Bruce Springsteen

Η περίσταση απαιτούσε τελετουργία και σεβάσμιο μυστικισμό. Απόλυτο σκοτάδι, ακουστικά όχι απαραίτητα υψηλής πιστότητας, κλειστά μάτια, ανοιχτό μυαλό, ζέστη με λίγη βροχή. Στον κόσμο του Bruce Springsteen, η ζέστη συνοδεύεται σχεδόν πάντοτε από βροχή. Και το κρύο, όταν έρχεται, νικιέται μοναχά από τη φωτιά.

Καινούριο άλμπουμ από τον Μπρουσάρα, ονόματι "Western Stars", με ένα άτι στο εξώφυλλο, σαν έτοιμο για φυγή. Ουσιαστικά, το πρώτο του από το -εξαίρετο- "Wrecking Ball" του 2012. Στα χρόνια που ακολούθησαν, τον ακούσαμε να ηχογραφεί μία σειρά από ξεχασμένα ή αζήτητα τραγούδια και να τα βαφτίζει νέα κυκλοφορία ("High Hopes", 2014), τον είδαμε να λανσάρει το αρχαίο "River" στα στάδια της Ευρώπης και της Αμερικής για να μας θυμίσει την πρώτη φορά που μίλησε για τις ζωές όλων μας, τον προσκυνήσαμε στο θεατρικό σανίδι του Μπρόντγουεϊ, διαβάσαμε μύχιες εξομολογήσεις του στην αυτοβιογραφία του, πληροφορηθήκαμε συγκινημένοι τις περιπέτειές του με την κατάθλιψη, νιώσαμε να μας λείπει ενώ ήταν, πάντοτε, εδώ.

Αυτό, άλλωστε, είναι το μεγάλο ατού του Bruce Springsteen και το πολύτιμο μυστικό όσων τον ακολουθούν πιστά επί δεκαετίες. Ακόμα και όταν απουσιάζει ("miles to go is miles away", θυμίζει), είναι διαρκώς δίπλα μας, στο πλευρό μας, αδιαπραγμάτευτα και αταλάντευτα. Ιδίως όταν τον χρειαζόμαστε.

Ναι, δίχως αμφιβολία, η περίσταση απαιτούσε τελετουργία. Νέο άλμπουμ από τον Bruce, μετά από μία κάπως άγονη επταετία. Με ολόφρεσκα αστραφτερά πετράδια και όχι με θαμπά φω μπιζού βγαλμένα από κάποιο συρτάρι. Το πρώτο δείγμα γραφής, ονόματι "Hello Sunshine", έπεσε από τον ουρανό σαν μπουκιά από μάννα και μας έκανε να ζαλιστούμε από την προσμονή. Τα επόμενα δύο δώρα ("There Goes My Miracle", "Tucson Train") τα αποφύγαμε επιμελώς, μη τυχόν και χαλάσουν την απόλαυση της αυθύπαρκτης και ακρόασης.

Αντίθετα με ό,τι πιστεύει κάποιος που τον ανακάλυψε τον καιρό του "Born In The USA", o Bruce Springsteen δεν είναι oύτε υπήρξε ποτέ καλλιτέχνης των σινγκλ και των τετραλέπτων. Κάθε άλμπουμ του πρέπει να ακούγεται ολόκληρο, αφού έχει τη δική του αυτοτελή ζωή, τη δική του ανάσα. Και μαζί τη δική μας.

Το "Western Stars" κατέφτασε με συστατική επιστολή, γραμμένη από τον ίδιο τον δημιουργό του. «Ο ήχος είναι επηρεασμένος από την ποπ της Νότιας Καλιφόρνια στη δεκαετία του ’60 και του '70, καλλιτέχνες όπως ο Glen Campbell και ο Jimmy Webb». Έχουμε άγνωστες λέξεις, μίστερ. «Επίσης, από τον Burt Bacharach». Α, μάλιστα. Μεγαλεπήβολος ήχος και ορχήστρες. Αισιοδοξία και άφθονη, στεγνή ηλιοφάνεια. Συγγνώμη κύριε, ποιος είστε;

«Είμαι ένας τιτάνας της μουσικής και δικαιούμαι, στα 70 μου, να κυκλοφορήσω ό,τι μουσική μου καπνίσει», θα μπορούσε να είναι η απάντηση. «Γνωρίζετε, εξάλλου, πως ό,τι αγγίζω το μετατρέπω με τον τρόπο μου σε χρυσάφι».

