«A Buyer's Guide»: Wayne Shorter

Οδηγός δισκογραφίας για έναν μεγάλο της jazz

Γεννήθηκε το 1933 στο Newark (απέναντι από την Νέα Υόρκη) του New Jersey. Απεβίωσε πριν λίγες ημέρες (2 Μαρτίου 2023) και άφησε πίσω του μια αδιανόητη μουσική και καλλιτεχνική κληρονομιά.

Έγινε γνωστός στα τέλη της δεκαετίας του 1950 ως μέλος και τελικά ως βασικός συνθέτης, των Jazz Messengers του Art Blakey. Κάθισε μαζί τους 4 χρόνια περίπου.

Ξεκίνησε δισκογραφικά το 1960 με το "Introducing Wayne Shorter" το οποίο σαν ντεμπούτο και βάσει της ιστορικής του αξίας ίσως έπρεπε να υπάρχει στον οδηγό. Αλλά, ξεπεράστηκε ποιοτικά πολύ εύκολα κιόλας από τα αμέσως επόμενα δημιουργήματα του, οπότε το κρατάμε απλά σαν την αρχή!

Αμέσως μετά κι αφού είχε κυκλοφορήσει και το "Wayning Moments" το 1962 (και κάπου εδώ θα έπρεπε να είχε κυκλοφορήσει το "Second Genesis" το οποίο κατάφερε να κυκλοφορήσει μια δεκαετία μετά), ο Miles Davis είχε προσλάβει τον πυρήνα του Δεύτερου Κουιντέτου του (1964–68) με τον Herbie Hancock στο πιάνο, τον Ron Carter στο μπάσο και τον Tony Williams στα ντραμς. Αρχικά και αφού η πρόταση (o Wayne φυσικά) του John Coltrane δεν ήταν διαθέσιμη ο Miles πήγε με τον Hank Mobley, τον George Coleman και τον Sam Rivers στο σαξόφωνο, αλλά τελικά το τελευταίο κομμάτι του παζλ θα έκλεινε στα τέλη του 1964 με τον φανταστικό σαξοφωνίστα να περνάει σε αυτή την μυθική μπάντα. Κατά κάποιο τρόπο ο Davis τον έπεισε να αφήσει τον Blakey και τους Jazz Messengers.

Την δεκαετία του '70 προχώρησε σε πολλές συνεργασίες. Οι προσωπικοί του δίσκοι δεν είχαν τόσο μεγάλη αποδοχή καθώς είναι μάλλον η περισσότερο πειραματική του περίοδος. Οι δίσκοι που βγήκαν το 1970 , δηλαδή τα "Super Nova", "Odyssey Οf Iska" και "Moto Grosso Feio" είναι avant-garde, free jazz και εν μέρει spiritual. Δύσκολα ακούσματα, χωρίς να πρόκειται για κακούς δίσκους. Εκείνη την περίοδο όμως ξεκίνησαν οι Weather Report. Αυτή η τεράστια μπάντα δεν αναφέρεται σε αυτό τον οδηγό, ενώ ο Shorter ήταν βασικό μέλος και συνθέτης, καθώς αξίζει (και θα έχει) δικό της ξεχωριστό οδηγό. Οι δίσκοι που βγήκαν υπό αυτού του συγκροτήματος είναι πολλοί και συγκλονιστικοί.

H επόμενη περίοδος που επίσης δεν υπάρχει σε αυτό τον οδηγό και συνεχίζει υπό της σκιάς των Weather Report είναι η δεκαετία του '80. Οι δίσκοι "Phantom Navigator" (1986) και "Joy Ryder" (1988) είναι ο πιο αδύναμος κρίκος στην δισκογραφία του και αναλώνονται σε fusion μονοπάτια. Σίγουρα και σε αυτά όμως θα βρείτε μερικές εξαιρετικές συνθέσεις.

