπλάθει το 1993 μέσα από μία σύγχρονη οπτική, αναθεωρώντας το παρελθόν με τη διεισδυτικότητα μουσικών που γνωρίζουν πλέον πού ακριβώς βρισκόταν το άρρητο «επόμενο βήμα» τους. Αντί να επαναπροσεγγίσουν μία παγιωμένη εξίσωση, επανερμηνεύουν δημιουργικά το ίδιο τους το παρελθόν, ανασύροντας ακόμη και την προ Mental Vortex αιχμηρή τους ιδιοσυγκρασία και μεταπλάθοντάς την σε ένα έργο που προβάλλει την παλαιά τους ευφυΐα μέσα από σύγχρονους κώδικες έκφρασης. Ο Tommy Baron, σε μία από τις πιο ευρηματικές φάσεις της πορείας του, προσεγγίζει τεχνικές και ιδέες που στην πρώτη δεκαετία των 00s θα ορίσουν σχήματα όπως οι Gojira και Nevermore, σε αγαστή σύμπνοια με το ειδοποιό Coroner πρόσημο. Ένα σπουδαίο έργο υψηλής ποιοτικής στάθμης, αντάξιο της σπουδαίας και απαιτητικής παράδοσης που οι ίδιοι καθιέρωσαν.

Harakiri For The Sky - Scorched Earth

Στο "Scorched Earth", οι Harakiri For The Sky βυθίζονται ακόμα πιο βαθιά στη συναισθηματική τους άβυσσο, μετατρέποντας το post-black metal σε όχημα υπαρξιακής εξάντλησης. Οι συνθέσεις ξεδιπλώνονται αργά, σχεδόν βασανιστικά, χτίζοντας κορυφώσεις που δεν εκρήγνυνται για εντύπωση αλλά για λύτρωση. Mια δουλειά που ζητά επένδυση χρόνου και ανάλογη διάθεση, ανταμείβοντας όσους αντέξουν την ένταση με μια εμπειρία που περισσότερο βιώνεται παρά ακούγεται. Αν μη τι άλλο, αυτή η δουλειά τους βρίσκει στην πιο ώριμη συνθετικά τους περίοδο.

Gaahls Wyrd - Braiding The Stories

Συνθέσεις λιτές αλλά φορτισμένες, με έμφαση στην ατμόσφαιρα και τη φωνητική ερμηνεία, που παραμένει υποβλητική χωρίς να καταφεύγει σε εύκολες ακρότητες. Ένας δίσκος περισσότερο πνευματικός παρά επιθετικός, που επιβεβαιώνει την ιδιαιτερότητα του δημιουργού του. Με εμφανή διάθεση πειραματισμού και ενσωμάτωσης στοιχείων από το ευρύτερο φάσμα του σκοτεινού ήχου, καταφέρνει να χτίσει μια ονειρική, στοιχειωτική σχεδόν ατμόσφαιρα. Κλείνοντας το μάτι σε gothic rock καταβολές, περισσότερο ανοίγουν ένα κουτί υποσχέσεων, παρά καταφέρνουν να καθιερωθούν ουσιωδώς ως μια αξιοσημείωτη δύναμη.

Amorphis - Borderland

Με ένα σερί δυνατών κυκλοφοριών, κάθε επόμενο βήμα κρίνεται με ολοένα και μεγαλύτερη δυσκολία. To τελευταίο πόνημα των Amorphis τους βρίσκει σε μια ίσως πιο απλοποιημένη έκδοση του εαυτού τους, κρατώντας όμως την ίδια μαεστρία στις χαρακτηριστικές μελωδίες που μόνο αυτοί ξέρουν να φτιάχνουν. Μουσικές πάντα όμορφες, οικείες, με την σκανδιναβική μελαγχολική σφραγίδα φαρδιά πλατιά. Ο κύκνος συνεχίζει ακάθεκτος το ταξίδι του.

The Halo Effect - March Of The Unheard

Οι The Halo Effect συνεχίζουν ακάθεκτοι την αναβίωση του σουηδικού melodeath από μέσα προς τα έξω, με το "March Of The Unheard" να μην προσπαθεί ούτε στο ελάχιστο να πρωτοτυπήσει. Μάλλον δε χρειάζεται κιόλας. Γνώριμα riffs και μελωδίες που δεν εγκλωβίζονται στη νοσταλγία, αλλά έχουν έναν αέρα επίκαιρο, κι αν μη τι άλλο πορωτικό.Με τους προπάτορες του χώρου να έχουν απωλέσει ένα κομμάτι της πάλαι ποτέ αίγλης τους, οι The Halo Effect παίζουν εδώ με απροκάλυπτη ειλικρίνεια. Δεν ανακαλύπτουν τον τροχό, αλλά τον γυρίζουν με σιγουριά.

Ereb Altor - Hälsingemörker

Το κατάμαυρο πνεύμα της δευτερογενούς Bathory-ικής κληρονομιάς, που εν πολλοίς ορίζει πτυχή των ακραίων αισθητικών, δεν θα μπορούσε επί χρόνια να έχει βρει καλύτερο καταφύγιο από τις μουσικές ψυχές των Ereb Altor. Στο φετινό τους άλμπουμ, οι Σουηδοί, μην γελιέστε, δεν αστόχησαν. Ο ματωμένος τους αετός απλώς, αφήνει περιθώρια επιβίωσης. Κυρίως, στα υμνητικά φωνητικά ρεφραίν, και τα riffs στις γέφυρες. ΟΚ, αφού φύγαμε από την μικροσκοπική ανάλυση, ας το λήξουμε απλά με το εξής. Είθε οι Ereb Altor να συνεχίσουν να δισκογραφούν, και είθε όλα τα μέτρια άλμπουμ να είναι έτσι. Σεβασμός.

In The Woods - Otra

Οι In The Woods… συνεχίζουν την ύστερη περίοδό τους με το Otra, με την αίσθηση της επανάπαυσης να το κάνει ένα ευχάριστο μεν, προβλέψιμο δε άκουσμα. H επένδυση στη μελαγχολία χάνει λίγο την ουσία της μέσα στο κυνήγι μιας κλινικής αρτιότητας, και η υπερανάλυση ιδεών στο τέλος αφήνει τον ακροατή αποπροσανατολισμένο. Μια κυκλοφορία με διάσπαρτες στιγμές ενθουσιασμού, χαμένη σε μια επίπλαστη επιτακτικότητα.

Dark Angel - Extinction Level Event

Το "Extinction Level Event" συνιστά μία ακραία μεταμοντέρνα εκτροπή, πλήρως ασύμμετρη προς την ένδοξη παράδοσή τους. Οι συνθέσεις δείχνουν διάσπαρτες και αμήχανες, ενίοτε πασχίζοντας να καταλήξουν σε ένα συνεκτικό μουσικό αφήγημα. Οι προσπάθειες να μιμηθούν το ύφος της κλασικής τους ταυτότητας - μίας αποτυχημένης προσπάθειας αποδόμησης του "Time Does Not Hea"l - καταλήγουν σε ένα wannabe αποτέλεσμα, το οποίο μοιάζει περισσότερο με καρικατούρα του εαυτού τους παρά με γνήσια εξέλιξη. Η συνολική εντύπωση είναι ενός δίσκου που παραπαίει ανάμεσα στην έλλειψη έμπνευσης και στην αναζήτηση μιας ταυτότητας που δεν κατορθώνει να ανασυστήσει. Η δε παραγωγή και ο άκριτος εναγκαλισμός της τεχνητής νοημοσύνης ενισχύουν περαιτέρω το αρνητικό πρόσημο.

Cradle Of Filth - The Screaming Of The Valkyries

Στο The Screaming Of The Valkyries, οι Cradle Of Filth δείχνουν να προσπαθούν να παραμείνουν επίκαιροι. Οι συνθέσεις είναι πιο συγκροτημένες, τα riffs πιο αιχμηρά και ο Dani Filth ακούγεται ανανεωμένος, χωρίς να χάνει το χαρακτηριστικό του ύφος. Πατώντας στη μυθολογία του παρελθόντος, μπολιάζει τις πιο πρόσφατες καταβολές, με το αποτέλεσμα να είναι αξιοπρεπές. Το όποιο παιχνίδι μουσικών καρεκλών πέρα από το κουτσομπολιό, μοιάζει να δίνει τις αναγκαίες ενέσεις ενέργειας στη μπάντα (τόσο μουσικά, όσο και σε δημοσιότητα). Το αν αρκεί αυτό, είναι άλλη κουβέντα.

Arch Enemy - Blood Dynasty

Το Blood Dynasty βρίσκει τους Arch Enemy να κινούνται με επαγγελματισμό και αυτοπεποίθηση στα γνώριμα μονοπάτια τους. Τα riffs είναι κοφτερά, τα ρεφρέν φτιαγμένα για μεγάλα stages και η Alissa White-Gluz παραμένει επιβλητική στο άλμπουμ που έμελλε να είναι και το κύκνειο άσμα της με τη μπάντα. Δεν πρόκειται για δίσκο που αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού, αλλά πιο πολύ μοιάζει με "αλλη μια μέρα στο γραφείο". Εξάλλου μια κονσέρβα έχουμε όλοι στο ντουλάπι μας, μπορεί να μην είναι η πρώτη επιλογή, αλλά είναι η καβάτζα που έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας.

