Laibach @ Gazarte Ground Stage, 05/03/25

​Η 5η Μαρτίου 2025 θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη όσων παρευρέθηκαν στο Gazarte, καθώς οι Laibach, το θρυλικό σλοβένικο (ή, πιο σωστά, γιουγκοσλάβικο) συγκρότημα, επέστρεψε στην Αθήνα για μια μοναδική εμφάνιση στο πλαίσιο της περιοδείας που προέκυψε από την κυκλοφορία του "Opus Dei Revisited".

Συνεπώς, η εμφάνιση τους, από τη μία, αποτέλεσε μια αναδρομή στην μακροχρόνια, γεμάτη ηλεκτρονικούς ήχους και βιομηχανικές μελωδίες, πορεία τους αλλά, από την άλλη, ήταν και μια ευκαιρία να γιορτάσουμε ένα άλμπουμ καθοριστικό για την εξέλιξη του industrial ήχου.​ Και, φυσικά, κανείς δεν έμεινε ασυγκίνητος καθώς το συγκρότημα, γνωστό για την μοναδική του αισθητική και την επιβλητική σκηνική παρουσία του, απέδειξε για ακόμα μια φορά γιατί θεωρείται ένα από τα κορυφαία σχήματα του είδους, αλλά, εδώ που τα λέμε, και γενικώς της μουσικής.

Η βραδιά ξεκίνησε με τα "Vier Personen" και "Država", όπου, μέσα από τα επαναλαμβανόμενα ηχητικά μοτίβα μιας καλοκουρδισμένης μπάντας και τα άψογα δουλεμένα οπτικά στο background, εισαχθήκαμε ιδανικά στο καλλιτεχνικό όραμα των Laibach και πήραμε μια καλή πρώτη γεύση για το τι θα επακολουθούσε. Καθώς όμως ο Milan Fras έπαιρνε την θέση του πάνω στη σκηνή υπό τους ήχους του "Boji" έγινε κατανοητό πως οι Laibach αυτό το βράδυ θα ήταν απολύτως καθηλωτικοί.

Και μπορεί, σε προσωπικό επίπεδο, το συγκρότημα να ήταν ένα απωθημένο χρόνων με αποτέλεσμα να περιμένω αυτό τους το live τους με ενθουσιασμό όμως, ήδη στα τρία πρώτα τραγούδια, ακόμη και σε ανθρώπους που τους έχουν δει πολλές φορές, ήταν διάχυτη η αίσθηση πως παρακολουθούμε μια πραγματικά υπερβατική εμφάνιση ενός σπουδαίου σχήματος.

Συνέχεια με το απόκοσμο "Mi Kujemo Bodočnost", το industrial έπος "Smrt In Pogin" και το επιβλητικό "Anti- Semitism", ενώ, κάπου εκεί, η ανατριχιαστική μεταμόρφωση του "Ballad Of A Thin Man", του - επίκαιρου αυτόν τον καιρό - Bob Dylan, σε μια βιομηχανική ωδή, γεμάτη ένταση και δραματικότητα, αποτέλεσε την πρώτη, από τις αρκετές διασκευές, που θα ακούγαμε το βράδυ του Σαββάτου. Με την Marina Mårtensson να έχει ανέβει πλέον και αυτή στη σκηνή, η πρώτη ενότητα της συναυλίας ολοκληρώθηκε με το "Brat Moj" και το "Alle Gegen Alle" των Deutsch Amerikanische Freundschaft, που ξεσήκωσε το κοινό. Εξάλλου, εγώ τουλάχιστον, αν έπρεπε να διαλέξω μία από όλες τις διασκευές των Laibach που έχουν κάνει περισσότερο "δική τους", μάλλον αυτή θα επέλεγα.

Μετά από ένα 15λεπτο διάλειμμα, το συγκρότημα επέστρεψε για το δεύτερο μέρος της συναυλίας, αφιερωμένο στο θρυλικό "Opus Dei".​ Η αρχή έγινε με το "Leben Heißt Leben", την επική δηλαδή διασκευή του "Life Is Life" των Opus, το οποίο μας παρουσιάστηκε με την μορφή που έχει στο πρόσφατο "Opus Dei Revisited". Ακολούθησε το, κάπως απρόσμενο, "Leben - Tod" που ανέβασε τους τόνους προτού η εκτέλεση του "Trans-National" ξεδιπλώσει το μανιφέστο των Laibach και αποτελέσει ίσως και την κορυφαία στιγμή της βραδιάς.

