Underground Jazz 2018: Τι σπουδαίο ακούσαμε φέτος

Σε αντίθεση με την άποψη που κερδίζει διαρκώς όλο και περισσότερους υποστηρικτές και θέλει το hip hop να είναι η μόνη μουσική που διαρκώς εξελίσσεται υπάρχει ένα είδος που όχι μόνο είναι το παλιότερο της σύγχρονης δυτικής μουσικής αλλά και από τη γέννησή του μέχρι σήμερα διαρκώς αναγεννιέται, αντλεί και ταυτόχρονα εμπνέει. Ίσως όμως και να είναι προς επίρρωση της αρχικής υπόθεσης περί hip hop, μια που οι δυο αυτές μουσικές έχουν βρει τον κοινό τους κώδικα και φαίνεται εδώ και λίγα χρόνια να ανταλλάσουν ιδέες και μουσικούς δημιουργώντας μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα άλμπουμ για το κάθε είδος. Και ενώ το jazz influenced hip hop δεν έχει παρεισφρήσει ακόμα στο γούστο μου εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων (γεια σου J. Cole), οι jazz μουσικοί που έχουν μπολιαστεί με αυτό παρουσιάζουν στα αυτιά μου μεγάλο ενδιαφέρον.

Και όχι μόνο αυτοί, γενικότερα θα έλεγε κανείς ότι «γίνονται πραγματάκια στην jazz» ειδικά με μία ανερχόμενη σκηνή στο Λονδίνο που δείχνει όχι μόνο να κερδίζει το jazz κοινό αλλά να είναι έτοιμη να χαρίσει το νέο μεγάλο crossover στο ευρύτερο κοινό.

Με αφορμή αυτές τις σκέψεις και χωρίς σε καμμία περίπτωση να θέλω να εμφανιστώ ως ειδικός στην jazz ή το άρθρο αυτό ως απόλυτος οδηγός για τα πεπραγμένα της χρονιάς, θα παρουσιάσω ακολούθως κάποιους δίσκους που το 2018 μου έχουν κάνει εντύπωση, έχουν παίξει πολλές φορές στο στερεοφωνικό μου και σε κάθε περίπτωση παρουσιάζουν μία αφηρημένη ομάδα στο μυαλό μου, όχι απαραίτητα ηχητικά, αλλά σίγουρα από την άποψη ότι φέρνουν μία διαφορετική προσέγγιση στο είδος. Για το λόγο αυτό, όσο καλές κι αν είναι, θα αποφύγω να αναφέρω δουλειές είτε από ήδη καταξιωμένους καλλιτέχνες (π.χ. η νέα δουλειά του Wayne Shorter ή το μεταθανάτιο άλμπουμ του Coltrane) ούτε και δουλειές νέων καλλιτεχνών όπως το καταπληκτικό project των Blue Note All Stars με τίτλο "Οur Point Of View" που όμως ακολουθούν μια πιο καταξιωμένη εκδοχή της jazz, όσο κι αν ενθουσιάστηκα με το αποτέλεσμα.

Χωρίς η σειρά παρουσίασης να σημαίνει κάτι, έχουμε λοιπόν:

L' Indecis - Playtime (EP)

Το track "Soulful" έχει 15εκ χτυπήματα στο Youtube κι αυτό κάτι πρέπει να λέει κι από μόνο του. Ακόμα περισσότερα όμως λέει η πραγματικά γλυκιά και τρυφερή κιθάρα που μου θυμίζει τις καλύτερες jazz στιγμές του Santana και διατρέχει όλο το τραγούδι και πολλά σημεία του δίσκου. Παρόλα αυτά το βασικό χαρακτηριστικό του "Playtime" φαίνεται να είναι τα hip hop-άδικα breaks και η chill out ατμόσφαιρα που εξάλλου είναι και η ειδίκευση της εταιρίας που το κυκλοφορεί (Chillhop Records). Είναι άραγε jazz αυτό; Δεν ξέρω, αλλά είναι μουσική και μου αρέσει (για να κουοτάρω τον μεγάλο Miles)

Sly & Robbie Meet Nils Petter Molvær Feat. Eivind Aarset And Vladislav Delay ‎- Nordub

