Το μαγευτικά ανατατικό, προοδευτικό πρόσωπο της Αφρικής

ProgSession #74: Osibisa

Από τον Σπύρο Κούκα, 22/03/2023 @ 15:50

Σε ένα παρελθόν που όσο κοντινό φαντάζει, τόσο μακρινό είναι στην πραγματικότητα, οι περιπτώσεις δημιουργών και των έργων τους που παρέμειναν στις σκιές της λησμονιάς φαντάζουν αμέτρητες. Τα γρανάζια της μουσικής βιομηχανίας ανταποκρίνονται κυρίως στη φήμη και το χρήμα, με το ταλέντο και τη σκληρή δουλειά να μην αρκούν για τη μακροημέρευση των καλλιτεχνών και συγκυρίες να ορίζουν το μέλλον τους. Ωστόσο, με το χρόνο ως αντικειμενικότερο κριτή, τα μουσικά πονήματα των αφανών ηρώων υπάρχουν, περιμένοντας να αποκαλύψουν τη μαγεία τους σε αυτούς που θα τα ανακαλύψουν.

Έτσι, αποδεχόμενοι τη δική μας «διαστροφή» και αναλαμβάνοντας τον ρόλο του ανήσυχου ρέκτη, θα παρουσιάζουμε ανά τακτά (ή και όχι τόσο) χρονικά διαστήματα, μέσω μίας στήλης που διόλου τυχαία επέλεξε να παίξει με τις λέξεις progress και obsession, το έργο ενός δημιουργού από το ευρύτατο φάσμα και την κληρονομιά του progressive rock, που - συνήθως - δεν κατάφερε να ξεφύγει ενός cult συλλεκτικού επιπέδου.

Days of progressive past Vol. 74:

Σε ετούτη τη στήλη, ανέκαθεν υποστηρίζαμε την οικουμενικότητα της προοδευτικής έκφρασης, αναζητώντας και αναφέροντας σχήματα από ολόκληρο τον prog κόσμο, είτε μιλάμε για τη Βρετανία και τη Γαλλία, είτε για την Ιταλία, τη Χιλή και την Αργεντινή. Έτσι, η νέα μας επιστροφή αφορά ένα εξαιρετικό αφρικανικό - κατά βάση - σχήμα των '70s, το οποίο έγραψε τη δική του ιστορία, φέρνοντας εγγύτερα το afro beat με το progressive rock και, εν γένει, τη world μουσική.

Η γέννηση των «Criss Cross ρυθμών που εκρήγνυνται από ευτυχία»

Βρισκόμαστε στη Γκάνα των ύστερων '50s, εκεί όπου οι τοπικοί Comets των Teddy Osei, Sol Amarfio και Mac Tontoh είχαν καταφέρει να κυκλοφορήσουν ένα δημοφιλές hit για τη δυτική Αφρική, το "(I Feel) Pata Pata". Η φυγή του Osei για περαιτέρω μουσικές σπουδές στη Μεγάλη Βρετανία θα έβαζε φρένο στην ανερχόμενη μπάντα, αν και η δημιουργική φλόγα που είχε ανάψει από τότε στα μέλη της θα παρέμενε άσβεστη.

Έτσι, στα τέλη των '60s, ο Osei θα πείσει τους πρώην μουσικούς συνοδοιπόρους του να μεταναστεύσουν κι εκείνοι στη Γηραιά Αλβιώνα, γεγονός που θα αποτελέσει ουσιαστικά την εκκίνηση των Osibisa (βλ. υπότιτλο για την ερμηνεία του ονόματος), μιας εκ των πλέον δημοφιλών και ρηξικέλευθων αφρικανικών σχημάτων του ευρύτερου προοδευτικού χώρου.

Η μπάντα σύντομα μεγάλωσε, με την προσχώρηση μουσικών από την Καραϊβική και την ευρύτερη Αφρική να προσδίδει επιπλέον μουσικά ερεθίσματα στο βασικό πυρήνα τους, με την ίδια τη μουσική της να χαρακτηρίζεται πλούσια σε ρυθμούς και ηχοχρώματα, διαθέτοντας εξαιρετικά ρυθμικά/κρουστά μέρη, ποικιλομορφία σε ηχητικές εκφάνσεις (εξαιτίας και των διαφόρων χρησιμοποιούμενων - μη συμβατικά rock - οργάνων, όπως το σαξόφωνο, το φλάουτο και τα διάφορα αφρικανικά κρουστά) και μια εν γένει ευδιάθετη φύση, η οποία δεν περνούσε απαρατήρητη.

