«A Buyer's Guide»: Thelonious Monk

Οδηγός δισκογραφίας για τον τεράστιο jazz πιανίστα

Από τον Θεοδόση Γενιτσαρίδη, 22/09/2021 @ 13:56

Γεννήθηκε στις 10 Οκτωβρίου του 1917 στο Rocky Mount της Βόρειας Καρολίνας των ΗΠΑ. Πέθανε στις 17 Φεβρουαρίου του 1982 στο Weehawken του New Jersey. Ήταν μόλις 64 ετών. Υπάρχουν μερικοί μύθοι γύρω από τη ζωή του. Είχε διαγνωστεί λανθασμένα με διάφορες ψυχικές ασθένειες και είχε καταναλώσει (άδικα) φάρμακα που πιθανότατα του προκάλεσαν βλάβες. Ήταν παρεξηγήσιμος, παράξενος και εκκεντρικός, αλλά δημιούργησε μερικές από τις πιο ανθεκτικές μουσικές του 20ού αιώνα, επηρεάζοντας γενιές μουσικών της jazz μέχρι και της hip hop δεκάδες χρόνια μετά.

Αν η σωστή ακολουθία ειναι Jazz -> Bebop -> Hard Bop ο μαγος του πιάνο Monk βρίσκεται στην κορυφή όλων. Φυσικά και στεκεται δίπλα σε τεράστια ονόματα όπως John Coltrane, Miles Davis, Charles Mingus και Herbie Hancock σαν πυλώνες της μουσικής αυτής! Λίγοι ερμηνευτές/μουσικοί ή συνθέτες και αρχηγοί μπάντας έχουν τόσο μεγάλη απήχηση όσο ο Thelonious Monk και οι παραπάνω.

Thelonious Monk

Δεν υπολογίστηκαν για τον οδηγό, δισκοι συνεργασίες όπως το πάντα άξιο αναφοράς "Thelonious Monk Plays the Music of Duke Ellington" του 1955, το τρομερό "Art Blakey's Jazz Messengers With Thelonious Monk" του 1958, το αρκετά ενδιαφέρον "Mulligan Meets Monk" του 1957, το αλλιώτικο με τον Clark Terry, "In Orbit" του 1958, το καλοφτιαγμένο "Sonny Rollins And Thelonious Monk" του 1955 και το εξαιρετικό "Thelonious Monk With John Coltrane" του 1961.

Έμειναν επίσης εκτός και τα "Thelonious Himself" (1957), "The Unique" (1956), "Thelonious Alone in San Francisco" (1960) και "Criss-Cross" (1963) καθώς έχουν δημιουργηθεί μόνο και αποκλειστικά με τη χρήση του πιάνο. Στη λίστα του οδηγού θα βρείτε το ένα και μοναδικό (με αποκλειστικά και μόνο πιάνο) που τα κερδίζει (και τα αντιπροσωπεύει) όλα. Επιπλέον εάν αναρωτιέστε που είναι το "Thelonious Monk Trio" του 1953 (έχει κυκλοφορήσει και ως "Thelonious", "Monk's Moods", "The High Priest" και "Monk"), οφείλω να πω ότι λείπει καθώς περιέχει πρώιμες εκτελέσεις εξαιρετικών μεν συνθέσεων του που έχουν συμπεριληφθεί όμως και σε επόμενες κυκλοφορίες του (και πιθανότατα σε καλύτερες εκτελέσεις).

Αξίζει να αναφέρουμε ότι ήταν στο σχήμα Charlie Parker Quintet μαζί με τους Parker, Dizzy Gillespie, Curley Russell και Buddy Rich στον εξαιρετικό και τρομερά επιδραστικό δίσκο "Bird And Diz" του 1952!

Αν χρειάζεται μια γρήγορη βουτιά στον καλλιτέχνη τότε αυτή προτείνω και μπορεί να γίνει μέσω των συλλογών "Genius Οf Modern Music, Volume One" και "Genius Οf Modern Music, Volume Two". Καθώς έχουν βγει διάφορες συλλογές με αυτό το όνομα, θέλει προσοχή. Αναφέρομαι σε αυτές με αριθμό 5002 (του 1951) και 5009 (του 1952) στη σειρά κυκλοφοριών της Blue Note. Ούτως ή άλλως σας προτείνουμε και μια μουσική συλλογή συνθέσεών του που θα βοηθήσει τη γερή βουτιά!

