«A Beginner's Guide»: Rock In Opposition

 Εισαγωγή

Από την εποχή που ο Johnny Rotten φορούσε το διαβόητο I hate Pink Floyd μπλουζάκι του, είχε γίνει ήδη φανερό ότι, για την νεολαία των τελών των 70s, το progressive rock ήταν ήδη κάτι υπέρμετρα συντηρητικό, ηχητικά και ιδεολογικά. Είναι εξάλλου γνωστό ότι οι περισσότεροι μουσικοί που συμμετείχαν στα μεγάλα βρετανικά prog γκρουπ των 70s ήταν γόνοι εύπορων οικογενειών, ενώ και η στιχουργική τους παρουσία ήταν συνήθως πολιτικά «άκακη», δημιουργώντας τελικά το οξύμωρο το προοδευτικό rock να είναι το συντηρητικό rock. Για όλους όμως τους ακροατές - τότε και τώρα - που διαχρονικά πιστεύουν ότι το progressive rock θα έπρεπε να είναι και ιδεολογικά ανατρεπτικό, υπήρξε το φαινόμενο του Rock In Opposition. Ένα φαινόμενο που υπήρξε τρία διαφορετικά πράγματα: ένα φεστιβάλ, ένα καλλιτεχνικό κίνημα κι ένα είδος μουσικής.

Το φεστιβάλ: Οι Henry Cow (photo 2) ήταν ένα αγγλικό prog rock γκρουπ που είχε δημιουργηθεί ήδη από το 1968. Το γκρουπ είχε έντονες πολιτικές πεποιθήσεις - ήταν μια ξεκάθαρα αντικαπιταλιστική μπάντα - και η μουσική τους μέσα στα 70s γινόταν ολοένα και πιο πειραματική, σχεδόν απρόσιτη. Βλέποντας την αυξανόμενη αδιαφορία της μουσικής βιομηχανίας προς μπάντες ακραία προοδευτικές σαν τους ίδιους, οι Henry Cow - με ηγετική μορφή τον ντράμερ Chris Cutler (photo 4) - αποφασίζουν να διοργανώσουν ένα φεστιβάλ, με την συμμετοχή τεσσάρων ακόμα γκρουπ απ' όλη την Ευρώπη που συμμερίζονταν τις ίδιες ιδέες. Οι μπάντες ήταν οι Stormy Six από την Ιταλία, οι Etron Fou Leloublan από την Γαλλία, οι Samla Mammas Manna από τη Σουηδία και οι Univers Zero (photo 5) από την Βέλγιο. Οι Henry Cow πήραν επιδότηση 1000 λιρών από το Arts Council του Λονδίνου και διοργάνωσαν το φεστιβάλ, τέτοιες μέρες πριν 45 χρόνια, στις 12 Μαρτίου του 1978 στο New Town Theater του Λονδίνου (photo 3). Ονομάστηκε Rock In Opposition και το motto του ήταν "η μουσική που οι δισκογραφικές εταιρείες δεν θέλουν ν' ακούσετε". Στο φεστιβάλ παρευρέθηκαν περίπου 500 άτομα, αριθμός που φαίνεται μικρός ήταν όμως πολλαπλάσιος του κοινού που συγκέντρωναν συνήθως οι πέντε μπάντες. Ταυτόχρονα όμως, το φεστιβάλ συγκέντρωσε μεγάλο ενδιαφέρον από τον μουσικό τύπο της εποχής.