Behemoth - The Shit Ov God

Όταν η μπάντα μετατρέπεται σε brand και το εφέ γίνεται το βασικό σημείο προσοχής, αναμενόμενα η μουσική περνάει σε δεύτερη μοίρα. Η παρέα του Negral μοιάζει εγκλωβισμένη στην επιτυχία του "Satanist", και προσπαθεί με μάλλον άκομψο τρόπο να μυρηκάσει τις ίδιες ιδέες, ελπίζοντας ότι η cringe-worthy τιτλοφορία θα τραβήξει και πάλι την προσοχή. Κάπου κούρασε όμως, και εν τέλει δεν μπορεί να το υποστηρίξει κιόλας. Όσες φωτιές και να ανάψεις επί σκηνής, δεν αρκεί για να μιμηθείς τη φωτιά του Προμηθέα.

Blut Aus Nord - Ethereal Horizons

Το Ethereal Horizons συνεχίζει την εξερεύνηση των Blut Aus Nord στα όρια του black metal και της καθαρής ηχητικής αφαίρεσης. Οι κιθάρες δημιουργούν στρώματα που περισσότερο αιωρούνται παρά επιτίθενται, ενώ η αίσθηση του χώρου είναι σχεδόν αποπροσανατολιστική. Πρόκειται για έναν δίσκο που προσφέρεται για βύθιση σε έναν κόσμο ψυχρό, απόκοσμο και βαθιά προσωπικό. Ακατάλληλο για playlists, κατάλληλο για προσεκτικές, εσωστρεφείς ακροάσεις.

Nightfall - Children Of Eve

H δισκογραφική επιστροφή των Nightfall χαρακτηρίζεται από έναν σαφή προσανατολισμό στη βαρύτητα. Επαναφέροντας παροδικά τις πιο μελωδικές τους πτυχές, συνεχίζουν στο ίδιο μονοπάτι που ξεκίνησαν με το "At Night We Prey". Χωρίς εκπλήξεις, με κάποιες δυνατές στιγμές, η μπάντα μοιάζει να ψάχνει ακόμη την ταυτότητα με την οποία νιώθει και η ίδια άνετα. Κι αν η συνεκτικότητα δεν είναι το ατού του, το "Children Of Eve" είναι φτιαγμένο από τα υλικά που θα ευχαριστήσουν όσους εκτίμησαν και τον προκάτοχό του.

Benediction - Ravage Of Empires

Το δεύτερο άλμπουμ στη νέα Benediction εποχή είναι συμπαγές, κατασταλαγμένο, κοφτό και σαρωτικό. Δεν ψάχνει τρόπους να ακουστεί έξυπνο, ψαγμένο ή εναλλακτικό, μπούρδες! Στέκεται στη δύναμη των riff, του thrash groove από τα late 90s της μπάντας και στην true βρετανική, death metal brutality. Μεγάλο όπλο η ογκώδης και δεμένη παραγωγή που μαζί με το πιο σύγχρονο (και μικρότερο σε ηλικία) rhythm section, το κάνουν να ακούγεται επίκαιρο στο σήμερα και όχι βρυχηθμός από το παρελθόν ενός legacy act. Χωρίς να αλλάζει τίποτα στη ζωή του death metal ακούγεται ακριβώς όσο πλήρες και πορωτικό θέλουμε από τους Benediction στο 2025.

Cryptopsy - An Insatiable Violence

Η δεύτερη εποχή των Cryptopsy ξεκίνησε με τον πιο αμφιλεγόμενο τρόπο. Hot take incoming: Το "The Unspoken King" δεν ήταν ποτέ τόσο κακό όσο θεωρήθηκε, ήταν διαφορετικό. Κάθε βήμα πάντως από εκεί και πέρα είναι τουλάχιστον καλό, με το προπερσινο "As Gomorrah Burns" να είναι στα κορυφαία tech death άλμπουμ της χρονιάς. Το "An Insatiable Violence" συνεχίζει στην ίδια κατεύθυνση με παρόμοια ποιοτικά επίπεδα. Η βασική διαφορά βρίσκεται στον ήχο, που εδώ είναι πιο μοντέρνος. Απαγορευμένη λέξη για Cryptopsy δίσκο ε; Είτε ναι, είτε όχι, δεν πιστεύω ότι θα απογοητευτεί κάποιο φέτος. Όλα δουλεύουν όπως πρέπει, καταιγιστικός Flo, υπερτεχνικά παιξίματα, αμέτρητες ιδέες, groove κι ο Matt εξαιρετικός.

Hirax - Faster Than Death

Οι Hirax δίνουν μια καθαρόαιμη δόση old‑school thrash που τιμά τις ρίζες τους και την 40χρονη ιστορία τους. Με εννέα κομμάτια γεμάτα νευρικά riffs, άμεσες φόρμες και την χαρακτηριστική επιθετική φωνητική παρουσία του θρύλου Katon W. de Pena, το άλμπουμ κινείται στο γνωστό πνεύμα που τους έκανε ξακουστούς στην underground κοινότητα. Κομμάτια όπως "Armageddon" και "Relentless" επιβεβαιώνουν τις δυναμικές των Hirax, κρατώντας ζωντανό το ενοχλητικό, θρασύ και οξυδερκές thrash πνεύμα.

Testament - Para Bellum

Οι Testament είναι εγγύηση ποιότητας όταν αναφερόμαστε στο thrash metal ιδίωμα και αυτό δεν άλλαξε ούτε στον τελευταίο τους δίσκο. Δίχως να αποκλίνουν από τα συνηθισμένα τους, οι Αμερικάνοι κατάφεραν να παρουσιάσουν ένα δυναμικό άλμπουμ με αξιοσημείωτες στιγμές, έχοντας μοναδικό ψεγάδι το γεγονός ότι το ίδιο έχουν πράξει και στο παρελθόν, με ελαφρώς καλύτερα αποτελέσματα. Δίσκος grower, σίγουρα όχι από τις διαλεκτές στιγμές της δισκογραφίας τους, αλλά δεδομένα σαφώς ανώτερο από την πλειονότητα του περίγυρου στο ιδίωμα τους.

Sodom - The Arsonist

Οι Sodom κατέχουν ακόμη εκείνη την ανόθευτη μαγεία που τους έκανε να ορίζουν το extreme metal πριν από 40 χρόνια. To "Arsonist" στέκει περήφανο και συντριπτικό, αφού οι Γερμανοί διακατέχονται, από τη σπάνια, σε επίπεδο βετεράνων, αρετή, του less is more. Φιλτράροντας με εμπειρία και ικανότητα, στον μέγιστο βαθμό, τα ουσιώδη και θεμελιώδη χαρακτηριστικά του ήχου τους, τα επικαλούνται κατά το δοκούν, δημιουργώντας με πάθος κι ένταση που δεν συνάδει με τα περασμένα -άντα της ηλικίας τους. Στο φόρο τιμής του "Witchfinder", δε, αποδίδονται τα δέοντα σε ένα σπουδαίο ντράμερ που μας άφησε νωρίς, όντας ένα συναισθηματικό κερασάκι σε ένα κάθε άλλο παρά «ευαίσθητο» υλικό.

Sacrifice - Volume Six

Μεγάλη επιστροφή αυτή των Καναδών thrash βετεράνων, από μόνη της αρκούντως σημαντική ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Έλα, όμως, που η μπάντα γυρίζει μετά από σχεδόν δεκαέξι χρόνια με έναν δίσκο που συνοψίζει την ουσία του old‑school thrash χωρίς να φοβάται μικρές εκπλήξεις. Ήχος - οδοστρωτήρας, τιμητική διασκευή στο "Trapped In A World" των Direction Action και γενικότερα μια αίσθηση ωριμότητας, δίνουν στον έκτο δίσκο τους τη στόφα της άξιας επιστροφής στη δισκογραφική δράση.

Destruction - Birth of Malice

Οι Destruction επιβεβαιώνουν για άλλη μια φορά γιατί παραμένουν κλασικοί του γερμανικού thrash. Το υλικό κινείται στα γνώριμα, επιθετικά μονοπάτια με καταιγιστικό riffing, χωρίς εκπτώσεις στην ένταση, ενώ οι ρυθμικές εναλλαγές και οι groove στιγμές κρατούν τον δίσκο ενδιαφέροντα στο μεγαλύτερο μέρος του. Τα κομμάτια φέρουν κοινωνικά και πολιτικά μηνύματα, όπως οφείλει ένας thrash δίσκος που σέβεται την ύπαρξη του, ενώ κάθε riff σε χτυπά κατευθείαν στο στομάχι, με το γνώριμο τρόπο που οι Γερμανοί έχουν εδραιώσει τα τελευταία 40 χρόνια.

Agriculture - The Spiritual Sound

Αισθάνομαι πως έχει γίνει μια τεράστια παρεξήγηση με τους Agriculture. Κι αυτό γιατί, παρόλο που σε κάθε νότα που παίζουν, αναδύεται το μεταμοντέρνο παρόν του ακραίου σύγχρονου ήχου που είναι αδύνατο να χωρέσει σε ταμπέλες, παράλληλα, η Τέχνη τους κουβαλά ατόφια την παράδοση του παραδοσιακού black metal την οποία το συγκρότημα αποπειράται, όπως όλοι οι σπουδαίοι της σκηνής, να διαρρήξει από μέσα. Η φετινή τους κυκλοφορία μπορεί να συνεχίζει την πορεία που τους καθιέρωσε ως μια από τις πιο ιδιόμορφες παρουσίες της αμερικανικής σκηνής, συνδυάζοντας black metal με post-hardcore, sludge και έντονα συναισθηματικά φορτισμένες μελωδίες, αλλά, συγχρόνως, φανερώνει κι ένα σχήμα με ανοιχτά αυτιά και ικανότητες να ηγηθεί της επόμενης ημέρας. Αριστούργημα που, δικαίως, χώρεσε στην 30αδα μας με τα καλύτερα άλμπουμ της χρονιάς.

