Οι Opeth αποτελούν μία απ’ τις σημαντικότερες metal μπάντες στην ιστορία του σκληρού ήχου, και φέτος κλείνουν τρεις δεκαετίες ενεργούς δισκογραφικής παρουσίας. Φήμες λένε ότι μπορείς να ιεραρχήσεις την αξία των κυκλοφοριών τους, όμως η αλήθεια είναι ότι με τυχαία δειγματοληψία σε διαδικτυακά fora, συναυλιακά δρώμενα, και μπαρόβιες καφενειοσυζητήσεις, θα φέρει πολλά διαφορετικά αποτελέσματα για το ποια απ’ τις τρεις εποχές τους (progressive black, progressive death, prog rock) έχει τα αδιαμφισβήτητα διαμάντια. Συνεπώς, αυτή τη φορά είπαμε να μην ασχοληθούμε τόσο με την μουσική των Opeth, όσο με τις καταβολές τους, και να εστιάσουμε στις διάφορες αναφορές που ο Mikael Akerfeldt έχει σκορπίσει στη δισκογραφία τους.
Η ευρυμάθεια του ιθύνοντα νου των Σουηδών είναι διαβόητη, ακόμη κι αν πλάι στον Steven Wilson δείχνει σχολιαρόπαιδο. Η λατρεία του για την δισκογραφία άλλων ανθρώπων αποτυπώνεται και στη δική του μουσική, όχι μόνο σε συνθετικό επίπεδο (όπως τα δάνεια από τους Camel και τους Abba στο "Still Life", για παράδειγμα), αλλά και σε κειμενικό. Πολλοί τίτλοι τραγουδιών και δίσκων, αλλά και εξώφυλλα, είναι άμεσες ή έμμεσες παραπομπές σε άλλα πράγματα, κι αυτή του η συνήθεια είναι τόσο ευρεία, που πυροδοτεί υποψίες στο κοινό του πως καθετί μπορεί να είναι και μία αναφορά σε κάτι άλλο: είναι μήπως το "Nectar" απ’ το "Morningrise" αναφορά στους Nektar, το αγγλικό συγκρότημα; Θα μπορούσε το ίδιο να ισχύει με το "Amen Corner" απ’ το "My Arms Your Hearse", και τους ομώνυμους Ουαλούς; Άραγε το "Will O' The Wisp" απ’ το "Sorceress" να αναφέρεται στο συγκρότημα του Τάκη Μπαρμπαγάλα; Έμαθε το όνομα "Melinda" απ’ τους Uriah Heep και το "Come Away Melinda";
Οι υποψίες αναρίθμητες, οι περισσότερες ανεπιβεβαίωτες, και με κάμποσες απ’ αυτές να κυκλοφορούν ως canon χωρίς σίγουρη θεμελίωση. Στο βαθμό που μπορέσαμε να διασταυρώσουμε πληροφορίες, από συνεντεύξεις του Akerfeldt, προλογήσεις κομματιών σε συναυλίες, και αναφορές σε βιογραφίες του συγκροτήματος, παραθέτουμε δέκα easter eggs που έχουμε εντοπίσει μέσα στην δισκογραφία των Opeth, και ανοίγουμε την πόρτα σε ακόμη περισσότερη μουσική εξερεύνηση και αρχαιολογική ανασκαφή.
Για να ανοίξει η όρεξη, να πούμε ότι ευθύς εξαρχής το όνομα "Opeth" είναι μία αναφορά στην μυθολογική πόλη Opet απ’ το sci-fi βιβλίο του Willbur Smith, "The Sunbird". Αυτό, όμως, δεν αποτελεί επινόηση του Akerfeldt, αλλά του ιδρυτή του συγκροτήματος και πρώιμου μέλος, David Isberg.