Το κίνημα: Η μάλλον απρόσμενη επιτυχία του φεστιβάλ δημιούργησε στην αυθεντική πεντάδα την ανάγκη να γίνουν περαιτέρω σχέδια και διεργασίες, προς την δημιουργία ενός πιο γενικευμένου καλλιτεχνικού κινήματος. Το πρώτο σχέδιο αφορούσε μια κοινή πανευρωπαϊκή περιοδεία και την μεταφορά του Rock In Opposition και των ιδεών του σε διάφορες πόλεις. Πράγματι, οι Stormy Six διοργάνωσαν και φιλοξένησαν το επόμενο φεστιβάλ την άνοιξη του 1979 στο Μιλάνο. Λίγο νωρίτερα, οι πέντε μπάντες είχαν συναντηθεί στην Ελβετία για να συζητήσουν το καταταστικό του νεόκοπου κινήματος, αποφασίζοντας να το «ανοίξουν» και για καινούριες προσθήκες, αρκεί να ικανοποιούνταν συγκεκριμένες καλλιτεχνικές και ιδεολογικές προϋποθέσεις. Με τα νέα αυτά προαπαιτούμενα, τρεις ακόμα μπάντες έγιναν μέλη της Rock In Opposition συμμαχίας: οι Γάλλοι Art Zoyd, οι Βέλγοι Aksak Maboul (main image) και οι Art Bears - μετεξέλιξη των διαλυμένων Henry Cow. Αυτές οι τρεις μπάντες μαζί με την αυθεντική 5άδα, αποτελούν τα μόνα επίσημα γκρουπ του κινήματος. Ένα κίνημα που τελικά διαλύθηκε πριν καν ολοκληρώσει τα σχέδια του αφού, όπως συχνά συμβαίνει σε τέτοια εγχειρήματα, οι εμπλεκόμενες πλευρές είχαν πολύ διαφορετικές ιδέες, με κάποιους να είναι πιο μετριοπαθείς και κάποιους πιο ριζοσπαστικούς. Για την ιστορία να πούμε ότι η πιο «ακραία» μπάντα σε ότι αφορά το ιδεολογικό κομμάτι λέγεται πως ήταν οι Stormy Six.

Το μουσικό είδος: Κανονικά, η ιστορία θα έπρεπε να τελειώσει κάπου εκεί. Παραδόξως όμως, τα επόμενα χρόνια - και εκτός από την έντονη μουσική δραστηριότητα επιφανών μελών του RIO κινήματος όπως ο Chris Cutler κι ο Fred Frith - άρχισαν να εμφανίζονται διάφορα σχήματα που αυτοπροσδιορίζονταν ως Rock in Opposition. Αυτό είναι διπλά περίεργο αν συνυπολογίσει κανείς πως το αντίστοιχο κίνημα δεν είχε προκαθορισμένο μουσικό στυλ, παρά ήταν ανοιχτό σε οποιοδήποτε ύφος και πειραματισμό. Αξίζει εδώ να αναφέρουμε ότι οι άλλες δύο αρκετά ακραίες τάσεις του progressive rock στα 70s, το Zeuhl και η σκηνή του Canterbury, είχαν κάποια αναγνωρίσιμα εξωτερικά υφολογικά χαρακτηριστικά. Οι «ακαδημαϊκοί» του progressive rock έχουν διαφωνήσει απείρως όλα αυτά τα χρόνια, στο σήμερα όμως όλοι αυτοί οι προσδιορισμοί συχνά συμπίπτουν, με τους τεράστιους Magma να θεωρούνται το σχήμα που γεφύρωσε όλους τους παραπάνω κόσμους.

Αν υποθέσουμε ότι αυτά τα τρία υποείδη, το RIO, το Zeuhl και το Canterbury, διαμόρφωσαν από κοινού αυτό που μετέπειτα ονομάστηκε avant-prog, ποιο ήταν το στοιχείο που έκανε κάποια σχήματα να προσδιοριστούν ως RIO; Εικάζουμε λοιπόν, με αρκετή ασφάλεια, ότι το να δηλώνει κανείς RIO κατέληξε να σημαίνει και να υπονοεί μια συνολικά ασυμβίβαστη κι ανατρεπτική στάση απέναντι στην βιομηχανία ή τις συμβατικές μουσικές φόρμες. Από το 2009 κι έπειτα, στην Γαλλία αναβίωσε ο θεσμός του Rock In Opposition Festival, από ανθρώπους που δεν συσχετίζονται με το αυθεντικό φεστιβάλ, με το πνεύμα του όμως να εμποτίζει και να διαπερνάει μια νέα γενιά από "RIO" μπάντες.