Το 1995, ο Shorter κυκλοφόρησε το άλμπουμ "High Life", την πρώτη του σόλο ηχογράφηση μετά από επτά χρόνια. Ήταν επίσης το ντεμπούτο του ως ηγέτης στην Verve Records. Με αυτό έλαβε το βραβείο Grammy (έχει άλλα 10) για το καλύτερο σύγχρονο άλμπουμ jazz το 1997. Ειδική αναφορά θα κάνουμε για μια συνεργασία που έφερε το "1 + 1" με τον Herbie Hancock στην Verve το 1997.

Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε και μια μπάντα που συμμετείχε ο ίδιος και παρήγαγαν έναν από τους καλύτερους live δίσκους (ever), το ομώνυμο V.S.O.P. The Quintet (Columbia, 1977) στο οποίο μαζί του παίζουν οι Ron Carter, Herbie Hancock, Freddie Hubbard και Tony Williams (τι άλλο να γράψουμε μετά από τέτοια ονόματα) είναι μοναδικό.

Με τέτοια σόλο άλμπουμ, The Jazz Messengers, Miles Davis's Second Great Quintet και Weather Report τι άλλο πρέπει να κάνεις για να θεωρηθείς θρύλος; Τίποτα! Απλά είσαι και θα μείνεις αξέχαστος για πάντα!

Μπορείτε να διαβάσετε και τους οδηγούς μας στους John Coltrane , Miles Davis , Charles Mingus , Herbie Hancock , Thelonious Monk , Sonny Rollins, Ornette Coleman, Archie Shepp και Art Blakey.

The essential Wayne Shorter playlist

 
Wayne Shorter - Night Dreamer

Night Dreamer
(Blue Note, 1964) 

Έτσι κι αλλιώς τα εξώφυλλα των jazz δίσκων είναι μία επιστήμη από μόνα τους, ειδικά στις δεκαετίες του 50 και του 60, αλλά εδώ έχουμε με μία ματιά μία απόλυτη αντιπροσώπευση της μουσικής και του τίτλου του δίσκου. Μία νυχτερινή και εμφανώς εκτός εστίασης φωτογραφία έρχεται να αποκαλύψει έξι συνθέσεις του Shorter με έμφαση στα «μινόρια», ατμόσφαιρα και ρυθμούς που βγάζουν περισσότερο νόημα μετά τη δύση του ηλίου και την μελωδική modal jazz που σε ταξιδεύει σε περισσότερους κόσμους κλείνοντας τα μάτια σου, παρά κρατώντας τα ανοιχτά. Η εκλεκτή ομάδα που συνοδεύει τον σαξοφωνίστα αποτελείται από μουσικούς που ο καθένας από μόνος του στο όργανό του είναι γίγαντας και όλοι μαζί οδηγούν τον Shorter στην πρώτη πραγματικά μεγάλη κυκλοφορία της καριέρας του.

Wayne Shorter - Speak No Evil

Speak No Evil
(Blue Note, 1966)

Κυκλοφόρησε μια χρονιά που έβγαλαν δισκάρες οι Beatles, οι Beach Boys, ο Bob Dylan και  άλλοι μεγάλοι της jazz, αλλά κατάφερε να καθιερωθεί και να θεωρείται ακόμα και τώρα ένας από τους καλύτερους δίσκους της εποχής. Οι επιρροές από Modal Jazz και παλιά Hard Bop έφεραν ένα αριστούργημα της Post-Bop. Μια κυκλοθυμική δημιουργία με τον τρόπο με τον οποίο αλλάζει διαθέσεις από πολύ αισιόδοξο και ενεργητικό σε κάτι μελαγχολικό και συναισθηματικό. Σταθερό και μαγικό. Μια υπόθεση αναζήτησης αγάπης, νοήματος και λογικής. Μια χρονική περίοδος που ο Wayne βρισκόταν στα υπέροχα καλύτερά του. Φοβερό εξώφυλλο. Μερικά περάσματα του σαξοφώνου και κάποιες συνθέσεις ίσως είναι στις καλύτερες όλων των εποχών για το είδος. 