Έναν περίπου χρόνο μετά την εξαιρετική εμφάνιση στο Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού, οι Opeth επιστρέφουν στην χώρα μας για δύο εμφανίσεις, την Τετάρτη 25 Ιουνίου στην Αθήνα και την Πέμπτη 26 Ιουνίου στο Terra Republic της Πιερίας.
My Arms Your Hearse (1997) / Ghost Reveries (2005)
Για το ειδικό βάρος των Comus, τη σύνδεση και τη βαρύτητα τους για το δημιουργικό όραμα του Michael Akerfeldt, αλλά και το ηχόχρωμα της δημιουργικής τους ύπαρξης, ο Κώστας Σακκαλής είχε αποδειχθεί σαφώς πιο εύγλωττος κι αναλυτικός
αρκετά χρόνια νωρίτερα. Οι ατμοσφαιρικές δυναμικές του “First Utterance”, η καθηλωτική του δραματικότητα και η αίσθηση κινδύνου που αποπνέουν οι συνθέσεις του, σε συνδυασμό με τον άκρατο folk αέρα και την αδιόρατη progressive οπτική, βρήκαν πολλούς ετεροχρονισμένους θαυμαστές, μεταξύ των οποίων και το δίδυμο των Steven Wilson και Michael Akerfeldt. Έτσι, μονάχα εντύπωση δεν πρέπει να προκαλεί πως όχι σε μία, αλλά σε τουλάχιστον δύο οφθαλμοφανείς περιπτώσεις στη δισκογραφία των Opeth, συναντάμε σχετικές αναφορές - με πρώτη εκείνη στο “My Arms, Your Hearse” και την αυταπόδεικτη παραπομπή στο “Drip Drip” των Βρετανών. Όσο για την ύστερη, αυτή προέρχεται από το “Ghost Reveries” και το υπέροχο “Baying Of The Hounds”, το οποίο τιλτοφορήθηκε από τον αντίστοιχο στίχο του σκοτεινού “Diana”, από το “First Utterance”. [Σ.Κ.]
Still Life (1999)
Οι Βρετανοί Van Der Graaf Generator, με μπροστάρη τον Peter Hamill (πιάνο, κιθάρα, φωνή) και το κλασικό line-up των Banton (πλήκτρα, μπάσο), Jackson (πνευστά), και Evans (ντραμς), υπέγραψαν ορισμένους αριστουργηματικούς δίσκους στα ‘70s. Κορωνίδα, ενδεχομένως, αποτελεί το
"Still Life" (1976), με το ηλεκτρισμένο εξώφυλλο, όπου αγγίζουν την τελειότητα, με μακροσκελή και πολυεπίπεδα έπη, όπου η κιθάρα απουσιάζει σχεδόν ολοκληρωτικά, και αντικαθίσταται από σαξόφωνα, φλάουτα, και synthesizers. Το εκκεντρικό στυλ του Hammil αποτελεί λόγο για να τους αγαπήσεις περισσότερο, και τραγούδια όπως το ομώνυμο δεν θα έστεκαν χωρίς τη θεατρικότητά του. Μπορεί ο Akerfeldt να αστειεύεται ενίοτε ότι το εμπνεύστηκε απ’ το κομμάτι των Iron Maiden, όμως η αλήθεια είναι πως ένα απ’ τα κορυφαία άλμπουμ των Opeth συγγενεύει με ένα απ’ τα κορυφαία άλμπουμ όλης της προοδευτικής μουσικής. [M.K.O.]