Ο οδηγός μας: φτάνοντας λοιπόν στην σύνταξη του οδηγού μας, η δομή έμοιαζε απλή. Αφενός, δεν θα μπορούσαμε παρά να προτείνουμε ένα άλμπουμ από κάθε μία από τις οκτώ επίσημες RIO μπάντες και αφετέρου, για τις υπόλοιπες επτά θέσεις έπρεπε να επιλέξουμε προτάσεις που να δείχνουν την ποιότητα και την προοπτική του ιδιώματος σε βάθος χρόνου. Από την στιγμή που το Rock In Opposition έγινε δημόσιο κτήμα, προτιμήσαμε να διαλέξουμε μπάντες που έχουν εμφανιστεί σε κάποιο από τα νεότερα Rock In Opposition φεστιβάλ, θεωρώντας ότι με αυτό τον τρόπο έχουν πάρει το ανεπίσημο χρίσμα.

Σαφώς αφήσαμε εκτός οδηγού δεκάδες εκπληκτικές μπάντες που είναι «απλώς» avant-prog. Από εκείνες τις μπάντες που αποκαλούνται RIO, από τον οδηγό έμειναν έξω εξαιρετικά σχήματα όπως οι Secret Chiefs3, Miriodor, Acid Mothers Temple, Ni, PoiL - οι οποίοι πολύ πρόσφατα κυκλοφόρησαν έναν απίθανο δίσκο - Chromb, Lo Silo, Zao, Guapo και πολλά ακόμα. Σχήματα που ο επίδοξος ερευνητής αξίζει να ανακαλύψει και να απολαύσει. Οι θησαυροί του ιδιώματος είναι πολύ περισσότεροι απ' ότι ίσως φαίνεται αρχικά.

Παρά το γεγονός ότι το Rock In Opposition δείχνει να αφορά μόνο μερικές χιλιάδες ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη, επιδεικνύει μια παράξενη, σχεδόν ανεξήγητη, αντοχή και διαχρονικότητα. Οι λόγοι πίσω από την αντοχή του ίσως εξηγούν και την σημασία του. Πρόκειται για ένα ολοζώντανο είδος! Προτείνουμε να ακούσετε τις μουσικές αυτού του οδηγού και να προχωρήσετε στο σήμερα, ακολουθώντας και σημαντικότατα label όπως η Cuneiform, η SubRosa και η Dur Et Doux. (Πρόλογος: A.K)

Spotify Playlist

Henry Cow - "The Henry Cow LegEnd"
(1973, Virgin)

Οι εκ Cambridge ορμώμενοι Henry Cow είναι το απόλυτο παράδειγμα για όσους τυχόν αμφισβητούν την εγγύτητα των RIO σχημάτων με το progressive rock ρεύμα. Έχοντας έντονη επιρροή στα Canterbury τεκταινόμενα της εποχής, με συγγενές ηχητικό υπόβαθρο με τους Gentle Giant ή τους Soft Machine και όντας μάλλον πιο εύκολα προσβάσιμοι από σχεδόν καθένα άλλο σχήμα που παρουσιάζεται σε αυτό το αφιέρωμα, οι Henry Cow υπήρξαν πρωτοπόροι του RIO με έναν δικό τους, ξεχωριστό τρόπο. Το jazz - prog τους είναι αυτοσχεδιαστικό, με ροπή στην παραδοξότητα και σεβασμό στις κλασικές νόρμες, αλλά την ίδια στιγμή άμεσο, αποτελώντας στο "LegEnd" (του εμφανούς συνειρμού με το εξώφυλλο του άλμπουμ) την πλέον κατάλληλη και ομαλή εισαγωγή στον κόσμο του Rock In Opposition - καθώς και οι ίδιοι, κατόπιν, θα εξερευνούσαν ακόμη πιο δυσπρόσιτους δημιουργικούς κόσμους. (Σ.Κ)

Samla Mammas Manna - "Måltid"
(1973, Silence)

