ProgSession #21: Esperanto

Όση χαρά προσφέρει στους απανταχού μουσικόφιλους η παρακολούθηση της επικαιρότητας και η βιωματική συναίσθηση του παρόντος, άλλο τόσο, και ίσως και περισσότερο, ενδιαφέρον έχει η ενασχόληση με το άγνωστο παρελθόν, με το σκάλισμα της Ιστορίας, με τις πιο αφώτιστες γωνιές της. Στα πλαίσια αυτής της διαστροφής, το Rocking.gr κάθε μήνα θα παρουσιάζει, μέσω μίας στήλης που καθόλου τυχαία επέλεξε να παίξει με τις λέξεις progress και obsession, ένα δίσκο από το ευρύτατο φάσμα και την κληρονομιά του progressive rock, που δεν κατάφερε ποτέ να ξεφύγει ενός cult συλλεκτικού επιπέδου.

Days of progressive past Vol. 21:

Esperanto - Last Tango
A&M
1975

Η αντικειμενική αξία κάποιων πραγμάτων χάνεται μερικές φορές στο μυαλό μας όταν με αυτά έχεις μεγαλώσει, έχεις συνδέσει στιγμές της ζωής σου, σου έχουν ανοίξει ορίζοντες που δεν ήξερες ότι υπήρχαν. Κάπως έτσι είναι για εμένα οι Esepranto και συγκεκριμένα το "Last Tango". Ήμουν αγέννητος όταν πρωτοκυκλοφόρησε αυτός ο δίσκος αλλά ήμουν στην εφηβεία όταν, λιγότερο από είκοσι χρόνια αργότερα, και με ένα πραγματικό, ακόμα τότε, ραδιόφωνο να κινείται ανάμεσα στον επαγγελματισμό και τα υπολείμματα του ερασιτεχνισμού, μου έμαθε το ομώνυμο τραγούδι, κάπου εκεί, στα τέρμα αριστερά της βελόνας, σε μία βραδινή εκπομπή με εμμονή επίσης στο "Mocking Bird" των Barcley James Harvest, τους Supertramp και τη λοιπή συνομοταξία. Μπορεί οι κασέτες που γράφαμε τότε (με το χέρι αγκυλωμένο στο stop για την απευκταία περίπτωση που θα μιλήσει ο παρουσιαστής και φυσικά ελλείψει internet) να αντικαταστάθηκαν από το αγαπημένο βινύλιο, το αδιάφορο cd ή το μισητό mp3 , αλλά η μουσική πάντα θα με φέρνει στην ίδια εκείνη προσμονή μήπως και ακούσω «εκείνο με τα βιολιά».

Μπορώ λοιπόν να είμαι ψύχραιμος γράφοντας για τους Esperanto; Μπορώ πάντως να προσπαθήσω.

Δημιούργημα του Βέλγου βιολιστή Raymond Vincent, αφήνoντας τους Wallace Connection, όταν παρέα με άλλους ομοεθνείς αλλά και ημι-ομοεθνής μουσικούς, προσπάθησε να εφεύρει κάτι διαφορετικό στο rock. Η μετάβασή του στην Αγγλία και η εύρεση κάποιων επίσης ντόπιων, και όχι μόνο, μουσικών δημιούργησε την πρώτη μορφή αυτού του πολυεθνούς και πολυμελούς συγκροτήματος που για το λόγο αυτό ονομάστηκε και Esperanto Rock Orchestra ή, όπως τελικά αποφασίστηκε, σκέτο Esperanto (το "Rock Orchestra" κατέληξε να μείνει ως τίτλος του πρώτου δίσκου τους). Το δωδεκαμελές σχήμα του ντεμπούτο, μέσα από διάφορες αλλαγές, κατέληξε στον τρίτο και καλύτερο δίσκο τους, το "Last Tango", σε ένα πιο σφιχτό, οκταμελές γκρουπ, με τον πυρήνα των Raymond Vincent και Goeffrey Salmon στα βιολιά, τους αδερφούς Malisan στη ρυθμική βάση, τον Timothy Kraemer στο cello και τον Bruno Libert στα πλήκτρα να συμμετέχουν σε όλους τους δίσκους των Eseperanto, και νεόφερτους τον Roger Meakin και την Kim Moore στις φωνές.

