Rock Culture #12: Stephen King - Η συγγραφική και η μουσική διάσταση ενός «Βασιλιά»
Πώς κατηγοριοποιείται το έργο του και προτάσεις από τις πρόσφατες δουλειές του. Τα τραγούδια που τον ενέπνευσαν και οι μουσικοί που εμπνεύστηκαν από αυτόν
Από τον Τάκη Κρεμμυδιώτη, 06/05/2014 @ 13:09
To rock δεν είναι μόνο μουσική. Στις αμέτρητες εκφράσεις του, άγγιξε άλλες μορφές τέχνης, μεταμόρφωσε επαγγέλματα, γέννησε τεχνοτροπίες, έδωσε ρυθμό στην ιστορία, εμπνεύστηκε και ενέπνευσε: δημιούργησε μια ολόκληρη κουλτούρα με ποικιλία και δυναμική. Το Rocking.gr, στη στήλη του που βαφτίσαμε «Rock Culture», παρουσιάζει μια σειρά από άρθρα, αφιερώματα και συνεντεύξεις, με κεντρικό άξονα αυτή τη rock κουλτούρα, σαν τμήμα της πολιτιστικής δημοκρατίας της λεγόμενης «pop culture». Θέλουμε να αφηγηθούμε την μυθολογία της μουσικής που αγαπάμε, να αναζητήσουμε την αλληλεπίδρασή της με άλλες τέχνες, με την ιστορία, με την καθημερινότητα. Θέλουμε να μετρήσουμε τα πολιτιστικά της τέκνα και να μοιραστούμε τις απίστευτες εξιστορήσεις που έκαναν το rock ένα πολιτιστικό φαινόμενο.
Η πρόσφατη κυκλοφορία του νέου βιβλίου του Stephen King με τίτλο "Δόκτωρ Ύπνος" από τις εκδόσεις Bell, μας δίνει την αφορμή να ανατρέξουμε εν συντομία με κριτική διάθεση σε μερικές πρόσφατες αντιπροσωπευτικές κυκλοφορίες από το ήδη ογκώδες και -ευτυχώς- ανολοκλήρωτο ακόμα συγγραφικό του έργο και να γνωρίσουμε τη λιγότερο γνωστή πτυχή της προσωπικότητάς του, που έχει σχέση με τη μουσική.
Ο Stephen Edwin King είναι ένας από τους πιο χαρισματικούς συγγραφείς της νεότερης ιστορίας της λογοτεχνίας. Ας το ξεκαθαρίσουμε από την αρχή: όποιοι υποστηρίζουν ότι είναι ένας ακόμα συγγραφέας διηγημάτων τρόμου, τότε απλούστατα δεν έχουν διαβάσει τα βιβλία του ή έχουν μείνει σε κείνα (τα ούτως ή άλλως κορυφαία) της δεκαετίας του '80. Φυσικά, είναι πολύ άδικο και τελείως επιφανειακό να υποστηρίξει κανείς ότι ακόμα και το έως τότε συγγραφικό του έργο ανήκε απλά στη λογοτεχνία του τρόμου, δεδομένου ότι ήταν ήδη πολυδιάστατο. Μπορεί να ακούγεται επώδυνο, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό: ένα τέτοιο γνήσιο συγγραφικό ταλέντο που γνωρίζει παγκόσμια εμπορική επιτυχία και τιμάται με μερικά από τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά βραβεία, είναι αναμενόμενο (αλλά σαφέστατα αδικαιολόγητο) να ξυπνήσει τη μικρόψυχη πλευρά του χαρακτήρα κάποιων συναδέλφων. Επιτρέψτε μου, λοιπόν, με τη μεροληπτική ιδιότητα του φανατικού «constant reader» (που λέει και ο Stephen) να απολαύσω μαζί σας ένα ακόμα ταξίδι σε μερικές πτυχές της ζωής και της φαντασίας του.
