«Α Buyer's Guide»: Amorphis

Οι Φινλανδοί Amorphis δημιουργήθηκαν το 1990 από τους Jan Rechberger, Tomi Koivusaari, και Esa Holopainen, με τους τρεις μουσικούς να παραμένουν ακόμα και σήμερα στις τάξεις του συγκροτήματος, όντας βασικοί συνθέτες και κινητήριοι μοχλοί τους. Αυτό το γεγονός καταδεικνύει ένα βασικό και ίσως το σημαντικότερο στοιχείο που χαρακτηρίζει τους Amorphis ως και σήμερα: την σταθερότητα. Μια σταθερότητα που μεταφράζεται σε ποιότητα (σχεδόν) σε κάθε άλμπουμ που έχουν κυκλοφορήσει.

Καθώς όλα τα μέλη είχαν ρίζες στο extreme metal δεν αποτελεί έκπληξη πως οι δύο πρώτοι δίσκοι των Amorphis κινούνται ηχητικά στο death metal, με το "Tales From The Thousand Lakes" να θεωρείται πλέον ιστορικό, εισάγοντας τα πρώτα καθαρά φωνητικά στη μουσική της μπάντας και δημιουργώντας τον πρώτο σπουδαίο σταθμό της καριέρας της.

Κάπου εκεί εισέρχεται στις τάξεις της ο Pasi Koskinen, προσφέροντας καθαρά φωνητικά δίπλα στα growls του Koivusaari και οδηγώντας σε μια νέα κορυφή τη μπάντα με το "Elegy" το 1996 να θέτει νέα standard για το Σκανδιναβικό metal της εποχής κι ενώ ο Rechberger έχει προσωρινά αποχωρήσει.

Η μεγαλύτερη μεταστροφή, όμως θα έρθει το 1999 με το υπέροχο "Tuonela" να βρίσκει τους Amorphis σε πλήρως μελωδική πορεία και σχεδόν εξαφανισμένα τα growls, η οποία συνεχίστηκε με το ιδιαίτερο "Am Universum" (2001) και εν τέλει τους ώθησε στα σαλόνια της πολυεθνικής EMI για το "Far From The Sun" (2003). To εν λόγω άλμπουμ σήμανε το τέλος μιας ακόμα εποχής, καθώς συνδυάστηκε με την αποχώρηση του Pasi Koskinen, καθότι πιθανότατα η μη εκπλήρωση των εμπορικών προσδοκιών που απαιτούσε η μεταγραφή, καθώς και η σημαντική απομάκρυνση από τον μουσικό πυρήνα της μπάντας, δημιούργησαν την ανάγκη ενός restart.

Τρία χρόνια και εκατοντάδες υποψήφιους μετά ήρθε η πολυπόθητη επανεκκίνηση με εμφατικό τρόπο, καθώς ο Tomi Joutsen ανακηρύσσεται νέος τραγουδιστής, φέρνοντας μαζί του ένα πακέτο εκπληκτικού συνδυασμού καθαρών και growl φωνητικών. Εκτός από τις φωνητικές ικανότητές του, ο Joutsen εμπνέει με νέο δημιουργικό αέρα τα υπόλοιπα μέλη κι η μπάντα μπαίνει σε μια τρομερή νέα εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από αστείρευτη έμπνευση, τόσο μουσικά όσο και στιχουργικά, όπου τα πάντα εφεξής περιστρέφονται γύρω από τα ποιήματα της Kalevala.

Με πολλές επιμέρους κορυφές και πάντα κινούμενοι σε υψηλότατο επίπεδο από το 2003 και μετά οι Amorphis έχουν βρει έναν niche ήχο γύρω από τον οποίο συνεχίζουν ακάθεκτοι να χτίζουν ποιοτικές δουλειές, κινούμενοι κάπου ανάμεσα στα όρια του ατμοσφαιρικού, του προοδευτικού και του death metal, με τις ταμπέλες να μοιάζουν απολύτως ανούσιες, αφού υπερτερεί όλων ο προσωπικός ήχος που με την συνέπειά τους έχουν χτίσει.