Ο συγκερασμός των αντρικών-γυναικείων φωνητικών, των εγχόρδων, της απουσίας κιθάρας και της μπαρόκ-rock αισθητικής της μουσικής ήταν στοιχεία που μεμονωμένα ή και σε μερικούς συνδυασμούς έβρισκες και σε άλλα συγκροτήματα της εποχής, πουθενά όμως όλα μαζί και αυτό έκανε τον ήχο τον Esperanto μοναδικό. Σαν να μην έφτανε αυτό, τολμάνε να διασκευάσουν το τοτέμ που ονομάζεται "Eleanor Rigby" (των Beatles φυσικά) με το άνοιγμα κιόλας του άλμπουμ. Το αποτέλεσμα μοναδικό ή ...περίπου, αφού λίγα χρόνια πριν ο Sugar Cane Harris είχε ήδη δις ηχογραφήσει εκτελέσεις του ίδιου τραγουδιού βασισμένες στο βιολί του. Εδώ όμως οι Esperanto δίνουν άλλη διάσταση τραβώντας ακόμα περισσότερο τα, από τους Lennon/McCartney, χαρακτηριστικά του, ανακαλύπτοντας riff εκεί που δεν υπήρχαν ή αναδεικνύοντας μελωδίες που υπόφωσκαν στην αυθεντική εκτέλεση, κάνοντάς το τελικά αγνώριστο, απίστευτα δυναμικό, ταχύ και λυρικό μαζί. Αν υπήρχε δικαιοσύνη σε αυτόν τον κόσμο, θα έπρεπε να βρίσκεται στη λίστα με τις καλύτερες διασκευές των Σκαθαριών για πάντα.

Το ακόλουθο "Still Life" βασίζεται περισσότερο σε ένα ρυθμικό παίξιμο όλων των οργάνων που σε στυλ «ερώτησης-απάντησης» δείχνουν περισσότερο να τζαμάρουν περιμένοντας τις φωνές να μπουν στο παιχνίδι και αυτό μπορεί σε κάποιους να δημιουργεί την υποψία ότι μόνο ενορχηστρωτικά οι Esperanto ήταν ικανοί και δημιουργικά ήταν αδύναμοι. Η συνέχεια καταρρίπτει το επιχείρημα. Τόσο το "Painted Lady" που ακολουθεί και αποδεικνύει την ικανότητά τους σε τρίλεπτα τραγούδια όσο και το ατμοσφαιρικό στην αρχή και soul a la Shirley Bassey στη συνέχεια "Obsession" που ανοίγει τη δεύτερη πλευρά δείχνουν ξεκάθαρη συνθετική κατεύθυνση. Η καθαρή παραγωγή, ενδεικτική τη εποχής της, και το πρωταγωνιστικό, χορευτικό σχεδόν μπάσο, με τις κοφτές φράσεις των εγχόρδων έφεραν στο μυαλό πολλών τόσο τους (δημοφιλείς τότε) E.L.O., όσο και την αναδυόμενη disco, χαρακτηρισμοί που αμφότεροι είναι άδικοι και εκτός πραγματικότητας. Αυτό φαίνεται και στο "The Rape", το μεγαλύτερο σε διάρκεια κομμάτι του δίσκου, που έχει όντως αυτά, αλλά και άλλα τόσα στοιχεία να επιδείξει μέσα από τις συνεχείς εναλλαγές του, την ηχητική ποικιλία που του προσφέρει η πολυτέλεια των πολλών οργάνων και την σταδιακή κλιμάκωσή του.

Κάπως έτσι φτάνουμε στην έτερη (μαζί με το "Eleanor Rigby") μεγάλη στιγμή του δίσκου, αυτή τη φορά με εμπορικότητα, αμεσότητα αλλά και χορευτική διάθεση που θα ζήλευαν πολλά pop τραγούδια, αλλά φαντασία και τέχνη που το κατατάσσει στα prog διαμάντια. Είναι το ομώνυμο του δίσκου κομμάτι, χτισμένο, φυσικά, πάνω σε tango ρυθμό αλλά ασυναίσθητα αλήτικο τουλάχιστον τόσο όσο και η χορεύτρια του εξωφύλλου.

Η οικονομική δυσκολία του να περιοδεύει ένα οκταμελές σχήμα, μαζί με την ελάχιστη αποζημίωση που έλαβαν από τις πωλήσεις των άλμπουμ τους, σήμαναν τη διάλυση του σχήματος και την κατεύθυνση του καθένα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα (ο Libert μάλιστα κατέληξε να ζει στην Πάτμο!) ενώ ο Vincent τελευταία ακούστηκε όταν κατηγόρησε τον Eminem ότι έκλεψε μέρος κάποιας σύνθεσής του από τα 60s ("Daydream" - Wallace Connection, το έχουν διασκευάσει ως "Squares" οι Beta Band).