Βραβεία, λίστες, φεστιβάλ, charts...

Μερικές φορές οι ακροατές της rock και metal μουσικής (θέλουν να) νομίζουν ότι είναι  με κάποιο τρόπο «διαφορετικοί» ή ακόμα και «καλύτεροι» από άλλους μουσικόφιλους, μόνο και μόνο επειδή ακούνε την συγκεκριμένη μουσική. Σε κάποια πράγματα όντως υπάρχουν σημαντικές διαφορές, αλλά είναι ακόμα περισσότερα τα κοινά χαρακτηριστικά, μόνο που είτε αδυνατούν να τα καταλάβουν ή ακόμα πιθανότερο δεν θέλουν να τα παραδεχτούν.

Το πιο τρανό παράδειγμα αυτού είναι η επιρροή που ασκεί το marketing. Διότι, υπάρχουν ακόμα μουσικοί και οπαδοί που υποστηρίζουν ότι δεν παίζουν το παιχνίδι...

...όμως η αλήθεια είναι πως όλα είναι μέρος του «παιχνιδιού».

Το παιχνίδι δεν είναι κάτι απλοϊκό που πολλοί μπορεί να σκεφτούν, αλλά κάτι πιο δομικό και ταυτόχρονα πιο σύνθετο. Έχει να κάνει με το ανθρώπινο ένστικτο και με την ψυχαγωγία ή την διασκέδαση που προκύπτει από την δέσμευση του ενδιαφέροντος του κόσμου.

Σύμφωνα με την θεωρία των παιχνιδιών (κι όχι των παιγνίων), τα κύρια χαρακτηριστικά που είναι απαραίτητα και βοηθούν στο να επιτευχθεί αυτή η δέσμευση ενδιαφέροντος είναι τα εξής τρία: Πόντοι, Βραβεία και Πίνακες Κατάταξης. Ή αν προτιμάτε στα αγγλικά τα λεγόμενα PBL: Points, Badges, Leaderboards).

Είναι απλό. Σκεφτείτε ένα παιχνίδι (π.χ. ένα άθλημα) στο οποίο δεν υπάρχουν πόντοι, στο οποίο κανένας παίκτης δεν κερδίζει κάτι και στο οποίο δεν υπάρχει βαθμολογικός πίνακας. Οι πόντοι παρέχουν το λεγόμενο instant feedback, τα μετάλλια την επιβράβευση και ο βαθμολογικός πίνακας τον ανταγωνισμό...

Πώς συνδέονται αυτά με την μουσική και πιο συγκεκριμένα την rock / metal που απασχολεί τους αναγνώστες αυτού εδώ του site;

Ας κάνουμε μερικές απλές αναγωγές.

Όλοι (μουσικοί και ακροατές) περιμένουν την αξιολόγηση μιας δουλειάς. Την βαθμολογία που θα πάρει ένας δίσκος σε μια κριτική, τις εντυπώσεις μια συναυλίας, τον αριθμό των like μιας ανάρτησης ή τα views στο youtube. Επιζητούν με λίγα λόγια το instant feeback που αναφέρθηκε (πόντοι).

Επίσης, όλοι μιλάνε για τα Grammys, για το Hall Of Fame ή για έναν πλατινένιο δίσκο, έχοντας τα εν λόγω επιτεύγματα ως σημεία αναφοράς. Το στοιχείο της επιβράβευσης...

Τέλος, όλοι κοιτάνε τις επιμέρους θέσεις στα φεστιβάλ, τα charts, τις πωλήσεις ή τις λίστες στο τέλος της χρονιάς, για να βγάλουν συμπεράσματα για το ποιος είναι ο καλύτερος / σημαντικότερος / σπουδαιότερος / επιδραστικότερος κ.ο.κ.. Το στοιχείο του ανταγωνισμού...