Περί... συγγραφέως (κατά το «περί Συγγραφής»)
Σε μια συνέντευξη κάποιος ρώτησε τον King γιατί γράφει τόσο τρομακτικές ιστορίες. Εκείνος, πανέξυπνα, απάντησε: «Γιατί υποθέτετε πως έχω άλλη επιλογή;»
Πριν βιαστείτε να θεωρήσετε την απάντησή του ως πνευματώδη ή ως καθαρή υπεκφυγή, σκεφτείτε την ερώτηση. Τι εννοώ; Απλά ότι είναι βλακώδης! Μεγαλειωδώς, μάλιστα, και ανάλογης εμβέλειας της άποψης ότι ο Κώστας Καρυωτάκης είναι πεσιμιστής! Οι δύο αυτές θεωρήσεις, αν και φαινομενικά άσχετες, έχουν το κοινό στοιχείο ότι ανήκουν σε ανθρώπους που δεν έχουν διαβάσει το έργο των δημιουργών που κρίνουν. Αν η ερώτηση προς τον King γινόταν σε μια συνέντευξη προώθησης της «Λάμψης», τότε θα μπορούσα (με άκρα επιείκεια και με λοξό βλέμμα δυσφορίας προς το ταβάνι) να τη δικαιολογήσω. Στην εποχή μας, όμως... Σκεφτείτε τώρα πώς θα νιώθει ο ίδιος, όταν σήμερα τον αποκαλούν «συγγραφέα του τρόμου». Τι άλλο, δηλαδή, πρέπει να κάνει, για να αποδείξει ότι είναι κάτι πολύ περισσότερο;
Μετά από αυτά, προφανώς, νομίζετε πως μου αρέσει αρκετά ο King. Ε, λοιπόν, κάνετε λάθος! Η αλήθεια είναι πως θεωρώ τον συγγραφέα Stephen King ως έναν από τους σημαντικότερους λογοτέχνες της νεότερης ιστορίας (και λίγα σας λέω...). Επιχειρώντας να μιλήσω για αυτόν, ή ακριβέστερα, προσπαθώντας να προσεγγίσω το έργο του, δεδομένης της ατέλειάς μου και της περιορισμένης έκτασης του άρθρου, κρίνω πως δεν υπάρχει ανάγκη να ξεκινήσω με τα γενικά πληροφοριακά και εύκολα προσβάσιμα στοιχεία που αφορούν το έργο του. Επιλέγω, λοιπόν, να αναφερθώ στην ουσία της λογοτεχνίας του, έτσι όπως την προσλαμβάνει ένας ελάχιστου λογοτεχνικού εκτοπίσματος δηλωμένος «constant reader».
Η λογοτεχνία του φανταστικού
Τα πράγματα στην ουσία τους δεν είναι καθόλου περίπλοκα. Στο ερώτημα γιατί τα βιβλία του King είναι τόσο επιτυχημένα εμπορικά, αλλά και καταξιωμένα σε (ακομπλεξάριστους) λογοτεχνικούς κύκλους, η απάντηση είναι απλή: επειδή δεν τα διαβάζεις, αλλά τα ζεις! Εδώ θα μπορούσα να τελειώσω, αλλά συνεχίζω ακάθεκτος, αφιερώνοντας τις γραμμές που ακολουθούν σε όσους χλεύασαν την επιτροπή που του απένειμε το μέγιστο βραβείο του National Book Foundation για την Εξαιρετική Συνεισφορά του στα Αμερικανικά Γράμματα.
Καταρχάς, η συγγραφική του ιδιοφυία αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι δεν ασχολείται αποκλειστικά με ένα είδος συγγραφής. Γράφει διηγήματα, μυθιστορήματα και δοκίμια. Δεν αντιλέγω ότι με μια επιφανειακή θεώρηση θα μπορούσε κανείς να πει πως η πλειοψηφία των βιβλίων του ανήκει στο χώρο της ευρύτερης φανταστικής λογοτεχνίας. Προσέξτε, όμως: κι όταν τα πράγματα είναι έτσι, δεν έχουν μόνο έτσι. Τίποτα στα βιβλία του δεν είναι μονοδιάστατο. Για παράδειγμα, όποιος διαβάσει την περίληψη του πρόσφατου Joyland, θα νομίσει ότι έχει να κάνει με μια ακόμα ιστορία φαντασμάτων. Είναι όμως τόσο ξεκάθαρο; Φυσικά, όχι. Χωρίς καμία διάθεση να κάνω spoiler, δηλώνω ότι με το «φάντασμα» θα έρθετε σε τόσο λίγη επαφή, που στο τέλος θα «απορήσετε» γιατί υπήρχε στην ιστορία. Τι είναι, λοιπόν, το Joyland; Αφήστε το καλύτερα για αργότερα. Προς το παρόν, κρατήστε μόνο αυτό: Ο King από συγγραφέας ιστοριών τρόμου, έγινε αναλυτής χαρακτήρων και εξελίχθηκε σε κάτι μοναδικό που συνδυάζει τις δύο προηγούμενες ιδιότητές του.