Οι Samla Mammas Manna από την Uppsala της Σουηδίας δημιουργήθηκαν το 1969 και ξεκίνησαν να δισκογραφούν το 1971, όντας από τους παλαιότερους της RIO παρέας. Το δεύτερο άλμπουμ τους κυκλοφόρησε το 1973 κι έδειχνε ένα σχήμα που, αφενός πατούσε γερά πάνω στην παράδοση των Mothers Of Invention και αφετέρου, εισήγαγε στοιχεία που θεωρούνται βασικά για το κίνημα που εξετάζουμε: το "Måltid" είναι σίγουρα ένα άλμπουμ που ακούγεται ανατρεπτικό και ασυμβίβαστο, κυρίως επιχειρώντας να συγκεράσει ένα άκρατο jazz-rock με στοιχεία εντελώς κωμικά, παρμένα λες από μουσική τσίρκου, καθώς και παραδοσιακές σκανδιναβικές folk αναφορές. Το αποτέλεσμα είναι ένα καλαίσθητο και διασκεδαστικό άλμπουμ που, ενώ δεν ακούγεται τόσο πρωτοποριακό, σίγουρα παρουσιάζει ένα πολύ ιδιότυπο, εκκεντρικό ύφος. Το "Klossa Knapltatet" της επόμενης χρονιάς ήταν ακόμα πιο αυτοσχεδιαστικό. Το γκρουπ μετά το 1977 μετονομάστηκε σε Zamla Mammaz Manna. (Α.Κ)

Magma - "Mekanïk Destruktïw Kommandöh"
(1973, Vertigo)

Οι Magma του Christian Vander αποτελούν τους πατέρες του Zeuhl, του πιο ιδιαίτερου παρακλαδιού στον ήδη απολύτως παράξενο χώρο του Rock In Opposition. Επηρεασμένοι από συνθέτες όπως ο Carl Orff (βλ. "Carmina Burana") και εντασσόμενοι στις γενικότερες προοδευτικές αναταραχές των ‘70s, οι Γάλλοι φαντάζουν μια κατηγορία μόνοι τους, ένα άκουσμα τόσο ξεχωριστό που δεν κατηγοριοποιείται παρά μόνο από ένα όρο που οι ίδιοι δημιούργησαν. Αυτό το διαστρικό ταξίδι από το "Atom Heart Mother" στο "My Favorite Things" διαμέσου ενός σχιζοειδούς Frank Zappa πρίσματος, με στιχουργική που βασίζεται σε μια ανύπαρκτη μέχρι τότε - δημιουργημένη από τον Vander - γλώσσα (βλ. Kobaian) που μιλάνε οι κάτοικοι της πνευματικής και οικολογικής ουτοπίας που οραματίστηκε, είναι από μόνο του μια εμπειρία ζωής, που χαράζεται ανεξίτηλη στο θυμικό άμα τη εμφανίσει της. (Σ.Κ)

Stormy Six - "L' Apprendista"
(1977, L'Orchestra)

Οι Stormy Six είναι το παλιότερο γκρουπ σε αυτό το αφιέρωμα, ξεκινώντας την καριέρα τους στα μέσα της δεκαετίας του 60 σαν ένα folk/psych σχήμα. Το "L' Apprendista" ήταν το έκτο τους studio album, δουλειά στην οποία είχαν τελειοποιήσει το πιο προοδευτικό τους ύφος, εξακολουθώντας όμως να είναι ηχητικά πιο προσβάσιμοι από τους υπόλοιπους της original 5άδας. Είχαν πιο ξεκάθαρες δομές και αναγνωρίσιμα ρεφρέν, ενώ και το βιολί διατηρούσε στην μουσική τους έναν folk χαρακτήρα. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν επιδείκνυαν ιδιαίτερα χαρίσματα σε πιο απαιτητικό υλικό, όπως τα "Il Barbiere" και "Il Labirinto". Το εντυπωσιακό στην περίπτωση των Stormy Six ήταν πως, αν και ηχητικά πιο ήπιοι, ιδεολογικά ήταν η πιο σκληροπυρηνική μπάντα όλου του κινήματος. Όπου κι αν επιθυμεί να εστιάσει κανείς, το "L' Apprendista" είναι το αδιαμφισβήτητο τους αριστούργημα, μια δουλειά που κάθε prog εραστής οφείλει να τσεκάρει. (Α.Κ)

Univers Zero - "Heresie"
(1979, Atem/Eric Faes/Recommended Records)

