«7»: David Lynch

Ο David Lynch είναι ένας φυσιολογικός άνθρωπος. Αυτό είναι κάτι που επαναλαμβάνουν όσοι έχουν συνεργαστεί μαζί του. Ο λόγος φυσικά αυτής της διευκρίνησης είναι ότι, παρακολουθώντας κανείς τις ταινίες του, αναρωτιέται αν ο Lynch είναι τόσο οριακά συνδεδεμένος με την πραγματικότητα όσο και οι ταινίες του. Οι ταινίες του, αν και έχουν κινηθεί σε διαφορετικές θεματικές και κατηγορίες ανά τα χρόνια, διατηρούν τον σουρεαλιστικό χαρακτήρα που τις κάνει ξεχωριστές.

Ο Lynch, λοιπόν, αν και φυσιολογικός άνθρωπος, δεν είναι συνηθισμένος. Από μικρή ηλικία είχε αυτό το «θράσος» αλλά και χάρισμα, να εκτελεί και να περνάει στο φιλμ πετυχημένα αυτό που φαντάζεται ή, πιο σωστά, αυτό που ονειρεύεται. Και δεν θα βιαστεί ποτέ να κάνει κάτι που δεν τον εμπνέει, εξ' ου και η μικρή συγκομιδή ταινιών μεγάλου μήκους που μας έχει χαρίσει. Μικρή συγκομιδή όμως που επιτυγχάνει να συσσωρεύει μεγάλη ποιότητα. Ποιά είναι αυτή; Είναι η ποιότητα του να φτιάχνει ολοκληρωμένα μια ταινία που μεταβαίνει από το ρεαλιστικό στο σουρεαλιστικό και από το συνειδητό στο υποσυνείδητο, χωρίς να καταρρέει. Χωρίς να προκαλέσει γέλιο στην πορεία. Χωρίς, κυρίως, να μείνει μόνο σε αυτό. Μέσα από την πανέμορφη αισθητική που προσθέτουν τα σκηνικά και η μουσική, στα οποία έχει μερίδιο, το σενάριο και το μοντάζ, στα οποία επίσης έχει μερίδιο, αναδύονται οι έννοιες του καλού και του κακού, με έναν ρομαντικό, ξεκάθαρο τρόπο, βγαλμένο θαρρείς από ταινία της Disney (για δες που μια ταινία του είναι παραγωγής της!). Αναδύεται επίσης μία σεξουαλικότητα, άλλοτε ενοχική και δυσάρεστη, άλλοτε παθιασμένη, άλλοτε ερωτική και τρυφερή, πάντοτε όμως χτισμένη γύρω από μια σαγηνευτική θηλυκή πρωταγωνίστρια.

Και αν πρέπει κάτι να κρατήσω, κάτι να ξεχωρίσω στις ταινίες του Lynch, είναι το ότι πετυχαίνει να κινείται σε μια πραγματικότητα, ασφυκτικά κοντά στην δική μας αλλά ελαφρώς διαφορετική. Και αυτή η «άβολη» εγγύτητα του σουρεαλισμού του με την καθιερωμένη αμερικανική κινηματογραφία είναι που φτιάχνει ένα αποτέλεσμα μυστικιστικό, αφηρημένο, τρομακτικό, θελκτικό. Το σίγουρο είναι ότι είμαστε τυχεροί τόσο εμείς, όσο και ο αμερικανικός κινηματογράφος, για την ύπαρξή του.

---

1. Eraserhead (1977)



Η πρώτη ταινία του Lynch. Ενδεχομένως και η πιο ξεκάθαρα ενταγμένη στον τομέα του horror. Ένας φιλήσυχος νέος που αναλαμβάνει να μεγαλώσει μόνος του το τερατόμορφο μωρό του σε ένα δυστοπικό βιομηχανικό τοπίο. Ιδιαίτερα δύσκολο και ιδιαίτερα αξιοσημείωτο το πως στο ντεμπούτο του, και κάτω από πολλές δυσκολίες χρηματοδότησης, ο αμερικανός σκηνοθέτης καταφέρνει να περάσει το δικό του χαρακτήρα και τη δική του ματιά τόσο επιτυχημένα. Σημαντική σημείωση: Ο Lynch ζούσε την περίοδο των γυρισμάτων στο χώρο που εκτυλίσσεται η πλοκή, δηλαδή ανάμεσα στους εγκαταλελειμμένους στάβλους που χρησιμοποιήθηκαν.

Trailer

---

2. The Elephant Man (1980)



Η μετάβαση από cult sensation σε mainstream επιτυχία. Με βάση μια αληθινή ιστορία που προσφέρεται για σουρεαλιστική γραφή, ο Lynch σκηνοθετεί την ιστορία του Joseph Merrick, ενός Άγγλου της βικτοριανής εποχής που γεννήθηκε με πολλές παραμορφώσεις στο σώμα και το πρόσωπο. Ο Lynch χτίζει πάνω σε προσφιλές έδαφος και χαρίζει μια συγκινητική ταινία, που προτάθηκε για οχτώ Oscar και έγινε η αιτία η Ακαδημία να εισαγάγει το Oscar Καλύτερου Μακιγιάζ, από την επόμενη χρονιά.