 
Wayne Shorter - Juju

Juju
(Blue Note, 1965)

Αν το "Night Dreamer" εγκαινίασε την πρώτη χρυσή περίοδο του Shorter (η δεύτερη ήταν όταν ασχολήθηκε με το fusion) τότε το "Juju" της επόμενη χρονιάς ήταν αυτό που επιβεβαίωσε όχι απλά ότι είναι ένας από τους leader του οποίου η δισκογραφία θα μείνει στην ιστορία, αλλά κυρίως ότι θα το κάνει αυτό στηριζόμενος σε μεγάλο βαθμό στις δυνάμεις του, τουτέστιν το συνθετικό του ταλέντο. Βρίσκουμε εδώ έξι δικές του συνθέσεις, πιο περιπετειώδεις και κοφτερές σε σχέση με τον προηγούμενο δίσκο του. Επίσης έχει αφαιρεθεί από την ομάδα ο Lee Morgan, ουσιαστικά αφήνοντάς τον να δουλέψει με τους μουσικούς που αποτελούσαν το κουαρτέτο του Coltrane (λίγους μήνες μετά ηχογράφησαν το "Love Supreme"). Η πιο μικρή ομάδα αποδεικνύεται πιο δεμένη και δε θα είναι περίεργο αν κάποιος προτιμήσει αυτά τα στοιχεία σε σχέση με την ατμόσφαιρα του "Night Dreamer" σε δύο σχεδόν ισάξιους, αριστουργηματικούς δίσκους.

Wayne Shorter - Adam's Apple

Adam's Apple
(Blue Note, 1967)

Ηχογραφήθηκε το 1966 και κυκλοφόρησε το 1967, περιελάμβανε την πρώτη ηχογράφηση της σύνθεσής του "Footprints", που αργότερα ηχογραφήθηκε από το Miles Davis Quintet για το άλμπουμ Miles Smiles (1967). Παρέα εδώ έχει τον τεράστιο πιανίστα Herbie Hancock, τον μπασίστα Reggie Workman και τον ντράμερ Joe Chambers. Εδώ ακούγεται και πραγματικά έχει ήδη πετύχει ένα μοναδικό στυλ ερμηνείας, μια απόλυτη συνθετική αριστεία και μια τέλεια ισορροπημένη σχέση με τους γύρω του. Είναι δύσκολο να εντυπωσιαστείς όταν αυτά εκείνη την εποχή τα έκανε συνεχώς και σε κάθε του δουλειά, αλλά πιστέψτε ότι εδώ μιλάμε για αριστούργημα.

 
Wayne Shorter - The All Seeing Eye

The All Seeing Eye
(Blue Note, 1966)

Η μπάντα εδώ είναι ακαταμάχητη. Freddie Hubbard, Grachan Moncur III, James Spaulding,  Herbie Hancock, Ron Carter και Joe Chambers. Στο τελευταίο κομμάτι παίζει φλικόρνο ο αδερφός του. Αν και δεν είναι η καλύτερη του δουλειά, είναι μάλλον η πιο ολοκληρωμένη. Το παίξιμο  παρά το ότι είναι ομοιόμορφο, ακούγεται διαστημικά αστρικό, η μουσική στρέφεται σε μέρη και σκοτεινές γωνιές που δεν περιμένεις να πάει. Μετά από μια σειρά υπέροχων δίσκο (βλέπε τα παραπάνω) αυτό εδώ τον βάζει δίπλα στα ιερά τέρατα του είδους. Στις αρχικές σημειώσεις του άλμπουμ, ο Shorter εξηγεί ότι σχεδιάστηκε ως μια προσπάθεια να απεικονίσει το νόημα της ζωής, της ύπαρξης και της φύσης του όποιου Θεού και του σύμπαντος. Είναι σίγουρα η πιο avant-garde κυκλοφορία του.

