AthensRocks (Ghost, Rotting Christ, Candlemass, Typhus) @ O.A.K.A., 25/06/23

Είναι γεγονός πως με την ανακοίνωση της συναυλιακής επιστροφής των Ghost έπειτα από μια δεκαετία σχεδόν, το AthensRocks Festival εκπλήρωσε ένα συναυλιακό απωθημένο μεγάλης και νεότερης μερίδας εγχώριων οπαδών του σκληρού ήχου. Ο συννεφιασμένος ουρανός είναι αλήθεια πως έκανε τις συνθήκες στον προαύλιο χώρο του Ο.Α.Κ.Α., όπου είχε στηθεί η σκηνή και το φεστιβάλ, ευνοϊκές ρίχνωντας ελαφρώς τη θερμοκρασία, και κρύβοντας τον κόντρα ήλιο. Με ελάχιστη αναμονή σε είσοδο, έξοδο και στην ουρά για μάρκες, αλλά με γενικότερη διάρθρωση χώρου και τοποθεσία, που σε σημεία όπως οι κοινές τουαλέτες δημιουργούσε μερικά ζητήματα, το φεστιβάλ υποδέχθηκε τις μερικές χιλιάδες κόσμου που ήταν έτοιμα να βιώσουν την πολυαναμενόμενη συναυλία. Ας τα πάρουμε από την αρχή.

Με το πρόγραμμα να τηρείται στην εντέλεια, και σύμμαχο έναν ικανοποιητικό ήχο, οι Typhus ξεδίπλωσαν τις old school αρετές τους. Ομολογουμένως, η εκκίνηση της συναυλιακής ημέρας με τεχνικό speed/thrash ίσως έμοιαζε από πλευράς συνοχής ελαφρώς παράταιρη, αλλά η συνθετική και εκτελεστική δεινότητα της τετράδας ανά σημεία παρέσυρε. Έχοντας κυκλοφορήσει το 2020 το άκρως ενδιαφέρον "Mass Produced Perfection", οι Typhus ζέσταναν το κοινό που προσπαθούσε ακόμη να εγκληματιστεί στο χώρο. Είμαι βέβαιος πως υπό άλλο συναυλιακό περιβάλλον οι Typhus θα κέρδιζαν μεγαλύτερη μερίδα ενός πιο κατάλληλου κοινού αλλά ακόμη και έτσι, δεν κόμπιασαν και παρέδωσαν μια άκρως ικανοποιητική εμφάνιση. [Α.Ζ.]

Τα σύννεφα μαζεύτηκαν πάνω από το ΟΑΚΑ για να προϋπαντήσουν τους doom θρύλους. Είναι γεμάτη εκπλήξεις μερικές φορές η ζωή, και περισσότερο από δέκα χρόνια μετά την πρώτη τους εμφάνιση μαζί στην Ελλάδα, οι Candlemass και οι Ghost βρίσκονται στην ίδια σκηνή. Αυτή τη φορά όμως, έχουμε μια δυνατή underground metal παρουσία τα τελευταία τριάντα χρόνια, αλλά μια περίπτωση rock θρύλων και όχι ένα πρωτοεμφανιζόμενο σχήμα στη δεύτερη. Σαν περήφανοι γονείς που αποσύρονται αλλά η μπογιά τους ακόμη περνάει, οι Candlemass εμφανίζονται τρίτοι στη σειρά μεν, κλείνουν στόματα δε. Οι Σουηδοί, αειθαλείς αποδίδουν με πάρα πολύ καλό ήχο και προσήλωση τις σκοτεινές και αργές τους μελωδίες. Το κοινό φαίνεται επίσης ιδιαίτερα εξοικειωμένο με τη μουσική τους.

