Ένα μικρό αντίο στον Shane MacGowan...
...κι ένας προσωπικό ευχαριστώ, από έναν μετανάστη προς έναν μετανάστη
Λίγο πριν σβήσει ο Νοέμβρης του 2023, έφυγε λοιπόν κι ο Shane MacGowan των The Pogues. Η είδηση δεν ήταν βέβαια και τόσο σοκαριστική, με δεδομένο ότι ο Shane είχε πολύ κλονισμένη υγεία για πάρα πολλά χρόνια, αλλά να, αυτή η ρημάδα η συγκυρία έκανε τους Ιρλανδούς να χάσουν μέσα σε διάστημα λίγο μηνών, δύο από τις πιο ασυμβίβαστες φωνές τους, την Sinead και τον Shane. Για το ποιοι ήταν ο Shane και οι The Pogues κυκλοφορούν πολλά άρθρα εκεί έξω. Εγώ όμως, όντας μόνιμος κάτοικος Ιρλανδίας κι ο "επίσημος ανταποκριτής του rocking.gr" από το σμαραγδένιο νησί, οφείλω ένα διαφορετικό αντίο. Ένα αντίο κι ένα ευχαριστώ ποτισμένα με βίωμα.
Σαν άλλος Ισμαήλ λοιπόν κι εγώ, πριν μερικά χρόνια, έχοντας πολύ λίγα χρήματα στη τσέπη και τίποτα συνταρακτικό να με κρατάει στην Ελλάδα, η τύχη με έφερε να εγκατασταθώ στην πανέμορφη Ιρλανδία. Αν κρατήσουμε την κουβέντα καθαρά την μουσική, είχα την περιέργεια να δω από κοντά πως βιώνουν οι Ιρλανδοί τους μουσικούς τους ήρωες. Είχα την εντύπωση πως όλοι θα λατρεύουν τους U2 - εξάλλου είναι super stars παγκόσμιου βεληνεκούς - κι από κοντά θα ήταν ο Rory Gallagher κι ο Phil Lynott, τελικά όμως έπεσα ολοσχερώς έξω: φυσικά όλοι αγαπούν τον Rory και τον Phil, η rock θρησκεία όμως των Ιρλανδών έχει για απόλυτους θεούς τους The Pogues. Τους δε U2, απλώς δεν τους ακούει κανείς, περισσότερα γι αυτό όμως σε λίγο.
Έχω συναντήσει (πάνω από μια φορά) την άποψη ότι η "Συννεφιασμένη Κυριακή" έχει, για το θυμικό του Έλληνα, την ισχύ ενός εθνικού ύμνου. Θυμάμαι λοιπόν πως είχαν περάσει μόλις οι πρώτες μου βδομάδες στη νέα μου χώρα, όταν συνειδητοποίησα ότι εδώ, την ίδια ισχύ μοιάζει να έχει το "Dirty Old Town". Όχι όμως το «νερόβραστο» original του Ewan McColl, ούτε η εξαιρετική μα και τακτοποιημένη εκδοχή των The Dubliners. Από τις pub κάθε μέρα, ηχεί εκείνη η τραχιά εκδοχή, με τα φάλτσα του Shane MacGowan, να γαβγίζει σαν μπεκρόσκυλο ότι "θα πάρει ένα τσεκούρι και θα πετσοκόψει αυτήν την βρωμόπολη".
Υπάρχει, φαντάζομαι, καλός λόγος που δενόμαστε ιδιαίτερα με τους «ποιητές του περιθωρίου», όπως ο Bukowski, ο Lemmy ή ο Shane. Αυτοί οι τύποι είναι σαν εμάς. Ω ναι, συχνά μας αρέσει να θαυμάζουμε και να κοιτάμε με δέος διάφορα larger than life τυπάκια, όταν όμως τα καταφέρνει κάποιος που είναι στο ίδιο ύψος με εμάς, τότε, ναι, δενόμαστε διαφορετικά. Ο Shane MacGowan ήταν πρωτίστως ένας μετανάστης. Ένας λαϊκός τύπος που δέχτηκε όλο τον ρατσισμό των Άγγλων - ένας ρατσισμός ο οποίος απευθύνεται στερεοτυπικά προς τους Ιρλανδούς ως "χαζούς", "μεθύστακες" ή "τρελούς". Κάποια από τα καλύτερα παιδιά των The Pogues, οι Fontaines DC, μιλούσαν πέρσι για τον "μικρο-ρατσισμό" που δέχονται στο Λονδίνο. Οι The Pogues όμως είχαν φάει όλη την σκατίλα του πραγματικού ρατσισμού. Αυτός είναι και ο πρώτος λόγος της λατρείας προς αυτή την μπάντα: είναι οι φτωχοί εκπρόσωποι που εξήραν την ιρλανδική κουλτούρα μέσα σε εχθρικό περιβάλλον.