Lamp Of Murmuur - The Dreaming Prince In Ecstasy

Οι Lamp Of Murmuur έχουν χτίσει το όνομά τους πάνω σε μια απόλυτα ελεγχόμενη αισθητική που συνδυάζει τη μελαγχολία των new romantics με τις πιο θεατρικές εκδοχές του black metal αλλά και τις πιο ορθόδοξες νορβηγικές ρίζες του είδους. Ο φετινός δίσκος τους συνεχίζει σε αυτή την κατεύθυνση, επενδύοντας σε riffs που πετάνε παγωμένα καρφιά, γοτθικές ατμόσφαιρες, και heavy metal μελωδίες. Οι κιθάρες παραμένουν το δυνατότερο χαρτί του συγκροτήματος, καθώς ο τρόπος που επαναλαμβάνονται υπνωτικά δημιουργεί μια αίσθηση τελετουργίας ενώ τα φωνητικά, άλλοτε αποστασιοποιημένα και κλειστοφοβικά κι άλλοτε κουβαλώντας μια επική παράνοια, περισσότερο συμπληρώνουν τις ενορχηστρώσεις παρά λειτουργούν ως φορέας ξεκάθαρης αφήγησης. Τέλος, η παραγωγή είναι αρκετά καθαρή ώστε το αποτέλεσμα να παραμένει μελωδικό χωρίς όμως να χάνει την απαραίτητη τραχύτητα, χαρίζοντας μας έναν black metal δίσκο που αποκαλύπτεται περισσότερο ως μια αισθητική εμπειρία, και λιγότερο ως μια ωμή επίθεση.

Yellow Eyes - Confusion Gate

Τρία στα τρία ως τώρα με αμερικανικά σχήματα και είναι νομίζω σαφές πως το black metal της άλλης πλευράς του Ατλαντικού, σήμερα αποτελεί την δεύτερη πατρίδα του και αυτή στην οποία ο ήχος δοκιμάζεται κι εξελίσσεται περισσότερο. Σε αυτό το σύμπαν, οι Νεοϋορκέζοι Yellow Eyes παραμένουν μια από τις πιο ιδιαίτερες και απαιτητικές προτάσεις του είδους. Η φετινή, έβδομη επίσημη κυκλοφορία τους, επιβεβαιώνει τη φήμη τους ως ένα σχήμα που προσεγγίζει το είδος με διάθεση να το εξερευνήσει και όχι να εγκλωβιστεί στην μονολιθικότητα του αλλά, την ίδια στιγμή, πετυχαίνει να κρατήσει ζωντανό τον πιο σκοτεινό πυρήνα του. Παρόλο λοιπόν που, εδώ, κανείς μπορεί να ακούσει folk, avant-rock, και ψυχεδελικές επιρροές, το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα γενναίο δείγμα σπουδαίου black metal που εξελίσσεται, διαλύεται και επανεμφανίζεται ως μια μουσική ασυμβίβαστη, που κινείται μακριά από τάσεις και, συνεχώς, αναζητεί νέους τρόπους έκφρασης, χωρίς να μασκαρεύεται ή να αλλοιώνεται, αλλά απλώνοντας τα πλοκάμια του σαν μια σταγόνα μαύρου μελανιού που πέφτει σε ένα ποτήρι με νερό, διαχέεται μέσα του, και το επικαλύπτει απόλυτα.

Havukruunu - Tavastland

Υπάρχει μια λεπτή ισορροπία που ξεχωρίζει τα τεράστια σχήματα που συνδυάζουν επικά στοιχεία και black metal από αυτά που, όταν το επιχειρούν, όχι απλώς αγγίζουν τα όρια του κιτς αλλά τα ξεπερνούν. Οι Havukruunu, ευτυχώς γι’ αυτούς και για εμάς, ανήκουν ξεκάθαρα στην πρώτη κατηγορία, αποτελώντας μια από τις πιο ενδιαφέρουσες φωνές του σύγχρονου φινλανδικού ακραίου ήχου. Στη φετινή τους κυκλοφορία - και καλύτερη τους μέχρι σήμερα - συναντάμε ξανά τον γνώριμο συνδυασμό επικού black metal και pagan αισθητικής μέσα από συνθέσεις που χτίζονται γύρω από πανίσχυρα riffs και χορωδιακά σημεία που ενισχύουν το αίσθημα συλλογικότητας, πολεμικής προετοιμασίας, και τελετουργίας, με τις μελωδίες να υψώνονται κομβικά, λειτουργώντας ως αντίβαρο στην ωμότητα των ενορχηστρώσεων, καταλήγοντας σε ένα τελικό αποτέλεσμα που είναι, ταυτόχρονα, προσβάσιμο και ακραίο.

Blackbraid - Blackbraid III

Οι Blackbraid έχουν πλέον καθιερωθεί ως μια από τις πιο πολυσυζητημένες παρουσίες του σύγχρονου black metal κι ένα από τα σχήματα που, οριακά, ξεπερνάνε τα όρια του ιδιώματος. Και ο τρίτος τους δίσκος έρχεται να τους παγιώσει σε αυτή τη θέση, συνδυάζοντας επικές black metal ατμόσφαιρες με έντονες folk αναφορές, διατηρώντας τις ταχύτητες στα ύψη, αλλά και εμποτίζοντας τον ήχο τους με νέα στοιχεία. Σε καμία περίπτωση δεν μιλάμε για κάποια ριζική αλλαγή πορείας, όμως, η νέα τους κυκλοφορία, μοιάζει πιο συμπαγής, πιο ώριμη, πιο συγκροτημένη και με την αυτοπεποίθηση που έχει πλέον ένα μεγάλο σχήμα που πατάει γερά στα πόδια του. Αν κάτι λοιπόν γίνεται σαφές, είναι ότι οι Blackbraid δεν ήταν αποτέλεσμα ενός στιγμιαίου hype, αλλά ένα project με σαφή καλλιτεχνική ταυτότητα και διάρκεια που περήφανα αναδιαμορφώνει το σήμερα του ακραίου ήχου.

Enter The Hypogeum: H Crepusculo Negro αντεπιτίθεται από τα βάθη των αιώνων και οι Volahn με το "Popol Vuh" κάνουν πλάκα σε κάθε επιφανή κυκλοφορία της χρονιάς στο ιδίωμα. To μαγευτικό black metal των Hexvessel βρήκε στόχο στο παγανιστικό "Nocturne", όπως έπραξε και η καταραμένη, μοντέρνα συμφωνία των Blood Abscission στο "II". Σε post-black metal ηχοτοπία, οι ηγέτες Der Weg Einer Freiheit στο "Innern" κέρασαν αρχοντιά, οι The Great Old Ones με το "Kadath" το έκαναν να φαίνεται εύκολο μάλλον, το "Lykke" των Sunken μεταφυσικό ψύχος, ενώ το "Helismus Aeternus" των Cross Bringer αστική αποψάρα, που δυστυχώς πέρασε στα ψιλά της φάσης. Στην Αγγλία οι Wode έβαψαν γοτθικές τις κιθάρες τους και έπειτα τις έκαψαν στο τεράστιο "Uncrossing The Keys" και οι Final Dose στο "Under the Eternal Shadow" ένα black/punk/dungeon-synth μπιλμπάο που πιάνει μυθικές δρομίσιες κορυφές. Σας αποχαιρετάμε με το black metal φινλανδικό τυρί του "In Our Home, Across The Fog" των Bloody Valkyria που θα σας εθίσει, και το αντιφασιστικό "Our Breath Is Not Ours Alone" των Terzij De Horde το κατάμαυρο μανιφέστο που οφείλετε να ακούσετε.

Caustic Wound - Grinding Mechanism Of Torment

Αν με ρωτούσατε ποιο ήταν το καλύτερο death metal άλμπουμ παλαιάς κοπής φέτος, η νέα κυκλοφορία των Caustic Wound θα αποτελούσε μία από τις πρώτες επιλογές που θα μου έρχονταν στο μυαλό. Κι αυτό γιατί οι Αμερικανοί, επηρεασμένοι από τον ήχο των αρχών των ‘90s, μας παρέδωσαν ένα άλμπουμ γεμάτο βρώμικα riffs, d-beat επιρροές και μια punk-οριζόντια ενέργεια που το κάνει να ξεχωρίζει. Η διάρκεια των κομματιών διατηρείται σύντομη, κρατώντας την ένταση και την αμεσότητα στα ύψη, το grind ποτέ δεν επικρατεί απόλυτα ώστε να καθιστά το τελικό αποτέλεσμα κάτι που απευθύνεται μόνο στους φίλους του είδους, ενώ, παντού, κυριαρχεί μια αίσθηση underground αλήθειας που κάνει σαφές το προφανές: Καμιά φορά 25 λεπτά είναι αρκετά.