Πώς να μην είναι άλλωστε όταν το "March Funebre" μας εισάγει σε μια διαλεχτή συλλογή από μακρόσυρτους ύμνους που αγαπήσαμε. Ειδικά με την παρουσία του Längqvist στη σκηνή που γύρισε σαν ξενιτεμένος γιος στις τάξεις των Candlemass να παραδίδει φωνητικές ερμηνείες αξιοζήλευτες. "Bewitched" "well Of Souls", "Mirror Mirror" μας ταξιδεύουν σε χωράφια που δεν ανήκουν σε αυτόν αλλά τα οργώνει με την ίδια αφοσίωση. Όλη η υπόλοιπη παλιοπαρέα των Candlemass που τα τελευταία είκοσι χρόνια βρίσκεται μαζί οργώνει τη σκηνή και αποδεικνύει το ταλέντο της σαν να μην πέρασε μια μέρα. Το "Sweet Evil Sun" άλλωστε επικυρώνει αυτή την παρατήρηση.

Τίποτα όμως δεν ολοκληρώνει ορθά μια συναυλία των Candlemass αρχικής σύνθεσης, όσο η απόδοση των κομματιών του "Epicus Doomicus Metallicus". Παλιοί και νέοι φίλοι του συγκροτήματος τραγούδησαν τους στίχους ορόσημο των "The Crystal Ball" και "Solitude", συγκινήθηκαν στο "A Sorcerer's Pledge" και ανατρίχιασαν στο "Under The Oak". Η συγκεκριμένη εμφάνιση απεδείχθη άλλη μια προσθήκη στις αποσκευές πειστηρίων των Candlemass ότι είναι μια διαχρονικά αγαπημένη metal μπάντα για όλες τις γενιές που βρέθηκαν εκεί και τραγούδησαν μαζί τους και πώς ακόμη κρατούν τα σκήπτρα του μάγου σθεναρά. [Ε.Τ.]

Έπειτα από τη στιβαρή εμφάνιση των doom θρύλων, σειρά είχαν οι δικοί μας, εγχώριοι ήρωες, με τους Rotting Christ να αποτελούν ανέκαθεν εγγύηση συναυλιακά. Οι Έλληνες black metallers στέκονται έτσι κι αλλιώς ως πιθανόν το πλέον γνωστό και σεβάσμιο σχήμα από ετούτη τη χώρα, ενώ κάθε τους εμφάνιση, είτε σε κάποιο μικρό club είτε σε μεγάλα stages όπως αυτό του Athens Rock, τους θέλει απόλυτα συνεπείς και αποδοτικούς στο μέγιστο.

Έτσι και χθες βράδυ, σε επίπεδο διάθεσης, απόδοσης και αποδοχής από το κοινό, δεν μπορεί να υπάρξει το παραμικρό παράπονο. Με το Σάκη επιβλητική φιγούρα μπροστά και την υπόλοιπη μπάντα να σιγοντάρει κατά το δοκούν, με εντυπωσιακό επί σκηνής στήσιμο και το επιβεβλημένο pyro show να προσθέτει καίριες πινελιές, οι Rotting Christ έδωσαν ακριβώς ό,τι αναμέναμε - και μονάχα καλό μπορεί να θεωρηθεί αυτό.

Τα όποια καπνογόνα άναψαν κατά τη διάρκεια της εμφάνισης τους, έδωσαν ένα πανηγυρικό τόνο στο set, ενώ η μπάντα φαίνεται ότι έχει φτάσει πλέον σε ένα επίπεδο που κυριολεκτικά ό,τι κι αν επιλέξει να παρουσιάσει από τον μακροσκελή μουσικό της κατάλογο, θα καταφέρει να ταρακουνήσει οποιοδήποτε - δικό τους ή ετερόκλητο - κοινό υπάρχει από κάτω.

Άλλωστε, το όποιο ζήτημα υπήρξε χθες κι έγειρε έναν κάποιο κριτικό σχολιασμό, στάθηκε το γεγονός της απόδοσης ενός setlist που εστίαζε υπερβολικά στην εποχή τους από το "Aealo" κι έπειτα - μια συνθήκη που άφησε αρκετούς από τους παλαιότερους και πιο «δικούς τους» ακροατές με ένα ελαφρύ παράπονο. Γιατί, καλά τα "dub-sag-ta-ke" και "Grandis Spiritus Diavolos", ακόμη καλύτερα τα "Demonon Vrosis" και "The Raven" (με το εμφανές δικό τους δάνειο στο main riff από τις εποχές των "Triarchy…" και "Dead Poem"), αλλά ο κακός χαμός και οι πραγματικές κορυφώσεις στην εμφάνιση τους συνέβησαν στα "Non Serviam" και "Societas Satanas".

