Φοίβος Δεληβοριάς: «Ό,τι πει ο απλός άνθρωπος φτιάχνει πάντα τους κανόνες»

Η μαζική αποδοχή και το κύμα θετικών σχολίων για το νέο δίσκο του Φοίβου Δεληβοριά με απαλλάσσει από την ανάγκη να αντικειμενικοποιήσω τη δική μου άποψη, όπως εκφράστηκε στην πρόσφατη παρουσίαση του δίσκου. Κατά συνέπεια η σύντομη συζήτηση με τον ιδιάιτερα περιζήτητο δημιουργό, μπόρεσε να εστιάσει περισσότερο σε, σωστές ή λάθος, πρατηρήσεις και προσωπικές εκτιμήσεις από εκείνες που αυτή η τόσο πλούσια σε ιδέες κυκλοφορία μπορεί να προκαλέσει. Όποιος, φυσικά, έχει ήδη εδώ και χρόνια εντυπωσιαστεί με την έμμετρη (ή και μη) χρήση του λόγου στα τραγούδια του Φοίβου, δε θα εκπλαγεί καθόλου με τις τόσο άρτιες απαντήσεις του, την καθαρότητα των σκέψεών του και την ...«ολιστική» (χα, αυτό είναι ένα αστειάκι που δε θα γεράσει καλά στο χρόνο) ματιά του.

Αρχικά συγχαρητήρια, θεωρώ το "ΑΝΙΜΕ" εξαιρετικό και ανάμεσα στις καλύτερες δουλειές σου. Μετά από τόσα χρόνια δισκογραφίας, διαφέρει πλέον ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζεις τη δημιουργία ενός νέου δίσκου;

Ευχαριστώ πολύ. Το να δημιουργείς σε συνθήκες καταστροφής είναι -για κάποιο λόγο- εξαιρετικά χαλαρωτικό. Η δισκογραφία είναι πια ένα είδος πολυτελείας, δεν υπάρχουν executives πάνω απ’ το κεφάλι μου να με πιέσουν για το επόμενο σουξέ, η δε μέση ηλικία που πλησιάζει δεν μου αφήνει κανένα περιθώριο αυταπάτης περί ποπ δημοφιλίας. Άρα κάνω ό, τι μου αρέσει, όπως μου αρέσει. Και απευθύνομαι αδιαμεσολάβητα σ’αυτούς με τους οποίους έχουμε ίδιες ανάγκες.

Το "ΑΝΙΜΕ" αναφέρεται και ως το τρίτο μέρος μίας άτυπης τριλογίας κυκλοφοριών στην Inner Ear. Πέρα από το προφανές της κοινής δισκογραφικής, υπάρχει θεωρείς κάποιο νήμα που ενώνει αυτούς τους τρεις δίσκους σου σε σχέση με τους προηγούμενους της δισκογραφίας σου;

Σίγουρα το νήμα του ήχου. Η Inner Ear μου έδωσε τη δυνατότητα να ψάξω μήπως υπάρχει κάποιος δικός μου ήχος, κάτι που να ενοποιεί μουσικά -και όχι μόνο στιχουργικά- τα τραγούδια μου. Όταν τους ακούω - παρότι τους δούλεψα με διαφορετικούς παραγωγούς- αισθάνομαι πως η δουλεία που έγινε, το βάσανο αυτό, είναι «ορατό» στο αυτί. Από κει και πέρα απ’τον πρώτο μου δίσκο ως τον τελευταίο δεν κάνω κάτι πολύ διαφορετικό απ’ την Adele (Γέλιο). Περιγράφω με όση ειλικρίνια αντέχω την κάθε πενταετία της ζωής μου. Το ξεκίνησα στα 15 και θα το πάω όσο πάει.

Μία από τις μεγάλες ήττες του σύγχρονου ανθρώπου είναι ότι εμπιστεύεται μόνο οτιδήποτε θέλει να τον αδρανοποιήσει

Εντοπίζω στο "ΑΝΙΜΕ" ένα δίπολο. Από τη μία κάποιον ψυχαναλυτικό πεσιμισμό που εκφράζεται σε τραγούδια όπως το "Μόνο Ψέματα" ή το "Κάποια Παιδάκια" που έχουν ως γνώρισμα την παρατήρηση των τρίτων. Και από την άλλη μία ενεργητική αισιοδοξία (ενεργητική στη λογική «θα τα κάνουμε όλα καλά» αντί για το παθητικό «θα πάνε όλα καλά») σε τραγούδια που είναι στο πρώτο πρόσωπο. Ισχύει; Και αν ναι, θα μπορούσαμε να διαβάσουμε σε αυτό μία πίστη στην περσόνα που δημιουργείς στα τραγούδια σου σε αντίθεση με μία επιφυλακτικότητα για τους τρίτους;

