Rock Culture #5: High Fidelity - Το live your life through music

To rock δεν είναι μόνο μουσική. Στις αμέτρητες εκφράσεις του, άγγιξε άλλες μορφές τέχνης, μεταμόρφωσε επαγγέλματα, γέννησε τεχνοτροπίες, έδωσε ρυθμό στην ιστορία, εμπνεύστηκε και ενέπνευσε: δημιούργησε μια ολόκληρη κουλτούρα με ποικιλία και δυναμική. Το Rocking.gr, στη νέα στήλη του που βαφτίσαμε «Rock Culture», θα παρουσιάσει μια σειρά από άρθρα, αφιερώματα και συνεντεύξεις, με κεντρικό άξονα αυτή τη rock κουλτούρα, σαν τμήμα της πολιτιστικής δημοκρατίας της λεγόμενης «pop culture». Θέλουμε να αφηγηθούμε τη μυθολογία της μουσικής που αγαπάμε, να αναζητήσουμε την αλληλεπίδρασή της με άλλες τέχνες, με την ιστορία, με την καθημερινότητα. Θέλουμε να μετρήσουμε τα πολιτιστικά της τέκνα και να μοιραστούμε τις απίστευτες εξιστορήσεις που έκαναν το rock ένα πολιτιστικό φαινόμενο.

Η λογοτεχνία κατά τη γνώμη μου έχει να προσφέρει μεγάλες στιγμές τέτοιας κουλτούρας και ο Nick Hornby με το "High Fidelity", που εξέδωσε το 1995, αποτελεί εκφραστή αυτής. Το βιβλίο, βασικά, αποτελεί μια ιστορία αγάπης, αλλά ο τρόπος που ο συγγραφέας ενσωμάτωσε σε αυτήν το πάθος του πρωταγωνιστή για τη μουσική δίνει στο έργο έναν έντονο rock χαρακτήρα. Η μουσική «ακούγεται» σε όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης, άλλοτε διακριτικά στο παρασκήνιο, σα συνοδευτικό όργανο, και άλλοτε βγαίνει μπροστά, διεκδικώντας βασικό ρόλο.

Υπόθεση

Από την αρχή της ιστορίας οι αναγνώστες εισέρχονται στον εσωτερικό μικρόκοσμο του Robert Fleming, ιδιοκτήτη ενός ημι-αποτυχημένου δισκοπωλείου στο Λονδίνο. Ο Rob είναι 35 ετών. Ζει σε ένα διαμέρισμα γεμάτο από σκονισμένα βινύλια και αρχεία μουσικής και φαίνεται να είναι ένα πολύ θλιμμένο, μελαγχολικό πρόσωπο, το οποίο αφιερώνει όλη του τη ζωή στον κόσμο της μουσικής. Αλλά τι τρέχει με αυτόν που δε μπορεί να σταθεί στα πόδια του, φοβάται τις μακροχρόνιες σχέσεις και ο ίδιος κρίνει τους ανθρώπους από τα μουσικά τους γούστα;

Παρ' όλα αυτά, υπάρχει αρκετός χώρος για τα αμέτρητα ερημονήσια στο μουσικό σύμπαν του Fleming, τα οποία αποτελούν οι σχεδόν καταναγκαστικές λίστες που δημιουργεί. Προσπαθεί να συνδυάσει κάθε πράγμα από το περιβάλλον του σε μια αδιαπραγμάτευτη top 5 list. Έτσι, μαζί με τους Dick και Barry -δύο ιδιάζουσες περιπτώσεις ανθρώπων και «φρίκουλες» της  μουσικής που εργάζονται στο κατάστημά του- ο Rob συγκεντρώνει ασταμάτητα τις πέντε κορυφαίες στιγμές του Elvis Costello, τις πέντε καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, ακόμη και τους πέντε μουσικούς που θα έπρεπε να εκτελεστούν όταν θα έρθει η μουσική επανάσταση.