Στα κομμάτια, δηλαδή από την εποχή της άνθησης και εγκαθίδρυσης του μεσογειακού black metal, μια περίοδος που κρύβει τα πραγματικά διαμάντια της δισκογραφίας τους, μακριά από την - επιτυχημένη και αρεστή, αλλά και πάλι - μανιέρα της τελευταίας - post "Theogonia" - δημιουργικής τους περιόδου. [Σ.Κ.]

Ακούγεται το "Miserere Dei, Deus" από τα ηχεία, τα βιτρώ που δεσπόζουν στη σκηνή με τους τρείς προηγούμενους Papa Emeritus plus τον Papa Nihil (δες παρακάτω), φωτίζονται, όλος ο κόσμος καταλαβαίνει τι σημαίνει αυτό. Δεν θυμάμαι πολλές headline συναυλίες του ευρύτερου rock/metal ήχου τα τελευταία χρόνια, όπου υπήρχε τόσο αφοσιωμένο, αλλά και τόσο ετερόκλητο κοινό, απόρροια φυσικά του μεγέθους των Ghost. Στην εισαγωγή του "Imperium" ήδη εκτινάσσονται νερά, υψώνονται ποτήρια, οι φωνές αρχίζουν να διεισδύουν στην ατμόσφαιρα. Το μπάσιμο με το φοβερό "Kaisarion" επιφέρει ένα πανέμορφο χάος. Είναι υπό μια άποψη, συγκινητικό να βλέπεις μια μπάντα που στην εκκίνησή της λοιδωρήθηκε από μερίδα metal θεματοφυλάκων, εδώ να κάνει κόσμο κάθε ηλικίας να χοροπηδά, να τραγουδά, να χαμογελάει, απενοχοποιώντας στο έπακρο όλα τα στοιχεία που ορίζουν αισθητικά αυτό τον ήχο.

Στο εναρκτήριο riff του "Rats" έρχεται η πρώτη μεγάλη στιγμή της βραδιάς. Οι Ghost έχουν ένα δισκογραφικό οπλοστάσιο επιτυχιών και σπουδαίων συνθέσεων, με μόλις πέντε δίσκους και μιας χούφτας EP. Το θέμα όμως είναι πως, ενώ ο αεικίνητος Papa Emeritus IV μας παίζει στα δάκτυλα με τις τόσο καλαίσθητες πόζες του, ενώ τα οκτώ Nameless Ghouls όχι απλώς δεν είναι κομπάρσοι αλλά χτίζουν τις δικές τους εσωτερικές δυναμικές πάνω στην σκηνή, προσφέροντας παράλληλα show (και ας μην αποτυπωνόταν πάντα στις οθόνες) και ογκώδη ήχο, αυτά ήταν λίγο πολύ αναμενόμενα. Η συμμετοχή του κοινού όμως αναδεικνύεται σε καθοριστικό παράγοντα της βραδιάς.

Ένα σπουδαίο πάρτυ, καθορίζεται εν πολλοίς από τους παρευρισκόμενους. Έτσι, με τον φωτισμό να είναι εντυπωσιακός, τις εκρήξεις να τονώνουν την αίσθηση μαζικότητας, τον ήχο να βελτιώνεται κατακόρυφα και την μπάντα να έχει κερδίσει τον κόσμο, το "Faith" οδηγεί σε μαζικό headbanging. Ο Tobias Forge ακόμη και στα βρώμικα φωνητικά/growls είναι αρχοντικός, η σοβαροφάνεια των Ghouls ισορροπεί άψογα μεταξύ θεατρικότητας και γνήσιας απόλαυσης. Απόδειξη; Το ότι πρώτα η εννιάδα χόρευε στο "Spillways", του οποίου το ρεφραίν πρακτικά τραγούδησε το κοινό.