Ο τρόπος του Bruce ήταν παρών και στα "Seeger Sessions" του 2006, όπου τα εμβληματικά εμβατήρια του Pete Seeger ("We Shall Overcome" κλπ) απέκτησαν πνοή και φυσιογνωμία συμβατή με τον 21ο αιώνα. Ο τρόπος του Bruce ήταν παρών ακόμα και στα διακεκαυμένα σόλο που ο ασυγκράτητος Τοm Morello έφερε πεσκέσι το 2012. Ο τρόπος του Βruce διακλαδιζόταν με τον ήχο της Ε Street Band από γεννησιμιού της μπάντας (πριν από σαραντατόσα χρόνια), μέχρι σήμερα που δύο ιδρυτικά μέλη της αποδήμησαν προς κάποιον καλύτερο κόσμο.

Αλλά το "Western Stars" δεν χωρούσε τους E Streeters. Ο Bruce έστειλε τα φιλαράκια του σε γόνιμες διακοπές και προσέλαβε μουσικούς πιο ταιριαστούς με το αλα-Βucharach όραμά του. Οι κιθάρες και τα σαξόφωνα έδωσαν τη θέση τους σε βιολιά και σε όμποε. Μισό λεπτό, μη φεύγετε έντρομοι, δεν είναι άσκηση κλασσικής μουσικής το "Western Stars", ούτε κάποιου είδους crossover καμωμένο για συμφωνικές ορχήστρες και μέγαρα μουσικής. Οι τροπικές ενορχηστρώσεις γεμίζουν τον ήχο και τον κάνουν πιο lush, αλλά η μυρωδιά των λουλουδιών λάμπει διά της απουσίας της.  

Η αίσθηση της ευφορίας δεν κρατάει πολύ. Εξαφανίζεται μόλις ο Bruce ανοίγει το στόμα του. Οι πρωταγωνιστές του “Western Stars” είναι οι ίδιες τραγικές φιγούρες του "Seeds", του "Wreck On The Highway", του "Cautious Man", του "Reason Το Βelieve", του "Sinaloa Cowboys", του "The Big Muddy": περισσότερο αντιήρωες της καθημερινότητας, παρά ήρωες του αμερικανικού ονείρου. Τη λιακάδα τη χρησιμοποιούν όχι για να αποκτήσουν τροπικό μαύρισμα, αλλά για να ζεστάνουν την ξεπαγιασμένη ψυχή τους.

Ο κασκαντέρ του "Drive Fast (The Stuntman)" δεν σκοτίζεται για τη μετωπική σύγκρουση που τον περιμένει στο τέλος του δρόμου, παρά μόνο για το γκάζι: "I liked the pedal and I didn’t mind the wall". O σύζυγος στον διαλυμένο γάμο του "Stones" νιώθει τα ψέματά του να στεγνώνουν κάθε πρωί μέσα στο στόμα του σαν πέτρες: "I feel weight gather on my tongue". Στην ερήμωση του "Moonlight Motel" δεν φτάνει κανένας ήλιος. Το "Tucson Train" φέρνει μαζί του διαλυμένα όνειρα, φρούδες ελπίδες και νεκρές ζωές.

Τον διχασμό που υποβόσκει τον καταλαβαίνει κανείς και χωρίς να ακούσει τον δίσκο. Οι ανθοστόλιστες ενορχηστρώσεις δεν ταιριάζουν με τις πένθιμες πομπές των στίχων. Στη μουσική του Springsteen ισχύει σχεδόν πάντοτε το δόγμα: "Less is more". Όσο πιο σπαρτιάτικα τα ηχοτοπία (ακόμα και μέσα στο πλαίσιο της Ε Street Band, που ξέρει να χρησιμοποιεί τέλεια την τρίτη ταχύτητα), τόσο πιο ξεκάθαρα περνάει το μήνυμα. Πίσω από τα όμποε, χάνονται τα πάντα. Η, τουλάχιστον, εκείνα που έχουν σημασία.