Συνήθως οι συγγραφείς που ξεχωρίζουν έχουν να επιδείξουν ένα έως τρία αληθινά καλά βιβλία. Κατά -σχεδόν- γενική ομολογία, ο King έχει μερικές δεκάδες! Προλαβαίνοντας τον αντίλογο, σπεύδω να πω ότι όντως σε κάποια επαναλαμβάνεται η γνωστή (υπέροχα ανεξάντλητη) συνταγή, πλην όμως με μία διαφορά: πάντα έχει κάτι παραπάνω! Μέγιστο πλεονέκτημα αποτελεί η έκφρασή του, που ενώ είναι φαινομενικά απλή, χωρίς ίχνος βερμπαλισμού, επιτήδευσης ή πολυπλοκότητας, έχει έναν μοναδικά άμεσο χαρακτήρα που επικοινωνεί με τον αναγνώστη, βάζοντάς τον μέσα στην ιστορία και όχι καθιστώντας τον εκ του μακρόθεν θεατή. Διευκρινίζω ότι τελώ σε επίγνωση ότι αυτό που μόλις έγραψα δεν είναι εύκολο να κατανοηθεί από κάποιον που δεν έχει διαβάσει μερικά βιβλία του. Αποτελεί όμως αλήθεια και ταυτόχρονα έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες της επιτυχίας του.
Οι αντιήρωες πρωταγωνιστές
Κάτι εξίσου σημαντικό αποδεικνύεται η επιλογή των πρωταγωνιστών στις ιστορίες του. Εύκολα παρατηρεί κανείς ότι οι ήρωές του είναι ουσιαστικά αντιήρωες και κατά κανόνα χαρακτήρες που μοιάζουν φύσει ή θέσει ανίκανοι να διαχειριστούν μια απλή κρίση. Κι όμως, συνήθως καλούνται (και μάλιστα με επιτυχή έκβαση) να σώσουν τον περίγυρό τους ή και ολόκληρο τον κόσμο! Εδώ τα πράγματα δεν είναι καθόλου τυχαία.
Ο Stephen ανέκαθεν παρουσίαζε φαινομενικά αδύναμους ανθρώπους με εξαιρετικές δυνατότητες. Έδινε αξία σε κάθε ύπαρξη και στήριζε την ελπίδα του κόσμου σε ανθρώπους που έμοιαζαν χαμένοι (σας λέει κάτι αυτό;). Αλήθεια, ποιος είναι αυτός που καθορίζει ποιος είναι πραγματικά χαμένος; Με ποια βάσιμα και αδιαμφισβήτητα κριτήρια έχουμε καταλήξει να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κώμα δε νιώθουν (ή, ακόμα, πως δε ζουν...), αλλά και οι «καθυστερημένοι» πως δεν έχουν ειδικά αισθητήρια και υπέρτερη -σε σχέση με τη δική μας- ψυχική δύναμη; Κι αν κάποιοι από εμάς βλέπουν τα πράγματα με ανάλογες παρωπίδες, ο Stephen δεν το κάνει. Δεν το έκανε ποτέ. Ούτε πριν το ατύχημά του. Πολλώ μάλλον, μετά από αυτό. Όταν ο ίδιος «πήγε και ήρθε» για να περιγράψει με τη μνήμη του δικού του θανάτου τις ιδέες που «στοιχειώνουν» την έμπνευσή του. Εδώ που τα λέμε, αυτή δεν ήταν και καμιά καινούργια εμπειρία...