Ο Tobias έχει δομήσει μια περσόνα τρομερά προσιτή. Επικοινωνούσε με το κοινό διαρκώς, με το αιχμηρό του χιούμορ να δίνει και να παίρνει. ΟΚ, πέταξε και τις ελληνικές του λεξούλες, αλλά κυρίως ευχαρίστησε τους εργαζόμενους, τους παρευρισκόμενους και με ένα από καρδιάς «ευχαριστώ» για την στήριξη όλα αυτά τα χρόνια, μας έκανε να πονάμε από τα χαμόγελα. Δυστυχώς, τίποτα δεν είναι πλέον αυτονόητο, και έτσι ο τρόπος που ο Forge επικοινωνούσε, επιβεβαιώνει πως το καλλιτεχνικό του όραμα δεν είναι απλώς μια μπάντα - εργοστάσιο παραγωγής ασμάτων για κατανάλωση. Όταν, έπειτα από το κιθαριστικό ιντερλούδιο, και αφού η έναρξη του "Cirice" έσκασε πάνω μας, φωνάζαμε όλα "can’t you see that you are lost without me", ξέραμε πως δεν ήταν κενά λόγια.

Το «πισωγύρισμα» στο "Opus Eponymous" με το "Ritual", ήταν η πιο οπαδική στιγμή της βραδιάς, δικαίωση για όσα άτομα πίστεψαν σε αυτή την μπάντα εξαρχής. Τα "Hunter’s Moon" και "Watcher In The Sky", με τα τρία Ghouls και Ghulehs στα δεύτερα φωνητικά, πλήκτρα και ακατάσχετο χορό να ανεβάζουν την συναυλιακή εμπειρία σε αψεγάδιαστες κορυφές, έδειξαν πόσο εκτιμάται το "Impera". Το οποίο, μαζί με το "Prequelle", σήκωσαν το βάρος του σετλιστ. Λογικό, οι Ghost ξέρουν τι τους έκανε το μέγεθος που είναι σήμερα. Για αυτό και δεν βγάζουν από τις εμφανίσεις τους το ορχηστρικό "Miasma". Γιατί μπορούν να κρατήσουν την προσοχή αμείωτη με τις μουσικές τους εναλλαγές, αλλά και με την νεκρανάσταση με απινιδωτή, αλλά και με μαύρο γυαλί, του Papa Nihil, για να κεράσει το καθιερωμένο και τόσο smooth σόλο σαξόφωνο.

Προηγουμένως, όλα κοκκίνησαν και οι επικλήσεις του "Year Zero" ανέβασαν τα ντεσιμπέλ. Ένα κλασικό πλέον, κομμάτι της μουσικής που αγαπάμε, η μεγάλη στιγμή των Ghost, η άψογη συνύπαρξη occult θεατρικότητας και προσιτής μουσικής, η οποία επέφερε την απόλυτη κορυφή της βραδιάς. Έχοντας φορέσει τα εντυπωσιακά του ράσα πλέον, ο Papa, αφού αποχαιρέτησε τον papa του που έφευγε από τη σκηνή, προλόγισε, σε πλήρη αρμονία με το lore της μπάντας, το "Mary On A Cross". Μερικές φορές σκέφτομαι πως γίνεται δύο κομμάτια ενός επτάιντσου να είναι συναυλιακά αγαπημένα, εν έτει 2023. Μετά θυμάμαι, ως εκκολαπτόμενος boomer, πως υπάρχει και το Tik Tok. Έπειτα, χαμογελάω γιατί, κακά τα ψέματα, σπάνια βρίσκεις τέτοια σπιρτάδα σε συνθέσεις. Παρεπιπτόντως, το cocktail με το ίδιο όνομα που προσέφερε, ένα μεταξύ τριών αφιερωμένων στους Ghost, η διοργάνωση, ήταν άψογο.