Blackwater Park (2001)
Στο απόλυτο σημείο καμπής της Opeth δισκογραφίας, ο Michael Akerfeldt επέλεξε να τιμήσει την ύπαρξη μιας παραγνωρισμένης, μάλλον λησμονημένης μπάντας από τα obscure '70s. Ο λόγος για τους Blackwater Park, ένα one hit wonder σχήμα εκείνης της εποχής, οι οποίοι με το "Dirt Box" ντεμπούτο - και καταληκτικό 0 άλμπουμ τους, άφησαν τη δική τους παρακαταθήκη στον heavy prog ήχο. Ωσάν ένα τζαμάρισμα των Sir Lord Baltimore με κάποιους λιγότερο φαντεζί Lucifer's Friend, έχοντας αρκετά άξια λόγου σημεία ανάμεσα στις γοητευτικές ατέλειες του, το άλμπουμ των Γερμανών ανακαλύφθηκε από τον γνωστό ρέκτη του ήχου και mainman των Opeth, την κατάλληλη στιγμή για να στιγματίσει και να τιτλοφορήσει (με το όνομα της μπάντας) το πλέον δημοφιλές και εκ των κορυφαίων στιγμών των Σουηδών progsters, το άλαβάστρινο "Blackwater Park". Τα υπόλοιπα είναι ιστορία, που έχουμε αναφέρει επανειλημμένως, αλλά κι εκτενέστερα σε διάφορες επί μέρους
στιγμές. [Σ.Κ.]
Deliverance (2002)
Η τελική μορφή του “Deliverance” σηματοδοτήθηκε από τη γνωριμία των Opeth με τον Steven Wilson, όμως δεν υπήρξε αυτός η πρωταρχική progressive επιρροή στις δημιουργίες και τα ακούσματα των Opeth. Εντός του Deliverance, Οι Opeth γλυκαίνουν πολύ περισσότερο από κάθε άλλη φορά, και αποτίουν το φόρο τιμής τους στο πως δημιουργήθηκε αυτή η μουσική πλευρά στα σπλάχνα του Mikael Akerfeldt. Το αξεπέραστο και συναυλιακό αγαπημένο "Master’s Apprentices", αποτελεί το προσωπικό αφιέρωμα του Akerfeldt σε μια ιδιαίτερη μουσική σκηνή, αυτή του αυστραλιανού progressive rock, δανειζόμενο το όνομά του από το ομώνυμο συγκρότημα
The Master's Apprentices που μεσουράνησε στα 60s ενώ είναι ακόμη δραστήριο. Το “Deliverance” όμως κρύβει κι άλλα διαμάντια, μιας και υπάρχει και μια λίγο περισσότερο εμφανής αναφορά στην κλασσική ιστορία του progressive rock, αυτή του “For Absent Friends”, που μοιράζεται τον τίτλο του με το
κομμάτι από τον δίσκο “Nursery Cryme” των θρυλικών Genesis. [Ε.Τ.]
The Roundhouse Tapes (2007)
H αγάπη του Akerfeld για τους Iron Maiden είναι σχεδόν δεδομένη, όμως το cover στο
"Remember Tomorrow" δεν είναι η μόνη αναφορά στους Βρετανούς θρύλους. Το 2007 οι Opeth θα κυκλοφορήσουν το δεύτερο live άλμπουμ τους, ηχογραφημένο και βιντεοσκοπημένο στο Roundhouse, έναν ιστορικό συναυλιακό χώρο του Λονδίνου. Το όνομα του Roundhouse φαίνεται πως οδήγησε τον Akerfeldt συνειρμικά στο "The Soundhouse Tapes", το πρώτο EP που κυκλοφόρησαν οι Iron Maiden, το 1979, πριν καν διαμορφωθεί το line up με το οποίο θα τους μάθαινε ο κόσμος στο ντεμπούτο τους. Με τρία singles, το “Iron Maiden”, “Invasion”, και “Prowler”, το EP αυτό αποτελεί ένα πρωτόλειο ίχνος του συγκροτήματος που θα διαμόρφωνε αποφασιστικά τη metal μουσική, και ως σπάνιο ντοκουμέντο έχει τη δική του σημασία. [M.K.O.]
