«A Buyer’s Guide»: Porcupine Tree

Πριν τον Steven Wilson υπήρχαν οι Porcupine Tree. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να τους εξερευνήσετε

Από τον Κώστα Σακκαλή, 06/05/2016 @ 11:42

Μπορεί ο Steven Wilson να είναι πλέον ένα όνομα πασίγνωστο σε όσους ασχολούνται με το σύγχρονο και όχι μόνο prog rock, είτε με τις εξαιρετικές πρόσφατες προσωπικές δουλειές του, είτε ως ο ιθύνων νους και υπεύθυνος ήχου πολλών επανεκδόσεων κλασικών δίσκων των '70s, όμως κάποτε ξεκίνησε όσο πιο underground μπορεί να ξεκινήσει ένας μουσικός και σταδιακά κατάφερε να κάνει το βασικότερο συγκρότημά του, τους Porcupine Tree διαδοχικά cult ήρωες, αναγνωρισμένους από τον Τύπο και τέλος εμπορικά επιτυχημένους.

Porcupine Tree

Έχοντας περάσει από διάφορες ηχητικές και στυλιστικές περιόδους, μπορεί κάποιος χοντρικά να χωρίσει την πορεία του συγκροτήματος στην πρώτη πιο πειραματική και ψυχεδελική, τη δεύτερη πιο alternative, αλλά ίσως και pop, και την τρίτη που είναι φανερά επηρεασμένη από τον πιο σκληρό ήχο. Σε όλες αυτές τις εποχές παραμένει συνήθως progressive και παρότι δεν το παραδέχτηκε ποτέ τότε, επηρεασμένος πολύ από τα συγκροτήματα των '70s. Εξάλλου, ίσως να θυμούνται οι παλιότεροι ότι (και) τίτλοι όπως «οι νέοι Pink Floyd» τους συνόδευαν στις πρώτες συναυλίες τους στην Ελλάδα. Και ίσως μπορούμε να νιώθουμε υπερήφανοι ότι υπήρξαμε μία από τις χώρες που στήριξαν πολύ το συγκρότημα από τις αρχές του και σε όλες του τις (αρκετές) επισκέψεις, από το γεμάτο Ρόδον της πρώτης συναυλίας μέχρι το κατάμεστο Γκάζι της τελευταίας.

Porcupine Tree

Ίσως το πιο σημαντικό για έναν τέτοιο μουσικό είναι ότι σπάνια κοίταξε πίσω του, μη διστάζοντας, εξελίσσοντας τον ήχο του, να αποβάλλει από το ρεπερτόριό του παλιά αγαπημένα τραγούδια όπως το "Radioactive Toy" ή το "Waiting". Στις πιο πρόσφατες συναυλίες του, όμως, έχει αρχίσει να επισκέπτεται και πάλι κάποιο από το υλικό του, οπότε ας κάνουμε κι εμείς το ίδιο τοποθετώντας το με τη σειρά με την οποία θεωρούμε εμείς ότι καλύτερα θα κατανοήσει κάποιος το εύρος και την ποιότητα της δισκογραφίας του.

 
The Sky Moves Sideways Porcupine Tree

The Sky Moves Sideways
(Delirium, 1995)

Πρόκειται για τον πρώτο δίσκο στον οποίο σχεδόν η έννοια του συγκροτήματος έχει νόημα, αφού πλην δύο τραγουδιών, τα υπόλοιπα αποδίδονται για πρώτη φορά από την πρώτη σύνθεση των Porcupine Tree. Μάλιστα και σε αυτά τα δύο τραγούδια, στις επανεκδόσεις έχουν προστεθεί ντραμς από τον Gavin Harrison, κατοπινό ντράμερ του συγκροτήματος. Έχοντας το ομώνυμο τραγούδι να ανοίγει και να κλείνει τον δίσκο σε δύο εκτεταμένα μέρη, σε πολλούς έφερε στο μυαλό τη δομή (το λιγότερο) του "Wish You Were Here". Η ουσία, όμως, είναι στη μουσική, όπου για πρώτη φορά τόσο τέλεια συνυπάρχει η μελαγχολία, σήμα-κατατεθέν του Wilson, με τα αυτοσχεδιαστικά progressive και ψυχεδελικά στοιχεία. Η αμερικάνικη έκδοση περιέχει και ένα από τα καλύτερα τραγούδια που έχουν γράψει ποτέ, το "Stars Die". Έχοντας αγγίξει την κορυφή αυτής της φόρμας, η πορεία του θα ήταν διαφορετική από τον επόμενο κιόλας δίσκο.