Παρακάτω - και με αφορμή την κυκλοφορία του 14^ου στούντιο άλμπουμ τους "Halo" - επιχειρήσαμε ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα: να κατατάξουμε σε κατηγορίες τα άλμπουμ των Amorphis, ώστε να δημιουργήσουμε ένα οδηγό/εφαλτήριο για κάποιον που θέλει να ακούσει (και φυσικά να ξεκινήσει να αγοράζει) τα άλμπουμ των σπουδαίων Φινλανδών. Ή και να ξανανιώσει την μαγεία του βόρειου ψύχους που αποπνέουν οι μουσικές τους σε συνδυασμό με τις ιστορίες που διηγούνται, μέσα από την υπέροχη δισκογραφία τους.

 

Elegy
(Relapse, 1996)

Με το "Tales From The Thousand Lakes" οι Φινλανδοί άφησαν το βαρύγδουπο στίγμα τους στον χώρο του ατμοσφαιρικού death metal, χτίζοντας έναν ήχο που πολλόί θα επιχειρούσαν να κοπιάρουν στο μέλλον. Έτσι, η δουλειά του διαδόχου ήταν εκ των πραγμάτων μια αρκετά δύσκολη αποστολή. Οι Amorphis, όχι μόνο ξεπέρασαν τους εαυτούς τους, αλλά εξέπληξαν άπαντες όταν έκαναν τον ήχο τους πιο προοδευτικό, «καθαρίζοντας» ελαφρώς τα φωνητικά τους και μπάζοντας ένα σωρό αξιομνημόνευτες μελωδίες στον δίσκο. Τα folk στοιχεία παρέμειναν, καθώς και ορισμένα πιο death metal μέρη, ωστόσο η απήχηση του "Elegy" άγγιξε κόσμο εκτός του ακραίου χώρου. Η χροιά του νεοεισελθόντα στην μπάντα, Pasi Koskinen, εμπεριείχε μια μελαγχολία που ταίριαζε γάντι με την ατμόσφαιρα του άλμπουμ και έδενε άψογα με τα ακραία φωνητικά του Koivusaari. [A.K.]

Silent Waters
(Nuclear Blast, 2007)

Οι οπαδοί των Amorphis δεν είχαν προλάβει να συνέλθουν από την απροσδόκητα ευχάριστη σφαλιάρα που τους χάρισε το "Eclipse" και η είσοδος του Tomi Joutsen στις τάξεις της μπάντας, και το "Silent Waters" ήρθε να επισφραγίσει πως εδώ δεν έχουμε απλώς ένα αξιοπρεπές comeback, αλλά μια μπάντα τελείως αναγεννημένη, ικανή να φτάσει ακόμα ψηλότερα από ότι στο παρελθόν. Σκοτεινό, υπέροχα μελωδικό και ταυτόχρονα δυνατό, το "Silent Waters" παραμένει το συνολικά πιο ολοκληρωμένο και εντυπωσιακό πόνημα της δεύτερης ζωής των Amorphis κι ένα από τα ωραιότερα δείγματα της metal μουσικής για την δεκαετία των ‘00s. Το ομότιτλο τραγούδι με το πιάνο, η φόρτιση του "Her Alone", οι ακουστικές κιθάρες και το folk στοιχείο του "Shaman" είναι μόνο μερικά από τα τεκμήρια μεγαλείου μιας μπάντας που δεν λάθεψε ποτέ, αλλά εδώ ξεπέρασε έστω και λίγο τον εαυτό της. [X.K.]