Dormant Ordeal - Tooth And Nail

Αν πάλι με ρωτούσατε, ποιο death metal άλμπουμ κατάφερε να εκπροσωπήσει το τώρα του ακραίου ήχου και να το πάει ένα μικρό βηματάκι πιο μπροστά το 2025, τότε η τέταρτη ολοκληρωμένη κυκλοφορία των Πολωνών Dormant Ordeal θα μπορούσε κάλλιστα να ξεχωρίσει ως μια σπουδαία κατάθεση σύγχρονου τεχνικού death metal. Μέσα από περίπλοκα riffs, πυκνές ενορχηστρώσεις, και συχνές ρυθμικές αλλαγές, το συγκρότημα ξετυλίγει το όραμα του για μια Τέχνη βαριά, ασφυκτική, ασήκωτη, κι απαιτητική. Όμως, το βασικό του πλεονέκτημα είναι πως, παρά τα πολλά τεχνικά στοιχεία, το σχήμα αποφεύγει να ακουστεί ψυχρό, διατηρώντας μια έντονη συναισθηματική φόρτιση μέσα από μελαγχολικές και κατασκότεινες ατμόσφαιρες που καθηλώνουν τον ακροατή και τον κρατάνε προσηλωμένο από το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό.

Pissgrave - Malignant Worthlessness

Τι περιμένετε να είναι ένας νέος δίσκος των Pissgrave; Αν οι πρώτες λέξεις που σας έρχονται στο μυαλό είναι ακραίος, βίαιος, και μανιασμένος, τότε η φετινή τους δουλειά θα σας ανταμείψει με το παραπάνω καθώς δεν αφήνει περιθώρια για ανάσες ή εξωραϊσμούς. Η παραγωγή είναι old-school, τα riffs ασφυκτικά, και τα φωνητικά παραμορφωμένα κι απειλητικά. Οι Pissgrave δεν ενδιαφέρονται να εξελιχθούν με τη συμβατική έννοια. Πατάνε στην παράδοση των Deicide και των Necrophagia αλλά, παράλληλα, ξεδιπλώνουν τη δική τους πολεμική παράνοια, διατηρώντας μια απόλυτη συνέπεια στο όραμά τους και σε όσα μας έχουν υποσχεθεί. Ωμό και ασυγκράτητο death metal στην πιο ωμή του μορφή.

Hedonist - Scapulimancy

Με υπέροχο τρόπο, οι Hedonist μας παρέδωσαν έναν δίσκο που παντρεύει το παλιακό death metal με άπειρη γκρούβα κι επιρροές που κοιτάζουν στο αμερικάνικο hardcore και το σουηδικό crust. Το αποτέλεσμα είναι άμεσο και ξεχειλίζει επιθετική ενέργεια ενώ τα riffs είναι κοφτά, οι ρυθμοί φωνάζουν "ελάτε να πεθάνουμε αγκαλιασμένοι σε ένα τεράστιο moshpit" και η συνολική αίσθηση που σου αφήνει είναι αυτή της μεγάλης death metal γιορτής, όπως την εμπνεύστηκαν οι πρώτοι του είδους. Ο δίσκος δεν πλατειάζει, δεν αναζητά σύνθετες δομές, δεν προσπαθεί να εντυπωσιάσει μέσα από την τεχνική του κατάρτιση. Αντίθετα, ξεδιπλώνει τις απλές και καθημερινές αρετές του και ποντάρει στη φυσική αντίδραση του ακροατή. Οι πιθανότητες να χάσει, είναι μηδενικές.

An Abstract Illusion - The Sleeping City

Οι Σουηδοί An Abstract Illusion συνεχίζουν να κινούνται στο μεταίχμιο μεταξύ progressive και death metal, με τη ζυγαριά όμως πλέον να γέρνει περισσότερα στα μοντέρνα προοδευτικά στοιχεία και λιγότερο στις ακραίες εκδοχές του ήχου τους που, κυρίως, εκφράζεται μέσα από τα growls. Η φετινή τους δουλειά εστιάζει περισσότερο στη συνθέσεις και της ενορχηστρώσεις μέσα από μακρεσκελείς δομές, ατμοσφαιρικές εισαγωγές και σταδιακές κορυφώσεις που δημιουργούν την αίσθηση ενός έργου του οποίου τα κομμάτια δημιουργούν κάτι ενιαίο ενώ, συγχρόνως, το post-metal παρελθόν τους αναδύεται κι απλώνει το σκοτάδι του στο τελικό αποτέλεσμα. Δίσκος που απαιτεί χρόνο και προσοχή αλλά ανταμείβει τον ακροατή με μια ολοκληρωμένη ηχητική εμπειρία.

Enter The Hypogeum: To φρικιαστικό σπηλαιώδες metal των Phrenelith παραμένει ασταμάτητο στο "Ashen Womb" αλλά είναι η φεμινιστική εποποιία του "Coronation of the Grotesque" των Castrator που κέρδισε τις καρδιές μας. Οι Vacuous με το "In His Blood" τίμησαν στο έπακρο την αμερικανική κληρονομιά, όπως και οι LIK την σουηδική στο "Necro". Οι επίσης Σουηδοί Floating στο εντυπωσιακό "Hesitating Lights" συνδύασαν prog και gothic ευφάνταστα, ενώ οι Sanguisugabogg επιβεβαίωσαν και στο "Hideous Aftermath" πως είναι μια πραγματική μηχανή ωμής βίας. Σε πιο προοδευτικά μονοπάτια, οι Revocation στο "New Gods, New Masters" θέρισαν έμπειρα, οι Fallujah στο "Xenotaph" όπως και οι Obscura στο "A Sonication" αναθέρμαναν το ενδιαφέρον δίχως να συγκλονίσουν, και οι Rivers Of Nihil στην ομότιτλη κυκλοφορία τους επιχειρούν ένα υπερβατικό βήμα. Σε πιο καταραμένα, νεκρικά αργόσυρτα μονοπάτια, οι Hooded Menace στο "Lachrymose Monuments Of Obscuration" απέδειξαν πως είναι σημείο αναφοράς στο χώρο τους, ήταν όμως το "Pain Effulgence" των Innumerable Forms που υπέδειξε τις κορυφές του χώρου.

Void - Forbidden Morals

Οι Void, παρά το νεαρό της ηλικίας τους, συγκαταλέγονται ήδη στα πλέον καυτά ονόματα του σύγχρονου metal, γεγονός που οφείλεται πρωτίστως στο "Forbidden Morals", δίσκος που ερείδεται στο τεχνικό thrash των 80s, συνδέοντας την ιστορική μνήμη του ιδιώματος με συνθετική ευφυΐα και εκτελεστική αρτιότητα. Οι συνθέσεις διακρίνονται για τον νεανικό ενθουσιασμό και την πηγαία ορμή τους, ενώ ταυτόχρονα ενσωματώνουν μελωδικά στοιχεία της κλασικομεταλλικής παράδοσης. Το κιθαριστικό δίδυμο ισορροπεί ανάμεσα σε τραχύτητα και λεπτομέρεια, αποδίδοντας solos λειτουργικά και δραματουργικά εύστοχα. Ο Jackson Davenport ηγείται με του φωνητικό του εύρος και την περισσή αυτοπεποίθησή του, ενώ το rhythm section ενορχηστρώνει ένταση και υποδειγματική ροή συγκροτώντας ένα πολυστρωματικό ηχητικό σύνολο υψηλού επιπέδου.

Violator - Unholy Retribution

Οι Βραζιλιάνοι Violator επιστρέφουν με έναν δίσκο υψηλής οκτανικής έντασης, καταθέτοντας μια ωμή και κατά μέτωπο thrash metal επίθεση. Το "Unholy Retribution" αντλεί τη ραχοκοκαλιά του από το αμερικανικό thrash της χρυσής εποχής, χωρίς όμως να εγκλωβίζεται σε απλή αναπαραγωγή· αντίθετα, ενσωματώνει μία σύγχρονη επιθετικότητα που φέρνει στον νου revival σχήματα του ιδιώματος. Η ταχύτητα παραμένει καταιγιστική, τα riffs λυσσαλέα, και η συνολική αίσθηση διατηρεί εκείνη την ακατέργαστη παραφροσύνη των πρώιμων Slayer, διασταυρωμένη με τη ωμή blackened λύσσα του γερμανικού thrash.

Species - Changelings

Το "Changelings" συνιστά μια από τις πιο ευφυείς και απαιτητικές καταθέσεις του σύγχρονου tech-thrash. Πρόκειται για έργο που αρνείται τον εντυπωσιασμό της κενής δεξιοτεχνίας και επιλέγει τη συνθετική πυκνότητα, την προοδευτική σκέψη και το ουσιαστικό βάθος. Οι κιθάρες χαράσσουν κλίμακες που θυμίζουν Voivod και Coroner, ενώ το rhythm section λειτουργεί με ρυθμικές μετατοπίσεις και υπόγειο groove. Τα φωνητικά εναλλάσσονται με φυσικότητα, ενισχύοντας μία ατμόσφαιρα ψυχρής επιστημονικής φαντασίας, όπου το ανθρώπινο και το μηχανικό συνυπάρχουν. Η παραγωγή, διαυγής και βαριά, αναδεικνύει κάθε λεπτομέρεια χωρίς να αποστειρώνει το αποτέλεσμα. Ένας δίσκος ώριμος, στοχαστικός και απολύτως αναγκαίος. Για όλους.