Χαρακτηριστικό, δε, είναι, πως αυτή η μοναδικότητα των Osibisa και το χάρισμα τους να μπλέκουν αρμονικά τους ιδιαίτερους ρυθμούς από την ήπειρο καταγωγής τους με πιο prog/rock ερεθίσματα, έγινε διακριτή και από φτασμένα σχήματα της εποχής, με τους Uriah Heep να συνεργάζονται, μάλιστα, μαζί τους, στο ομότιτλο κομμάτι του κλασικού "Look At Yourself" άλμπουμ τους. Προφανώς, όμως, τα ίδια τους τα πεπραγμένα έχουν βαρυσήμαντη αξία, αποτελώντας εξέχουσα επιρροή για τους εκάστοτε Goat αυτού του κόσμου και, συνολικά, για καθένα σχήμα που επιχειρεί να ντύσει τη rock μουσική με το διευρυμένο world music μανδύα.

Osibisa - Woyaya (MCA, 1971)

Osibisa - Woyaya

Ακολουθώντας τις επιταγές της εποχής που θεωρούσαν φυσιολογικό μια μπάντα να κυκλοφορεί δύο άλμπουμ την ίδια χρονιά, οι Osibisa είχαν κυκλοφορήσει ήδη εντός του 1971 το ομότιτλο ντεμπούτο τους, προτού έρθει στο φως το, πιθανόν, πιο σημαντικό τους δημιούργημα. Το "Woyaya", περί ου ο λόγος, έβρισκε την αφρικανική κολεκτίβα να διευρύνει τα δημιουργικά της όρια στο έπακρο, φθάνοντας στο απόλυτο πάντρεμα των criss-cross ρυθμών με το πολύπλευρο prog, λίγο πριν υποχωρήσουν σταδιακά σε λιγότερο ανήσυχες δημιουργικές προτάσεις.

Με το - εξαιρετικό - εξώφυλλο του δίσκου να υπογράφεται από τον Roger Dean, την παραγωγή του να επιμελείται ο Tony Visconti και τη διάθεση του να παρασέρνει σε ένα μαγευτικό γαϊτανάκι jazz-rock/fusion εμβέλειας, το δεύτερο άλμπουμ των Osibisa πρέπει να θεωρείται ένας δίσκος - σταθμός της, δίχως περιορισμούς, άκρατης προοδευτικής παραγωγής των '70s.

Διαθέτοντας μια ανεπιτήδευτη εξωτική αύρα, αυτό το πάντρεμα των ανατατικών αφρικανικών folklore στοιχείων με τη rock αμεσότητα είχε σαν κοντινότερη αναφορά τα όσα σπουδαία χάριζε η μπάντα του Carlos Santana την ίδια εποχή, αλλά έχοντας εντελώς διαφορετική αφετηρία και εξέλιξη. Οι Osibisa, για όσο επιχείρησαν την παραμονή τους στα χωράφια του ευρύτερου prog, υπήρξαν ένα μοναδικό συγκρότημα, που έδειξε πως τα σύνορα στη μουσική υπάρχουν μονάχα για να σπάνε, τουλάχιστον από όσους έχουν το θάρρος και το ταλέντο να επιχειρήσουν κάτι τέτοιο.

Τί ακολούθησε;

Osibisa

Πολλά και σπουδαία, αν και σε λίγο διαφορετικό ηχητικό πλαίσιο. Σταδιακά, το σχήμα άρχισε να απομακρύνεται από τις παρυφές του prog, διατηρώντας μεν αναλλοίωτο τον ethnic χαρακτήρα του, αλλά προοδεύοντας δημιουργικά σε μια μουσική σαφώς πιο άμεση και προσβάσιμη σε μεγαλύτερα ακροατήρια. Αν και ήδη από το "Heads" του 1972 η μπάντα φάνηκε να εγκαταλείπει τα progressive στοιχεία, το ολοκληρωτικό σημείο καμπής πιθανόν πρέπει να θεωρηθεί το "Welcome Home" του 1975, όπου και οι Osibisa επέτυχαν την κυκλοφορία ενός πολυπόθητου hit, με το Sunshine Day" να γίνεται επιτυχία και να καθορίζει την περαιτέρω πορεία τους.

Έτσι, με τα αναμενόμενα πάνω και κάτω τους όλα αυτά τα χρόνια, οι Osibisa κατάφεραν να υπάρχουν μέχρι και τις μέρες μας ενεργά, θεωρούμενοι εθνικοί ήρωες στην πατρίδα τους και κυκλοφορώντας μόλις πέρυσι το"New Dawn", το πιο πρόσφατο άλμπουμ τους. Δεδομένα, λοιπόν, ανήκουν στις μπάντες της στήλης που τα κατάφεραν αρκετά καλά από άποψη δημοφιλίας και μακροημέρευσης, έστω κι αν οι πραγματικά prog ημέρες της βρίσκονται χαμένες μισό αιώνα πίσω, στην αυγή των '70s.

YouTube

  • SHARE
  • TWEET