Νομίζω πως τα «παιδάκια» έχουν ανοιχτό παράθυρο στο τέλος, μιλούν για μια πολύ συγκεκριμένη δυνατότητα σωτηρίας μας, ό, τι παιδάκια και να υπήρξαμε. Στα δε «ψέματα» ήρωας είμαι κι εγώ, δεν βγάζω τον εαυτό μου απ’έξω απ’τον φαύλο κοινωνικό κύκλο. Η ματιά μου πάντως η γενικότερη δεν ήταν ποτέ αδιέξοδη-κι ας μην κρύβει τη μελαγχολία της. Πάντα πιστεύω πως μπορεί κανείς να αλλάξει τις συνθήκες. Μία από τις μεγάλες ήττες του σύγχρονου ανθρώπου είναι ότι εμπιστεύεται μόνο οτιδήποτε θέλει να τον αδρανοποιήσει. Δεν την ασπάζομαι αυτή τη μούχλα. Θέλω να ακολουθήσω άλλο δρόμο.

Μιλάμε συχνά για «κοινωνική θεματολογία» στο τραγούδι, θεωρώ ότι αν κάτι χαρακτηρίζει τη στιχουργική σου είναι ότι δεν ξεχωρίζεις το κοινωνικό από το προσωπικό φίλτρο υπό το οποίο βιώνεται. Αν αυτό θεωρείς ότι όντως ισχύει πώς γίνεται και ταυτόχρονα μπορεί το προσωπικό σου φίλτρο να εκφράζει και τόσο κόσμο;

Όλοι είμαστε ένα σμάρι από αντιφάσεις. Άλλη σεξουαλικότητα, άλλος ψυχισμός, άλλο πορτοφόλι, άλλη θέση στο σύνολο. Όταν φτάνει όμως ο καθένας από μας να ισορροπεί μέσα σ’αυτές, τότε επικοινωνεί με όλους. Γιατί εγώ έχω ψύχωση με τον Dylan ή τον Stephen King πχ ενώ οι κοινωνίες κι οι προσωπικότητές τους είναι εντελώς ξένες με μένα; Γιατί η ενότητα του εαυτού τους που πέτυχαν, ελκύει ένα στοιχείο μέσα μου κοινό σε όλους τους ανθρώπους. Έτσι κι εγώ, αν δεν ολοκληρώσω το παιχνίδι της ισορροπίας του εαυτού που ζητάει το κάθε τραγούδι, δεν πρόκειται να με ακούσει κανείς. Αν το κάνω, τότε το τραγούδι -όχι εγώ- θα αφορά πάρα πολύ κόσμο.

Ήθελα να συζητήσουμε κάποιους στίχους του "Απόψε Είμαι Κοντά Σου" που το βρήκα συναρπαστικό τόσο μουσικά όσο και στιχουργικά. «Ο σύνδικος κι ο εκδότης κι ο αποτιμητής, ας πάρουν ό, τι κάνω κι ό, τι πω τοις μετρητοίς». Μπορώ να διαβάσω ένα διπλό μήνυμα εδώ ανάλογα πώς ερμηνεύεται το «τοις μετρητοίς» και θα ήθελα να μου πεις αν αυτό είχες στο μυαλό σου όταν το έγραφες. Από τη μία διαβάζω τον τρόπο που εμπορευματοποιείται η Τέχνη, από την άλλη το πόσο ξεψαχνίζεται πλέον κάθε δημόσια δήλωση προκειμένου να βρεθεί ένα πάτημα να ακυρώσουμε (cancel culture κτλ) ένα δημόσιο πρόσωπο. Είχες κάτι τέτοιο στο μυαλό σου ή κάτι εντελώς διαφορετικό;

Ναι, ναι, ακριβώς, συνδεθήκαμε! Ποτέ οι καλλιτέχνες δεν ήταν πιο εκτεθειμένοι απ’ό, τι τώρα. Τα τραγούδια μας κυκλοφορούν ελεύθερα παντού και κάποιοι κερδοσκοπούν ασυστόλως. Και ταυτόχρονα ο κάθε ένας μπορεί να μας επιτεθεί ένα δευτερόλεπτο αφού εκφράσουμε μιαν οποιανδήποτε γνώμη. Οπότε τι να πω εγώ στο τραγούδι μου; Ξεκινάω με την απόλυτη πεποίθηση ότι και θα με κλέψουν και θα με ακυρώσουν. Δεν κλαψουρίζω ούτε για το ένα ούτε για το άλλο. Τα δέχομαι για να ξεμπερδεύω και προχωράω προς την ελευθερία μου.

