Peter Hammill: «Σήκωνα το χέρι και νέες λέξεις έπεφταν στην αγκαλιά μου!»
Πόσο δραστήριος και ενεργός μπορεί να είναι ακόμα ένας καλλιτέχνης με 5+ δεκαετίες απόλυτα πυκνής δραστηριότητας;
Ένας μουσικός με τεράστιο καλλιτεχνικό βάρος και ένας υπέροχος άνθρωπος, ο Peter Hammill έχει κάνει πολλούς φίλους στην Ελλάδα μέσα στα χρόνια που τον σέβονται και τον αγαπάνε όχι μόνο για την πορεία του με τους Van Der Graaf Generator αλλά και την πολύ πιο πλούσια solo δισκογραφία του.
Οι συναυλίες του όπου εντελώς μόνος του είτε στο πιάνο, είτε στην κιθάρα ερμηνεύει παθιασμένα διάφορες επιλογές από την καριέρα του, έχουν γίνει λίγο πολύ θεσμός και με αφορμή άλλες δύο τέτοιες που θα απολαύσουμε στην χώρα μας, την Παρασκευή 24 Ιανουαρίου και το Σάββατο 25 Ιανουαρίου στο Ωδείο Αθηνών, πιθανόν οι τελευταίες που θα έχουμε την ευκαιρία καθώς ο χρόνος είναι αμείλικτος, βρήκαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε και πάλι μαζί του για το πρόσφατο παρελθόν, το εγγύς μέλλον και τις απόψεις του για σύγχρονες εκφάνσεις της μουσικής και της μουσικής βιομηχανίας.
Ξεκινώντας με τα πιο πρόσφατα νέα σας, οι τελευταίες κυκλοφορίες σας έχουν όλες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επανεξετάσει προϋπάρχον υλικό, δηλαδή διασκευές ή επανεκτελέσεις παλαιότερων άλμπουμ σας. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία και τι σας έκανε να το κάνετε σε κάθε περίπτωση;
Το πρότζεκτ των διασκευών ("In Translation") προέκυψε κατά τη διάρκεια του lockdown του Covid όταν δεν ένιωθα αρκετά ισορροπημένος για να δημιουργήσω νέο υλικό μόνος μου. Δεδομένου ότι είχα κάνει διάφορες μεταφραστικές εργασίες στο παρελθόν, φάνηκε καλή ιδέα να δουλέψω σε μη αγγλικό υλικό με το οποίο είχα κάποια σύνδεση. Αρχικά, απλώς κάτι για να κρατήσω το χέρι μου ενεργό στα μουσικά, ας πούμε, το πράγμα σταδιακά απέκτησε δική του ζωή και φυσικά τελικά κυκλοφόρησε. Όσον αφορά τα "Out of Water"/"In a Foreign Town", ανακάλυψα ότι μια αμερικανική δισκογραφική εταιρεία συνεχίζει να κατέχει τα δικαιώματα αυτών των άλμπουμ (αρχικά ηχογραφημένα για την Enigma Records) και φαινομενικά δεν είχε καμία πρόθεση είτε να τα παραχωρήσει είτε να τα κυκλοφορήσει. (Ήταν εκτός κυκλοφορίας για αρκετά χρόνια.) Έτσι αποφάσισα να ακολουθήσω το παράδειγμα της Taylor Swift και να τα διεκδικήσω επαναηχογραφώντας τα εντελώς. Φυσικά, βρήκα και τα δύο πρότζεκτ εξαιρετικά διδακτικά, έτσι ώστε, ενώ δεν αποτελούν το κύριο κίνητρο της ηχογραφημένης παραγωγής μου, έχουν εμφατικά μια θέση στην όλη ιστορία.
Ακολουθώντας την προηγούμενη ερώτηση, υπάρχουν παρόμοια έργα που έρχονται σύντομα ή ίσως σχεδιάζετε νέο υλικό;
Δουλεύω σε νέο υλικό εδώ και αρκετό καιρό, οπότε η επόμενη σόλο κυκλοφορία θα είναι σίγουρα νέο έργο.