Νομίζω πως είναι ξεκάθαρο ότι και η μουσική (ναι, και αυτή που ακούμε) δεν ξεφεύγει από το κλασσικό μοτίβο της λογικής ενός παιχνιδιού, παρ' όλο που δεν είναι ακριβώς παιχνίδι από μόνη της. Είναι κομμάτι της ευρύτερης διασκέδασης και ως τέτοιο, υπακούει στους κανόνες που κάνουν κάτι διασκεδαστικό και δεσμεύουν το ενδιαφέρον.

Προσωπικά, δεν βρίσκω κάτι κακό σε όλο αυτό, παρόλο που αντιλαμβάνομαι τον ρομαντισμό μιας κατάστασης όπου όλα αυτά δεν θα είχαν καμία σημασία.

Αν κάτι με ενοχλεί λίγο είναι ότι δεν ασχολούμαστε αρκετά με τους στραβούς όρους με τους οποίους παίζεται συχνά το παιχνίδι. Ενδεικτικά:

- Δεν δίνουμε πάντα την απαραίτητη σημασία στο πόσο σωστά, τεκμηριωμένα και με πόση ακέραια κριτήρια αξιολογείται μια δουλειά,

- Δεν αξιολογούμε τα κριτήρια με τα οποία δίνονται τα κάθε είδους βραβεία (νομίζω πως τα Grammies απαιτούν ολόκληρο άρθρο από μόνα τους για το πόσο fail επιλογές κάνουν),

- Δεν ελέγχουμε καν πόσο αξιόπιστοι είναι οι όροι του παιχνιδιού. Παραδείγματος χάριν, είναι γνωστό ότι στην χώρα μας για πολλά χρόνια ως πώληση λογιζόταν η τοποθέτηση του άλμπουμ σε ένα δισκοπωλείο, ακόμα κι αν ποτέ δεν το αγόραζε ποτέ κανείς. Ποιος μπορεί να διασφαλίσει ότι οι «πλατινένιοι δίσκοι» σε μια εβδομάδα δεν ήταν παρά εμπορικές συμφωνίες για μεγάλες παραγγελίες που μετά από λίγο καιρό επιστρέφονταν; Ενδεχομένως να ισχύει ακόμα αυτός ο τρόπος, αλλά πλέον έχουν μείνει τόσα λίγα δισκάδικα που μάλλον δεν έχει και νόημα...

Επίσης, ένα θέμα είναι ότι στα λόγια και στη θεωρία οι περισσότεροι καλά προβληματίζονται, αλλά στην πράξη αλλάζουν στάση.

Πρώτοι και καλύτεροι οι rock / metal μουσικοί. Τους οποίους αν ρωτήσεις θα σου πουν πόσο ανάξια λόγου είναι τα Grammys ή η ένταξη στο Hall Of Fame, αλλά θα το προωθήσουν σαν τρελοί αν το πάρουν το βραβείο ή αν ενταχθούν στο δεύτερο και θα στήσουν ολόκληρη σαπουνόπερα γύρω από αυτά. Μην απορείτε γιατί όλο και περισσότεροι ψάχνονται να πάνε στην Eurovision...

Όπως και για τους οπαδούς, η χρήση (και η αξία) όλων των παραπάνω είναι συνήθως επιλεκτική. Όταν (επι-)βραβεύουν την αγαπημένη μας μπάντα αποτελούν αδιάσειστα επιχειρήματα της ανωτερότητάς της, αλλά όταν αφορούν καλλιτέχνες που δεν γουστάρουμε τότε θυμόμαστε πόσο τραγικοί και ανάξιοι λόγου είναι.

Αφού, λοιπόν, στο τέλος το παίζουμε το παιχνίδι, γιατί δεν κοιτάμε να φτιάξουμε καλύτερα τους όρους του;

Ίσως, η απάντηση να βρίσκεται στους στίχους του τεράστιου "Aerials" των System Of A Down: «We are the ones that want to choose, always want to play, but you never want to lose».