 

Tales From The Thousand Lakes
(Relapse, 1994)

Ο δεύτερος δίσκος των Φινλανδών σόκαρε κόσμο πολύ. Αν ψάξετε, θα βρείτε κριτική με 0%. Τα μουσικά ανοίγματα και η ενσωμάτωση ετερόκλητων επιρροών αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη από τους πρωτοδισκάκηδες. Ειδικά όταν έχουν σαν μοναδικό μέτρο σύγκρισης το "The Karelian Isthmus". Άτιμο πράμα η σύγκριση και άσκοπο. Πραγματικό σταυροδρόμι για την μπάντα και προμήνυμα για τα μελλοντικά τους έργα. Οι Pink Floyd αναφορές δεν κρύβονται, τα μικρά και διακριτικά ανατολίτικα περάσματα στέκονται δίχως καμιά ντροπή δίπλα στον death metal εαυτό τους, ενώ η bonus διασκευή σε Doors δείχνει από τί είναι φτιαγμένοι. Το πρώτο τους video clip είναι γεγονός και συμβάλλει τα μέγιστα για μια ανοδική πορεία που μόλις ξεκινούσε. Σχεδόν όλα τα στοιχεία που συναντάμε και 27 χρόνια αργότερα, έστω και σε πρωτόλεια μορφή, βρίσκονται εδώ. Κάτι τέτοιοι δίσκοι διαμορφώνουν μεταλλικές συνειδήσεις και στέκουν ακλόνητοι σαν βράχοι. Αν η έκφραση «σπίτι μου, σπιτάκι μου» ήταν δίσκος, θα ήταν ακριβώς αυτός εδώ. [Π.Ζ.] 

Tuonela
(Relapse, 1999)

Το τέταρτο στούντιο άλμπουμ των Φινλανδών ήταν αυτό της πρώτης μεγάλης ηχητικής στροφής και δη σε πιο ήπια μονοπάτια, μαλακώνοντας κάπως τον ήχο τους (στα όρια μεταξύ rock και metal) και κρατώντας σχεδόν μόνο τα καθαρά φωνητικά του Pasi Koskinen, η μετάβαση από το "Elegy" δεν έμοιαζε τόσο απλή. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τω καιρώ εκείνω βρισκόντουσαν σε ανάλογη ηχητικής/υφολογικής φάση μετάβασης ονόματα όπως οι Paradise Lost, οι Anathema, οι My Dying Bride, οι Tiamat και σχεδόν το σύνολο της εμπροσθοφυλακής του πιο «ατμοσφαιρικού» metal ήχου, οπότε δεν προκάλεσε τόσο μεγάλη ανησυχία. Και κυρίως δεν μπορεί να αγνοηθεί το ότι η εξέλιξη αυτή ήταν 100% επιτυχημένη, λόγω των φανταστικών τραγουδιών που περιλαμβάνει, της ατμόσφαιρας που το περικλύει και όλων γενικά των στοιχείων που χαρακτηρίζουν το υπέροχο αυτό δημιούργημα που ονομάζεται "Tuonela". Ένα άλμπουμ κόσμημα της δισκογραφίας των Amorphis και κάθε δισκοθήκης που το περιλαμβάνει. [Χ.Κ.]

 

Eclipse
(2006, Nuclear Blast)

Η δουλειά του "Eclipse" πανεύκολη. Έρχεται να διαδεχθεί την μαύρη σελίδα στην δισκογραφία των Amorphis με τίτλο "Far From The Sun". Ο Tomi Joutsen αναλαμβάνει το μικρόφωνο αντί του Pasi Koskinen, ο οποίος είχε συνδέσει την φωνή του με τις μελαγχολικές συνθέσεις των Amorphis. Ο Tomi, όμως, ως πιο ικανός τραγουδιστής, σπρώχνει και την μπάντα να γίνει πιο δημιουργική, με αποτέλεσμα μια εκ των κορυφαίων κυκλοφοριών της στην δεύτερη φάση της. Με κομμάτια όπως τα "House Of Sleep" και "The Smoke", τα οποία αποτελούν από δω και στο εξής σημαντικές προσθήκες στο setlist, το συγκρότημα αποδεικνύει ότι έχει αναγεννηθεί και έχει αγκαλιάσει εκ νέου το ακραίο στοιχείο στον ήχο του. [A.K.]