Τα πράγματα γίνονται λίγο πιο περίπλοκα με τους Βέλγους Univers Zero: σαν να μην έφτανε ότι το RIO κατέληξε να αποτελεί ένα ξεχωριστό genre, οι Univers Zero θεωρούνται οι γεννήτορες του chamber rock, συνδυάζοντας κλασικά και rock όργανα και τεχνοτροπίες. Ο ήχος τους ήταν πυκνός και απίστευτα σκοτεινός - για κάποιους αποτελούν μία από τις σκοτεινότερες μπάντες όλων των εποχών. Πράγματι, τα τρία έπη του "Heresie" - δύο 13λεπτα κι ένα 25λεπτο - είναι τρεις κολοσσοί γεμάτοι με δυσοίωνες ατμόσφαιρες κι απειλητικά μέρη. Το βιολί και το όμποε χρωματίζουν δαιμονικούς κόσμους και σκοντάφτουν πάνω σε avant-prog ρυθμούς κι εφιαλτικές δυσαρμονίες, με τρόπο που δεν είχε ακουστεί ποτέ ως τότε. Οι Univers Zero ήταν ένα πραγματικά μοναδικό συγκρότημα, το οποίο κάτω από την εποπτεία του ντράμερ Daniel Denis, έφτασε να δισκογραφεί ως τις μέρες μας, με πολλές αλλαγές στο line-up αλλά και πάντα με έξοχα αποτελέσματα. (Α.Κ)

Art Zoyd - "Génération Sans Futur"
(1980, Atem)

Οι Γάλλοι στέκονται ως μια από τις πλέον ιστορικές και παραγωγικές μπάντες του avant prog/RIO, καθώς μετρούν δεκάδες άλμπουμ στο σχεδόν μισό αιώνα που δραστηριοποιούνται. Ανέκαθεν ανήσυχοι δημιουργικά και με την αγάπη τους για συνθέτες όπως ο Stravinsky, αλλά και μπάντες όπως οι Magma και οι King Crimson να μην κρύβεται, οι Art Zoyd δημιούργησαν μουσική μακριά από καλούπια, με μια αναντίρρητη συναισθηματική μεγαλοπρέπεια να αποπνέεται μέσα από τα έργα τους. Με εξαιρετική χρήση των κενών διαστημάτων στη μουσική κι έναν συγκρατημένο μινιμαλισμό να εναλλάσσεται με πιο έντονα, τεχνικά θέματα, δεν άργησαν να ξεχωρίσουν εντός ενός ιδιώματος που ενίοτε έχει αυτοσκοπό του την δημιουργική παραδοξότητα, θυσιάζοντας την εύληπτη μουσικότητα της εκάστοτε δημιουργίας. Μουσική που δεν ενδείκνυται για λιγόψυχους, μουσική επικίνδυνη και συναρπαστική· αυτή είναι η δημιουργική πρόταση των Art Zoyd και μακάριοι όσοι ρισκάρουν να έρθουν σε επαφή μαζί της. (Σ.Κ)

Aksak Maboul - "Un Pes De L'âme Des Bandits"
(1980, Atem)

Το δεύτερο άλμπουμ των Βέλγων Aksak Maboul είναι ένα πραγματικό avant-garde διαμάντι και πιθανόν ένα από τα πιο παράξενα άλμπουμ που μπορεί κανείς να ακούσει. Δίπλα στον mastermind πολύ-οργανίστα Marc Hollander συγκεντρώνονται έντεκα ακόμα μουσικοί, με τον σκληρό πυρήνα των Henry Cow (Cutler/Frith) και τον παίκτη πνευστών των Univers Zero (Berckmans) παρόντες, σε ένα είδος all-star line up. Η μουσική αδιαφορεί για τις φόρμες και για την όποια λογική πίσω από την εμπειρία της ακρόασης. Χτίζει αφηρημένα ηχητικά περιβάλλοντα, τα αποδομεί, αλλάζει συνεχώς ήχους και διαθέσεις και ακροβατεί διαρκώς στους γκρεμούς της παραφροσύνης. Όταν δε πετάει μέρη αραβικής μουσικής, το όλο πράγμα γίνεται εντελώς αλλόκοτο. Ένα πολύ ιδιαίτερο άλμπουμ για ακροατές που αναζητούν πραγματικά ακραίο prog. Ο Mark Hollander στην συνέχεια ίδρυσε το εξαιρετικό label Crammed Discs, οι δε Aksak Maboul επέστρεψαν τα τελευταία χρόνια, σε ελαφρώς διαφορετικό ύφος. (Α.Κ)