Wayne Shorter - Young Lions

Young Lions
(Vee Jay, 1961)

Δύο ήταν οι βασικοί στόχοι του δίσκου αυτού. Από τη μία να συστήσει στον κόσμο της jazz σπουδαίους νέους μουσικούς, οι περισσότεροι με ισχνή παρουσία πριν την ηχογράφηση αυτού και να τους αναδείξει ως ταλέντα. Ταυτόχρονα, να γεφυρώσει τις δύο τάσεις που επικρατούσαν την εποχή εκείνη, με το στρατόπεδο της παραδοσιακής jazz από τη μία και της avant-garde από την άλλη. Οι συγκεκριμένοι μουσικοί δεν προσχώρησαν σε καμία από αυτές, προσπαθώντας να πάρουν στοιχεία και από τις δύο. Εν τέλει αυτό που μένει είναι μία ομάδα μουσικών στην οποία λάμπει κυρίως ο Shorter (παικτικά και συνθετικά ήδη) αλλά και οι Lee Morgan, Bobby Timmons και ένα σύνολο συνθέσεων που είναι απόλυτα προϊόν της εποχής τους, συναρπαστικό και καλοφτιαγμένο, περισσότερο από ότι καινοτόμο ή καθοριστικό για την jazz γενικά ή και για τις καριέρες των μουσικών. 

Wayne Shorter - Et Cetera

Et Cetera
(Blue Note, 1980 / rec 1965)

Ό,τι ηχογράφησε ο Shorter σε μία διετία, εκεί στα μέσα των 60s, για την Blue Note είναι εκπληκτικό. Και τονίζουμε το «ηχογράφησε» γιατί κάποιες δουλειές του, όπως αυτή, κυκλοφόρησαν πολύ αργότερα, τέτοια ήταν η ποσότητα και η ποιότητα των ηχογραφήσεων. Και ενώ εκείνη την εποχή η επανάληψη ενός ήχου που είχε ήδη κατακτήσει κρίθηκε λιγότερο σημαντική από τις επόμενες δουλειές του που εξέλιξαν τον ήχο του, η απόσταση του χρόνου μας κάνει να επιστρέφουμε στο "Et Cetera" ως μία από τις καλύτερες δουλειές του. Πάντως, ενώ τα δομικά συστατικά είναι ίδια με το "Speak No Evil", το αποτέλεσμα ομολογουμένως ξεχωρίζει. Είναι πιο minimal και δυσοίωνο, πιο σκοτεινό, στρυφνό και διαπεραστικό με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο αλλά όχι δύσκολο. Είναι στιγμές που από όλη τη δισκογραφία του Shorter μπορεί να θες να ακούσεις αυτόν ακριβώς τον δίσκο και μόνο.

 
Wayne Shorter - Schizophrenia

Schizophrenia
(Blue Note, 1969)

Εδώ η αρχική ιδιαίτερη επιλογή ήταν το "Emanon" αλλά σαν πρόσφατη κυκλοφορία είχε αναφερθεί στην τύπου ανασκόπηση του 2018! Το "Schizophrenia" όμως είναι ένα περίεργο άλμπουμ, χωρίς να έχει κάτι σχιζοφρενικό σε αυτό. Καταφέρνει να δέσει free jazz με post-bop κάτι που σε άλλους αν δεν ακουγόταν αδύνατο, έμοιαζε με ακατόρθωτο. Δεν τον αντιπροσώπευε και δεν θα τον θυμόμαστε για αυτό τον ήχο, αλλά ο δίσκος είναι φανταστικός. Στις καλύτερες στιγμές του, δημιουργεί αρμονίες και δομές που συνδέονται πιο στενά με τις δεκαετίες του '70 και του '80 από ό,τι με τη δεκαετία του '60 και το πιο εντυπωσιακό είναι ότι εξακολουθούν να ακούγονται επίκαιρα σήμερα. Ήταν μπροστά. Φλεγματικό και στα όρια.