Η αίσθηση της απώλειας
Εκεί πίσω στη δεκαετία του '80 οι παρά λίγο μη αναστρέψιμοι εθισμοί του με το αλκοόλ και κάποιες ναρκωτικές ουσίες, που παρά λίγο να καταστρέψουν τη ζωή του, έπαιξαν το ρόλο τους στο να βλέπει τη ζωή με εμπειρία «θανάτου» και ευγνωμοσύνη. Ειλικρινά, δεν είμαι σε θέση αν γνωρίζω τι είδους «τέρατα» μπορεί να κουβαλάει μέσα του ο Stephen, αλλά πολύ νωρίς μπόρεσα να διακρίνω ότι οι μεταφυσικές του ανησυχίες, που συχνά πέρασαν ατόφιες στις ιστορίες του, εδράζονταν σε μια εκτεταμένη γνώση της βίβλου. Πρόσφατα, αυτό επιβεβαιώθηκε από την κόρη του, η οποία δήλωσε ότι για πολλά χρόνια ο King διάβαζε στα παιδιά του συχνά ανάλογα αποσπάσματα. Η πρώτη αυτή «επαφή» του με την απώλεια που προκαλούσαν οι εθισμοί του, έδωσε στον ίδιο μια αφοπλιστική ειλικρίνεια, η οποία πέρασε στα κείμενά του αφτιασίδωτη και με σοκαριστικό πλεόνασμα αυτοσαρκασμού.
Μην ξεχνάτε ότι οι καταχρήσεις τον είχαν φτάσει σε τόσο οριακό σημείο, ώστε να θυμάται ελάχιστα τη συγγραφή του "Cujo"! Τότε ήταν που ξεχείλισε το ποτήρι και η οικογένειά του και κάποιοι καλοί φίλοι πήραν τα ποτά και τα ναρκωτικά που είχε στο γραφείο του, τα πέταξαν μπροστά του για να τον αφυπνίσουν βίαια και έτσι απλά του έσωσαν τη ζωή, κάνοντας τις δικές μας πιο όμορφες μέσα από τις ιστορίες του. Το ξύπνημα από τον «λήθαργο» αυτό, που συχνά διαβάσαμε σε διάφορα βιβλία του με αποκορύφωμα το αξεπέραστο "Περί Συγγραφής" ("On Writing") εξακολουθεί να έχει περίοπτη θέση στην καρδιά του, όπως έγινε για μια ακόμα φορά σαφές και στο ολοκαίνουργιο "Δόκτωρ Ύπνος" ("Doctor Sleep"). Το δε ατύχημα που είχε στις 19 Ιουνίου του 1999, όταν τον παρέσυρε το βαν που οδηγούσε ο Bryan Edwin Smith, ενώ περπατούσε στην 5η οδό του Lovell, του άλλαξε ξανά τη ζωή. Επίσης, επηρέασε ως ένα σημείο την πλοκή των ιστοριών του, έχοντας ως αποτέλεσμα συχνές αναφορές σε νόσους και γενικά στον ανθρώπινο πόνο. Με βάση αυτό, θα μπορούσαμε να χωρίσουμε το έργο του στην πριν και στη μετά το ατύχημα χρονική περίοδο.
Η Tabitha
Υπάρχει όμως και ένα πρόσωπο που διαχρονικά έχει επίδραση πάνω στο έργο του. Αυτό δεν είναι άλλο από τη σύζυγό του Tabitha, στην οποία ποτέ δεν έκρυψε την αδυναμία και την ευγνωμοσύνη του, ιδίως μετά τη συμπαράστασή της κατά το στάδιο της απεξάρτησής του. Αυτή, ως το πλέον έμπιστό του πρόσωπο και μάλιστα ως συγγραφέας, έχει τον τελικό λόγο πριν το «τυπωθήτω», αφού έχει κάνει τις «πάντοτε εύστοχες παρεμβάσεις της» κατά το στάδιο της συγγραφής των βιβλίων. Τουλάχιστον, έτσι δηλώνει ο ίδιος ο Stephen και, λογικά, δε θα έπρεπε να αμφιβάλλουμε για τα μη δυνάμενα να ελεγχθούν, λεγόμενά του. Γιατί όμως επιμένω να διατηρώ τις επιφυλάξεις μου; Ίσως λόγω της "Ιστορίας Της Λίσι" ("Lisey's Story"), με το οποίο επέλεξε να της εκφράσει -κάθε άλλο παρά συγκεκαλυμμένα- τις πιο εσωτερικές σκέψεις του, δοσμένες μέσα από την υπερφυσική οπτική μιας χήρας ενός συγγραφέα. Τώρα φαντάζεστε γιατί ο ίδιος θεωρεί το βιβλίο αυτό ως ένα από τα καλύτερά του και γιατί ο γράφων στέκεται αμίλητος σε μια γωνία με απορημένο βλέμμα!