Ο δίσκος μοιάζει σαν να έρχεται από δύο διαφορετικούς τόπους, που διασταυρώνονται τυχαία σαν να μπερδεύτηκε ο σταθμάρχης. Από άλλες ράγες τα ενσταντανέ και οι ήρωες, από άλλες οι ενορχηστρώσεις και οι μουσικές. Η αντιφατική εικόνα που καθρεφτίζει ολόκληρο το "Western Stars" κρύβεται στους στίχους του ομώνυμου τραγουδιού, εκεί που λέει ότι η έρημος αρνείται να παραδοθεί στη μεγαλούπολη: "A coyote with someone's Chihuahua in its teeth skitters 'cross my veranda in the night"! Eκπληκτικό.

 Ο συνεκτικός ιστός είναι η ίδια η φωνή του Βruce, ο οποίος τραγουδάει καλύτερα παρά ποτέ, αλλά ταυτόχρονα ακούγεται σαν να μη πολυπιστεύει αυτά που ερμηνεύει. Σαν να τραγουδάει τα τραγούδια κάποιου άλλου, ντυμένα κάπως άγαρμπα και εκβιαστικά με ιστορίες από το δικό του πάνθεον. Αυτή η δυσαρμονία συχνά φτάνει στην ακροατή σαν θλίψη, σαν η μελαγχολική φωνή ενός ανθρώπου που νιώθει να μη του ταιριάζουν τα ρούχα που φοράει.

Ο δίσκος χαιρετίστηκε από ξένα μέσα ενημέρωσης ως «αριστούργημα», ίσως επειδή οι κριτικές γράφτηκαν από μη μυημένους στον κόσμο του Βruce Springsteen. Και πράγματι, πρόκειται για έργο θαυμαστής ωριμότητας και έμπνευσης, για ένα δημιούργημα που οποιοσδήποτε άλλος καλλιτέχνης θα θεωρούσε κορύφωση καριέρας, λυδία λίθο ολόκληρης ζωής.

Δεν είναι όμως δίσκος του Βruce Springsteen, τουλάχιστον όχι τόσο όσο θα ήθελε ο νοσταλγός του "Βοrn To Run", του "Nebraska", του "Magic" ή "The Rising". Ειδικά του τελευταίου. Η εποχή του Τραμπ κραυγάζει απεγνωσμένα για έναν καίριο πολιτικό δίσκο διαμαρτυρίας, αλλά φαίνεται ότι ο Bruce κουράστηκε να πιάνει καυτά κάστανα με τα γυμνά του δάχτυλα. Η ψυχή του χρειαζόταν λίγο ήλιο.

Αμφιβάλλω αν θα βρεθεί ακόλουθος να κατατάξει το "Western Stars" στα 10 πιο αγαπημένα άλμπουμ του Βruce, ακόμα και αν αντικειμενικά έχει θέση ανάμεσά τους. Διότι, για να το πω κυνικά, ο Springsteen ακούγεται σαν να κάνει τουρισμό στον κόσμο που επέλεξε να περπατήσει, σαν να είναι περαστικός, με μία παλιά ροζ Κάντιλακ που αύριο θα επιστρέψει στο Νιου Τζέρσεϊ ώστε να ξαναφορέσει ο κάτοχός της τα καθημερινά του ρούχα.

Προσωπικά -και μολονότι δεν είμαι από τους παρελθοντολάγνους- ένιωσα τη γοητεία του νέου ήχου να ξεθωριάζει πολύ γρήγορα και αποθήκευσα το νέο άλμπουμ δίπλα στα "Seeger Sessions", στον φάκελο με τις ιδιοτροπίες και τις παραξενιές του Μεγάλου. Ξέρω ότι δεν πρόκειται να τον ακούσω συχνά, μολονότι τα λιθάρια του "Stones" θα στεγνώνουν το λαρύγγι μου και ο αδυσώπητος τοίχος του "Drive Fast (The Stuntman)" θα στοιχειώνει τους εφιάλτες μου. Αν μου πρόσφερε λιγότερα, είμαι βέβαιος ότι θα τον λάτρευα.