Έχει γίνει πολύ κοινό για τους καλλιτέχνες να δημιουργούν εκτεταμένα box sets είτε ολόκληρης της δισκογραφίας τους είτε συγκεκριμένων εποχών της, προσθέτοντας διάφορα ακυκλοφόρητα τραγούδια, singles ή b-sides. Έχοντας τον εκτεταμένο κατάλογο που έχετε και ένα ενεργό πρόγραμμα περιοδειών για πολλά χρόνια, που πιθανώς σημαίνει πολλές ζωντανές ηχογραφήσεις, θα νιώθατε ότι υπάρχει καλλιτεχνική αξία σε κάτι παρόμοιο για εσάς ή είναι απλώς εμπορικά κόλπα για να πουληθεί ξανά το ίδιο προϊόν;
Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τόσο πολύ υλικό από ζωντανές ηχογραφήσεις (και τα τελευταία χρόνια έχω κυκλοφορήσει box sets ζωντανών συλλογών μόνος μου). Αλλά όπως λες, υπάρχει ένας μεγάλος κατάλογος και φαίνεται ότι αυτές τις μέρες οι άνθρωποι ενδιαφέρονται να έχουν box sets όπου τα πάντα είναι συγκεντρωμένα. Φαίνεται ότι η Universal, που έκανε κάτι παρόμοιο με τους VdGG πέρυσι, θα κυκλοφορήσει ένα σετ των σόλο ηχογραφήσεων από τα χρόνια της Charisma/Virgin του χρόνου, συμπεριλαμβανομένων κάποιων ζωντανών ηχογραφήσεων καθώς και κάποιων νέων mix και φυσικά άφθονες σημειώσεις και ίσως αδημοσίευτες φωτογραφίες κ.λπ. Η Cherry Red πιθανότατα θα κάνει κάτι παρόμοιο για τις ηχογραφήσεις μετά το '91, αλλά αυτό θα είναι λίγο αργότερα. Κατ’ εμέ, δεν νομίζω ότι αυτά τα πράγματα είναι γυμνή εμπορικότητα. Όπως λέω, υπάρχει μια γνήσια επιθυμία να τα δουν οι άνθρωποι και όσο η ποιότητα παραμένει υψηλή, νομίζω ότι είναι κάτι καλό. Φυσικά, και τα πνευματικά δικαιώματα βοηθούν!!
Έχοντας έναν τόσο μεγάλο κατάλογο τραγουδιών για να επιλέξετε για τις παραστάσεις σας, θα υπέθετε κάποιος ότι υπάρχει πάντα μια ισορροπία μεταξύ των τραγουδιών που το κοινό έχει αγαπήσει όλα αυτά τα χρόνια και των τραγουδιών που θέλετε να επανεξετάσετε εσείς ο ίδιος. Υπάρχουν τραγούδια που θα θέλατε να εκτελέσετε ζωντανά αλλά ποτέ (ή σπάνια) το κάνετε επειδή το κοινό μπορεί να μην είναι τόσο εξοικειωμένο με αυτά; Αν ναι, μπορείτε να αναφέρετε μερικά;
Στην πραγματικότητα, όχι. Έχω μια λίστα με περίπου εξήντα τραγούδια για πιάνο και τριάντα τραγούδια για κιθάρα που είναι «εντός ομάδας» (σ.σ. in the squad στα αγγλικά) και έτοιμα να επιλεγούν οποιαδήποτε βραδιά. Μερικά από αυτά είναι σχετικά «εύκολα» για μένα να παίξω (σχετικός όρος!) ενώ άλλα είναι αρκετά προκλητικά. Είναι διασκορπισμένα σε αρκετά χρόνια, αλλά το ένα ενωτικό στοιχείο τους είναι ότι πρέπει να νιώθω ότι μπορώ να κατοικήσω πλήρως τα τραγούδια στην παράσταση - και να κάνω αξιοπρεπείς, αν και απογυμνωμένες, εκτελέσεις των έργων. Μάλλον οφείλω να πω ότι είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα υπάρξει επανάληψη τραγουδιών κατά τη διάρκεια των δύο εμφανίσεών μου στην Αθήνα!
Παίζετε μόνο στην Ιταλία και την Ελλάδα, που είναι πολύ κοινοί προορισμοί για εσάς (και είμαστε ευγνώμονες γι' αυτό). Υπάρχει ένα κοινό που σας αγαπάει πραγματικά και το έργο σας και σας έχει ακολουθήσει όλα αυτά τα χρόνια σε αυτές τις χώρες. Μπορείτε να καταλάβετε τι έχει κάνει αυτή τη σύνδεση τόσο ισχυρή;
Υποθέτω ότι υπάρχει μια ορισμένη αγάπη για το δραματικό και το εκφραστικό που μοιράζεται το ιταλικό και το ελληνικό κοινό. Και, για έναν κάπως συγκρατημένο Άγγλο, κάνω το καλύτερο δυνατό για να βάλω τον εαυτό μου εκεί έξω με αυτή την έννοια στην ζωντανή παράσταση. Σε κάθε περίπτωση, είμαι πολύ ευγνώμων που το κοινό έχει μείνει μαζί μου!