Warbringer - Wrath And Ruin

Οι Warbringer συγκαταλέγονται δικαίως στις ελάχιστες μπάντες του thrash revival που επέδειξαν αντοχή στον χρόνο. Η έβδομη, πλέον, δουλειά τους επιχειρεί μία διεύρυνση του ηχητικού ορίζοντα, ενσωματώνοντας επικά, μελωδικά και προοδευτικά στοιχεία. Σε στιγμές, όπως στα "The Sword and the Cross" και "Cage of Air", η τόλμη αποδίδει, προσφέροντας εύρος και ατμόσφαιρα. Γενικότερα, στο "Wrath and Ruin", οι Warbringer φέρνουν στο προσκήνιο μια εξελιγμένη εκδοχή του thrash τους, όπου η παράδοση συναντά με άρτιο τρόπο το σύγχρονο ήχο. Οι Warbringer ανασυνθέτουν τις κλασικές φόρμουλες του Bay Area thrash, προσθέτοντας σύγχρονη παραγωγή και στιλιστικές παραλλαγές που αναδεικνύουν τόσο τα dueling leads όσο και τη ρυθμική πολυπλοκότητα, δημιουργώντας έναν δίσκο όπου η η παράδοση του ιδιώματος συνυπάρχει άρρηκτα με την τραχύτητα και την τεχνική δεινότητα.

Deathhammer - Crimson Dawn

Έκτο full length για τους Νορβηγούς Διόσκουρους, και η blackened thrash υφή αλά Destruction και Aura Noir παραμένει αναλλοίωτη. Ο δίσκος αποτελεί ύμνο στην αδυσώπητη επιθετικότητα και την 80s καφρίλα, με riffs που αναδεικνύουν το μέγεθος των επιρροών τους, ενώ οι φωνητικές εκρήξεις ακούγονται πιο… Schmier-ικές από ποτέ, επισφραγίζοντας το κάφρικο δέμας τους. Κάθε κομμάτι υπηρετεί το ιδίωμα με ακρίβεια, συνδυάζοντας πανικό από τα βάθη της νορβηγικής blackened παράδοσης με μανιακή black/thrash λύσσα, επιβεβαιώνοντας ότι οι Deathhammer παραμένουν αφιλόξενοι για κάθε συμβιβασμό.

Enter The Hypogeum:Τα καθαρόαιμα άτια των Paradox στο "Mysterium" και Cryptosis στο "Celestial Death" παραμένουν σίγουρα πονταρίσματα, είναι όμως το "Violence Prevails" των Chemicide που μπαίνει επιθετικά στην κούρσα. Το black/thrash, δηλαδή η καλύτερη μουσική του σύμπαντος, βρήκε εντυπωσιακές εκπροσωπήσεις στο μικρό έπος που είναι το "…Where Spirit Withers in its Flesh Constraint" των Hexecutor, τις σκοτεινές μελωδίες του "Swarming Angels & Flies" των Sarcator, που τους είδαμε και ζωντανά στα μέρη μας, όπως και το έμπειρο κουφάρι του "Kill All Idols" των Desaster. Τρία νέα κομμάτια των Midnight είναι αρκετά για μπάχαλα στο "Steel, Rust & Disgust" με τις διασκευάρες του, οφείλουμε όμως μια ελαφριά υπόκλιση στο "The Delusional Mystery Of The Self Part II" των Mental Devastation για το τεχνικό του χάος. Αποχαιρετούμε προσωρινά τις σκουρισμένες λεπίδες με ειδικές μνείες στον οδοστρωτήρα που είναι το επικό/δρομίσιο θρασοχέβι του "Greater Than Death" των Inhuman Nature και το εντελώς old-school πυρηνικό όπλο του φοβερού και τρομερού "Etherel Dominance" των Mortal Scepter. Μπαντάρα.

Mors Principium Est - Darkness Invisible

Το melodeath είναι χώρος με μικρά περιθώρια καινοτομίας. Στα πλαίσια του όμως οι Mors Principium Est κρατούν μια στάση εξερεύνησης διαφορετικών μειγμάτων που δεν τους αφήνει να κολλήσουν στη στασιμότητα. Οι πιο πολύπλοκες δομές, τα περισσότερα layers αλλά και ο σουηδικός προσανατολισμός στα riff δένουν άψογα με τη σινεματική ατμόσφαιρα και το μέγεθος που δίνει το συμφωνικό υπόβαθρο στο "Darkness Invisible". Τα μοντέρνα στοιχεία που έχουν αλιεύσει ακόμα κι από το symphonic deathcore λειτουργούν σωστά και ταιριάζουν με τη δυνατή παραγωγή, αλλά ταυτόχρονα οι Φινλανδοί αποφεύγουν με μαεστρία να ακουστούν εύκολοι και τετριμμένοι. Με ευκολία η καλύτερη πρόταση φέτος για το melodeath.

The Haunted - Songs Of Last Resort

Οι The Haunted έχουν κάνει πολλές στροφές στην καριέρα τους, πλησιάζοντας διαφορετικούς χώρους και ιδιώματα. Ότι όμως γούστα και να έχει το καθένα μας, δεν είναι διαπραγματεύσιμο πως τα δύο πρώτα άλμπουμ ήταν τα καλύτερα και ταυτόχρονα επιδραστικότερά τους. Από την επιστροφή του Aro και μετά έχουν βρει μια ισορροπία που τους ταιριάζει, αλλά φέτος αλλάζουν λίγο στα σημεία πηγαίνοντας πιο κοντά από ποτέ στον ήχο του αξεπέραστου "Made Me Do It". Με τα πιο old school melodeath riff που έχουν παίξει εδώ και χρόνια, κομμάτια δυναμίτες και μια παραγωγή ακριβώς όπως την οραματίζονταν, δίνουν το καλύτερο άλμπουμ τους στην τρέχουσα εποχή.

Allegaeon - The Ossuary Lens

Οι Allegaeon έχουν καταφέρει στα δεκαπέντε χρόνια που δισκογραφούν να μετράνε βήματα σε διαφορετικές ροπές του σκληρού ήχου. Από το Γκέτεμποργκ του πρώτου δίσκου, στον πιο metalcore ήχο του δεύτερου, την συμπαγή, τεχνική επίθεση του "Elements Of The Infinite" κι από εκεί στη πολυσύνθετη-προοδευτική δομή, με επιπλέον καθαρά φωνητικά, των τελευταίων δύο. Στον έβδομο δίσκο κρατάνε τον αναγνωρίσιμο χαρακτήρα που περιμένουμε, με όλα τα στοιχεία που τόσα χρόνια έχουν προσθέσει στην ταυτότητά τους, βάζοντας όμως και καινούργιες πινελιές. Τα μικρά cross από το death στο deathcore, μαζί με την πιο σφιχτή διάρκεια και τα μειωμένα Opeth σημεία, το κάνουν πιο άμεσο και αποτελεσματικό.

Destinity - Ascension

Αυτό εδώ είναι το καλύτερο Dark Tranquility άλμπουμ που έχει βγει εδώ και χρόνια. Ο μόνος λόγος που δεν πίνουμε νερό στο όνομα του, που πίνουμε, είναι γιατί κάνει τέλεια κάτι που έχει ξαναγίνει. Τί παράλογο επιχείρημα είναι αυτό θα πεις, και σε καταλαβαίνω, αφού είναι υπέροχο - είναι υπέροχο. Σωστά. Γι’ αυτό το έχουμε ακούσει 1472 φορές στους επτά μήνες που έχει βγει. Κάθε φορά κοπανιόμαστε σαν πιτσιρίκια και περνάμε τόσο καλά που σπάνια αποφύγουμε το repeat. Το τρίτο συνεχόμενο. Που ήταν τόσα χρόνια; Αλλού, αλλά τώρα βρίσκονται εδώ και το καλό που τους θέλουμε, να μείνουν. Το πρώτο riff του "Light Up Your Sky" είναι ο λόγος που ακούμε melodeath.

Nephylim - Circuition

Οι Ολλανδοί, στο δεύτερο δίσκο τους, φτιάχνουν ένα ποιοτικό σύνολο που έχει σημαντικές κορυφές, οδηγούς για το αύριο. Η ανάπτυξη του ήχου, μέσα στα όρια των διαφορετικών υφών του ιδιώματος, είναι αυτή που ανοίγει το δρόμο για σοβαρές προσδοκίες. Περνάνε από τους Be'lakor, στα riff του Γκέτεμποργκ, τη στιβαρότητα των Amon Amarth, τις μελωδίες των Amorphis και την Insomnium ατμόσφαιρα. Μάλιστα το κάνουν καλά, χωρίς άγαρμπες μετατοπίσεις. Υπάρχουν σημεία που θα σε κάνουν να μιλήσεις για το καλύτερο melodeath της χρονιάς, αλλά το σύνολο δεν είναι εκεί. Είναι όμως τόσο καθαρά τα σημάδια για το μέλλον τους, που είναι αδύνατο να τα αγνοήσουμε.

Enter The Hypogeum: Οι Omnium Gatherum δεν ξάφνιασαν κανένα με το δέκατο δίσκο τους, κινούμενοι στα μονοπάτια του φινλανδικού μελωδικού death που τόσο καλά ξέρουν, ήταν κλειδωμένο ότι θα έβγαζαν άλλο ένα πολύ καλό άλμπουμ. Το ίδιο μπορούμε να πούμε χωρίς κανένα άγχος και για τους In Mourning, που στο "The Immortal" ενώνουν ολόσωστα τις σουηδικές μελωδίες με τα prog και τα ατμοσφαιρικά μέρη για ένα ποιοτικότατο αποτέλεσμα. Οι Suotana κυκλοφόρησαν το αξιόλογο δεύτερο μέρος του "Ounas", που όμως δεν εντυπωσίασε όπως το πρώτο, ενώ οι After Earth μας χάρισαν μερικές πολύ δυνατές συνθέσεις, σε διάφορες τάσεις του ήχου, με τη δεύτερη δουλειά τους. Οι Eluveitie δεν ενθουσίασαν τα πλήθη αλλά κράτησαν ευτυχισμένα τα δικά τους, σύγχρονα, οπαδικά αυτιά, σε αντίθεση με τους Before The Dawn που με το "Cold Flare Eternal" επέστρεψαν, ευτυχώς, στις ποιοτικές δουλειές που περιμένουμε από αυτούς. Η κυκλοφορία όμως που έφερε τα περισσότερα χαμόγελα αισιοδοξίας, ήρθε από τους Slow Fall που με το τρίτο τους άλμπουμ χτίζουν ένα πολύ καλό όνομα, χωρίς μάλιστα να μένουν μουσικά κι αισθητικά στάσιμοι.