Ακολούθησε η μηχανική τελετουργία των "F.I.A.T." και "How the West Was Won" καθώς και μια σχεδόν μυστικιστική εκτέλεση του "The Great Seal" με το "We Shall Never Surrender" να αντηχεί στα έγκατα της ψυχής μας. Και, όπως ήταν λογικό, η διασκευή του "One Vision" των Queen, σάρωσε τα πάντα στο πέρασμά της και μας θύμισε όλους τους λόγους για τους οποίους λατρέψαμε και λατρεύουμε την προσέγγισή τους. Το δεύτερο μέρος της συναυλίας έκλεισε ιδανικά με τον ίδιο τρόπο που ξεκίνησε με το "Opus Dei" να μεταμορφώνεται σταδιακά στο "Leben heißt Leben", όλο το κοινό να χτυπάει ρυθμικά παλαμάκια, και να κλείνει εκκωφαντικά, αφήνοντας τους πάντες ενθουσιασμένους.

Το πρώτο encore των Laibach αποτέλεσε μια εντελώς διαφορετική κατάσταση καθώς με το "The Engine Of Survival" και το "Each Man Kills The Thing He Loves" πρόσθεσαν μια διαφορετική διάσταση στη βραδιά, ενώ η διασκευή στο "I Want To Know What Love Is" των Foreigner, με τις κόκκινες καρδιές στο φόντο, επιβεβαίωσε για μία ακόμη φορά ότι οι Σλοβένοι, πέραν από διάνοιες, αποτελούν μάλλον και το μεγαλύτερο troll της μουσικής βιομηχανίας.

Και αφού όλοι είχαμε κουνήσει τα χέρια ρυθμικά, είχαμε χαλαρώσει επαρκώς και είχαμε κατεβάσει τις άμυνές μας, οι Laibach επέστρεψαν και μας διέλυσαν. Το τεράστιο "Strange Fruit" της Billie Holiday με όλα την ιστορία και την σημειολογία που κουβαλά, ακούστηκε σε μια εφιαλτική διασκευή, βγαλμένη από ταινία τρόμου, καθώς πίσω τους παρακολουθούσαμε την κατεστραμμένη Γάζα, ενώ η συναυλία έκλεισε με την υπόσχεση να ξανασυναντηθούμε την επόμενη φορά στην κόλαση.

Τι ήταν όμως αυτό που παρακολουθήσαμε και γιατί όλοι φύγαμε παραμιλώντας και με την βεβαιότητα πως είδαμε μία από τις καλύτερες συναυλίες της ζωής μας; Ο Slavoj Žižek το έχει θέσει όσο πιο πετυχημένα γίνεται: "Οι Laibach δεν είναι η απάντηση αλλά το ερωτηματικό". Συνδυάζοντας διάφορες μορφές τέχνης με πολιτικοκοινωνική κριτική και χιούμορ, το συγκρότημα εδώ και 45 χρόνια αναμετράται με κάθε μορφής εξουσίας, άλλοτε προβοκάροντας και, άλλοτε, ξεδιπλώνοντας πολιτικά μανιφέστα. Και είναι αυτή η ικανότητά τους να μιλάνε για τα πάντα αλλά, παράλληλα, να επανεφευρίσκουν τον εαυτό τους και να προκαλούν το κοινό τους, τόσο μουσικά όσο και ιδεολογικά, που τους καθιστά μοναδικούς στο παγκόσμιο στερέωμα και που μετατρέπει κάθε ζωντανή τους εμφάνιση σ’ ένα πολυεπίπεδο οπτικοακουστικό γεγονός.

Σε αυτή την αναμέτρηση της Τέχνης με την ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, και, σε τελική ανάλυση, την ίδια τη ζωή, γίναμε θεατές το βράδυ του Σαββάτου και, όπως ήταν λογικό, αποχωρήσαμε αποσβολωμένοι, ξέροντας, από τη μία, πως δεν θα παρακολουθήσουμε πολλές τέτοιες εμφανίσεις στη ζωή μας, και ενθυμούμενοι, από την άλλη, πως μερικές συναυλίες μπορούν να λειτουργήσουν, συγχρόνως, ως απόδραση από την καθημερινότητα, ως αφύπνιση, αλλά και ως επιβεβαίωση των όσων μπορεί να πετύχει η Τέχνη της επιτέλεσης, όταν λειτουργεί όπως πρέπει, στοχεύοντας την κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας.

Δεν μπορώ να μιλήσω εξ ονόματος όλων, αλλά εγώ όταν τέλειωσε η συναυλία, εγώ ήθελα να πάω να πιάσω έναν- έναν, από τους διοργανωτές μέχρι τον ηχολήπτη, να τους σφίξω το χέρι και να τους ευχαριστήσω για αυτό που ζήσαμε. Παρόλο που δεν το έχω κάνει ποτέ, θα το κάνω σήμερα από εδώ καθώς μιλάμε για ένα τεράστιο συναυλιακό γεγονός, μια τεράστια εμφάνιση και, με βεβαιότητα, ένα από τα σπουδαιότερα live που έχω δει στη ζωή μου. Μπράβο λοιπόν και ευχαριστούμε.