Αυτός είναι εξάλλου και ο λόγος που δεν υφίσταται σύγκριση ανάμεσα σε Shane και Bono: οι Ιρλανδοί σιχαίνονται να τους κουνάς διδακτικά το δάχτυλο και δεν τους αρέσουν τα βαρύγδουπα πράγματα ή το ξύσιμο παλιών πληγών. Από την άλλη, η καρδιά του πολιτισμού τους είναι η ιρλανδική pub: κάτι αντίστοιχο ίσως με το παλιό καφενείο, η pub είναι το μέρος όπου - ακόμα και σήμερα - γίνονται όλες οι κοινωνικές ζυμώσεις. Ο κόσμος τραγουδάει, κοινωνικοποιείται, τσακώνεται για πολιτικά και αναπαράγει παλιές ιστορίες, πολλές φορές ταυτόχρονα. Ε λοιπόν, οι The Pogues πάντα έπαιζαν όπως θα έπαιζαν μες στην pub, το celtic punk τους ποτέ δεν απομακρύνθηκε από το πνεύμα της κι ο Shane MacGowan τραγουδούσε πάντα τις ιστορίες του - για πιώματα, για έρωτες, για την μετανάστευση ή τον πόλεμο - με πλήρη ταξική συνείδηση μεν, χωρίς καμιά διάθεση να σταθεί ψηλότερα από τους άλλους δε. Οι The Pogues είναι η rock εκδοχή της pub, η rock εκδοχή της ιρλανδικής ψυχής. Δεν ανήκουν στην σκηνή, είναι οι τύποι από το δίπλα τραπέζι.
Δεν ήταν λοιπόν το "Sunday Bloody Sunday" το τραγούδι που ενώνει τους Ιρλανδούς αλλά το "Streams Of Whiskey", κι αυτό όχι διότι είναι λίγο "τρελοί" και "μπεκρήδες". Είναι ο τρόπος τους να παρηγορούνται, να ξεχνάνε τα προβλήματα, να ξορκίζουν τις ατυχίες και τα λάθη του παρελθόντος. Πρωτίστως θέλουν να νιώσουν καλά με την πάρτη τους, να αυτοσαρκαστούν, να τραγουδήσουν αλλά και να προστατεύσουν την ιδέα της ελπίδας. Όσο λοιπόν και να ακούγεται παράδοξο, ο Shane MacGowan έπαιξε για μένα τον ρόλο του οδηγού και ξεναγού στην πραγματικότητα της μετανάστευσης. Παρατηρώντας εκείνον άρχισα να καταλαβαίνω τους ανθρώπους γύρω μου. Και η αλήθεια είναι πως όλοι εδώ στην Ιρλανδία, ντόπιοι αλλά και μετανάστες που έχουν προσαρμοστεί καλά, έχουμε όλοι λίγο Shane MacGowan μέσα μας.
Ως ξένος λοιπόν στην γη του, θέλω να αποχαιρετήσω και να ευχαριστήσω κι εγώ τον Shane MacGowan. Είμαι σίγουρος πως κι ο ίδιος θα σιχαινόταν αποχαιρετισμούς με στόμφο. Ένα απλό Sláinte είναι σίγουρα προτιμότερο, κι όλο αυτό ας είναι, τέλος πάντων, μια καλή αφορμή να ακούσουμε ξανά τα άλμπουμ των The Pogues - πρόκειται εξάλλου για classics της pop κουλτούρας. Θα αγνοήσω το post-capitalism γύρω μου και θα κρατήσω καλά την γνώση ότι στον πυρήνα μας είμαστε όλοι ταξιδιώτες της τύχης που ζητάμε απλά πράγματα και θα κάνω τον θάνατο του Shane MacGowan την αφορμή να ακούσω για νιοστή φορά κάποια από τα μουσικά του διαμάντια: το "I’m A Man You Don’t Meet Everyday", το "Thousands Are Sailing", το αγαπημένο μου "A Pair Of Brown Eyes" ή το, μέρες που είναι, «καλύτερο χριστουγεννιάτικο τραγούδι όλων των εποχών», το "Fairytale Of New York". Άντε, sláinte, αθάνατοι να ‘μαστε μες στην φτώχεια μας κι ας σκάσουν οι οχτροί μας.
ΥΓ: Αυτό το κείμενο δεν θα είχε γραφτεί χωρίς την προτροπή του Αποστόλη, sláinte και σε σένα!