Teitanblood - From The Visceral Abyss

Η αναζήτηση για το πιο ακραίο φετινό άλμπουμ - κι αναντίρρητα ένα από τα καλύτερα - είχε ήδη λήξει από τις αρχές της άνοιξης, όταν οι Ισπανοί άρχοντες Teitanblood κυκλοφόρησαν το δαιμονικό τέταρτο άλμπουμ τους. Η βία, ο τρόμος, ο εναγκαλισμός με τις βαθύτερες αβύσσους καιροφυλακτεί σε κάθε γωνία αυτού του άλμπουμ, είτε πρόκειται για υπερηχητικά thrash ξόρκια, είτε για αργά, ύπουλα μέρη. Κάτω όμως από την βαρβαρότητα και την ακρότητα, οι Teitanblood διαθέτουν πολλή περισσότερη τέχνη απ’ όσο νομίζεις, με την δουλειά στα leads και τα τύμπανα να είναι απλως αποστομωτική. Ένας καταπληκτικά ακραίος δίσκος, μια αληθινή ηχητική πόρτα για την κόλαση.

The Ominous Circle - Cloven Tongues Of Fire

Παραμένοντας στην Ιβηρική για το δεύτερο full length των Πορτογάλων The Ominous Circle, θα συναντήσουμε ένα διαβολικό χάος βουτηγμένο στην μαυρίλα και την μεγαλοπρέπεια. Η μπάντα διαθέτει βέβαια και αρκετά αργά death doom σημεία, τα οποία όμως παραδόξως μάλλον χτίζουν εντάσεις, παρά τις ρίχνουν. Τα ζωώδη φωνητικά και η πολύ ιδιόμορφη ατμόσφαιρα που χτίζει η μπάντα υπονοοεί κάτι το μη-ανθρώπινο - κάτι το οποίο πρέπει να μοχθήσεις για να κατανοήσεις και να δαμάσεις. Ταυτόχρονα όμως, μοιάζει και αδύνατον να μην το απολαύσεις.

Qrixkuor - The Womb Of The World

Το δεύτερο άλμπουμ του βρετανικού αυτού σχήματος δεν αφήνει πολλές αμφιβολίες για το πόσο φιλοδοξο είναι: δίπλα στο τυπικό σπηλαιώδες black/death metal βρίσκεται μια συμφωνική ορχήστρα 15 ατόμων, με αποτέλεσμα τα δύο είδη να συνυπάρχουν και να συνδιαλέγονται με τρόπο μάλλον πρωτόγνωρο για το extreme metal. Αυτό, όχι μόνο δεν αφαιρεί από την ακρότητα του άλμπουμ αλλά μάλλον την ενισχύει, προσδίδοντας νέα (και αναπάντεχα) βάθη στις ήδη εξαιρετικές συνθέσεις. Ένα ολοκληρωμένο, αυτόφωτο, φιλοσοφικό έργο που λάμπει σαν μαύρο διαμάντι.

Defacement - Doomed

Μετά το θαυμάσιο περσινό "Duality", οι Ολλανδοί Defacement επιστρέφουν άμεσα και τίποτα δεν μοιάζει ικανό να ανακόψει την αναρρίχηση τους στην κορυφή του ευρωπαϊκού dissonant black/death. Στο "Doomed" ηχούν πιο πολυεπίπεδοι από ποτέ: δίπλα στα απολύτως χαοτικά τους riffs και τους ακατανόητος ρυθμούς, φωλιάζουν και πιο προσιτά μελωδικά μέρη, σε συνθέσεις απρόβλεπτες που αλλάζουν σε κάθε στροφή. Η τεχνική τους και οι πυκνές τους δομές ενισχύουν όμως το σκότος της θαυμάσιας μουσικής τους, παρά το γεγονός πως σε κάποια μέρη βρισκόμαστε κοντά στο post-metal. Οι ακροάσεις ανταμείβουν.

Malthusian - The Summoning Bell

Χρειάστηκε να περάσουν επτά χρόνια από το αβυσσαλέο "Across Deaths", όμως το δεύτερο άλμπουμ των Ιρλανδών Malthusian άξιζε την αναμονή. Κάτω από την σκεπή μεγάλου label, η μπάντα γέρνει πλέον λίγο πιο πολύ προς το death metal στοιχείο από ότι στο παρελθόν, όμως η αισθητική παραμένει πίσσα, το riffing πολεμικό και η ατμόσφαιρα αδιαπέραστη. Η δουλειά τους είναι πιο εκτεταμένη και η soundtrack-ική αίσθηση της μουσικής τους λίγο πιο προφανής, η ουσία όμως παραμένει απαράλλαχτη: cavernous death που κοιτάζει από κοντά το πάνω ράφι.

Enter The Hypogeum: Οι τρομοκράτες Revenge συνεχίζουν την πολεμική τους ρητορική στο "Violation.Strife.Abominate" και οι υπερ-παλαίουρες Χιλιανοί Death Yell με το εντυπωσικό "Demons Of Lust" παραδίδουν μαθήματα ‘80ς ιστορίας. Το "De Nemesis Omnes et Omnia" των Antiversum είναι ένα ατμοσφαιρικό, απαιτητικό έργο, σε αντίθεση με το "Viribus Unitis" των 1914, που αποτελεί μια από τις πιο προσιτές στιγμές του ήχου φέτος. Σε πιο πειραματικά μονοπάτια, οι Hexrot στο "Formless Ruin of Oblivion" γεννούν εφιαλτικές δυσαρμονίες, οι σπουδαίοι Light Dweller στο "The Subjugate" αποτελούν την καλύτερη μπάντα που δεν έχεις ακούσει, και οι Νορβηγοί Felgrave στο "Otherlike Darknesses" συνθέτουν ψυχεδελικά ηχοτοπία. Σε πιο πηχτούς τόνους, το στριφνό χάος των Noise Trail Immersion τιθασεύεται στο "Tutta La Morte In Un Solo Punto", είναι όμως ο τιτάνιος μονόλιθος που εξαπέλυσαν οι Phobocosm στο "Foreordained" που μένει όρθιος στο τέλος του κόσμου.

Kostnatění - Přílišnost (Excess)

Είναι ο D.L, ο άνθρωπος πίσω από το σχήμα των Kostnatění, ο πιο ταλαντούχος νέος avant-metal δημιουργός; Παρά τον τεράστιο συναγωνισμό, κλίνουμε προς την κατάφαση, με το τρίτο τους άλμπουμ να ξεχειλίζει έμπνευση, τόλμη και θράσος. Οι Kostnatění επιχειρούν τα πιο τρομερά πειράματα μέσα σε τρίλεπτες συνθέσεις, βάζουν genres να συγκρούονται, καταδύονται σε microtonal κουρδίσματα και καταφέρνουν - ω, θεοί του metal! - να ακούγονται διασκεδαστικοί, ενώ δημιουργούν avant-black metal θύελλες. Μια μοναδική κι απολαυστική μπάντα, από κάθε άποψη, σε ένα από τα πιο σοκαριστικά extreme άλμπουμ της χρονιάς.

Imperial Triumphant - Goldstar

Αν και το "Goldstar" φαίνεται σαν η πιο προσβάσιμη στιγμή στην δισκογραφία των χρυσών Νεοϋορκέζων, παραμένει ένα άλμπουμ με ανεξίτηλη την σφραγίδα ενός εκ των καλύτερων extreme γκρουπ της τελευταίας δεκαετίας. Υπάρχει ακόμα βέβαια αρκετός χώρος για παλιομοδίτικη ακρότητα και μπόλικες δυσαρμονίες, αυτή όμως η μουσική μητρόπολη χωράει και πολλές ακόμα παρεμβάσεις, από αναφορές σε κλασική μουσικη και jazz μέχρι παραμορφωμένες Beatles διασκευές. Οι Imperial Triumphant παραμένουν πολύ μεγάλοι, αν και αυτή την φορά ίσως κλείνουν το μάτι (με τρόπο) και προς το prog κοινό.

Hypomanic Daydream - The Yearning

Λατρεύουμε τα άλμπουμ που δεν μπαίνουν σε κουτάκια - και αλήθεια, που να χωρέσει τούτο εδώ το ακατάσχετο όργιο; Τεχνικό death metal, ενίοτε θεατρικά καθαρά φωνητικά και κορώνες, παλαβές μελωδίες και μια μουσική που εμπνέεται από "RPG μάχες, παράξενο metal και από το Rock In Opposition κίνημα". Το "The Yearning" όμως δεν μένει ναρκισσιστικά κλεισμένο στην παραξενιά του αλλά επιχειρεί αυθεντικά να εκφράσει μια πρωτοποριακή φωνή που κοιτάει με την ίδια ευλάβεια τα ιερά avant-garde τέρατα των 80s και τις εξελίξεις στο σύγχρονο extreme tech μέταλλο.