Thelonious Monk

Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι ο συνθέτης του υπερκλασικού "Round Midnight". Πιθανά να το έχετε ακούσει και σαν "Round About Midnight" καθώς έτσι είπε τον δίσκο του ο Miles Davis στον οποίο υπάρχει η δική του εκδοχή (η οποία είχε στηριχθεί στην ενορχήστρωση του Gillespie). Υπάρχουν άπειρες επανεκτελέσεις και από τον ίδιο, αλλά και από πολλούς άλλους είτε με άλλα ονόματα, είτε με στίχους, είτε και σαν διασκευές του αυθεντικού. Είναι μια μελωδία που όπως και να το κάνουμε μυρίζει jazz και έχει επηρεάσει (μερικοί ακόμα γράφουν δίσκους πάνω στη βάση αυτή) πάρα πολλούς μουσικούς και καλλιτέχνες.

Αν υπάρχει ένα κομμάτι που αναδεικνύει το ταλέντο του και συνάμα εξηγεί και ορίζει τι μπορεί να προσφέρει το πιάνο, η συνθετική του αντίληψη και η διορατικότητα του στην jazz γενικότερα τότε το "Well You Needn't" είναι η βάση όλων!

Ο χαρισματικός αυτός συνθέτης/μουσικός/πιανίστας ήταν καινοτόμος και θα παραμείνει για πάντα σε μια από τις κορυφές της μουσικής οντότητας, δημιουργίας και τέχνης!

Μην ξεχάσετε να διαβάσετε και τους οδηγούς μας στους John ColtraneMiles DavisCharles MingusThelonious Monk και Ornette Coleman.

 
Thelonious Monk - Monk's Music

Monk's Music
(Riverside, 1957)

Οι Thelonious Monk Septet παρουσίασαν έναν δίσκο τόσο cool που δεν μπορείς να βρεις αντίπαλό του. Ακόμα και το "'Round About Midnight" του Miles Davis της ίδιας χρονιάς, μπορεί και οφείλει να αράξει ένα σκαλί παρακάτω από αυτό το αριστούργημα. Όταν μαζί σου εκτός των Ray Copeland, Gigi Gryce, Wilbur Ware έχεις τους Coleman Hawkins, John Coltrane και Art Blakey δεν χωράνε λόγια. Εδώ ακούμε μερικές από τις καλύτερες συνθέσεις του και παιγμένες πιθανότατα από την καλύτερη μπάντα που μάζεψε και οργάνωσε ποτέ. Θα έφταναν να το κάνουν το κορυφαίο οι συνθέσεις "Well You Needn't" και "Epistrophy". Αλλά εδώ έχουμε και τα "Ruby, My Dear" και "Off Minor" που συμπληρώνουν τις καλύτερες του δημιουργίες. Ναρκωτικά, μπλεξίματα, ψυχιατρείο, απαγόρευση εισόδου σε μαγαζιά της Νέας Υόρκης, ζητήματα με στέγη και οικογενειακά προβλήματα έπεσαν μαζεμένα σε αυτόν τον παράξενο άνθρωπο, αλλά τίποτα δεν τον σταμάτησε να φτιάξει αυτό το εμβληματικό δίσκο μέσα σε μια βραδιά! Η jazz στα πιο χαλαρά και μεθυστικά της μονοπάτια. Υπνωτικό, σαγηνευτικό και μαγευτικό.

Thelonious Monk - Brilliant Corners

Brilliant Corners
(Riverside, 1957)

Κοντράρεται με το "Saxophone Colossus" του Sonny Rollins για τον δίσκο της χρονιάς. Μιλάμε για ένα εξαιρετικό δείγμα bop, στο οποίο παίζει και εδώ τενόρο σαξόφωνο ο Rollins, o Max Roach τύμπανα, Oscar Pettiford και Paul Chambers μπασο, Clark Terry τρομπέτα και ο Ernie Henry άλτο. Οι 4 από τις 5 συνθέσεις είναι του Monk. Αρκεί να ακούσετε το πρώτο και ομώνυμο κομμάτι και θα καταλάβετε για τι επίπεδο μουσικής μιλάμε. Ακούμε ένα μουσικό αριστούργημα και μια σύνθεση που ειλικρινά αξίζει ανάλυσης βιβλίων και τόμων που δεν χωράει εδώ. Το "Ba-lue Bolivar Ba-lues-are" θα το έλεγες ένα blues-άτο διαμάντι. Στο "I Surrender, Dear" φτάνει να απολαύσεις το σόλο του πιάνο. Στο "Bemsha Swing" χαζεύεις με την τρομπέτα ενώ στο γλυκό και αισθησιακό "Pannonica" νομίζεις ότι ακούς έναν prog keyboard-ίστα από το μέλλον. Ο δίσκος είναι ο πλέον κλασσικός hard bop δίσκος όλων των εποχών. Ήταν η καλύτερη χρονιά του και αυτό τον έφερε στην κορυφή σε όλα τα επίπεδα.

