Το Γενικό Άσμα του Χιλιανού progressive/folk rock

ProgSession #72: Los Jaivas

Από τον Σπύρο Κούκα, 03/02/2023 @ 17:09

Σε ένα παρελθόν που όσο κοντινό φαντάζει, τόσο μακρινό είναι στην πραγματικότητα, οι περιπτώσεις δημιουργών και των έργων τους που παρέμειναν στις σκιές της λησμονιάς φαντάζουν αμέτρητες. Τα γρανάζια της μουσικής βιομηχανίας ανταποκρίνονται κυρίως στη φήμη και το χρήμα, με το ταλέντο και τη σκληρή δουλειά να μην αρκούν για τη μακροημέρευση των καλλιτεχνών και συγκυρίες να ορίζουν το μέλλον τους. Ωστόσο, με το χρόνο ως αντικειμενικότερο κριτή, τα μουσικά πονήματα των αφανών ηρώων υπάρχουν, περιμένοντας να αποκαλύψουν τη μαγεία τους σε αυτούς που θα τα ανακαλύψουν.

Έτσι, αποδεχόμενοι τη δική μας «διαστροφή» και αναλαμβάνοντας τον ρόλο του ανήσυχου ρέκτη, θα παρουσιάζουμε ανά τακτά (ή και όχι τόσο) χρονικά διαστήματα, μέσω μίας στήλης που διόλου τυχαία επέλεξε να παίξει με τις λέξεις progress και obsession, το έργο ενός δημιουργού από το ευρύτατο φάσμα και την κληρονομιά του progressive rock, που - συνήθως - δεν κατάφερε ποτέ να ξεφύγει ενός cult συλλεκτικού επιπέδου.

Days of progressive past Vol. 72:

Όσο και να επιχειρηματολογούμε για το αντίθετο, η καλλιτεχνική έκφραση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό περίγυρο που περιβάλλει τον εκάστοτε δημιουργό, άμεσα ή εμμέσως. Αυτή η παράθεση ενός τμήματος του ψυχισμού του καλλιτέχνη μέσω του έργου του, κεκαλυμμένη ή μη, αποτελεί στην ουσία μια δήλωση, μιας κατεύθυνσης προς την οποία οδηγήθηκε ο δημιουργός μέσω των ερεθισμάτων και της αξιοποίησης εκείνων στο έργο του. Έτσι, ακόμη και σε περιπτώσεις που, εκ πρώτης όψεως, οι προθέσεις και το μήνυμα του δημιουργού δεν εκλαμβάνεται στην ολότητά του, ο χρόνος και η λογική ακολουθία των επιρροών, το παρουσιάζουν τελικά πλήρες.

Έργα και ημέρες του (κατά τον Gabriel García Márquez) «σημαντικότερου ποιητή του 20ου αιώνα»

Ο Pablo Neruda θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ποιητές του 20ου αιώνα, ένας λογοτέχνης που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του, τόσο με τα έργα που εμπνεύστηκε, όσο και με την δραστηριότητα και τις πεποιθήσεις του που αποτελούσαν φάρο για την πορεία της ζωής του. Ένας πολίτης του κόσμου με έντονη πολιτική δράση, ο Χιλιανός θεωρείται μια προσωπικότητα - σταθμός των γραμμάτων της Λατινικής Αμερικής, με την στροφή του στον κομμουνισμό - σε μια εποχή έντονου διχασμού - να φαντάζει κομβική για τη συνολική περιγραφή της πληθωρικής προσωπικότητας του.

Ο σπουδαίος Νομπελίστας έχει να παρουσιάσει εξαιρετικό συγγραφικό και ποιητικό έργο, το οποίο δέχθηκε έντονη επιρροή από τα αναρίθμητα ταξίδια του ανά τον κόσμο ως μέλος του Διπλωματικού Σώματος. Κατά την περίοδο των '40s, ο ίδιος διαχώρισε ξεκάθαρα την πολιτική του θέση, ενστερνιζόμενος τον κομμουνισμό λόγω και της φιλίας του με τους (ομοϊδεάτες πολιτικά) Federico García Lorca, Louis Aragon αλλά και τον ίδιο τον Fidel Castro (στον οποίο, μάλιστα, είχε αφιερώσει κι ένα ποίημα). Το γεγονός αυτό είχε αναμενόμενες συνέπειες σε ένα περιβάλλον περιορισμών όπως υπήρξε η Χιλή επί προεδρίας Videla, καθώς ο Neruda διώχθηκε, καταλήγοντας εξόριστος σε Αργεντινή και Ευρώπη. Μετά το τέλος της δικτατορίας, κι έχοντας επισκεφτεί και τη Σοβιετική Ένωση της εποχής, επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου και απεβίωσε το 1973 υπό σκιώδεις συνθήκες, και με το δικτάτορα Pinochet να μην επιτρέπει η κηδεία του να αποτελέσει δημόσιο γεγονός - κάτι που οδήγησε στην πρώτη δημόσια διαμαρτυρία ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία της Χιλής.

Καταλαβαίνει, λοιπόν, κανείς, πως ένας λογοτέχνης τέτοιου διαμετρήματος θα επηρέαζε με το έργο του τους καλλιτεχνικούς - και όχι μόνο - χώρους κατά το δοκούν, με τους Los Jaivas, μια από τις πλέον σημαντικές και αναγνωρίσιμες μπάντες της Χιλής, να του αποθέτουν το δικό τους φόρο τιμής με τον έκτο κατά σειρά δίσκο τους.