Grey Aura - Zwart Vierkant: Slotstuk

Αν υπήρχε βραβείο "καλύτεροι Dodheimsgard της χρονιάς", οι Ολλανδοί Grey Aura θα το έπαιρναν σπίτι τους - και Manes, και Code, και Ved Buens Ende, να προσθέσουμε. Βάλε τώρα και σαν κερασάκι στην τούρτα ένα ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΟ concept που εμπλέκει τον σουρεαλισμό μέσω ζωγραφικής και λογοτεχνίας και, voila, ιδού ένα κορυφαίο avant-metal διαμάντι. Οι jazz πινελιές είναι από το πιο πάνω ράφι, σε ένα άλμπουμ που ήδη σφύζει από ζωή, από φαντασία και από δημιουργική εκλεκτικότητα.´Οσοι έχετε ιδιαίτερο δέσιμο με τις νορβηγικές παλαβομάρες που ξεκίνησαν τον προηγούμενο αιώνα, εδώ θα βρείτε το νέο σας έρωτα.

Sum Of R - Spectral

Οι αισθητικές αφετηρίες των Sum Of R ίσως βρίσκονται αλλού, κυρίως στην ψυχεδέλεια και το krautrock, το "Spectral" όμως είναι ακραίο μέσα στην μαύρη του καρδιά. Κοιτάει κατάματα το χάος - ενίοτε μάλιστα βάζει και τον Vicotnik να πετάξει άδεια κουτάκια μπύρας στην άβυσσο, τίτλος της χρονιάς; - και συγκροτεί ένα ζοφερά δημιουργικό έργο, πνευματικό και τελετουργικό. Αν φανταστείς τους Sum Of R ως τα πιο drone ξαδέρφια των Oranssi Pazuzu δεν βρίσκεσαι πολύ μακριά, καλύτερα όμως να ανακαλύψεις μόνος/η αυτό το σκοτεινό avant-garde θηριάκι. Γαβγίζει, δαγκώνει αλλά και γοητεύει.

Enter The Hypogeum: Σε παράξενα drone metal μονοπάτια οι The Overmold των Barr/Wyskida, χτίζουν στο ομώνυμο άλμπουμ τους κατάμαυρα αυτοσχεδιαστικά μνημεία, όπως και οι Menace Ruine μπλέκουν τον θάνατο με τα παγανιστικά ξόρκια στο μυστηριώδες "The Colour Of The Grave Is Green". Σε πιο "τυπικές" extreme metal αναζητήσεις, οι Exterior Palnet δοκιμάζουν τα όρια του avant-black (και του OCD μας) στο "Haragma II", οι Veilburner συνεχίζουν το καλό τους σερί με το "Longing For Triumph, Reeking Of Tragedy", κι ο Theophonos αδυνατεί να βάλει χαλινάρι στις εφιαλτικές δυσαρμονίες του "Allegheny Rains". Οι ανερχόμενοι Fleshvessel παίρνουν με το "Obstinacy: Sisyphean Dreams Unfolded" την δεύτερη θέση στο καλύτερο θεατρικό avant-metal για φέτος (πίσω από τους Hypomanic Daydream), ενώ το "Amidst The Flames, May Our Organs Resound" της Mütterlein είναι αρκετά βιομηχανικά πνιγηρό για να σου φράξει την ανάσα. Το ομώνυμο άλμπουμ των Sleep Paralysis είναι τρομερά παράξενο μα και ενδιαφέρον, οι Lychgate κοιτάζουν ψηλά με το τολμηρό "Precipice", ενώ το "The Convalescence Agonies" των Weeping Sores είναι προοδευτικό extreme metal με την αρχοντική αύρα του τεράστιου Doug Moore.

Martröð - Draumsýnir Eldsins

Αν υπάρχει ένα black metal άλμπουμ που κυκλοφόρησε το 2025 και συμπυκνώνει εντός του άψογα τα καλύτερα στοιχεία των κορυφαίων black metal σκηνών του 21^ου αιώνα, είναι το μανιφέστο των αμερικανοισλανδών. Εννέα χρόνια έπειτα από το "Transmutation Of Sins" EP που έκοψε την ανάσα, οι Martrod επιστρέφουν και διαλύουν τα πάντα στο διάβα τους. Αυτό το ντεμπούτο, είναι τόσο στοχευμένο και πυκνό, διαθέτει τέτοια ορμή, που μοιάζει έτοιμο από καιρό για να σκάσει πάνω μας. Που ξέρεις, μπορεί και να ήταν. Σίγουρα όμως, είναι ένα αριστούργημα που απευθύνεται σε αυτιά που θέλουν να παρακολουθούν τις πραγματικές εξελίξεις στον ήχο. Παράλληλα, ακούς και το, επίσης ντεμπούτο, των Vörnir, alter-ego της μπάντς, ονόματι "Av Hädanfärd Krönt", για μια πιο ψυχωμένη - και ψυχρή - εκδοχή του ίδιου δράματος. 2/2.

Uulliata Digir - s/t

Σε μια χρονιά που το avant-garde black metal παρέμεινε η αιχμή του δόρατος στις εξελίξεις του σκληρού ήχου, το ντεμπούτο των Πολωνών αποτέλεσε ένα από τα καλύτερα κρυμμένα χαρτιά του. Οι Uulliata Digir με πέντε συνθέσεις αποφάσισαν να πλέξουν μια μεγάλη γκάμα επιρροών, να ισορροπήσουν ανάμεσα σε πρόοδο και θεατρικότητα, φωνητικές ερμηνείες που σκίζουν τον ουρανό και ρυθμικά μέρη (και σαξόφωνα) που οδηγούν σε υπαρξιακή κρίση, και να κερδίσουν αβίαστα τις εντυπώσεις. Ένα μεγάλο συγκρότημα μας συστήθηκε ετσιθελικά και μας πήρε από τα μούτρα.

Verdalack - Force From The Grave

Μέλη των Significant Point, Military Shadow, Bafomet, Disgunder κλπ αποφάσισαν να παίξουν ένα συνδυασμό speed metal & burning spirits. Κοινώς, κιθάρες που κεντάνε με γκάζια και σοβαρά leads & solos πάνω σε πραγματικά παλααιομοδίτικα ρυθμικά μέρη, πάνκικα φωνητικά, και μια υποβόσκουσα εποποιία που διακατέχει τις κακοτράχαλες συνθέσεις αυτού του ντεμπούτου. Το βρυκολακιασμένο νεκρικό ταχυμέταλλο των Verdalack διαθέτει ήχο και άποψη για σεμινάριο, και ελπίζουμε περισσότερες μπάντες να παίξουν ΕΤΣΙ.

Zeicrydeus - La Grande Hérésie

Στο "La Grande Hérésie", παρουσιάζεται ένας τολμηρός συνδυασμός Hellenic black metal με έντονα heavy στοιχεία. Οι συνθέσεις, μεγάλες σε διάρκεια, εναλλάσσουν επικές, galloping φόρμες με σκοτεινές, μυστηριακές ατμόσφαιρες, δημιουργώντας μια θύμηση παλιών, καλών Necromantia. Το μπάσο αναδεικνύεται ως πρωτεύον μέσο μελωδικής έκφρασης, ενώ οι διακυμάνσεις στις δομές κρατούν τον ακροατή συνεχώς προσηλωμένο. O Καναδός Philippe Tougas κατάφερε να κυκλοφορήσει ένα δίσκο που θα ζήλευαν πολλά σχήματα του μεσογειακού black metal χώρου, ανακαλώντας στο νου σχήματα - θρύλους όπως οι πρώιμοι Rotting Christ και οι Varathron.

Malefic Throne - The Conquering Darkness

Δύο χρόνια έπειτα από το ομώνυμο EP τους, οι αξιοσέβαστοι Malefic Throne αποφάσισαν να εξαπολύσουν μια πολιορκία διαρκείας. Οι Steven Tucker (μπάσο/φωνητικά - Morbid Angel), Gene Palubicki (κιθάρες - Angelcorpse, Perdition Temple, Blasphemic Cruelty) και John Longstreth (drums - Origin, Hate Eternal, ex-Angelcorpse) παίζουν μεν ακριβώς όπως περιμένεις με βάση τα βιογραφικά τους, το death metal τους είναι έρπον, η παραγωγή αναμενόμενα «αμερικανική», οι black/death σκιές διακριτικά παρούσες, αλλά το αποτέλεσμα ηχεί φρέσκο. Πράγμα ούτε εύκολο, ούτε αυτονόητο. Η ένωση υπερβαίνει τα επιμέρους.

Enter The Hypogeum: Υπό το όνομα Tiktaalika ο Charlie Griffiths στο "Gods Of Pangaea" τιμάει τις ‘90ς thrash αγάπες του, ενώ μύστες παλαίουρες Nορβηγοί ως Jordsjuk στο "Naglet Til Livet" παίζουν ψυχωμένο black metal για μια νέα αρχή. Το "Ego Dissolution" των Ancient Death είναι το death metal ντεμπούτο της χρονιάς. Από black-thrash γεννήσεις έχουμε το μικρό θαύμα του "Sciomancy, Malediction & Rites Abominable" των Necromaniac, στο crossover thrash του "Never Known Peace" οι Doomsday κέρασαν φάπες, και στο speed metal skateboarding του "Withering Tides" οι Axetasy αγαπητή κλωτσοπατινάδα. Σε πιο πειραματικά και απαιτητικά ηχοτοπία, το ομότιτλο ντεμπούτο των Changelling είναι μια μικρή prog-death εκπληξούλα, και στο "Rɡyaɡ̇dźé!" ο mainman των Οπλίτης παρουσιάζεται ως Smiqra, χώνει σαξόφωνα και μεταμοντερνισμό για ένα avant-thrash υπερ-έπος.