Ο τίτλος του δίσκου είναι αρκετά αντιπροσωπευτικός. Η Σκανδιναβική jazz όπως τη μάθαμε πολλοί μέσα από την ECM (παρότι η εν λόγω εταιρία δεν έχει κάποια ανάμιξη με την κυκλοφορία αυτή) μπλέκεται με την dub και το αποτέλεσμα είναι σε πολλές στιγμές του εντυπωσιακό. Οι Sly & Robbie, από τα πιο σημαντικά ρυθμικά ντουέτα στην ιστορία της μουσικής, κρατάνε ένα αξιοπρόσεκτα χαμηλό προφίλ και με σημαντική οικονομία στο παίξιμό τους αφήνουν την ψυχρή τρομπέτα του Molvaer, τη μετρημένη κιθάρα του Aarset και τους πανταχού παρόντες ηλεκτρονισμούς του Delay να φτιάξουν ένα ταυτόχρονα διακριτικό και εντυπωσιακό αποτέλεσμα.

Various Artists - We Out Here

Μπαίνουμε στα πιο βαθιά τώρα, αφού η συγκεκριμένη εταιρία, Brownswood recordings, που έχει κυκλοφορήσει τη συγκεκριμένη συλλογή διπλού βινυλίου, και ο Gilles Peterson, ο ιθύνων νους πίσω της, κάνουν μία εξαιρετική δουλειά στο να βρίσκουν και να προωθούν νέα ονόματα στην jazz και την παγκόσμια μουσική. Η συλλογή αυτή πέρα από την αυθύπαρκτη αξία της με καταπληκτικές επιλογές, μπορεί εύκολα να αποδειχθεί η πόρτα όχι μόνο για τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν αλλά και πολλούς ακόμα που το γενεαλογικό τους δέντρο μπορεί να σε οδηγήσουν.

Joe Armon Jones - Starting Today

Παίρνοντας τη σκυτάλη από το παραπάνω, ο Jones που συμμετέχει και στην εν λόγω συλλογή, κυκλοφορεί φέτος και το ντεμπούτο του (φυσικά στην Brownswood) όπου παρότι οι συνθέσεις που έχουν φωνητικά έχουν και ένα έντονο '70s jazz χαρακτήρα (ένα "The Creator Has A Master Plan" πράγμα). Στην πραγματικότητα αυτό που παίζει είναι ξεκάθαρα φιλτραρισμένο μέσα από τόσους παλιακούς αλλά και σύγχρονους ήχους. Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς που τελειώνει η αναφορά σε περασμένες δεκαετίες, που ξεκινάει η neo-soul και πώς όλα αυτά δένουν με την jazz.

Sons Of Kemet - Your Queen Is A Reptile

Και πάλι στη Λονδρέζικη σκηνή και μάλιστα με έντονα πολιτικό και αντι-βασιλικό μήνυμα. Δεν είναι εύκολο να κυκλοφορήσεις δίσκο στο Ηνωμένο Βασίλειο και να αποκαλείς της Βασίλισσα «ερπετό», όμως ο σαξοφωνίστας Shabaka Hutchings, ηγέτης του συγκροτήματος το έκανε και εν συνεχεία προτείνει εννέα άλλες βασίλισσες, όλες μαύρες και σημαντικές προσωπικότητες είτε στην πολιτική είτε στη γυναικεία χειραφέτηση. Μουσικά ενστερνίζεται την αφρικανική παράδοση και παραδίδει ένα πολυρυθμικό, παραδόξως χορευτικό και ελάχιστα μελωδικό αποτέλεσμα. Από τις κυκλοφορίες της χρονιάς για μένα.

Kamasi Washington - Heaven & Earth

Τι να πούμε για τον Kamasi που να μην έχει ήδη ειπωθεί; Ευτυχώς υπήρξαμε τυχεροί να τον δούμε και από κοντά πέρυσι, περιοδεύοντας το υπερεπιτυχημένο του "The Epic". Φέτος λιγότερο επικός, όχι όμως και μεγαλειώδης, παραδίδει μία δουλειά που ίσως οριακά να είναι και καλύτερη του "The Epic", μείον φυσικά τον αιφνιδιασμό αφού πλέον είμαστε ψυλλιασμένοι. Παρότι δεν κάνει εκπτώσεις στην ποιότητα των συνθέσεων ή του παιξίματος, ο χρόνος που αφιερώνει για να αναπτύξει τις ιδέες του (τριπλός δίσκος και πάλι) και η κινηματογραφική αίσθηση που αφήνει, κάνει το “Heaven And Earth” ένα από τα πιο προσβάσιμα άλμπουμ του άρθρου αυτού.