Lightbulb Sun Porcupine Tree

Lightbulb Sun
(KScope, 2000)

Ο πιο ώριμος δίσκος τους μέχρι τότε και ποιοτικά το αντίπαλο δέος του "The Sky Moves Sideways". Η εξέλιξή του ήχου τους μέσα στα πέντε αυτά χρόνια είναι τεράστια. Από τις εκτεταμένες συνθέσεις των πρώτων ετών έχει κυλήσει αρκετό νερό στο αυλάκι και εδώ τελειοποιείται η δομημένη σύνθεση, η alternative rock προσέγγιση, τα εμπορικά στοιχεία, τα heavy στοιχεία, ο προσωπικός χαρακτήρας. Στιχουργικά, εξελίσσει ακόμα περισσότερο τους άξονες της προσωπικής και κοινωνικής θεματολογίας. Θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τραγούδια από ένα τέτοιο αριστούργημα, αλλά όταν υπάρχουν μέσα σε αυτά το "Shesmovedon" και το "Russia On Ice", είναι δύσκολο να μην γίνει ιδιαίτερη μνεία. Και αυτή τη φορά αντιλαμβανόμενος ίσως ο Wilson ότι έφτασε τον ήχο αυτόν στο ανώτερο σημείο του, αμέσως μετά αποφασίζει να αλλάξει δρόμο.

 

Signify Porcupine Tree

Signify
(Delerium, 1996)

Αυτή που (χονδροειδώς έστω) θα ονομάζαμε δεύτερη περίοδο των Porcupine Tree, ξεκινάει με αυτόν τον δίσκο και ξεκινάει μεγαλειωδώς. Το "Signify" πρέπει να ήταν η μεγαλύτερη έκπληξη στην πορεία του συγκροτήματος, πριν μας συνηθίσει στις αλλαγές και στην εξέλιξή του. Αν και η αλλαγή στον ήχο είναι επίσης σημαντική και εμφανώς πρόκειται για μία δουλειά που πλέον στηρίζεται απολύτως σε ένα ισοβαρές συγκρότημα, είναι κυρίως η διαφορά στη νοοτροπία που κάνει αίσθηση. Η έμφαση δίνεται πλέον στο τραγούδι ως σύνθεση και η ατμόσφαιρα δεν είναι απλώς ψυχεδελική, διαστημική ή χαοτική αλλά ξεχειλίζει ευαισθησία. Καθόλου περίεργο που μέσα από μία τέτοια δουλειά προήλθε και η μεγαλύτερη (έως τη στιγμή εκείνη, αλλά και για καιρό μετά) ραδιοφωνική επιτυχία των Porcupine Tree με το "Waiting (Phase One)". 

In Absentia Porcupine Tree

In Absentia
(Lava, 2002)

Ίσως ο πιο σημαντικός δίσκος για τους Porcupine Tree, σίγουρα αυτός που τους εκτόξευσε εμπορικά και τους έκανε ηγέτες στο σύγχρονο prog rock. Είναι, μάλιστα, τόσο ισχυρή η επίδρασή του, που όχι μόνο πολλοί ασχολήθηκαν με το συγκρότημα από τον δίσκο αυτόν και μετά, αλλά και μέχρι σήμερα σχεδόν δεν υπάρχει γι' αυτούς Steven Wilson πριν τον δίσκο αυτόν. Με βαθιές πλέον τις μεταλλικές επιρροές του Wilson από τη δουλειά του ως παραγωγός των Opeth αλλά και ως ακροατής των Tool, βαραίνει σημαντικά τον ήχο του και «στεγνώνει» την παραγωγή, ειδικά στο rhythm section που με την αντικατάσταση του Maitland από τον Harrison αποκτά άλλη δυναμική. Είναι εξαιρετικά δυνατός υποψήφιος δίσκος για τον «καλύτερο των Porcupine Tree» και σίγουρα ο πόλος που σηματοδοτεί την τρίτη περίοδο του συγκροτήματος.