Watershed (2008)
Ο τίτλος του έβδομου άλμπουμ των Opeth μπορεί να διαβαστεί με πολλούς τρόπους. Mε αρκετό συμβολισμό, ίσως ήταν μια πρώτη ένδειξη της επερχόμενης αλλαγής στον ήχο της μπάντας. Αυτό που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, όμως, είναι ότι το “Watershed” κλείνει το μάτι στο
ομότιτλο κομμάτι από το μοναδικό solo album του Mark Hollis, του ηγέτη των Talk Talk. Ο ίδιος ο Mikael Åkerfeldt έχει αναφέρει τη σύνδεση αυτή, εν μέρει «σκοτώνοντας» τις εικασίες για το κρυφό νόημα του τίτλου, από την άλλη όμως τιμώντας μια επιρροή, που στις επερχόμενες δουλειές των Opeth θα ήταν πιο εμφανής. Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως παρότι το άλμπουμ αποτελεί ένα από τα σκοτεινότερα και πιο τεχνικά της δισκογραφίας τους, ο τίτλος έρχεται από έναν κόσμο διαμετρικά αντίθετο, όπου η ένταση αποτελεί την εξαίρεση, και η μελωδία αποκαλύπτεται σε ένα απογυμνωμένο πλαίσιο. Προφητική αναφορά για την μετέπειτα πορεία των Opeth; Δύσκολο να διαβάσει κανείς το μυαλό του Mikael... [Ν.Κ.]
In Live Concert At The Royal Albert Hall (2010)
Υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην αντιγραφή και στο φόρο τιμής. Στην πρώτη περίπτωση τα πράγματα γίνονται λίγο ύπουλα, χωρίς στόχο να ανακαλυφθούν ενώ στη δεύτερη εξόφθαλμα και με σεβασμό. Παρόλο που οι αναφορές των Opeth στους μουσικούς τους ήρωες από την άλλη μουσική μεριά από αυτή που παίζανε μέχρι και το συγκεκριμένο χρονικό σημείο, ήταν περισσότερο στιχουργική, τιτλική και μουσική, στη συγκεκριμένη περίπτωση γίνεται 100% οπτική. Το εξώφυλλο του “In Live Concert At The Royal Albert Hall”, αποτελεί μια πανομοιότυπη, σύγχρονη εκδοχή του αντίστοιχου ζωντανού δίσκου “ Concerto for Group and Orchestra” των Deep Purple. Η ίδια γραμματοσειρά, ο ίδιος χώρος σε μια σχεδόν ίδια φωτογραφία από την ίδια οπτική γωνία, μόνο με 40 χρόνια διαφορά, του εσωτερικού του εμβληματικού Royal Albert Hall. Η βασική διαφορά των ηχογραφήσεων, πως δηλαδή οι Opeth έπαιζαν χωρίς τη συνοδεία ορχήστρας και όχι ένα τόσο εύκολο πάντα στο άκουσμα progressive death metal, να αντικατοπτρίζεται στην αριστοτεχνική λογοπαιγνιακή μεταφορά του ολοκληρωμένου τίτλου, από το “…The Royal Philharmonic Orchestra Conducted By Malcolm Arnold” των Deep Purple, στο “…The Loyal Disharmonic Orchestra Conducted By The Powers That Be” των Opeth, είναι όλο ένα μικρό, ηλίθιο και ταυτόχρονα παμπόνηρο αριστούργημα. [Ε.Τ.]
Pale Communion (2014)
To instrumental “Goblin” από το “Pale Communion” δεν αφήνει πολλά στην τύχη: το όνομά του είναι ξεκάθαρος φόρος τιμής στο ιταλικό prog συγκρότημα Goblin, γνωστό για τις σκοτεινές, ατμοσφαιρικές μουσικές που πλαισίωσαν τις ταινίες του Dario Argento (Suspiria, Profondo Rosso κ.ά.). Ο Mikael Åkerfeldt δεν κρύβει ποτέ την αγάπη του για τις πιο παραγνωρισμένες γωνιές του progressive ήχου, με τους Goblin να είναι ακριβώς αυτό. Cult ήρωες που έγραψαν ιστορία χωρίς να το επιδιώξουν ποτέ. Εμπνευσμένο με την αισθητική της αναφοράς, τα synths να πρωταγωνιστούν σε ένα κρεσέντο αλληλεπίδρασης με τις κιθάρες, και το riffing να ακολουθεί κυκλικά μοτίβα, το κομμάτι αυτό αποτελεί μια από τις πλέον αξιομνημόνευτες ορχηστρικές στιγμές των Opeth, φέρνοντας τις αναφορές στο σήμερα, με τον Mikael να κλείνει το μάτι στους ήρωες του με περηφάνεια. [Ν.Κ.]