Trailer

---

3. Blue Velvet (1986)



Μετά από το αποτυχημένο "Dune", που προοριζόταν για αντίπαλο δέος του "Star Wars" αλλά απέτυχε παταγωδώς, ο Lynch δούλεψε ένα δικό του σενάριο. Και παρήγαγε την κατά πολλούς καλύτερη του ταινία μέχρι σήμερα. Το "Blue Velvet" περιέχει όλα αυτά που διαμορφώνουν τη μοναδική ταυτότητα του σκηνοθέτη. Μια νουάρ υπόθεση που εκτυλίσσεται σε ένα τυπικό αμερικανικό προάστιο, μεταλλάσσεται από τον Lynch και τις χαρακτηριστικές του σεκάνς, ντυμένες για πρώτη φορά από τη μουσική του Angelo Badalamenti, σε μια εξαιρετικά σαγηνευτική και πρωτότυπη ταινία. Το ομώνυμο hit των '50s έδωσε την έμπνευση στον Lynch να χτίσει γύρω από την πρωτοεμφανιζόμενη στο Hollywood Isabella Rossellini ενδεχομένως την πιο ολοκληρωμένη του ταινία. Εξαιρετικές ερμηνείες από τις απόλυτα εύστοχες επιλογές του casting, Rossellini, Dern, MacLachlan, Hopper.

Trailer

---

4. Wild At Heart (1990)



Έχω ξαναγράψει για την ταινία αυτή, αλλά νομίζω καταλαβαίνετε. Την περίοδο που ο Lynch κέρδιζε θαυμαστές μέσω της τηλεόρασης και του "Twin Peaks", έφτασε στα χέρια του το διήγημα που θα γινόταν η βάση της ταινίας που του χάρισε το Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Δεύτερη συνεργασία με τη Laura Dern, πρώτη και μοναδική με τον Nicolas Cage, μια ταινία που φαίνεται να χτίζει πάνω στο "Blue Velvet" και να δημιουργεί μια ατμόσφαιρα που συνδυάζει μοναδικά το pop στοιχείο με τη ροή ενός road movie. Μια από τις πιο χαρακτηριστικές ταινίες των '90s, μια εναλλακτική ματιά στο "The Wizard Of Oz".

Trailer

---

5. Lost Highway (1997)



Η ταινία που σήμανε την επιστροφή του σκηνοθέτη στον κινηματογράφο μετά από λίγο καιρό, έλαβε μέτριες κριτικές και ανταπόκριση από το κοινό αλλά αποτελεί μια εικαστικά αξιοπρόσεκτη ταινία, που δίνει σαφές στίγμα για το τι πορεία θα ακολουθούσε ο Lynch δημιουργικά στη συνέχεια, με παρένθεση το "The Straight Story". Ξανά μπλέκονται στοιχεία νουάρ και road movie, με σαφώς πιο άναρχη ροή και μη γραμμική αφήγηση. Η ταινία διηγείται δύο διαφορετικές ιστορίες, ενός σαξοφωνίστα και ενός μηχανικού αυτοκινήτων, που εν τέλει μπλέκονται, γύρω από μία μετενσάρκωση βγαλμένη από όνειρο. Θα τη θυμόμαστε για τα κάδρα με το πρόσωπο του «Mystery Man», αλλά και για την γοητευτική διπλή περσόνα της Patricia Arquette.

Trailer

---

6. The Straight Story (1999)



Επιστροφή σε σενάριο από αληθινή ιστορία και σε road movie αλλά απομάκρυνση από την γνωστή γραφή του σκηνοθέτη. Αν εξαιρέσουμε το σουρεαλιστικό premise της ιστορίας, ότι ο 73-χρονος πρωταγωνιστής της ιστορίας διασχίζει την πολιτεία του πάνω σε μία μηχανή του γκαζόν, ο Lynch μπαίνει σε παραδοσιακές φόρμες και γραμμική ροή για να μας μιλήσει για τον Alvin Straight και τη σημασία των ανθρωπίνων σχέσεων. Η ταινία είναι παραγωγή της Disney και, αν και πιο συμβατική, διατηρεί τις αξίες του Lynch, προσφέροντας συγκινήσεις μέσα από τις ψυχογραφήσεις των χαρακτήρων αλλά και τις εναλλαγές τοπίων και περιστάσεων στο οδοιπορικό του ιδιαίτερα συμπαθή Richard Farnsworth, που προτάθηκε για Oscar στον ρόλο του Straight. Όπως εύστοχα ειπώθηκε, ο Lynch επιβράδυνε τον κόσμο και ήρθε ξανά σε επαφή μαζί του.

Trailer

---

7. Mulholland Drive (2001)



Μετά το ρεαλιστικό διάλειμμα, επιστροφή στο ονειρικό τοπίο και το πιάνουμε από εκεί που το αφήσαμε με το "Lost Highway". Αν στο "Lost Highway" κάτι έλειπε για να δέσει το όλο εγχείρημα, εδώ επιστρέφουμε σε ένα ενιαίο δημιούργημα, ισάξια ανεπτυγμένο και στυλιζαρισμένο όσο και το "Blue Velvet". Η ιστορία μιλάει για μια άρτι αφιχθείσα στο Hollywood νέα και φιλόδοξη ηθοποιό (Naomi Watts) που γνωρίζει μια γυναίκα που έχει αμνησία (Laura Harring) μετά από ένα σκιώδες αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Η γνωστή συνταγή του Lynch με τις γοητευτικές πρωταγωνίστριες αναβαθμίζεται εδώ σε μια πραγματικά πανέμορφη ερωτική ιστορία που εμπλέκει και τις δύο. Το ζευγάρι Watts - Harring δένει πολύ στον φακό και στηρίζεται στις εξαιρετικές ερμηνείες και των δύο τους, οι οποίες είναι διπλές, καθώς και εδώ συναντάμε μια αφηρημένη μετενσάρκωση των δύο πρωταγωνιστριών. Το αμερικανικό όνειρο της καριέρας στο Hollywood χαλιναγωγείται από τον Lynch και μετατρέπεται σε ένα -σωστά μαντέψατε- σουρεαλιστικό νεο-νουάρ εφιάλτη της σκοτεινής πλευράς της βιομηχανίας του κινηματογράφου. Βραβείο σκηνοθεσίας στις Κάννες.

Trailer