Art Bears - "The World As It Is Today"
(1981, Recommended Records)

Οι Art Bears είναι ουσιαστικά η συνέχεια των Henry Cow, με τους Chris Cutler και Fred Firth να συνεργάζονται με την εξαιρετική Dagmar Krause στα φωνητικά. Το "The World As It Is Today" είναι το τρίτο τους άλμπουμ και, αν υπάρχουν άνθρωποι που ονειρεύονται ένα αναρχικό progressive rock, σε αυτόν τον δίσκο μπορούν να δουν το όνειρο να πραγματοποιείται. Η προοδευτική, atonal μουσική συναντάει μια ευθύτατα μαρξιστική στιχουργία και συγκροτεί ένα φλογισμένο, οργισμένο κατασκεύασμα. Τα πάντα εδώ, από το θρυλικό ουρλιαχτό στο "Freedom" μέχρι τον σαρκασμό του "Democracy", αναζητούν έναν ανοιχτό ταξικό αγώνα, ακόμα κι ένοπλο αν χρειαστεί. Το "The World As It Is Today" είναι ένας δίσκος που δεν κρατάει κανένα πρόσχημα και δεν κάνει οικονομία δυνάμεων. Τα δίνει όλα και δικαίως, αφού ήταν δυστυχώς και το τελευταίο τους άλμπουμ. (Α.Κ)

Etron Fou Leloublan - "Les Poumons Gonflés"
(1982, Turbo Music)

Οι τελευταίοι της αυθεντικής Rock In Opposition πεντάδας ήταν μάλλον κι οι πιο «σαλταρισμένοι» απ όλους! Το γαλλικό αυτό σχήμα έδινε μεγάλη χώρο στην μουσική για τα πνευστά (πρωτίστως σαξόφωνα και δευτερευόντως τρομπέτες) αλλά, κατά τ' άλλα, προσπαθούσε να κάνει τις δομές των τραγουδιών όσο πιο παράξενες μπορούσε. Το παρόν τρίτο τους άλμπουμ - υποτίθεται πως - είναι, αναλογικά, το πιο ευκολοάκουστο που είχαν βγάλει ως τότε, ακόμα κι έτσι όμως, οι ρυθμοί είναι ασύμμετροι, οι μελωδίες όσο πιο ασύνδετες μπορούν, τα φωνητικά στα όρια της παραφροσύνης. Το "Les Poumons Gonflés" είναι πιθανόν το πιο δύσκολο άλμπουμ αυτού του οδηγού - μαζί με των Aksal Maboul - κι είναι μάλλον ενδεικτικό των προκλητικών ορίων που θέλησε να ξεπεράσει το κίνημα. Κυκλοφόρησαν στην συνέχεια δύο ακόμα δίσκους, αυτό όμως στέκεται σαν η καλύτερη δουλεια τους. (Α.Κ)

Present - "Le Poison Qui Rend Fou"
(1985, Cuneiform)

Οι Present υπήρξαν πολλά παραπάνω από το alter ego των εξαιρετικών Univers Zero, καθώς προσέθεσαν στη μουσική ταυτότητα των τελευταίων τόνους σκοταδιού και μακαβριότητας, σε ένα σχεδόν γοτθικής αισθητικής πλαίσιο. Αλίμονο, τα όσα προσέφεραν οι Present υπήρξαν από μόνα τους στοιχειωμένα και παράδοξα, μα συγχρόνως σαφέστατα πιο ορθολογικά δομημένα και με ξεκάθαρες συνθετικές νόρμες από τις περισσότερες RIO προτάσεις. Τα Zeuhl φωνητικά της Marie-Anne Pollaris στο εναρκτήριο δεκαπεντάλεπτο κομμάτι, τα παιχνιδιάρικα, επαναλαμβανόμενα θέματα του "Ersatz" σε παραλληλία με το ζοφερή κεντρική μελωδία - σαν από τσίρκο - του "Didi, dans ta chambre!", και το επιστέγασμα με το επιβλητικό "Samana" αποτελούν όντως το δηλητήριο που σε τρελαίνει, όντας και το άλμπουμ του αφιερώματος που, συμπτωματικά ή όχι, έχει ακούσει καταρχάς και περισσότερο ο υπογράφων. (Σ.Κ)