 

Thelonious Monk - Monk's Dream

Monk's Dream
(Columbia, 1963)

Κυκλοφόρησε με την μπάντα The Thelonious Monk Quartet. Άρα με τους Charlie Rouse (σαξόφωνο), John Ore (μπάσο) και Frankie Dunlop (τύμπανα) να τον πλαισιώνουν. Πέντε από τις 8 συνθέσεις κι εδώ είναι δικές του. Κάποιες είχαν κυκλοφορήσει και σε παλαιότερες session ή live προσπάθειες. Εδώ ουσιαστικά έχουμε να κάνουμε με μια εκπληκτική επιβεβαίωση των δυνάμεών του ως ερμηνευτή και φυσικά ως συνθέτη. Είναι ένας απολαυστικός δίσκος με μουσικές που αγκαλιάζουν την ψυχή του ακροατή. Το πως δένει αυτός ο άνθρωπος το πιάνο του στην jazz ειναι αξιοθαύμαστο. Αν σταθώ σε κάποια κομμάτια αυτά είναι το "Bright Mississippi" το οποίο στηρίχθηκε στο κλασικό "Sweet Georgia Brown" και ακούγεται όσο αρμονικό όσο κανένα, το "Bye-Ya" το οποίο με το σπανιόλικο στιλ του είναι από τις πιο ξεχωριστές συνθέσεις του και το ομώνυμο που αν και πιο αργό σε βηματισμό, δείχνει και αναδεικνύει το ταλέντο των οργάνων.

Thelonious Monk - Straight, No Chaser

Straight, No Chaser
(Columbia, 1967)

Ζεστό, όμορφο, ρυθμικό, απαλό, ιδιόμορφο και πλούσιο. Charlie Rouse στο τενόρο σαξόφωνο, Larry Gales στο κοντραμπάσο και Ben Riley στα κρουστά κάνουν μαζί του ενα από τα αγαπημένα του κουαρτέτα. Το δικό του ομώνυμο κομμάτι, όπως και τα "Japanese Folk Song" (στηρίχθηκε στο "Kojo No Tsuki" του Rentarō Taki) και το επίσης ικό του "Locomotive" κλέβουν την παράσταση. Εδώ ο Monk δείχνει πως μπορεί να παίξει και να ενορχηστρώσει μαγικά συνθέσεις άλλων και κλασικές φόρμες. Αν και δεν είναι το καλύτερο, είναι το πιο προσβάσιμο και βατό (για τους ακροατές) album του πιανίστα. Αν δεν προσέξετε, αυτό το album είναι πολύ εύκολο να το προσπεράσετε. Είναι εύπεπτο και μπορεί να περάσει απλά σαν χαλί από κάτω, από ότι κάνετε. Εάν δώσετε όμως την απαιτούμενη προσοχή, θα ανταμειφθείτε και με το παραπάνω. Ο Monk είναι εφευρετικός όπως πάντα και το υπόλοιπο κουαρτέτο, ο τρόπος που δουλεύουν και η χημεία τους είναι ιδανικά για αυτόν. Τραγανός ήχος, ποικιλία σε ιδέες, έξυπνες αλλαγές και πανέμορφο αποτέλεσμα.

 
Thelonious Monk - Underground

Underground
(Columbia, 1968)

Monk στο πιάνο, Larry Gales στο μπάσο, Charlie Rouse στο τενόρο σαξόφωνο και Ben Riley στα τύμπανα. Είναι η τελευταία κυκλοφορία αυτού του κουαρτέτου. Αυτό που κάνει το Underground ξεχωριστό είναι ότι οι συνθέσεις εδώ είναι αυθεντικές. Έξι από τις επτά είναι δικές του. Όλα μοιάζουν (αν και έχουν κοπεί σε σχέση με τις αρχικές εκτελέσεις-ιδέες, για να χωρέσουν σε βινύλιο) σαν να είναι ένα σύνολο. Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις μία σύνθεση. Δένουν όλες φανταστικά μεταξύ τους, ακούγονται στη σειρά και μοιάζουν σαν ένα μουσικό αφήγημα που δεν θέλεις να τελειώσει. Το εντυπωσιακό εξώφυλλο, απεικονίζει τον Monk ως μέλος της Γαλλικής Αντίστασης σε μια ιδιαίτερα ακατάστατη σοφίτα. Το "Green Chimneys" είναι πιθανά το πιο όμορφο. Είπα δεν θα σταθώ σε καμία σύνθεση, καθώς ακόμα και αυτό δεν υπερτερεί τόσο μα τόσο πολύ από τα υπόλοιπα. Πως να υπερτερεί όταν εδώ ακούς τα "Ugly Beauty" και "In Walked Bud" βέβαια. Δεν είναι κλασικό αλλά για κάποιους είναι το αγαπημένο. Ιδιόρρυθμο, αυτοσχεδιαστικό, σύνθετο, ήρεμο και έξυπνα επαναλαμβανόμενο.