Αν δεν κάνω λάθος, παίζετε το σόλο υλικό σας μόνος σας, με ένα πιάνο ή μια κιθάρα, για πολλά χρόνια τώρα. Νιώθετε ποτέ νοσταλγία για την εκτέλεση τους με πλήρη μπάντα και τις επιλογές που μπορεί αυτό να δημιουργήσει;
Τα τελευταία χρόνια είχα το μερίδιό μου από εμπειρίες με συγκρότημα με τις διάφορες περιοδείες των VdGG, οπότε αυτό δεν είναι κάτι που έχει λείψει εντελώς από τη ζωή μου. Αλλά παραμένω άνετος - ίσως όχι η κατάλληλη λέξη - με τη σόλο παράσταση ως σημείο αναφοράς ως, αν μη τι άλλο, την πιο καθαρή επίδειξη του τι είναι τα τραγούδια και τι σημαίνουν για μένα και, ελπίζω, το κοινό.
Έχετε υπονοήσει στην ιστοσελίδα σας ότι αυτή μπορεί να είναι η τελευταία σας περιοδεία. Θα προσθέσετε περισσότερα μέρη αργότερα, ίσως το Ηνωμένο Βασίλειο; Πρέπει επίσης να θεωρήσουμε ότι αυτό σημαίνει ότι οι παραστάσεις των VDGG πιθανότατα δεν θα ξαναγίνουν;
Ποτέ μην λες ποτέ σε τίποτα! Αλλά προς το παρόν αυτές οι δύο παραστάσεις στην Αθήνα είναι οι τελευταίες στο τρέχον ημερολόγιό μου.
Έχετε για πολλά χρόνια, δεκαετίες ακόμη, τη δική σας διανομή μέσω της Sofa Sound και τη δική σας δισκογραφική εταιρεία (Fie). Τι σημαίνει αυτή η ελευθερία για εσάς και κοιτάζοντας πίσω τώρα, ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις και αγώνες είτε καλλιτεχνικά είτε εμπορικά;
Στην πραγματικότητα, έχω σταματήσει να έχω δισκογραφική εταιρεία και έχω αναθέσει την ευθύνη για τις κυκλοφορίες στην Cherry Red. Είμαι αρκετά άνετος με αυτό, έχοντας τον πλήρη έλεγχο για περισσότερα από τριάντα χρόνια. Αν δεν ήμουν έτσι - και αν δεν είχα τακτοποιήσει και εξελίξει το δικό μου στούντιο για πολλά χρόνια, δεν νομίζω ότι η μουσική βιομηχανία θα μου είχε επιτρέψει είτε μια καριέρα είτε τον βαθμό καλλιτεχνικής ελευθερίας που έχω απολαύσει. Μερικές φορές, πράγματι, ήταν μια πρόκληση και ένας αγώνας, αλλά έχω εκτιμήσει την ανεξαρτησία μου πάνω απ' όλα. Επιστρέφοντας σε μια προηγούμενη ερώτηση, νομίζω ότι ήταν επίσης σαφές στο κοινό ότι δεν έχω βγάλει πράγματα επειδή έπρεπε ή επειδή μου είπαν να το κάνω και ότι όλα έχουν γίνει, ελπίζω, με ένα μέτρο ειλικρίνειας. Νομίζω ότι αυτός είναι ένας λόγος που το κοινό έχει μείνει μαζί μου.
Ήσασταν πάντα πολύ συνεπής στην παραγωγή μουσικής, για πολλά χρόνια κυκλοφορώντας, κατά μέσο όρο, ένα άλμπουμ ανά έτος. Υπήρξε μια περίοδος στη ζωή σας που δυσκολευτήκατε να βρείτε έμπνευση ή τώρα που το σκέφτεστε, νιώθετε ότι ήταν η λιγότερο εμπνευσμένη;
Και πάλι, όχι πραγματικά, ήμουν πάντα αρκετά τυχερός να σηκώσω το χέρι μου στον αέρα και να βρω νέα μουσική, νέες λέξεις να πέφτουν στην αγκαλιά μου. Και πάντα έκανα πράγματα - γράφοντας, ηχογραφώντας, παίζοντας, τραγουδώντας - στο καλύτερο των δυνατοτήτων μου εκείνη την εποχή. Η μετακίνηση σε διαφορετικά είδη με κάθε επόμενη κυκλοφορία έχει επίσης κρατήσει τα πράγματα φρέσκα και έχει παρουσιάσει νέες εμπειρίες μάθησης.
Πάντα προχωρούσατε τη μουσική σας, ποτέ δεν μείνατε στάσιμος. Θα σκεφτόσασταν να χρησιμοποιήσετε τις πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη για να δημιουργήσετε κάτι ουσιαστικό και καλλιτεχνικό; Βλέπετε το AI ως ένα ακόμη πιθανό εργαλείο για έναν καλλιτέχνη ή ως απειλή;
Απολύτως: ΟΧΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!