Από τους The High & Bass στους Los Jaivas

Με έτος ίδρυσης το 1963 (αρχικά ως The High & Bass), οι Los Jaivas παραμένουν μια από τις παλαιότερες - και σπουδαιότερες - προοδευτικές μπάντες της ευρύτερης Λατινικής Αμερικής. Έχοντας σταθεροποιήσει τον πυρήνα τους τα πρώτα χρόνια δράσης και αλλάζοντας το όνομα τους στο πιο ηχητικά λατινοαμερικάνικο Jaivas (εκ του "High-Bass" και με δεδομένη την λανθασμένη εκφορά του αγγλόφωνου μπάσου) μέχρι τις αρχές των '70s, το σχήμα θα ξεκινούσε φουριόζο τη δισκογραφική του παρουσία, επιχειρώντας ένα πάντρεμα παραδοσιακών/folk λατινοαμερικάνικων ήχων με το progressive rock που ανθούσε εκείνη την εποχή.

Το ξέσπασμα της δικτατορίας του Pinochet, το 1973, θα επιτελούσε κομβικό ρόλο στην πορεία και την εξέλιξη της μπάντας, καθώς θα την εξανάγκαζε να βρει καταφύγιο αρχικά στη γειτονική Αργεντινή, και κατόπιν στη Γαλλία. Εκεί, το σχήμα θα έβρισκε το έδαφος πρόσφορο για να εξελιχθεί μουσικά και ιδεολογικά, δημιουργώντας απρόσκοπτα εξαιρετικές δουλειές (προτεινόμενο θερμά το "Canción Del Sur" του 1977) και καταλήγοντας το 1981 στη μελοποίηση του "Alturas De Machu Picchu", μέσα από την εξέχουσα ποιητική συλλογή του Pablo Neruda, "Canto General".

Los Jaivas - Alturas De Machu Picchu (RTP, 1981)

Φυσικά, η μπάντα δεν ήταν η πρώτη που καταπιανόταν κι εμπνεόταν από το μεγαλόπνοο δημιούργημα του Neruda, καθώς τόσο εντός Χιλής (βλ. Aparcoa), όσο κι εκτός αυτής (βλ. Μίκη Θεοδωράκη) είχαν προηγηθεί δημιουργικά, με εξαιρετικά ανά περίπτωση αποτελέσματα. Γεγονός είναι, όμως, ότι η δημιουργία του "Alturas De Machu Picchu" έβρισκε τους Los Jaivas στο απόγειο της δημιουργικής τους έμπνευσης, όντας τόσο ώριμοι και κατασταλαγμένοι και όσο καλλιτεχνικά ανήσυχοι απαιτούσε η περίσταση.

Έτσι, μια επιλογή από τις ωδές του "Γενικού Άσματος" βρίσκει εδώ την απόλυτη progressive rock έκφανση της, καθώς το προοδευτικό πρίσμα των Genesis και των Camel μπλέκεται μαεστρικά με το λατινοαμερικάνικο folk ταπεραμέντο και την ιστορική μουσική παράδοση των Άνδεων (αποδίδοντας, μάλιστα, ζωντανά το άλμπουμ στην ολότητα του στο Machu Picchu - σε έναν εύλογο παραλληλισμό με τους Pink Floyd και την Πομπηία), σε ένα πανέμορφο υλικό που ραφινάρεται μέσω του πάντα εξωτικού στίχου στην ισπανική γλώσσα.

Ένα symphonic prog άλμπουμ βουτηγμένο στο λατινοαμερικάνικο folklore πνεύμα, με πραγματικά αλαβάστρινες συνθέσεις επαναστατικής (σε ύφος, νόρμες και διαθέσεις) μουσικής ευφυίας. Κάποιοι θα το κατέτασσαν εγγύτερα στον ήχο του Rock Progressivo Italiano, κυρίως λόγω της εγγενούς αισθητικής συγγένειας, γλωσσικά κι (εν μέρει) μελωδικά, αλλά στην πραγματικότητα ο ήχος των Los Jaivas είναι μοναδικός, κατατάσσοντας τους στις μπάντες που καθένας prog ρέκτης οφείλει να ακούσει.

Τί ακολούθησε;

Το συγκρότημα συνέχισε να είναι ενεργό και να δισκογραφεί, πάντοτε με ενδιαφέροντα αποτελέσματα, ενώ ανά τα χρόνια υπήρξε μια αναμενόμενη διάδοχη κατάσταση στο lineup του, με την αντικατάσταση των διαφόρων εκλιπόντων μελών από συγγενικά τους πρόσωπα. Στα διάφορα milestones της πορείας του, πρέπει να ξεχωρίσουμε την εμφάνιση τους στο Νησί του Πάσχα, το 2006, μαζί με την Ορχήστρα του Ναυτικού της Χιλής, αλλά και την επετειακή συναυλία τους για το μισό αιώνα δραστηριότητας τους, στο Εθνικό Μουσείο Καλών Τεχνών του Santiago, το 2013. Τελικά, με το χρόνο να είναι αμείλικτος για όλους, η μπάντα έχει περιορίσει σημαντικά πλέον τη δράση της, με το σημαντικότερο «προσεχώς» να είναι η κυκλοφορία του βιογραφικού ντοκιμαντέρ τους, αν και όποτε αυτό καταφέρει να ολοκληρωθεί.

YouTube

  • SHARE
  • TWEET