Στο ίδιο τραγούδι λες «Το συνθηματικό, η τάξη τους θα πέσει όταν θα το πω εγώ». Με ιντριγκάρει και μου φαίνεται πολύ επαναστατικός στίχος, θες να μοιραστείς κάτι παραπάνω για αυτόν;

Ό,τι πει ο απλός άνθρωπος, αυτό φτιάχνει πάντα τους κανόνες. Ό,τι και να σχεδιάσουν οι τρελοί επιστήμονες και οι ισχυροί του κόσμου, έρχεται μια νέα συνθηματική γλώσσα και το ανατρέπει. Η μουσική του 20 αιώνα είναι το απόλυτο παράδειγμα. Δες την Αμερική πριν το rock ή πριν το hip hop και δες την μετά. Ο απλός άνθρωπος θα φτιάχνει πάντα μυστικές γλώσσες που θα ρίχνουν τους άρχοντες. 

Αναφέρεται η ηχογράφηση στο στούντιο κοντά στο πρώτο νεκροταφείο και τις «ψυχές που έχει με το μέρος του» όμως, μια που εκεί δίπλα είναι και το Half Note, μήπως μάζεψε και κάποιες αδέσποτες jazz νότες από εκεί; Αλήθεια παρακολουθείς καθόλου τη σύγχρονη jazz σκηνή, ιδιαίτερα αυτή του Λονδίνου;

Όχι, δυστυχώς. Έχω κολλήσει στον Brad Mehldau και στον Bill Frisel. Παρακολουθώ όμως τους φίλους μου, τον Χριστοδούλου, τον Ντούβα και τον Σότο, όπως και άλλους τζαζίστες της ευρύτερης γειτονιάς μου, τον Τσάκα, τον Δανδουλάκη, τον Πατερέλη κλπ. Δεν υπάρχει μουσικό ιδίωμα που να μην μπορεί να στο αποκαλύψει η τζαζ. Όσους ταγμένους τζαζίστες ξέρω είναι τρελοί και σοφοί.

Παρότι και σε παλιότερους δίσκους η συμμετοχή των μουσικών που σε πλαισίωναν ήταν εξαιρετικά σημαντική και έδινε χαρακτήρα στον εκάστοτε δίσκο, εδώ νιώθω για πρώτη φορά ότι λειτουργείς σαν μέλος συγκροτήματος σχεδόν. Υπάρχει κάτι διαφορετικό όντως; Και πόσο σημαντική ήταν η συνεισφορά των μουσικών και των συνεργατών σου στον τελικό ήχο του δίσκου;

10 χρόνια τώρα οι άνθρωποι αυτοί είναι η δεύτερη οικογένειά μου. Μακάρι να γερνούσαμε σε ένα δικό μας χωριό οι 5 μας και η Νεφέλη Φασούλη, σε μια  μουσική εκδοχή της Χιονάτης.Να ξυπνούσαμε, να τρώγαμε πρωινό και να ηχογραφούσαμε ατέλειωτα.

Το δίδυμο των τραγουδιών "Άγρια Ορχιδέα" και "Ελένη Τοπαλούδη" είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος όπου στη μία πλευρά η αρσενική «ματσίλα» δικαιώνεται και στην άλλη η θηλυκή σεξουαλικότητα καταδικάζεται;

Με το "Λωτοφάγο" μαζί μπορείς να τα πεις και τρίπτυχο. Με απασχόλησε όπως όλους μας στον κόσμο τα τελευταία χρόνια το μεγάλο ταξίδι των φύλων μες στους αιώνες. Είναι η εποχή να αποδεχτούμε και να αλλάξουμε πολλά στον τρόπο που βλέπουμε αυτά τα πράγματα. Αν το κάνουμε, δε, με χιούμορ και με αυτοσαρκασμό, θα χουμε μαζί μας και το χαμόγελο των παιδιών μας.

Αν έψαχνες να βρεις συγγένειες του "ΑΝΙΜΕ" στη σύγχρονη μουσική, ελληνική ή ξένη, πού θα τις αναζητούσες; Σε ποια παρέα θα ένιωθες άνετα να το τοποθετήσεις;

Είναι μεγάλη η παρέα-και συνεχίζει να μεγαλώνει. Τελευταίο κάθισε ανάμεσά μας και υποδεχτήκαμε με χαρά το Παιδί Τραύμα. Πιο φρέσκοι δίσκοι της ευρύτερης παρέας το "Έχω κέφια" του Αγγελάκα και το "Μετρό" του ΛΕΞ. Προχωράμε όλοι μαζί, από το συνθηματικό στο παρασύνθημα.