Skyforger
(Nuclear Blast Records, 2009)

Μετά την αναπάντεχη επιτυχία του πρώτου δείγματος γραφής με τον Tomi J. και την κορυφή που ακολούθησε, έμοιαζε υπέρ-αισιόδοξο να περιμένει κανείς το επίπεδο να μείνει εκεί ψηλά και στη συνέχεια. Πιο καλοζυγισμένη σφαλιάρα από τη δεκάλεπτη καλησπέρα των "Sampo" και "Silver Bride" δύσκολα θα μπορούσε να βρεθεί για απάντηση. Οι ταξιδιάρικες μελωδίες. Ο θαμπός φωτισμός. Οι λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στις κιθάρες και τα πλήκτρα. Οι σεμιναριακές εναλλαγές στα φωνητικά. Τα δεύτερα του Marko Hietala. Η γλυκύτητα του "From The Heaven Of My Heart". Ο όγκος του "Majestic Beast". Τα χτυπήματα του ομώνυμου. Ο δροσερός αέρας του "From Earth I Rose". Μόνο σεβασμός σε όσους έχουν ακόμα τη συλλεκτική (κυριολεκτικά) digipak έκδοση με τα σκαμπανεβάσματα στον ήχο. [Α.Μ.]

Under The Red Cloud
(Nuclear Blast Records, 2015)

Τα κατορθώματα του κουιντέτου την περασμένη δεκαετία μπορεί να φαντάζουν αμελητέα μπροστά στα όσα είχαν προηγηθεί. Ίσως και να είναι έτσι. Την ίδια στιγμή, δίπλα στη μετριοπάθεια καλό είναι να υπάρχει λίγος ψυχρός ρεαλισμός. Μιλάμε για ένα σχήμα που ήδη μετρούσε είκοσι πατημένα χρόνια στη σκηνή. Χωρίς κενά διαστήματα. Που κράτησε τον πυρήνα του άθικτο, κοιτώντας σταθερά προς τα εμπρός και μη μένοντας στάσιμο. Αντιθέτως. Στο δωδέκατο δίσκο τους έφτιαξαν τόσο μεγάλα τραγούδια, τόσο σωστές ατμόσφαιρες και τόσο απολαυστικές μικρές ανατροπές, που ακόμα κι ο πλέον αυστηρός είναι πρακτικά αδύνατο να μην τους βγάλει το καπέλο. Αλλάζοντας μόνο ένα νούμερο, σε αυτή τα θέση θα μπορούσε να βρίσκεται το "Queen Of Time" και τα παραπάνω θα συνέχιζαν να ισχύουν λέξη προς λέξη. [Α.Μ.]

 

Am Universum
(Relapse, 2001)

Τι ρόλο έχει το "Am Universum" σε αυτή την κατηγορία θα αναρωτηθείτε; Η απάντηση εύκολη. Με τόσες δισκάρες, το πέμπτο άλμπουμ των Amorphis, έχει την ιδιαιτερότητα του δίσκου για λίγους. Ο πειραματισμός του "Tuonela" συνεχίζεται, οι ψυχεδελοπρογκ αναζητήσεις αλλά και τα ηλεκτρονικά στοιχεία διατηρούν τους Φινλανδούς μακριά από το ύφος που τους καθιέρωσε. Εμφανώς επηρεασμένοι από την στροφή των Paradise Lost σε πιο ηλεκτρονικά/πειραματικά μονοπάτια, με τα "One Second" και "Host", τολμούν και αυτή με την σειρά τους να καθιερώσουν ένα πιο εναλλακτικό ύφος. Δυστυχώς, είχε την ατυχία να κυκλοφορήσει μετά το εξαιρετικό "Tuonela", αναγκάζοντας το κατά κάποιο τρόπο να ζει στην σκιά του, παρόλη την σκοτεινή του ατμόσφαιρα και τις επιπέδου "Alone" συνθέσεις του. [A.K.]

