ProgSession #5: Area

Όση χαρά προσφέρει στους απανταχού μουσικόφιλους η παρακολούθηση της επικαιρότητας και η βιωματική συναίσθηση του παρόντος, άλλο τόσο, και ίσως και περισσότερο, ενδιαφέρον έχει η ενασχόληση με το άγνωστο παρελθόν, με το σκάλισμα της Ιστορίας, με τις πιο αφώτιστες γωνιές της. Στα πλαίσια αυτής της διαστροφής, το Rocking.gr κάθε μήνα θα παρουσιάζει, μέσω μίας στήλης που καθόλου τυχαία επέλεξε να παίξει με τις λέξεις progress και obsession, ένα δίσκο από το ευρύτατο φάσμα και την κληρονομιά του progressive rock, που δεν κατάφερε ποτέ να ξεφύγει ενός cult συλλεκτικού επιπέδου.

Days of progressive past Vol. 5:

Area - Arbeit Macht Frei
1973
Cramps

Συνειδητά στο ProgSession αποφασίσαμε να μην παρουσιάσουμε κάποιον ελληνικό progressive rock δίσκο. Όχι φυσικά γιατί δεν τους σεβόμαστε ή δεν το αξίζουν, αλλά γιατί έχουμε την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα μπορέσουμε να κάνουμε κάτι το μεγαλύτερο και συνολικότερο για ολόκληρη τη σκηνή και την ιστορία της. Είτε εντός, είτε εκτός της στήλης. Το πλησιέστερο που θα φτάσουμε σε ελληνικότητα λοιπόν είναι ο παρουσιαζόμενος δίσκος των Area.

Εξέχον δείγμα της ιταλικής prog σκηνής, μίας σκηνής που είχε τη δική της ταυτότητα και πολύ βάθος, οι Area είχαν ως ηγέτη τον ελληνικής καταγωγής Demetrio Stratos (Ευστράτιος Δημητρίου, γεννημένος στην Αλεξάνδρεια από Έλληνες γονείς). Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα που τους συνδέει με την Ελλάδα και αυτό δεν είναι άλλο από τον πρώτο τους κιθαρίστα Johnny Lambizi, στον οποίο οι μυημένοι με την ελληνική rock του '60-'70 θα αναγνωρίσουν τον κιθαρίστα των Socrates, Εξαδάκτυλος και Μπουρμπούλια. Συνόδευε τους Area μέχρι και λίγο πριν την ηχογράφηση αυτού εδώ του ντεμπούτο τους για να αντικατασταθεί από τον Gianpaolo Tofani.

Με τίτλο εμπνευσμένο από την επιγραφή της εισόδου στο Άουσβιτς (Arbeit Macht Frei = η δουλειά απελευθερώνει) οι Area (International POPular Group), όπως ήταν το πλήρες τους όνομα, ήταν ένα άκρως πολιτικοποιημένο σύνολο με διεθνιστική κομμουνιστική φιλοσοφία, την οποία έβγαζαν μέσα από τους στίχους αλλά και τη στάση τους. Όχι μόνο είναι ένα από τα λίγα συγκροτήματα του prog ιδιώματος με τόσο καθαρή πολιτική θέση, αλλά θα πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι έδρασαν σχεδόν παράλληλα με τις Ερυθρές Ταξιαρχίες σε μία περίοδο μεγάλης πολιτικής αναταραχής αλλά και ζύμωσης για την Ιταλία. Ανεξάρτητα από τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, όμως, αυτό που κανείς δε μπορεί να αμφισβητήσει είναι το πόσο ριζοσπαστικά (συνέπεια και του τρόπου σκέψης τους) είδαν το rock, προσπαθώντας να ενώσουν διαφορετικούς κόσμους κάτω από μία μουσική. Κινούμενοι με ευκολία ανάμεσα σε Δυτικές αλλά και Ανατολικές φόρμες, jazz ήχους αλλά και avant garde πειραματισμούς, υπήρξαν πρωτοπόροι σε μία εποχή που αυτό ήταν μεγάλη κουβέντα για να πεις.