Παρά το πάθος του, ο Rob φοβάται ότι είναι χαμένος, ζώντας τη δική του ζωή στο, ανάξιο λόγου, μικρό διαμέρισμά του. Έτσι, όταν η φίλη του, Laura, η οποία είναι μια επιτυχημένη δικηγόρος που πληρώνεται πολύ περισσότερα από όσα βγάζει ο ίδιος και με την οποία έζησε περίπου τρία χρόνια, τον εγκαταλείπει για κάποιον άλλο, ξεκινά ένα ταξίδι μέσα από το παρελθόν του. Συγκεντρώνει τους πέντε πιο αξέχαστους χωρισμούς στη ζωή του, και μιλάμε για χωρισμούς που πραγματικά τον πλήγωσαν, προσπαθώντας να καταλάβει τι στο διάολο δεν πάει καλά με τον ίδιο και πώς θα πρέπει να οργανώσει από εδώ και στο εξής τη ζωή του.

Σε αυτό το ταξίδι θα γνωρίσουμε τον πραγματικό Rob, η ζωή του οποίου ήταν καταδικασμένη να συνδυάζεται με τη δική του μετριότητα. Γνωρίζει πως δεν είναι κάτι ιδιαίτερο, αλλά για κάποιο λόγο τα πήγαινε καλά με τις γυναίκες. Το πρόβλημα ήταν πως δεν τα κατάφερνε το ίδιο καλά και με τις σχέσεις του. Ο γκουρού της μουσικής έτρεχε σε έναν ατέρμονο φαύλο κύκλο: ερωτευόταν κάποια γυναίκα, έκαναν σχέση, τον απέρριπτε, τον ερωτευόταν κάποια γυναίκα, έκαναν σχέση, την απέρριπτε. Μετά τον τελευταίο χωρισμό του πριν κάποια χρόνια, η ζωή του φτάνει σε σημείο καμπής, καθώς παρατάει το κολλέγιο και δραπετεύει στον κόσμο της μουσικής, δουλεύοντας ως dj σε club (με κάποια σχετική επιτυχία) και στο τέλος καταλήγει ιδιοκτήτης ενός καταστήματος δίσκων.

Μετά τον πρόσφατο χωρισμό του με τη Laura και σκεπτόμενος το παρελθόν, ο Rob απορροφάται στον κόσμο της μουσικής και πάλι. Αναδιοργανώνει τη μουσική συλλογή του και ταξινομεί τους δίσκους του με αυτοβιογραφική σειρά - δηλαδή βάσει της χρονολογικής σειράς που τους αγόρασε. Την ίδια στιγμή αναζητά καταφύγιο στην παρέα των Dick και Barry, καθώς και στην τρυφερή αγκαλιά της τραγουδίστριας Marie LaSalle, η οποία μετά από έναν επώδυνο χωρισμό μένει πλέον στο Λονδίνο και περιοδεύει σε μικρά club της πόλης.

Παρ' όλα αυτά, τα συναισθήματα του για την Laura είναι ακόμα ζωντανά και όταν ανακαλύπτει ότι εκείνη μένει στο διαμέρισμα του Ian -ο τύπος που ζούσε στον επάνω όροφο- νιώθει να τον συνθλίβει μια σεξουαλική ανασφάλεια. Ο λόγος; Θυμάται την εποχή που μαζί με την Laura συνήθιζε να τον ακούει να κάνει sex (θεωρώντας τις επιδόσεις του θαυμαστές). Αλλά ήταν πραγματικά αυτός (ο Ian) ο λόγος που ανάγκασε την Laura να τον εγκαταλείψει; Όχι πραγματικά. Είχε βάλει και ίδιος το χέρι του σε όλο αυτό.

Ανάμεσα σε συνεχόμενα τηλεφωνήματα και επισκέψεις της Laura στο διαμέρισμα του Rob, εκείνος δε χάνει την ευκαιρία να την ρωτήσει αν υπάρχει οποιαδήποτε πιθανότητα να ξαναείναι μαζί. Όντας κουρασμένη από το πείσμα του, η Laura του ανακοινώνει ότι η πιθανότητα είναι περίπου 9% και ότι δεν έχει κοιμηθεί με τον Ian ακόμα. Αλλά αυτό είναι αρκετό για τον Rob να αρχίσει να βλέπει το φως στην άκρη του τούνελ. Αισθάνεται πολύ καλύτερα - τόσο πολύ στην πραγματικότητα, που το ίδιο βράδυ βγαίνει έξω και κοιμάται με την Marie LaSalle.