David Murray & Saul Williams - Blues For Memo

Τι λέγαμε για τη συνεργασία της jazz με την hip-hop; Να μία εξαιρετική περίπτωση όπου οι δύο κόσμοι δεν χρειάζεται να αλλάξουν καν για να συναντηθούν. Ο David Murray έχει μία καριέρα δεκαετιών στην jazz, είτε ως leader είτε δανείζοντας το σαξόφωνό του σε  σχήματα με τεράστια ονόματα του χώρου. Ο Saul Williams από την άλλη είναι ένας hip hop artist, με την πραγματική έννοια της λέξης, μακριά, πολύ μακριά, από τα κακά στερεότυπα της mainstream hip hop μουσικής. Ο ρυθμός με τον οποίο ραπάρει πάνω στην hard bop μουσική του Murray είναι για σεμινάριο και οι στίχοι του για μελέτη.

Maisha - There Is A Place

Και πάλι πίσω στο Λονδίνο και την εταιρία Brownswood. Συμμετέχουν στη συλλογή που προαναφέραμε όπως εξάλλου συμμετέχει και το μέλος τους, η εκπληκτική Nubya Garcia με το προσωπικό της σχήμα. To "There Is A Place" έχει αρκετές ομοιότητες με τους Sons Of Kemet που προαναφέραμε ως προς το ότι και εδώ η αφρικανική επιρροή είναι εμφανής κυρίως στα κρουστά. Όμως εξίσου σημαντικό είναι και το μελωδικό στοιχείο (η κιθάρα έχει παίξει τον ρόλο της εδώ) ενώ και οι συνθέσεις απλώνονται πολύ περισσότερο.

Ambrose Akinmusire - Origami Harvest

Δε θα μπορούσε να μείνει εκτός παιχνιδιού η Blue Note και με τον τρομπετίστα Ambrose Akinmusire κυκλοφορεί ίσως ό,τι πιο προχωρημένο άκουσα στην jazz φέτος. Σε βαθμό που ίσως ο όρος jazz να είναι και καταχρηστικός. Με εκτεταμένη χρήση εγχόρδων, σχεδόν κανένα ενδιαφέρον για απλές μελωδίες, κάποια ηλεκτρονικά στοιχεία, ραπάρισμα από τον Kool A.D. (είπαμε, η σύμπραξη hip hop και jazz είναι το νέο πεδίο προς εξερεύνηση) η αλήθεια είναι ότι το "Origami Harvest" με κέρδισε περισσότερο σαν ενδιαφέρον τόλμημα παρά σαν ένα άκουσμα στο οποίο θα επιστρέφω συχνά, κυρίως λόγω της μη συμπάθειάς μου προς τα έγχορδα. Όμως όποιος ενδιαφέρεται για τι παίζει στην jazz σήμερα (και άυριο ίσως) θα πρέπει σίγουρα να τον ακούσει.

R+R=NOW - Collagically Speaking

Ας παραμείνουμε λίγο στην Blue Note και άλλο ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα. Υπό το όνομα R+R=NOW μαζεύονται εξαιρετικοί μουσικοί, χωρίς απαραίτητα να ανήκουν στο ρόστερ της. Ξεχωρίζει ο Robert Glasper που είναι και ο άτυπος leader αλλά καθόλου αμελητέοι δεν είναι ο Terrace Martin (με κεντρικό ρόλο στο "To Pimp A Butterfly" του Kendrick Lamar), o Christian Scott (τσεκάρετε οπωσδήποτε το προσωπικό του "Stretch Music" του 2015) και οι υπόλοιποι συμμετέχοντες. Εδώ έχουμε άλλη μία προσπάθεια να παντρευτεί η jazz με το hip hop και τον πολιτικό στίχο. Η αλήθεια είναι ότι το αποτέλεσμα μάλλον είναι κατώτερο των προσδοκιών που δημιουργεί η συνάθροιση των μουσικών αυτών, κάτι που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη χρήση του vocoder από τον Martin, στα δικά μου αυτιά έστω. Και πάλι όμως περιέχονται υπέροχα σημεία μουσικής και είναι ένα απολύτως ενδιαφέρον δείγμα όχι μόνο της κατεύθυνσης της jazz σήμερα, αλλά και του τι μπορούν να δημιουργήσουν μουσικοί με απόλυτη ελευθερία έκφρασης.