Περί κατηγοριών
Αρκετά όμως με τη θεωρία. Καιρός να περάσουμε στην καρδιά της προσέγγισης του King, δηλαδή στα βιβλία του. Ας το ξεκαθαρίσω για άλλη μια φορά: ό,τι και να γράψω θα είναι ανεπαρκές. Όχι μόνο λόγω του ποιού του συγγραφέα, αλλά, κυρίως, λόγω του όγκου του έργου του. Μετά από πολλή σκέψη, διέγραψα τη λίστα με τα καλύτερα βιβλία από το σύνολο της συγγραφικής του δραστηριότητας, αν και είχα αφιερώσει αρκετό χρόνο και συνεχές σβήσε - γράψε για να τη συντάξω. Προτίμησα να μιλήσω μεν επιλεκτικά για κάποια βιβλία του, αλλά επειδή σωστό άρθρο χωρίς λίστα δε γίνεται, διάλεξα τη μέση οδό. Πρώτα, λοιπόν, θα ταξινομήσω τα περισσότερα βιβλία του σε τέσσερις κατηγορίες με βάση προσωπικά κριτήρια και στη συνέχεια θα πω δυο λόγια για κάποια πρόσφατα που θεωρώ σημαντικά.
Δεν χρειάζεται καν να επισημάνω ότι κανένα βιβλίο δεν είναι δυνατό να ανήκει απόλυτα στα στεγανά μιας και μόνης κατηγορίας. Ιδίως όταν το έχει γράψει ο Stephen King. Με δεδομένη, λοιπόν, αυτή τη σχετικότητα, μπορώ να προχωρήσω στο αυθαίρετο, αλλά πανέμορφο (για μένα) αυτό ταξίδι. Επίσης, στις λίστες δεν περιλαμβάνονται τα διηγήματα, αν και μερικά από αυτά θα μπορούσαν αν είναι τα πλέον αντιπροσωπευτικότερα κάποιων κατηγοριών, όπως τα "Νυχτερινή Πτήση 29" ("The Langoliers") και "Τελευταία Έξοδος Ρίτα Χέιγουορθ" ("The Shawshank Redemption").
Πιστεύω ότι η πρώτη κατηγορία, με βάση τη «λογική» του King, θα έπρεπε να ήταν κάποια που θα αυτοαναιρούσε τις ίδιες τις κατηγορίες. Αν και κάτι τέτοιο ακούγεται παράλογο, αποδεικνύεται πολύ βολικό, όταν έχεις να μιλήσεις για βιβλία που αποδείχτηκαν «ανένταχτα». Μην το αναλύουμε άλλο, δεν έχει νόημα. Η πρώτη κατηγορία, λοιπόν, είναι ειδική, αλλά δεν έχει τίτλο. Αυτόν, αν θέλετε, τον βάζετε εσείς. Πιστεύω πως ο King θα έβαζε σε αυτήν τουλάχιστον τρία βιβλία, που δε χωράνε αποκλειστικά σε καμία άλλη.
1. Ειδική κατηγορία
"Χρήσιμα Αντικείμενα" ("Needful Things")
"Η Λάμψη" ("The Shining")
"Περί Συγγραφής" ("On Writing")
Η επόμενη μεγάλη κατηγορία, αφορά τα βιβλία εκείνα, στα οποία δεσπόζει η μάχη του Καλού με το Κακό. Θα μπορούσαμε αλλιώς να την αποκαλέσουμε ως «σχολή του "The Stand"». Το ευρύτερο αυτό θέμα είναι σαφώς το πιο αγαπημένο του King, που προσλαμβάνει απίστευτες διαστάσεις.
2. Η μάχη του Καλού με το Κακό
"Το Κοράκι" ("The Stand")
"Το Αυτό" ("It")
"Ντεσπερέισον" ("Desperation")
"Οι Ρυθμιστές" ("The Regulators")
"Ο Θόλος" ("Under The Dome")
"Το Κινητό" ("The Cell")
"Ο Μαύρος Πύργος" ("Dark Tower")
"Storm Of The Century"
Η τρίτη κατηγορία αφορά τα κατά κύριο λόγο διηγήματα φαντασίας, όπου κυριαρχεί η μάχη ενάντια στο υπερφυσικό, χωρίς όμως να προσλαμβάνει τις μαζικότερες διαστάσεις της προηγούμενης κατηγορίας.