Μερικές ημέρες μετά την τελευταία συνομιλία τους, ανακαλύπτει ότι τελικά η Laura κοιμήθηκε με τον Ian. Το γεγονός αυτό του φέρνει σχεδόν εγκεφαλικό επεισόδιο, αλλά αυτό δε μπορεί να σταθεί ικανό να τον σταματήσει από τον αγώνα του να την ξανακερδίσει. Της τηλεφωνεί 30 φορές την ημέρα, εμφανίζεται κοντά στο διαμέρισμα του Ian, αλλά χωρίς επιτυχία. Αποφασίζει να απαλλαγεί από το βάρος που έφερε σε ολόκληρη τη ζωή του. Εντοπίζει παλιές γκόμενες, βγαίνει μαζί τους και επιτέλους καταλαβαίνει πως δεν έφταιγε αυτός που τον χώρισαν και αυτό λειτουργεί λυτρωτικά για αυτόν.

Τότε όμως είναι που συνειδητοποιεί ότι φαίνεται να είναι το τελευταίο πρόσωπο του κύκλου του, που εξακολουθεί να ανήκει στη λέσχη των losers. Οι περισσότεροι προχώρησαν στη ζωή τους, βρίσκοντας τις σωστές γυναίκες, καριέρες και αποκτώντας οικογένεια. Και τι είναι περίπου αυτή τη στιγμή ο Robert Fleming; Είναι αυτός που γιορτάζει τα γενέθλιά του σε μια pub, παρέα με άτομα των οποίων απλά τα τηλέφωνα δεν είχε χάσει. Σε αυτό το σημείο είναι που αποφασίζει οριστικά να αλλάξει τη ζωή του και έρχεται η δραματική αλλαγή στην ιστορία.

Τη μέρα μετά τα γενέθλιά του ο Rob τηλεφωνεί στη Laura, η οποία του ανακοινώνει πως πέθανε ο πατέρας της και όταν του ζητά να παραστεί στην κηδεία του αυτός απλά δε μπορεί να πει όχι. Εκεί είναι που έρχεται αντιμέτωπος με το θάνατο για πρώτη φορά στη ζωή του και μπροστά στη θνητότητα του ανθρώπου, σαν άλλος Woody Allen, νιώθει πολύ άβολα. Μετά από ένα μικρό «επεισόδιο» με την Liz (φίλη της Laura), σηκώνεται και φεύγει ενοχλημένος, με τη Laura να τον ακολουθεί και φυσικά να καταλήγουν να κάνουν έρωτα μέσα στο αυτοκίνητο, όπου εκείνη παραδέχεται ότι χρειάζεται κάποιον που θα αναλάβει τη φροντίδα της και πως είναι απλά πάρα πολύ κουρασμένη για να μην είναι μαζί του. Και έτσι είναι και πάλι μαζί με τον Rob.

Και ξαφνικά όλα φαίνονται να παίρνουν τον δρόμο τους, με τον Rob να νιώθει πως αφήνει πίσω του την παρατεταμένη εφηβεία του και αρχίζει να γίνεται επιτέλους ενήλικας. Η Laura του δίνει ζεστασιά, οικειότητα και μια αίσθηση μονιμότητας. Όμως, ακόμη και λίγο πριν το τέλος, ο θεούλης Rob βρίσκει την ευκαιρία να τα σκατώσει με μια κοπέλα, η οποία φαίνεται πως τον γουστάρει, αλλά ίσως για πρώτη φορά στη ζωή του πρυτανεύει η λογική και δεν ενδίδει στον πειρασμό. Αφού κάνει πρόταση γάμου στην αγαπημένη του (χωρίς να πάρει θετική απάντηση, αλλά ούτε και αρνητική), επιτέλους μπορεί να σταθεί πάνω στα συντρίμμια του παλιού του εαυτού, γνωρίζοντας πως έχει πλέον την ευκαιρία να προοδεύσει ως άνθρωπος.
 