 
Wayne Shorter - Atlantis

Atlantis
(CBS, 1985)

Είναι κρίμα που το αποτέλεσμα δεν δικαίωσε τον Shorter. Η ιδέα ήταν τολμηρή και θα μπορούσε να είχε πολύ ενδιαφέρον. Latin και funk ρυθμοί, fusion αλλά και ηλεκτρονικά στοιχεία στην εναρκτήρια (και καλύτερη) σύνθεση (με συμμετοχή μάλιστα του «πολύ» Michael Hoenig) ήρθαν σε μία προσπάθεια να τα δέσει σε κάτι νέο και σύγχρονο (για την εποχή). Παρότι έχει τις στιγμές του, όλα ακούγονται πολύ πιο ξερά όταν δεν ακούγονται χαρακτηριστικά πλαστικά (είπαμε, δεκαετία του 80) αλλά το κυριότερο, ασύνδετα. Σαν μέρη που από μόνα τους ίσως έχουν κάτι να πουν αλλά σαν σύνολο είναι κενό περιεχομένου. Πάντως, η δεκαετία αυτή, αφιλόξενη και στο είδος αυτό και στους καλλιτέχνες αυτής της γενιάς έχει εκθέσει άλλους πολύ περισσότερο από ότ,ι το "Atlantis".

 
Wayne Shorter - Footprints Live!

Footprints Live!
(Verve, 2002)

Ήταν το πρώτο επίσημο ζωντανό άλμπουμ του Shorter που κυκλοφόρησε με το δικό του όνομα και το πρώτο άλμπουμ μαζί με το ονομαζόμενο ως "Footprints Quartet" που απαρτιζόταν από τον πιανίστα Danilo Perez, τον μπασίστα John Patitucci και τον ντράμερ Brian Blade. Είναι μια όμορφη συλλογή κομματιών, μια θάλασσα από νότες. Η βασική μελωδία των τραγουδιών αλλάζει λίγο σε κάποιες φάσεις, αλλά οι μουσικοί, που είναι αδιαμφισβητητα φοβεροί, παραμένουν υπερκινητικοί. Θα ήταν κρίμα να μην έχει μια μεγάλη ζωντανή ηχογράφηση αυτός ο τεράστιος μουσικός. Εδώ λοιπόν ακούμε μια πραγματικά καλή συνολικά ζωντανή ηχογράφηση η οποία πραγματοποιήθηκε σε τρία διαφορετικά φεστιβάλ τον Ιούλιο του 2001 στην Ευρώπη. Κάποιες συνθέσεις από το φεστιβάλ Jazz της Βιτόρια, στην Ισπανία, άλλα στην Μασσαλία της Γαλλίας και τα υπόλοιπα από το Umbria Jazz Festival, της Περούτζια στην Ιταλία. Πανέμορφο και καλοσχεδιασμένο.

A Compilation

1. Black Nile (Night Dreamer)
2. Infant Eyes (Speak No Evil)
3. Mahjong (Juju)
4. Footprints (Adam's Apple)
5. Chaos (The All Seeing Eye)
6. Fat Lady (Young Lions)
7. Barracudas (Etcetera)
8. Miyako (Schizophrenia)
9. Endangered Species (Atlantis)
10. Valse Triste (Footprints Live!)
11. Blues a la Carte (Introducing Wayne Shorter)
12. Black Orpheus (Wayning Moments)
13. De pois do amor, o vazio (Odyssey of Iska)
14. From the Lonely Afternoons (Native Dancer)
15. Meridianne - A Wood Sylph (1+1)
16. Dindi (Super Nova)
17. Lost (The Soothsayer)
18. Nefertiti(Nefertiti)
19. Free For All (Free For All)
20. Palladium (Weather Report)

  • SHARE
  • TWEET