Koenjihyakkei - "弌 : Viva Koenji!!"
(1997, God Mountain)

Αν οι Mr. Bungle τζάμμαραν με τους Emerson Lake & Palmer εντελώς μεθυσμένοι, ή οι Magma προσπαθούσαν να τριπάρουν ακούγοντας System Of A Down, το ηχητικό αποτέλεσμα ίσως προσέγγιζε - ίσως και όχι - τα όσα μυθικά καταφέρνουν από δίσκο σε δίσκο οι παράφρονες Ιάπωνες Koenjihyakkei. Έτσι κι αλλιώς, δεν υπάρχουν λόγια που να μπορούν επαρκώς να περιγράψουν τα όσα πομπώδη, σχιζοφρενικά μα και τόσο ιδιοφυώς εμπνευσμένα συμβαίνουν στα άλμπουμ τους, τα οποία καταφέρνουν και αναβιώνουν το Zeuhl σε μια μοντέρνα του εκδοχή, ακόμη πιο πληθωρική και χαοτική από την πρώτη του ενσάρκωση. Μια γλώσσα που κάνει τα Kobaian να μοιάζουν κατανοητά, ρυθμοί και διαθέσεις που παλαντζάρουν από το παρανοϊκό στο κυκλοθυμικό και τούμπαλιν και μια ανεξάντλητη δημιουργική φλόγα που δεν περιορίζεται από κυριολεκτικά τίποτα, οι Koenjihyakkei θα έκαναν περήφανο τον Frank Zappa, έστω κι αν - θου, κύριε - το "Viva Koenji!!" φαντάζει το πλέον προσεγγίσιμο - όπως, δειλά, αφήνει να διαφανεί για μερικά δευτερόλεπτα η έναρξη του "Quidom" - από τα δημιουργήματα τους. (Σ.Κ)

Thinking Plague - "In Extremis"
(1998, Cuneiform)

Είμαστε πια στην δύση των 90s, η στουντιακή τεχνολογία έχει βελτιωθεί αισθητά και φαίνεται πως έχει έρθει ο καιρός οι αρετές του RIO να ραφιναριστούν ηχητικά. Υπεύθυνοι για τον απόλυτο εκσυγχρονισμό του είδους μπορούν να θεωρηθούν οι Αμερικανοί Thinking Plague, μπάντα που υφίσταται από το 1984. Η μουσική τους γιορτάζει το παράλογο και το ασύμμετρο όπως οι συγγενείς τους από τα 70s, όμως ο καθαρός ήχος, η φανταστική τεχνική τους κατάρτιση και τα ευυπόληπτα, κατανοητά φωνητικά της Deborah Parry διατηρούν μια κάποια επαφή με την πραγματικότητα. Κατά τ' άλλα, contemporary, jazz και κλασικές αναφορές συνδιαλέγονται και συμπλέκονται με τις ιδιοφυείς κιθάρες του Mike Johnson, συγκροτώντας ένα προκλητικό μα και πανέμορφο οικοδόμημα. Θεωρούμε πως το "In Extremis" ανανέωσε το είδος και του χάρισε νέους ορίζοντες, οι δε Thinking Plague πήραν κι επίσημα το RIO χρίσμα παίζοντας στο φεστιβάλ του 2012. (Α.Κ)

Sleepytime Gorilla Museum - "Of Natural History"
(2004, Web Of Mimicry)