3. Η μάχη ενάντια στο υπερφυσικό
"Το Πρόσωπο Του Φόβου" ("The Dark Half")
"Νεκρωταφίο Ζώων" ("Pet Sematary")
"Το Φυλαχτό" ("The Talisman")
"Κούτζο" ("Cujo")
"Κάρι" ("Carrie")
"Σάλεμς Λοτ" ("Salem's Lot")
"Οι Νυχτερίτες" ("The Tommyknockers")
"Αϋπνία" ("Insomnia")
"Από Μια Μπιούικ 8" ("From A Buick 8")
"Νεκρή Ζώνη" ("Dead Zone")
"Εξουσία Πυρός" ("Firestarter")
Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν τα βιβλία, στα οποία πέρα από τις συναρπαστικές ιστορίες που εκτυλίσσονται, ξεχωρίζουν (ή υπερτερούν) οι αναλύσεις των χαρακτήρων των πρωταγωνιστών.
4. Χαρακτήρες πρωταγωνιστές
"22-11-63" ("11-22-63")
"Δόκτωρ Ύπνος" ("Dr Sleep")
"Joyland"
"Ντούμα Κη" ("Duma Key")
"Το Πράσινο Μίλι" ("The Green Mile")
"Μαθήματα Φόβου" ("Apt Pupil")
"Μίζερι" ("Misery")
"Στάσου Πλάι Μου" ("Stand By Me")
"Κριστίν" ("Christine")
"Ντολόρες Κλέιμπορν" ("Dolores Clayborne")
"The Girl Who Loved Tom Gordon"
"Σάκος Με Κόκκαλα" ("Bag Of Bones")
"Ρόουζ Μάντερ" ("Rose Madder")
"Μπλέιζ" ("Blaze")
Πέντε επιλογές από πρόσφατα βιβλία του
Για να είμαι ειλικρινής, μετά την (ευχάριστη) «ταλαιπωρία» του να συνθέσω τις παραπάνω λίστες με τα έργα του Stephen King, απέρριψα -για να μη γίνει τεράστιο το άρθρο- το ενδεχόμενο να παρουσιάσω έστω και το θεωρούμενο ως αντιπροσωπευτικότερο έργο του. Αφού υπερτονίσω, για κάποιον που δεν έχει διαβάσει βιβλία του, την αξία των διαχρονικών βιβλίων "Χρήσιμα Αντικείμενα" ("Needful Things"), "Το Κοράκι" ("The Stand"), "Η Λάμψη" ("The Shining") και "Το Αυτό" ("It"), επιλέγω να μιλήσω για πέντε σχετικά πρόσφατες κυκλοφορίες του, θεωρώντας ότι τις παλαιότερες, ως κλασικές, ενδέχεται να τις έχουν διαβάσει κάποιοι. Πριν αρχίσω, οφείλω να θυμίσω ότι τις περισσότερες φορές το «χειρότερο» βιβλίο του King (ειλικρινά, τα μέτριά του μετρώνται στα δάχτυλα του ενός χεριού), είναι καλύτερο από πάρα πολλά άλλα θεωρούμενα ως «υψηλών προδιαγραφών».
1. "Δόκτωρ Ύπνος" ("Doctor Sleep")
Περίληψη πλοκής: Η πιο πρόσφατη κυκλοφορία του King επαληθεύει, για άλλη μια φορά, τις προσδοκίες μας. Ναι μεν θεωρείται ως συνέχεια της επικής "Λάμψης", αλλά, με εξαίρεση τον ενήλικα πια Ντάνι Τόρανς (πλέον, Νταν) και τον αναμενόμενο τόπο του... εγκλήματος, ο "Δόκτωρ Ύπνος" είναι μια αυτοτελής ιστορία. Σε αυτήν, ο Νταν αρχικά παλεύει με το φάντασμα του αλκοολισμού, που κληρονόμησε από τον πατέρα του, αναζητώντας έναν τόπο για να κάνει μια καινούργια αρχή στη ζωή του. Στη συνέχεια έρχεται σε επαφή αφενός με την μικρή Άμπρα Στόουν, που έχει επίσης το χάρισμα της λάμψης και αφετέρου με μια κοινότητα περιπλανώμενων πλασμάτων με την ονομασία «Ο Αληθινός Δεσμός», τα οποία διατηρούνται στη ζωή με τη λάμψη που παίρνουν από τα θύματά τους. Ο Νταν, πλαισιωμένος από την Άμπρα και μια μικρή ομάδα φίλων, επιχειρεί να δώσει τέλος στο διαιωνιζόμενο αυτό κακό, ρισκάροντας τα πάντα.