The soundtrack

Οι μουσικές παραπομπές είναι συνεχείς καθ' όλη τη διάρκεια του βιβλίου. Υπάρχουν αναφορές σε καλλιτέχνες και συγκροτήματα, από τον Marvin Gaye μέχρι τους Nirvana, τον Neil Young (μόλις το είχε ξαναγυρίσει στην ηλεκτρική κιθάρα) και τους Beatles του "Abbey Road" και του "Revolver", τους Clash και τον Elton John. Θα ακούσουμε πώς μπορεί ένας χωρισμός να σε επηρεάσει και να σε κάνει να κλαις, ακούγοντας Peter Frampton ή Diana Ross. Η λίστα περιέχει επίσης τους Sex Pistols, τους Who, τον Elvis Presley, τον James Brown, τον Chuck Berry και τον Otis Redding. Πραγματικά ατελείωτα τα ονόματα που παρελαύνουν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου. Το σημαντικότερο όμως είναι η κατηγοριοποίηση που σε ορισμένες στιγμές υπόκεινται αλλά και ο μουσικός elit-ισμός που οι τρεις τους (Rob, Barry, Dick) πρεσβεύουν. Φοβερές σκηνές απίστευτου γέλιου εξελίσσονται και στο δισκάδικο, με καταιγιστικές ατάκες κυρίως από τον Barry, ο οποίος και δε σηκώνει μύγα στο σπαθί του αναφορικά με τις μουσικές του γνώσεις και προτιμήσεις.

Top 5 lists

Το κόλλημα του Rob και των Barry και Dick είναι να φτιάχνουν παντός είδους top 5 lists, από τραγούδια για μια βροχερή Δευτέρα έως αγαπημένες ταινίες. Η λογική απλή... έτσι πρέπει. Πόσες φορές δεν το κάνουμε και εμείς οι ίδιοι; Οι λίστες ήταν ανέκαθεν το σπίρτο που βάζει φωτιά στις συζητήσεις και όλοι γνωρίζουμε το αδιέξοδο που έχουν οδηγηθεί οι κουβέντες με φίλους για τα καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών, τις καλύτερες ταινίες, γυναίκες ηθοποιούς κτλ. Στη συνέχεια παρατίθενται ενδεικτικά κάποιες από το βιβλίο.

Οι 5 αγαπημένες ταινίες του Rob:
1. The Godfather
2. The Godfather Part II
3. Taxi Driver
4. Goodfellas
5. Reservoir Dogs

Rob's Top 5 με τραγούδια του Elvis Costello:
1. "Alison"
2. "Little Triggers"
3. "Man Out Of Time"
4. "King Horse"
5. "Everyday I Write The Book"

Τα 5 καλύτερα πρώτα τραγούδια της πρώτης πλευράς δίσκων κατά τον Rob:
1. "Janie Jones", The Clash, by The Clash
2. "Thunder Road", Born to Run, by Bruce Springsteen
3. "Smells Like Teen Spirit", Nevermind, by Nirvana
4. "Let's Get It On", Let's Get It On, by Marvin Gaye
5. "Return of the Grievous Angel", Grievous Angel, by Gram Parsons

Barry's Top 5 από συγκροτήματα ή μουσικούς που θα πρέπει να εκτελεστούν όταν έρθει η μουσική επανάσταση:
1. Simple Minds
2. Michael Bolton
3. U2
4. Bryan Adams
5. Genesis

Οι 5 ονειρεμένες δουλείες του Rob:
1. Δημοσιογράφος στο NME (New Musical Express), 1976-1979
2. Μουσικός Παραγωγός, Atlantic Records, 1964-1971
3. Μουσικός (οτιδήποτε εκτός από rap ή κλασική)
4. Σκηνοθέτης (οποιοδήποτε είδος εκτός από γερμανικό ή βωβό κινηματογράφο)
5. Αρχιτέκτονας (τελίκα το αντικατέστησε με το Ιδιοκτήτης Δισκοπωλείου)

Τα 5 πιο αγαπημένα singles:
1. "Let's Get It On" by Marvin Gaye
2. "The House That Jack Built" by Aretha Franklin
3. "Back in the USA" by Chuck Berry
4. "(White Man) In Hammersmith Palais" by The Clash
5. "Tired of Being Alone" by Al Green