Tenderlonious & The 22archestra - The Shakedown

Ένα όνομα που έρχεται λίγο ως πολύ από το πουθενά, προερχόμενος κατευθείαν από την underground σκηνή του Λονδίνου (πάλι) περιέργως όμως όχι από την Brownswood αυτή τη φορά. Ο Tenderlonious είναι αυτό που λέμε πολυοργανίστας, κυρίως όμως ασχολείται με το φλάουτο και τα πλήκτρα. Χωρίς να καινοτομεί τόσο εμφανώς όσο άλλοι καλλιτέχνες του παρόντος άρθρου, είναι σαφές ότι και αυτός ενσωματώνει το νέο αέρα που πνέει στη Λονδρέζικη σκηνή. Η αίσθηση της μελωδίας και ο μαλακός ήχος του φλάουτου κάνουν τον δίσκο απολύτως προσβάσιμο και από μη φανατικούς της jazz ενώ στα τύμπανα το απίθανο groove δίνει ο Yussef Dayes (ακούστε το εκπληκτικό "Black Focus" του 2016 που κυκλοφόρησε με τον Kamaal Williams υπό το όνομα Yussef Kamaal)

Kamaal Williams - The Return

Και μία που τον αναφέραμε, και ο Kamaal Williams κυκλοφόρησε φέτος δίσκο, με έντονο ηλεκτρονικό στοιχείο και σπασμένους ρυθμούς (broken beat ντε). Βασίζεται πολύ στις λούπες και τους ηλεκτρονικούς ήχους πάνω στους οποίους κάποιες φορές το πιάνο του και άλλες το μπάσο ή τα drums αφήνονται να εκφραστούν. Αποπνέει μία χαλαρή ατμόσφαιρα που ώρες ώρες θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και lounge. Δεν θα έλεγε κάποιος εν έτει 2018 καινοτόμο τον ήχο του και η αλήθεια είναι ότι η καλύτερη σύνθεση του δίσκου κατά την άποψή μου είναι αυτή που αφήνει κατά μέρους τον ηλεκτρονικό ήχο (το "Medina") αλλά είναι σίγουρα μία ποιοτική δουλειά και ένα ακόμα δείγμα του τι συμβαίνει στην underground jazz σκηνή.

Ezra Collective feat. Jorja Smith - Reason In Disguise

Πρόκειται για digital single αλλά επειδή είναι η μόνη τους κυκλοφορία εντός του έτους, κλέβω λίγο και δράττομαι της ευκαιρίας να τους αναφέρω και να περιλάβω και το (οριακά) περσινό τους άλμπουμ "Juan Pablo: The Philosopher". Παρότι η ερμηνεία της θαυμάσιας Jorja Smith στο single είναι αρκετά πληθωρική για να καλύπτει τη μουσική των Ezra Collective είναι φανερό τόσο φέτος όσο και στο περσινό ΕΡ τους ότι οι διακριτικές μελωδίες τους και ο χορευτικός ρυθμός τους είναι στοιχεία αρκετά καθηλωτικά από μόνα τους.

Μία που παρόμοιο άρθρο δεν είχε γίνει το 2017, ας αφιερώσουμε εδώ και μερικές γραμμές για κυκλοφορίες της περσινής χρονιάς που αν σας ενδιαφέρουν τα παραπάνω καλό θα ήταν να μην χάσετε.

Thundercat - Drunk
Alfa Mist - Antiphon
Girls In Airports - Live
Yazz Ahmed - La Saboteuse
Nubya Garcia - Nubya’s 5ive

Spotify playlist