Για όσο κόσμο βλέπει στους Ghost τη συνέχεια της θεατρικότητας και του σκοταδιού του παραδοσιακού metal, το βαρύ "Mummy Dust" θα έμελλε να ήταν αγαπημένη στιγμή. Σε μένα, ξύπνησε κάτι από Βασιλιά. Μέσα από κομφετί και φαντασμαγορικές πόζες, το "Respite On The Spitalfields" επρόκειτο να ήταν η αρχή του τέλους του show. Αγκαλιές, χαμόγελα, συγκίνηση, συμπερίληψη και ένα μαγευτικό "we will break away together, I’ll be the shadow, you will be the light, nothing ever lasts forever, we will go softly into the night". Ο Papa Emeritus IV, αφού άρχισε ξανά το πείραγμα, προχώρησε σε μια ανίερη συμφωνία για τρείς ακόμη συνθέσεις. Έπειτα, όπως είπε, θα έπρεπε να του αδειάσουμε τη γωνιά.

Ναι, σε σχέση με τις κλασικές headline εμφανίσεις της μπάντας, η συναυλία της Κυριακής ήταν συντομότερη, με περικοπές σε 2-3 τραγούδια του καθιερωμένου σετ, πράγμα που διαφαινόταν και από το ανακοινωμένο, μέρες πριν, πρόγραμμα. Δυστυχώς, δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό σε headline εμφάνιση μεγάλου ονόματος, και όσο και αν οι Ghost ήταν εντυπωσιακοί και αρχοντικοί, δεν παύει να είναι ένα ζήτημα που απασχολεί το συναυλιακό κοινό που στηρίζει τέτοια εγχειρήματα. Σε κάθε περίπτωση, έπειτα από ένα σύντομο διάλειμμα, η επιστροφή των Σουηδών για την εναπομείνασα τριάδα, έριξε αυλαία με ένταση και πάθος. Στο "Kiss The Go-Goat" ζούσαμε καταστάσεις περασμένων εποχών σε ντελίριο ενθουσιασμού, αλλά η τελική δυάδα των "Dance Macabre" και του "Square Hammer" θα μείνει στο μυαλό για καιρό.

Δεν είναι μόνο η ποιότητα και η χάρη των δύο αυτών κομματιών. Ούτε η χορευτική διάθεση του πρώτου, ή ο στόμφος του δεύτερου. Σίγουρα δεν είναι απλώς το λίκνισμα, οι πόζες, το σόλο πλήκτρα ή το ντέφι, το κοπάνημα των Ghouls. Είναι η απελευθέρωση ενέργειας, η χαρά του τραγουδιού με όλη την έννοια της λέξης, τα βλέμματα του κόσμου, ο χορός, όλα τα στοιχεία μιας γνήσιας συναυλιακής εμπειρίας. Παρά τα επιμέρους ζητήματα, οι Ghost μας προσέφεραν μια ηγετική συναυλιακή εμπειρία. Το κοινό έδειξε πως έχει ανάγκη τέτοιου είδους βραδιές. Κυρίως όμως, το συγκρότημα, στην επιστροφή του, φανέρωσε πως το μέγεθός του μόνο τυχαίο ή συγκυριακό δεν είναι. Τα μέλη της μπάντας ήταν άψογα και στο επίπεδο των περιστάσεων. Ο Tobias Forge είναι ένας rock star σύγχρονος, διαφορετικός, πανέξυπνος, χαρισματικός και κυρίως οραματιστής. Οι Ghost δεν είναι πλέον μια ιδανική entry band στον κόσμο της metal αισθητικής, ούτε ένα συγκρότημα με απλώς καλά τραγούδια. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα συγκροτήματα της εποχής τους, σε μια συναυλία - πιστοποίηση εγκυρότητας.

Όταν όλα τελείωσαν, οι Ghost μας αποχαιρέτησαν και υποκλίθηκαν, και ο Tobias Forge έμεινε στη σκηνή μόνος του, συνεχίζοντας τις χαιρετούρες. Στον τελευταίο του λόγο για τη βραδιά, μας είπε να προσέχουμε και να αγαπάμε τα δικά μας άτομα. Λόγια με βαρύτητα σε μια τέτοια νύχτα, όπου η μουσική στάθηκε εκ νέου καταφύγιο απέναντι στη ζοφερή πραγματικότητα του δυσοίωνου μέλλοντος. Έπειτα ο προβολέας έπεσε πάνω του για να χαθεί στη νύχτα. Όχι και άσχημα, για ένα σατανικό Πάπα. [Α.Ζ.]

Φωτογραφίες: Cristina Alossi