 

The Karelian Isthmus
(Relapse Records, 1992)

Αρκετές φορές, το ντεμπούτο μίας μπάντας παίζει τον ρόλο του μαύρου προβάτου στη δισκογραφία της. Δίχως να είναι εξοφθαλμα "κακό", απλά είναι η ανάγκη που προστάζει κάτι τέτοιο. Οι ζυμώσεις στο doom/death metal εκείνων των χρόνων, είναι διαρκείς και η Φινλανδία δε μένει αμέτοχη. Απλά συντροφεύει τους γείτονες Katatonia που ακολούθησαν λίγο αργότερα, και όχι την πασίγνωστη τριάδα της Αλβιώνας. Τα σκληρά φωνητικά του Tomi Koivusaari και η σκοτεινά παγωμένη ατμόσφαιρα τονίζουν τις μάχες και τους πολέμους αλλοτινών χρόνων. Δε βασίζονται σε εξωφρενικά blast και υπερηχητικές ταχύτητες, ο mid-tempo ρυθμός εξυπηρετεί μια χαρά τις ιδέες τους. Και από κοντά μελωδικά leads που θα τους ακολουθούν για πάντα. Μπορεί να είναι ο δίσκος στον οποίο οι οπαδοί τους ανατρέχουμε αραιά και πού, δεν παύει όμως να είναι μία αντιπροσωπευτική προσπάθεια στο συγκεκριμένο ιδίωμα. Πρέπει απλά να σε πετύχει στην κατάλληλη διάθεση, σπάζοντας το ταμπού ότι οι Εγγλέζοι το έκαναν καλύτερα. [Π.Ζ.]

 

Forging The Land Of Thousand Lakes
(Nuclear Blast Records, 2010)

Για ένα συγκρότημα με τόσο γεμάτη και σταθερή δισκογραφική παρουσία, είναι απορίας άξιο το ότι έχουν κυκλοφορήσει μόνο δύο ζωντανά άλμπουμ. Ακόμα περισσότερο αν ληφθεί υπόψη ότι το δεύτερο προέκυψε περίπου από σπόντα, όπως μας είχε εξομολογηθεί ο υπέροχος κύριος Holopainen. Συνολικά τα "Forging The Land Of Thousand Lakes" και "Live At Helsinki Ice Hall" βρίσκονται κοντά, χρονολογικά (μετά-"Eclipse") και ποιοτικά. Αν υπάρχουν δύο στοιχεία που γέρνουν τη ζυγαριά στη μεριά του πρώτου, αυτά είναι αφενός το οπτικό κομμάτι και αφετέρου το εύρος στις επιλογές των κομματιών. Από το πάντρεμα του "Smithereens" με το "Smoke" και τη μαγευτική απόδοση του "Silent Waters" μέχρι τους ανεμόμυλους του "Sign From The North Side" και το οριστικό σβήσιμο στο "My Kantele", επί ενενήντα λεπτά το ένα highlight διαδέχεται το άλλο. [Α.Μ.]

A Compilation

Η διαδικασία δημιουργίας μιας συλλογής τραγουδιών των Amorphis αποδείχθηκε εξίσου δύσκολη με την κατηγοριοποίηση και κατάταξη των άλμπουμ τους. Στα παρακάτω είκοσι τραγούδια που επιλέξαμε αντιπροσωπεύονται όλες οι στούντιο δουλειές των Φινλανδών και πέραν από μια καλή πρώτη επαφή που μπορεί να αποτελέσει για έναν νέο ακροατή, αποτελεί και μια - αν μη τι άλλο - απολαυστική playlist.

Spotify Playlist

1. Sign From The North Side (Karelian Isthmus)
2. Black Winter Day (Tales From The Thousand Lakes)
3. Magic And Mayhem (Tales From The Thousand Lakes)
4. Against Widows (Elegy)
5. My Kantele (Elegy)
6. Divinity (Tuonela)
7. Summer's End (Tuonela)
8. Alone (Am Universum)
9. Day Of Your Beliefs (Far From The Sun)
10. House Of Sleep (Eclipse)
11. The Smoke (Eclipse)
12. Silent Waters (Silent Waters)
13. Shaman (Silent Waters)
14. Silver Bride (Skyforger)
15. You I Need (The Beginning Of Time)
16. Nightbird's Song (Circle)
17. Bad Blood (Under The Red Cloud)
18. The Four Wise Ones (Under The Red Cloud)
19. The Bee (Queen Of Time)
20. The Moon (Halo)