Συμπέρασμα

Στο μυθιστόρημα αυτό, ο Nick Hornby φτάνει στο βάθος των ανθρώπινων αισθημάτων και καταλήγει τελικά να περιγράφει την αντανάκλαση της δικής μας ζωής. Περπατά με επιτυχία πάνω στη λεπτή γραμμή ανάμεσα στο χιούμορ και τη θλίψη, την ελπίδα και την απελπισία, και, ενώ πολλοί διάλογοι έχουν κάποια πολύ βαθιά νοήματα, μερικά περάσματα είναι ξεκαρδιστικά αστεία. Το βιβλίο έχει ένα εντυπωσιακό μουσικό υπόβαθρο (ο Hornby ξέρει πολλή μουσική) και ένα πολύ άμεσο στυλ αφήγησης. Πρόκειται για βιβλίο που θα σας βάλει σε σκέψεις και θα σας κάνει να ταυτιστείτε με τον -κάπως προβληματικό, είναι η αλήθεια- πρωταγωνιστή και εκεί έγκειται η μαγεία του.

Παραλειπόμενα

Εξίσου πολύ καλή είναι και η μεταφορά του βιβλίου στον κινηματογράφο, από τον σκηνοθέτη Stephen Frears, με τον John Cusack να ενσαρκώνει τον Rob. Από τη μεταφορά αυτή έχουν παρθεί κάποιες από τις φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο. Όσο γλυκανάλατος κι αν είναι ο Cusack, ο ρόλος τού πάει γάντι και είναι ταινία που όλοι πρέπει να δουν, ενώ ο Jack Black είναι απλά απίστευτος ως Barry.

Συστήνω ανεπιφύλακτα να διαβάσετε και τα «Τζούλιετ Γυμνή» και «Ο Πυρετός Της Μπάλας», του ίδιου συγγραφέα. Το πρώτο είναι μυθιστόρημα για κάποιον ξεπεσμένο Αμερικανό σταρ της rock μουσικής, ο οποίος γνωρίζεται μέσω internet με κάποια Αγγλίδα, ενώ το δεύτερο είναι αυτοβιογραφικό, με τον Hornby να συνδυάζει τη μεγάλη του ποδοσφαιρική αγάπη (Arsenal) με τους προβληματισμούς του για την οικογένεια, τη φιλία και τις σχέσεις.

Getting To Know Each Other

Είχα διαβάσει σε σχετικά νεαρή ηλικία το εν λόγω βιβλίο και πραγματικά ευχαριστήθηκα την εκ νέου ανάγνωσή του, προκειμένου να γραφτεί αυτό το άρθρο. Ειλικρινά, νομίζω πως σε στιγμές νιώθω πως μιλάει για μένα και τελικά μετά από σχετικές συζητήσεις με όσους το έχουν διαβάσει καταλήγω στο συμπέρασμα πως αυτή η ταύτιση είναι σχεδόν καθολική. Όλοι μας μπορούμε να βρούμε κομμάτια του εαυτού μας και της ζωής μας μέσα σε αυτές τις γραμμές, τόσο απλό είναι.

Θα κλείσω ορμώμενος από τα λόγια κάποιας πολύ σημαντικής γυναίκας, η οποία έχει περάσει από τη ζωή μου και η οποία, σε κάποια κουβέντα μας, ανέφερε πως η μουσική που άκουγα σε δεδομένες στιγμές και η οποία εξέφραζε τη συναισθηματική μου κατάσταση λειτουργούσε κατά κάποιον τρόπο ψυχαναγκαστικά. Δεν είχα συμφωνήσει. Τις περισσότερες φορές θέλω η μουσική που ακούω να ταιριάζει με τη διάθεσή μου. Δεν ακούω θλιμένη μουσική για να στενοχωρηθώ περισσότερο, ακούω θλιμένη μουσική γιατί είμαι στεναχωρημένος (και το αντίθετο φυσικά). Ακόμη την αγαπώ αυτή τη γυναίκα και τη θυμήθηκα ουκ ολίγες φορές κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Αυτό άλλωστε είναι το "High Fidelity"... ένα νοσταλγικό ταξίδι στα βάθη της ψυχής μας, παρέα με καλή μουσική.

Quotes

«I love the relationship that anyone has with music... because there's something in us that is beyond the reach of words, something that eludes and defies our best attempts to spit it out... It's the best part of us probably...»

«Sarcasm and compassion are two of the qualities that make life on earth tolerable.»

Κώστας Πολύζος