Ποιά μεγαλύτερη απόδειξη και συνοπτική παρουσίαση της προσωπικότητάς τους από το εναρκτήριο "Luglio, Agosto, Settembre (Nero)". Ξεκινάει με μία ανατολίτικη εισαγωγή που κάθε άλλο εκτός νοήματος είναι αν τη συνδέσει κανείς με την ύπουλα και προβοκατόρικα τοποθετημένη εντός παρένθεσης λέξη «Nero» (Μαύρο), που σε συνδυασμό με την προηγούμενη λέξη γίνεται μία άμεση αναφορά στα ιστορικά γεγονότα του Μαύρου Σεπτέμβρη του 1970. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό όσο και προσιτό δείγμα της μουσικής προσέγγισης των Area, αφού συνδυάζει την προχωρημένη ενορχήστρωση με μία σχεδόν χορευτική διάθεση, πριν κάπου στη μέση χαθεί σε free jazz θορύβους. Ξεχωρίζουν πάνω από όλα τα απίστευτα φωνητικά του Stratos, μία από τις καλύτερες φωνές που κόσμησαν το είδος παγκοσμίως. Χρησιμοποιώντας τη φωνή του σε όλη της την έκταση και το βάθος προσφέρει ένα επιπλέον όργανο στο συγκρότημα - μία τεχνική που στη συνέχεια θα τελειοποιήσει ακόμα περισσότερο.

Από εκεί και έπειτα η όποια έννοια της εμπορικότητας μάλλον ξεφεύγει, καθώς περιδιαβαίνουν πιο fusion μονοπάτια, κοντά στο στυλ συγκροτημάτων όπως οι Weather Report, αλλά με πιο έντονο το rock στοιχείο. Σαξόφωνο και πλήκτρα συνήθως παίρνουν εναλλάξ τον πρωταγωνιστικό ρόλο, είτε σε μελωδικά, είτε σε τελείως χαώδη μέρη, αλλά τη «βρώμικη» δουλειά κάνει η ρυθμική βάση που είναι υπεύθυνη να διατηρεί και να εναλλάσσει τους πολύπλοκους ρυθμούς, αλλά ενίοτε και την υφέρπουσα μελωδία μέσω του μπάσου. Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει στο "L'Abbattimento Dello Zeppelin" («Η Κατεδάφιση Του Zeppelin», ή πιο ελεύθερα «Η Αποδόμηση Των Zeppelin»), όπου ο μύθος θέλει σε μία τους συναυλία, πριν την πρώτη τους δισκογραφική δουλειά, να τους ζητάνε από το κοινό να  παίξουν το "Whole Lotta Love" των Led Zeppelin και αυτοί, είτε επειδή δεν το ήξεραν, είτε επειδή δεν ήθελαν, αυτοσχεδίασαν με αυτό το (εκπληκτικό) αποτέλεσμα. Το βασικό riff του γνωστού τραγουδιού ενυπάρχει εδώ μισοκρυμμένο από στρώματα άλλων ήχων.

Αν και το ιταλικό progressive rock άργησε πολύ να αναγνωρισθεί εκτός Ιταλίας, πλέον οι Area θεωρούνται στυλοβάτες του είδους και όλοι τους οι δίσκοι εξαιρετικά ποιοτικά δείγματα αυτού. Ο μπασίστας Patrick Djivas, μάλιστα, θα αποχωρήσει μετά από αυτό το άλμπουμ για να γνωρίσει ακόμα μεγαλύτερες δόξες με το πιο επιτυχημένο συγκρότημα της σκηνής αυτής, τους Premiata Forneria Marconi. Ο δε Stratos, ριζοσπαστικός ως το τέλος, επέκτεινε τις αναζητήσεις του ακόμα περισσότερο, φτάνοντας στα επίπεδα της μουσικολογίας και εξαντλώντας όσο ελάχιστοι άλλοι τα όρια της ανθρώπινης φωνής. Αναγνωρίσθηκε διεθνώς ως εις εκ των μεγάλων της avant garde σκηνής και οι solo δουλειές του παραμένουν μέχρι και τώρα κορυφαίες στο χώρο, αν και ποτέ δε σταμάτησε την ενασχόλησή του με τους Area, πριν τον θάνατό του το 1979. Μάλιστα, σε συναυλία που διοργανώθηκε για την ενίσχυσή του, προκειμένου να ανταπεξέλθει οικονομικά στην, αναγκαία για την επιβίωσή του, μεταμόσχευση, μαζεύτηκαν πάνω από 100.000 κόσμου και 100 καλλιτέχνες, αλλά δυστυχώς ο ίδιος πέθανε ακριβώς την προηγούμενη ημέρα...

Τον επόμενο μήνα τσεκάρετε τα εισιτήριά σας για ένα εγκεφαλικό ταξίδι.

Κώστας Σακκαλής