Οι Αμερικάνοι στέκονται ως μια αδικοχαμένη περίπτωση μπάντας, καθότι η μουσική τους πορεία δεν διήρκεσε παραπάνω από 12 έντονα χρόνια. Παρόλα αυτά, πρόλαβαν να αφήσουν ανεξίτηλο το στίγμα τους στον προοδευτικό κόσμο, τόσο με τις ντανταϊστικών προτύπων ζωντανές τους εμφανίσεις, όσο - και πολύ παραπάνω - με τις ίδιες τις μουσικές τους εμπνεύσεις, οι οποίες δεν είχαν να ζηλέψουν σε τίποτα σε πρωτοτυπία κι ευρηματικότητα από άλλες, πιο διάσημες μπάντες του ιδίου σιναφιού. Στο μυαλό μου, δε, οι SGM είχαν ανέκαθεν μια King Crimson αναφορικότητα εντός του μεταλλικού τους RIO, γεγονός που τους έκανε ιδιαίτερα θελκτικούς σε κάποιον (σαν και του λόγου μου) που θεωρεί τον Πορφυρό Βασιλιά ως μια από τις σπουδαιότερες μουσικές προτάσεις του τελευταίου μουσικού αιώνα. Συνέχεια, πάντως, υπήρξε στις μουσικές ανησυχίες των μελών, με τους Free Salamander Exhibit εν πολλοίς να συνεχίζουν την κληρονομιά των SGM, έστω κι αν ουσιαστικά νέα τους έχουν αρκετά χρόνια να υπάρξουν. (Σ.Κ)

Aranis - "Songs From Mirage"
(2009,Homerecords.be)

Η μουσική υπόσταση των Aranis βασίζεται στη δημιουργία μουσικής για μια υποθετική ταινία, ένα concept που δίνει μια σινεματική υπόσταση στην έτσι κι αλλιώς ατμοσφαιρική τους αύρα. Στο τρίτο τους άλμπουμ, με την προσθήκη δύο φωνών με κλασική παιδεία αλλά όχι οπερατική ακρότητα, φαίνεται να τελειοποιούν αυτή την πανέμορφη μίξη chamber rock με medieval folk, μια μουσική γαλήνια αλλά συναρπαστική, πιστή στο ανήσυχο RIO πνεύμα. Η απουσία κρουστών και η folklore κεντροευρωπαϊκή αισθητική αποτελούν από μόνα τους στοιχεία που ξεχωρίζουν το βελγικό σχήμα, το οποίο στο "Song From Mirage" προσεγγίζει το Zeuhl πνεύμα που εκκινεί από τον Carl Orff και καταλήγει στους Univers Zero και τους Art Zoyd, φτάνοντας μαεστρικά σε ένα εσωστρεφές μα πανέμορφο, επικολυρικά δομημένο finale. (Σ.Κ)

NichelOdeon/In Sonar - "UKIYOE-Mondi Fluttuanti"
(2014, Snowdonia)

Ο Claudio Milano είναι άνετα ο καλύτερος τραγουδιστής σε αυτόν τον οδηγό: πρόκειται για έναν κλασικό τραγουδιστή με άπειρα εκφραστικά εργαλεία και επιρροές, το κυριότερο όμως είναι πως πρόκειται επίσης για έναν αθεράπευτα ρομαντικό και δημιουργικό συνθέτη. Φωνάζει λοιπόν την αφρόκρεμα της jazz και της avant-prog ιταλικής σκηνής και κυκλοφορεί έναν από τους πιο πλούσιους και θεαματικούς δίσκους της προηγούμενης δεκαετίας, έναν δίσκο που περιγράφει την ρευστότητα του κόσμου. Σύγχρονη μουσική, rock, jazz, rio, music concrete, μινιμαλισμός και κάθε λογής πειραματισμοί, χωράνε κάτω από την ομπρέλα της σύμπραξης των NichelOdeon και InSonar (και τα δύο σχήματα του Milano), με την μαγική του φωνή να δομεί και να νοηματοδοτεί το χάος. Το "UKIYOE" ακροβατεί σαν το καράβι στην κορυφή της δίνης, ξέρεις ότι κάποια στιγμή θα βουλιάξεις, όμως αντέχεις, και χορεύεις… Οι NichelOdeon παραμένουν ενεργοί, το "Incidenti" του 2021 μάλιστα ήταν σχεδόν ισάξιο αυτού εδώ του διαμαντιού. (Α.Κ)

Spotify Playlist