Thelonious Monk - Monk.

Monk.
(Columbia, 1965)

To αγαπημένο κουαρτέτο έγραψε υπέροχα πράγματα. Monk στο πιάνο, Larry Gales στο μπάσο, Charlie Rouse στο τενόρο σαξόφωνο και Ben Riley στα τύμπανα και εδώ. Είναι λίγο πιο συγκρατημένο από τα τεράστια album που έφτιαξε, αλλά είναι απίστευτα προοδευτικό και παιχνιδιάρικο και καταλήγει σε ένα απολαυστικό άκουσμα. Εδώ δείχνει πως μπορεί να αποδώσει και να αλλάξει μερικά παραδοσιακά (jazz standards όπως τα λένε) κομμάτια, με τρόπο που μόνο αυτός (και ο Charlie) ήξεραν να κάνουν. Τα "Liza (All the Clouds Roll Away)", "April in Paris", "Just You, Just Me" και τα μόλις δύο πρωτότυπα του Monk που κλείνουν τον δίσκο, είναι όλα εξαιρετικά. Η εκτέλεση εδώ του "Pannonica" είναι ακόμα πιο όμορφη από το Brilliant. Η δουλειά του Monk στο πιάνο είναι κάπως συντηρητική με τα πρότυπά του, αλλά εξακολουθεί να έχει την αναγνωρίσιμη ικανότητα του και καθώς πιο εύπεπτο σαν άκουσμα κάνει πιο προσιτό το αποτέλεσμα. Το κομμάτι "Teo" είναι ένα αφιέρωμα στον παραγωγό του άλμπουμ Teo Macero. Είναι δίσκος που δείχνει μια άλλη πλευρά του καλλιτέχνη. Δεν πρέπει να προσπεραστεί.

Thelonious Monk - It's Monk's Time

It's Monk's Time
(Columbia, 1964)

Τρεις δικές του συνθέσεις και τρία κλασικά. Δίκαιη μοιρασιά. Τείνει να χαθεί στο ανακάτεμα των αξιόλογων κυκλοφοριών του, όχι για κανένα άλλο λόγο, παρά μόνο γιατί δεν περιέχει κάποιο από τα τρανταχτά κομμάτια και δημιουργήματα του. Είναι το πιο υποτιμημένο άλμπουμ του ωστόσο, η αλληλεπίδραση ιδεών, διασκευών, εκτελέσεων, ήχου, πρωτοτυπίας και απήχησης είναι κορυφαία, καθιστώντας αυτό ένα από τα καλύτερα της εποχής Rouse. Τα πιανιστικά σόλο και περάσματα του στο "'Lulu's Back in Town" ειναι εκπληκτικά. Στα δικά του "Stuffy Turkey", "Brake's Sake" και "Shuffle Boil" δείχνουν όλοι μαζί τι πραγματικά είχαν διάθεση να κάνουν. Τι μπορούσαν να παίξουν και πιο στιλ πραγματικά τους ταίριαζε. Με μία λέξη: παιχνιδιάρικο. Στα standards, "Memories of You" και "Nice Work if You Can Get It", αντιλαμβάνεσαι τέλεια τις εξαιρετικές ικανότητες του Monk στα δάχτυλα. Αυτός ο άνθρωπος είναι λαμπρός. Απολαύστε τον.