Dephosphorus - Planetoktonos

Εξελίσσοντας περαιτέρω τον γνώριμο death/grind πυρήνα τους, οι Dephosphorus ενσωμάτωσαν πιο καθαρά crust και d-beat στοιχεία, χωρίς να μειώνουν την ωμότητα. Η παραγωγή παραμένει πυκνή και καταπιεστική, οι συνθέσεις μεστές, ενώ ο πολιτικός λόγος παραμένει κεντρικός, λειτουργώντας οργανικά στο συνολικό αποτέλεσμα. O "Planetoktonos" τους είναι ένας ατμοσφαιρικός, απαιτητικός δίσκος ακραίας τέχνης, κι ένα εξαιρετικό δείγμα πρώτης γνωριμίας για όσους δεν γνωρίζουν το ποιόν της μπάντας ήδη.

Acid Death - Evolution

Οι Acid Death, διαχρονικοί αρχιτέκτονες του ελληνικού prog-death/thrash, επιστρέφουν με το "Evolution" καταθέτοντας μία απολύτως συνειδητή δήλωση ωριμότητας. Ο δίσκος δομείται πάνω σε σύνθετες, καλοζυγισμένες φόρμες, όπου η τεχνική ακρίβεια, τα μεθοδικά tempo shifts και η μελωδική ανάπτυξη συνυπάρχουν χωρίς ίχνος επιδειξιομανίας. Οι κιθάρες αναπτύσσουν ευρηματικά riffs, το rhythm section λειτουργεί ως ενιαίος μηχανισμός ώθησης και τα φωνητικά διατηρούν την επιθετικότητα και τη νοηματικής τους ευκρίνεια. Οι συμμετοχές των Kelly Shaefer και James Murphy δε λειτουργούν ως φετίχ κύρους, αλλά εντάσσονται οργανικά, ενισχύοντας το ιστορικό βάθος και τη διαγενεακή συνομιλία του άλμπουμ. Random’s Manifest δεν είναι, αλλά πρόκειται για έναν αρκετά καλό δίσκο.

Euphrosyne - Morus

Οι Euphrosyne παρουσιάζουν μια πιο εστιασμένη και ώριμη εκδοχή του post-black/doom ήχου τους, με έντονη συναισθηματική φόρτιση και κινηματογραφική ατμόσφαιρα. Οι συνθέσεις αναπνέουν περισσότερο, χτίζονται σταδιακά και δίνουν χώρο στη μελωδία χωρίς να χάνουν τη σκοτεινή τους βαρύτητα. Η παραγωγή είναι προσεγμένη, αναδεικνύοντας τις δυναμικές κορυφώσεις και τα φωνητικά που κινούνται ανάμεσα στην απόγνωση και την εσωστρέφεια. Ομολογουμένως, όπως φανερώνει και το φινάλε του δίσκου με το υποβλητικό "Lilac Ward", το θεματικό "Morus" είναι ένα μεγαλεπήβολο εγχείρημα που κερδίζει τις εντυπώσεις.

Fell Omen - Invaded By A Dark Spirit / Caelid Dog Summer

Οι Fell Omen παραμένουν πιστοί στον παραδοσιακό black metal άξονα, δίνοντας όμως μεγαλύτερη έμφαση στη σύνθεση και την ατμόσφαιρα παρά στην ωμή ταχύτητα. Στο προσωπικό ντεμπούτο του Spider Of Pnyx, όπως και στον πιο ευθύ διάδοχό του μερικούς μήνες μετά, τα κομμάτια ξεδιπλώνονται με υπομονή, βασισμένα σε επαναληπτικά riffs και σκοτεινή μελωδικότητα, χτίζοντας μια έντονα τελετουργική αίσθηση. Οι εναλλαγές ρυθμού και η λιτή δομή των συνθέσεων ενισχύουν τη συνοχή του δίσκου, ο οποίος απευθύνεται ξεκάθαρα σε ακροατές που αναζητούν αυθεντικό, μονολιθικό black metal χωρίς εκπτώσεις.

No Hand Path - Μυστικισμός της Ενηλικίωσης

Στο τελευταίο τους άλμπουμ, οι No Hand Path εμβαθύνουν στον πειραματικό, σκοτεινό ήχο τους, συνδυάζοντας sludge, doom και ατμο σφαιρικό black metal με επιθετικές εκρήξεις. Οι συνθέσεις είναι υποβλητικές, με έντονη χρήση επαναλαμβανόμενων μοτίβων που δημιουργούν μια αργή, αγχωτική, σχεδόν υποχθόνια ένταση. Η αίσθηση καταχνιάς και το ψυχολογικό βάρος γονατίζουν τον ακροατή, καθώς το υλικό απαιτεί υπομονή και προσοχή, ανταμείβοντας τον ακροατή με στιγμές σκοτεινής μεγαλοπρέπειας και συνεκτικής έντασης.

Enter The Hypogeum: To παραδοσιακό ελληνικό black metal βρήκε και φέτος άξιους εκπροσώπους στα "All Powers Of Darkness" των Medieval Demon και "Those Who Dwell Beyond" των Zaratus, και την πιο αποκαλυπτική του μορφή στο "Reviving Tehom" των Eleventh Ray. Mεγάλη ήταν επίσης η επιστροφή των ιστορικών Flames με το "Frequency Of Illusion", ενώ το "Fate Weaver" των Typhus είναι δίσκος - game changer για το thrash metal τους. Επιστροφών συνέχεια, οι Necrochakal στο "Golgothian Orgies Of Bestial Lust" εξαπέλυσαν μια black thrash attack που μας είχε λείψει. Οι Lucifer's Child συνέχισαν να προσφέρουν μοχθηρές μελωδίες στο "The Illuminant", όπως και οι Insanity Cult στο "Κάθοδος", δίσκο - αποτύπωμα της κοινωνικής σήψης. Η DIY Σαλούγκα όμως παίρνει βραβείο MVP φέτος, αφού το black metal μανιφέστο του "The Fathomless Void Of Death" των Kaosekt το αγαπήσαμε, την darkthrone-ική μαγεία του "Upon The Summit Throne" των Necrohammer την λατρέψαμε, κααι το bestial/black death των Thromvosis στο "Black Signs Of Bestiality", μας έστειλε για νεκρικές λιτανείες.

Επί του πιεστηρίου, την τελευταία λέξη στο χώρο είπε ο ένας και μοναδικός Σάκης Τόλης, που αποφάσισε να το ρίξει στο black ‘n’ roll με τον τρίτο προσωπικό του δίσκο, ονόματι "Everything Comes To An End". Αινιγματικό, αν μη τι άλλο.

Από τις δοξασμένες ημέρες της δεκαετίας του '90 μέχρι την εδραίωση του ονόματός τους ανάμεσα στα σημαντικότερα της ευρύτερης μεταλλικής σκηνής στα χρόνια μετά την αλλαγή της χιλιετίας, στο διάστημα της απουσίας τους, επειδή κάποιες φορές έτσι πηγαίνει το πράγμα, κι από εκεί στην επανένωση και την άτυπη τριλογία που έγραψε τον επίλογο της καριέρας τους, οι At The Gates ποτέ δεν έγιναν πιο μεγάλοι ή οι πιο επιφανείς εκπρόσωποι του μελωδικού death metal ιδιώματος. Όχι για τον πολύ κόσμο, τουλάχιστον.

Δίπλα στις σήμα κατατεθέν κιθάρες και τα ανελέητα ρυθμικά, η παρουσία του Tomas 'Tampa' Lindberg ήταν πάντα σημείο αναφοράς. Χωρίς να μιλάει πολύ, να στηρίζεται σε κάποια περσόνα ή να προσπαθεί να τραβήξει βλέμματα γενικότερα, ο σουηδός κατάφερε κάτι που λίγοι μπροστάρηδες μπορούν να καυχηθούν· να κάνει τη διαφορά, διατηρώντας καθαρή την ψυχή του. Ήταν ένας δηλωμένος οπαδός, ένας πραγματικός καλλιτέχνης, που είχε όλο το ταλέντο και καμία διάθεση να μπλέξει με τα πίτουρα της βιομηχανίας.

Μία ματιά στη συνολική πορεία του, αρκεί για να κάνει και τους αυστηρότερους να χαμηλώσουν το κεφάλι. Δεν ήταν τα σχεδόν άπειρα side projects που κατά καιρούς είχε τρέξει, ούτε η ειλικρίνεια με την οποία προσέγγιζε καθένα από αυτά. Δεν ήταν το ότι κάποτε σχεδίασε ένα από τα πιο εμβληματικά λογότυπα όλων των εποχών, ούτε ότι 30+ χρόνια αργότερα ισορρόπησε το χάος του "Slaughter Of The Soul" με τους King Crimson και τον Philip Glass. Ήταν ότι τα έκανε όλα αυτά, με τα πόδια στη γη και το βλέμμα στο αύριο, όντας καθηγητής επί σειρά ετών.

Το κόκκινο στον ουρανό είναι δικό του. Για πάντα.