Sorceress (2016)
Κι αν στην προηγούμενη δισκογραφία του είχε προσφέρει αρκετά easter eggs ώστε να τον θεωρούμε γνήσιο nerd, στο “Sorceress” ο Akerfeld ξεσπάθωσε εντελώς. Kάποιες αναφορές δεν έχουν μέχρι στιγμής επιβεβαιωθεί (Είναι αρκετά underground συλλέκτης ώστε να έχει έρθει σε επαφή με τους Έλληνες Will O The Wisp; Το γεγονός ότι άκουγε μανιωδώς Jethro Tull εκείνη την περίοδο, επηρέασε τον τίτλο “Chrysalis” που ήταν η δισκογραφική του συγκροτήματος στα 70s;). Όμως κάποιες είναι και ξεκάθαρες και επιβεβαιωμένες. Το τραγούδι The Wilde Flowers είναι μία ευθεία αναφορά στο συγκρότημα των μέσων των ‘60s που αποτελεί τη μήτρα για σχεδόν όλο αυτό που αργότερα ονομάστηκε Canterbury Sound. Τα πιο γνωστά από αυτά ήταν φυσικά οι Soft Machine και εν συνεχεία οι Caravan. Οι Wilde Flowers δεν κυκλοφόρησαν τίποτα όσο ήταν ενεργοί, όμως ηχογραφήσεις τους βρέθηκαν τελικά να κυκλοφορούν δεκαετίες μετά και, αν και όχι τόσο πρωτοπόρες όσο τα συγκροτήματα που γέννησαν έχουν ψήγματα της ευφυίας των μελών τους.
Επόμενο παιχνίδι με το έβδομο τραγούδι του δίσκου που ονομάζεται “Seventh Sojourn” ακριβώς δηλαδή όπως ονομάζεται και ο… όγδοος δίσκος των Moody Blues! Πώς γίνεται αυτό; Μα οι Moody Blues σιωπηρά είχαν αποκηρύξει το ντεμπούτο τους που τους είχε βρει με άλλο μουσικό ύφος και άλλα μέλη από αυτά των κλασικών τους χρόνων. Ομολογουμένως το “Seventh Sojourn” αυτός ήταν ένα κλείσιμο για τους Moodies όπως και το τίτλος υπονοεί (σημαίνει η προσωρινή παύση ενός ταξιδιού). Πέραν του ότι ακολούθησε ένα μεγάλο κενό στην καριέρα τους, τους βρήκε να χάνουν αρκετές από τις progressive pop ιδέες τους, αυτές που τους έκαναν ένα μοναδικό μουσικό φαινόμενο, προς χάριν ενός πιο απλού χαρακτήρα που έκτοτε δεν απέκδυσαν ποτέ.