 
Up The Downstair Porcupine Tree

Up The Downstair
(Delerium, 1993)

Η πιο... Delerium από τις κυκλοφορίες τους. Η πρώτη δουλειά που δημιούργησε ο Steven Wilson ειδικά για την εταιρία, αφού το "On The Sunday Of Life" ουσιαστικά βασίστηκε στις προϋπάρχουσες κασέτες του, το "Up The Downstairs" ακολουθεί έναν techno prog ήχο που σχεδόν έγινε συνώνυμος με τη δισκογραφική αυτή, στέγη εκτός άλλων και των Ozric Tentacles και Omnia Opera. Σε αυτά τα μονοπάτια κινούνται οι Porcupine Tree ενώ είναι εμφανές ότι ακόμα ψάχνουν να βρουν τον ήχο τους. Και αυτό ακριβώς είναι τόσο η μαγεία όσο και το πρόβλημα με τον δίσκο αυτόν. Από τη μία αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση στη δισκογραφία τους και απόλυτα επιτυχημένο πείραμα, από την άλλη δεν είναι ο δικός τους ήχος, δεν τους ξεχωρίζει από άλλα συγκροτήματα της εποχής τους.

Stupid Dream

Stupid Dream
(KScope, 1999)

Άλλη μία στροφή στην καριέρα τους, το "Stupid Dream" σηματοδοτεί την, μάλλον σύντομη, alternative friendly φάση τους. Με τις επιρροές από Radiohead πιθανότατα να είναι ο καταλύτης, στο "Stupid Dream" η ευαισθησία έχει εντελώς διαφορετική προέλευση από αυτή του "Signify". Ο ήχος που δημιουργούν, όχι μόνο δεν θα τους εγκαταλείψει (ακόμα και σε όλες τις επόμενες υφολογικές αλλαγές τους) ουσιαστικά ποτέ ξανά, αλλά θα δημιουργήσει και μία σχολή που γέννησε πολλά και πολύ ενδιαφέροντα συγκροτήματα για παραπάνω από μία δεκαετία, έναν ήχο που ονομάστηκε post prog και εκπροσωπήθηκε περισσότερο από τον καθένα από την εταιρία τους σε αυτήν την κυκλοφορία, την KScope. To "Stupid Dream" παραμένει με διαφορά ο καλύτερος εκπρόσωπος του είδους αυτού.

Fear Of A Blank Planet Porcupine Tree

Fear Of A Blank Planet
(Roadrunner, 2007)

Αρκετά κοντινό σε ποιότητα και χαρακτήρα με το "In Absentia" αλλά και εμφανώς διαφορετικό ως προς τις επιρροές του και το αποτέλεσμα. Σίγουρα είναι λιγότερο βαρύ στο σύνολό του, περισσότερο prog (το "Anesthetize" είναι το πιο αμιγές prog τραγούδι που έχουν γράψει ποτέ οι Porcupine Tree, θυμίζει τη μετέπειτα προσωπική του καριέρα και μάλλον δεν είναι τυχαία η συμμετοχή του Lifeson των Rush) και ελαφρώς επαναλαμβάνει μοτίβα που ήδη γνωρίζαμε. Είναι, όμως, ένα χαλαρό concept άλμπουμ, με έμφαση στους στίχους και που έχει τελικά πανέμορφα τραγούδια με το "Way Out Of Here" να αποτελεί την κορωνίδα του.