 
Thelonious Monk - Solo Monk

Solo Monk
(Columbia, 1965)

Μόνο, σκέτο πιάνο! Σόλο ρε! Πως αλλιώς να το πει. Είπαμε και στην εισαγωγή ότι προφανέστατα και είχε κάμποσα solo albums μόνο με αυτόν και το πιάνο του. Αφαιρώντας το κομμάτι του ρυθμού ο Monk λοιπόν είναι σε θέση να τεντώσει τη μουσική για να μεταφέρει τα συναισθήματά του μέσω των δαχτύλων του (και μόνο). Προσθέτει παύσεις που δημιουργούν προσμονή για τις επόμενες σημειώσεις πάνω στα πλήκτρα. Επιβραδύνει και επιταχύνει για να σμιλέψει την ένταση και να απελευθερωθεί η κάθε σύνθεση. Σε κάνει ο μπαγάσας να νιώθεις ότι βρίσκεται στο σαλόνι σου και παίζει μόνο για σένα. Σε πολλά κομμάτια, παρουσιάζει κάπως επιτηδευμένα βιαστικό το παίξιμο του, αποτίοντας φόρο τιμής στους μεγάλους του πιάνου του παρελθόντος, προσθέτοντας όμως παράλληλα τη δική του άποψη. Μετά από αυτό το άκουσμα μόνο θα τον αγαπήσεις παραπάνω. Δεν κάνει για όλους καθώς είναι μόνο πιάνο, αλλά δεν ακούγεται ίδιο, βαρετό και φτωχό.

 
Thelonious Monk - Monk's Blues

Monk's Blues
(Columbia, 1969)

Ελάχιστες κυκλοφορίες είχαν το πλήρες όνομα του Thelonious Sphere Monk στο εξώφυλλο. Είναι συνοδευόμενο από μια μπάντα (big band) ομάδας μουσικών του Χόλιγουντ. Διευθετεί και διευθύνει ο Όλιβερ Νέλσον. Δεν είναι το κλασικό άκουσμα. Περιέχει τρομπόνι και τρομπέτες και το κάνουν ξεχωριστό. Δεν είχε απήχηση τότε στον κόσμο. Ούτε καν σε αυτούς που αγαπούσαν τον πιανίστα. Αλλά αν το προσέξεις έχει να δώσει κάτι διαφορετικό. Είναι μοναδικό. Χωρίς να έχει μεγάλες εκτελέσεις, χωρίς να έχει εξαιρετικά σημεία, χωρίς καν να δημιουργεί μεγάλες στιγμές, ακούγεται όμορφα, δημιουργεί μια ατμόσφαιρα ορχήστρας και προκαλεί τον ακροατή να παραμείνει και να ακούσει κάθε επόμενο κομμάτι. Τα κομμάτια που παίζονται εδώ είναι μερικά από τα καλύτερα του. Οι μουσικές του περιπλανήσεις μπροστά από την ορχήστρα είναι άκρως ενδιαφέρουσες. 

 
Thelonious Monk - Misterioso

Misterioso
(Riverside, 1958)

7 Αυγούστου 1958. Το Thelonious Monk Quartet παίζει στο The Five Spot της Νέας Υόρκης που εμφανιζόταν ήδη επί μήνες. Johnny Griffin τενόρο σαξόφωνο, Ahmed Abdul-Malik μπάσο και Roy Haynes τύμπανα. Ηχογραφήθηκε στο ίδιο μέρος και την ίδια μέρα με το "Thelonious In Action", άρα μπορώ να πω ότι αλληλοσυμπληρώνονται σαν (ζωντανοί) δίσκοι και πραγματικά δεν γίνεται να τα ξεχωρίσεις. Είναι ηχογραφημένα μπροστά σε κόσμο και ακούγονται και οι αντιδράσεις τους. Το "Misterioso" έλαβε τη θέση στον οδηγό χωρίς να έχει καλύτερα κομμάτια, ούτε γιατί ξεχωρίζει έναντι του "In Action" (είναι πραγματικά ισάξιες live κυκλοφορίες), απλά γιατί βάσει γούστου περιέχει μερικές αγαπημένες συνθέσεις σε απίθανες εκτελέσεις. Οφείλουμε να τα θεωρήσουμε ένα και να μπουν στη δισκοθήκη μας μαζί καθώς σαν σύνολο είναι μια απίθανη συλλογή των καλύτερων.

A Compilation

Spotify Playlist

1. Round Midnight 
2. Straight, No Chaser
3. Ruby, My Dear
4. Pannonica
5. Epistrophy
6. Criss Cross
7. Blue Monk
8. Nutty
9. Green Chimneys
10. Ba-lue Bolivar Ba-lues-Are
11. Trinkle Tinkle
12. Rhythm-A-Ning
13. April In Paris
14. Well, You Needn't
15. Just a Gigolo
16. Lulu's Back In Town
17. Sophisticated Lady
18. Evidence
19. Bye-Ya 
20. Ugly Beauty

  • SHARE
  • TWEET