Για το τέλος δύο κλεισίματα ματιού σε συγκεκριμένα τραγούδια. Από τη μία έχουμε το “Strange Brew” που βρίσκει το ονομαστικό (όχι βεβαίως και μουσικό) ξαδελφάκι του πίσω στο 1967 και το μεγάλο hit των Cream. Ένα pop (για την εποχή) τραγούδι βασισμένο φυσικά στη μεγάλη σχολή των blues (το solo του Clapton είναι φτυστό το αντίστοιχο του Albert King στο “Oh Pretty Woman”), έφτασε μέχρι το Νο17 στα Βρετανικά charts και βρίσκεται στο “Disraeli Gears”, τον πιο pop και ψυχεδελικό δίσκο ενός συγκροτήματος που πιθανότατα πρώτο όρισε αυτό που αργότερα ονομάστηκε classic rock. Δε θα πάμε πολύ μακριά, αντίθετα μάλιστα για το επόμενο easter egg θα πάμε σε ένα συγκρότημα που στήθηκε σχεδόν στο πατρόν των Cream, τους Jimi Hendrix Experience. Ήταν στο “Electric Ladyland” που ο Jimi αρχικά τζαμάρει ασύστολα σε ένα τραγούδι με τίτλο “Voodoo Chile” και παραδοσιακό blues ρυθμό. Και αργότερα επαναφέρει το όνομα αυτό (με μικρή παραλλαγή), σε κάτι πολύ πιο στοχευμένο, πολύ πιο δομημένο, πολύ πιο υπέροχο ορίζοντας μία και δια πάντως τον μοναδικό του ήχο. Το όνομα αυτού; “Voodoo Child (Slight Return)”. Αν ο Akerfeld δεν είχε αυτό στο μυαλό του όταν ονόμαζε το δικό του “Persephone (Slight Return)” να μη μας λένε Rocking.gr. Να διευκρινίσουμε πάντως εδώ ότι το όνομα Persephone δεν προήλθε από το ομώνυμο έπος των Wishbone Ash όπως όλοι αρχικά πίστεψαν, αλλά από ένα τραγούδι των 90s ψυχεδελικών, indie Βρετανών Kula Shaker και μάλιστα ούτε καν από το αριστούργημά τους, το “K” του 1996, αλλά από το μάλλον απογοητευτικό “Strangefolk” του 2007. [Κ.Σ.]
In Cauda Venenum (2019)
Θα μπορούσε το “Garden Of Earthly Delights”, το τραγούδι που ανοίγει το “In Cauda Venenum”, να είναι εμπνευσμένο από το ομότιτλο τρίπτυχο πίνακα του Ιερώνυμου Μπος και ειδικά από το τρίτο και εφιαλτικό κομμάτι του αφού έχει και αντίστοιχα vibes. Θα μπορούσε, αλλά μετά κοιτάς τα credits και βλέπεις ότι string arrangements στον δίσκο έχει κάνει «κάποιος» Dave Stewart. Άλλος ένας σπουδαίος του λεγόμενου «ήχου του Canterbury» που υπήρξε μέλος των Uriel (Arzachel) και Egg ανάμεσα σε άλλα μεγαθήρια του ήχου αυτού. Οι Uriel ήταν το συγκρότημα προπομπός των Egg, ουσιαστικά το ίδιο συγκρότημα με άλλο όνομα και πολύ λιγότερο πειραματική κατεύθυνση. Το περίεργο της υπόθεσης είναι ότι, ενώ όσο ήταν ενεργοί οι Uriel δεν είχαν καταφέρει να πείσουν κάποιον να τους ηχογραφήσει, μόλις υπέγραψαν ως Egg σε άλλη εταιρεία και με άλλο μουσικό στυλ, βρήκαν συμβόλαιο για τα παλιά τους τραγούδια. Λύση; Αλλάζουν το όνομα σε Arzachel, χρησιμοποιούν ψευδώνυμα για να μην έχουν νομικά προβλήματα και υπογράφουν και δεύτερο συμβόλαιο που θα οδηγήσει τελικά στο θρυλικό ομώνυμο άλμπουμ που ξεκινάει με την μπαρόκ σύνθεση “Garden Of Earthly Delights” μεταλλαγμένη σε ψυχεδελικό διαμαντάκι όπου κυριαρχεί, τι άλλο, το organ του Dave Stewart. [Κ.Σ.]