 
Nil Recurring Porcupine Tree

Nil Recurring
(Transmission, 2007)

Αν όχι εξ ορισμού, έστω εκ παράδοσης, τα EP είναι κυκλοφορίες που προορίζονται για τους οπαδούς. Οι Porcupine Tree έχουν μεγάλο μερίδιο τέτοιων και άλλων κυκλοφοριών που απευθύνονται σε φανατικούς, αλλά δυστυχώς πολλές από αυτές και σε συλλέκτες. Μένοντας σε σχετικά προσιτά μονοπάτια, θα προκρίνουμε σε σχέση με τα επίσης πολύ καλά, αλλά και πανσπάνια, "Love, Death & Mussolini" και "Staircase Infinities" ή τα πιο προσιτά στις επανακυκλοφορίες τους, αλλά πιο επαναλαμβανόμενα δίδυμα "Voyage 34", το "Nil Recurring". Με διάρκεια σχεδόν κανονικού άλμπουμ και τέσσερα απολύτως νέα τραγούδια, όχι μόνο αποτελεί εξαιρετικό συμπλήρωμα του "Fear Of A Blank Planet", αλλά ίσως το ξεπερνάει κιόλας, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς το εκπληκτικό "Normal", το τελευταίο «μεγάλο» τραγούδι των Porcupine Tree.

 
Coma Divine Porcupine Tree

Coma Divine
(Delerium, 1997)

Όχι απλώς ο καλύτερος live δίσκος των Porcupine Tree, αλλά και ένα από τα καλύτερα live άλμπουμ στον prog χώρο και έχω επίγνωση της βαρύτητας της δήλωσης. Με φρέσκια τα σημάδια της εξέλιξής τους στο "Signify" έρχεται αυτή η ζωντανή ηχογράφηση από τη Ρώμη για να επιβεβαιώσει από τη μία το παρόν τους, να επαναδιατυπώσει το παρελθόν τους (αυτή είναι η απόλυτη εκτέλεση του "Radioactive Toy"), αλλά και να δώσει κρυφά σημάδια του μέλλοντος. Η επανακυκλοφορία σε διπλό CD με 25 παραπάνω λεπτά κάνει απλώς το τέλειο τελειότερο. Από τις σπάνιες περιπτώσεις που ένας live δίσκος μπορεί και να είναι το καλύτερο σημείο εξερεύνησης  ενός συγκροτήματος.

 
The Incident Porcupine Tree

The Incident
(Roadrunner, 2009)

Δεν σου πάει η καρδιά να τον πεις κακό δίσκο, αλλά σίγουρα ο τελευταίος στον οποίο θα πρέπει κανείς να επενδύσει. Ένας μάλλον μπερδεμένος Steven Wilson φαίνεται να μην ξέρει πού να οδηγήσει το συγκρότημα στη συνέχειά του. Στρέφεται στις επιρροές του (το "Animals" των Pink Floyd στοιχειώνει τον δίσκο) και παραδίδει ένα δημιούργημα που είναι πολύ κοντά σε αυτό που πάντοτε φοβόταν, μία ρέπλικα των '70s prog δίσκων. Μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι από τότε και μετά ξεκίνησε μία προσωπική καριέρα, που εν μέσω διάφορων δοκιμών τον έφερε τόσο να αναπαράγει πολύ πιο ορθά αυτό που εδώ προσπάθησε να κάνει, όσο και να επανεκτιμήσει τη συνολική κληρονομιά των Porcupine Tree.

A Compilation
Κόβοντας για λόγους χωρητικότητας κάποια από τα μεγάλης διάρκειας τραγούδια τους, αλλά διατηρώντας άλλα που δεν κόβονται, αυτά τα ογδόντα λεπτά μουσικής του Steven Wilson σίγουρα δεν θα σας αφήσουν ανικανοποίητους.

Synesthesia (from "Up The Downstairs")
The Moon Touches Your Shoulder (from "The Sky Moves Sideways")
Waiting (Phase One) (from "Signify")
Radioactive Toy (from "Coma Divine") 
Stars Die (from "Moonloop EP)
Even Less (from "Stupid Dream") 
Shesmovedon (from "Lightbulb Sun")
Russia on Ice (from "Lightbulb Sun")
Trains (from "In Absentia")
The Sound Of Muzak (from "In Absentia")
Lazarus (from "Deadwing")
Way Out Of Here (from "Fear Of Blank Planet")
Normal (from "Nil Recurring")

  • SHARE
  • TWEET