Γιατί αξίζει να το διαβάσετε: Καταρχάς, διότι, απλά, θεωρείται η «συνέχεια» της "Λάμψης"! Και σε αυτό το βιβλίο θα συναντήσετε όλα τα μαγικά συστατικά μιας ακόμα ιστορίας (δεν θα τις βαρεθούμε ποτέ!), στην οποία μερικοί άνθρωποι ενώνουν τις δυνάμεις τους ενάντια σε κάτι αληθινά κακό. Οι χαρακτήρες των ηρώων αποπνέουν μια πολύ πειστική αυθεντικότητα, επειδή αποδεικνύονται εντελώς απροετοίμαστοι για μια τέτοια αναμέτρηση. Με την ιστορία αυτή, έχουμε την ευκαιρία να δούμε πώς κάποιοι άνθρωποι που έχουν περάσει δια πυρός και σιδήρου, όπως ο Νταν, είναι ευγνώμονες απέναντι στις θεωρούμενες ως μικρές ευεργεσίες της ζωής, αλλά και να θυμηθούμε πως πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι με όσα (μη αυτονόητα) έχουμε. Ο "Δόκτωρ Ύπνος" είναι μία ακόμα ιστορία του King, στην οποία η εξαιρετικά δομημένη πλοκή, τουλάχιστον για το πρώτο μισό του βιβλίου, υποχωρεί ελαφρά μπροστά στο μεγαλείο της ανάλυσης των χαρακτήρων των πρωταγωνιστών. Τέλος, εδώ η κλιμακούμενη ένταση καταλήγει σε ένα αξιοπρεπές φινάλε, που είναι ανάλογο των προσδοκιών που χτίζει.
2. "22/11/63" ("11/22/63")
Περίληψη πλοκής: Η εμμονή του King με τη δολοφονία του JFK ήταν γνωστή από το "Περί Συγγραφής", οπότε η έλευση του αριστουργήματος "22/11/63" θα έπρεπε να ήταν αναμενόμενη. Εδώ ο Τζέικ Έπινγκ, ένας τριανταπεντάχρονος ευαίσθητος και τίμιος καθηγητής αγγλικής φιλολογίας, αναλαμβάνει, παρά τις αρχικές επιφυλάξεις του, να ταξιδέψει πίσω στο 1958 για προσπαθήσει να αποτρέψει τη δολοφονία του Κέννεντι. Μέσω της πύλης που οδηγεί στο παρελθόν, η οποία υπάρχει στην αποθήκη του εστιατορίου του φίλου του Αλ, επιτρέπονται μεν περισσότερα του ενός ταξίδια, αλλά με το δεδομένο ότι μετά από κάθε επιστροφή στο παρόν, διαγράφονται όλες οι ενδεχόμενες μεταβολές που έχουν επέλθει. Το πέρασμα του Τζέικ στο παρελθόν και η ζωή του σε μια άλλη εποχή, φυσικά, δεν ήταν δυνατό να μην περιπλέξει τα πράγματα και να μεταβάλλει διαρκώς τις προτεραιότητές του.
Γιατί αξίζει να το διαβάσετε: Γιατί είναι μακράν το σημαντικότερο από τα πρόσφατα βιβλία του και, γενικά, ένα από τα καλύτερα που έχει γράψει. Αν δε σας ενθουσιάζει η προοπτική μιας ακόμα εκδοχής της δολοφονίας του Κέννεντι ή αν βαριέστε στην ιδέα και μόνο μιας επιπλέον σχετικής θεωρίας συνομωσίας, μην ανησυχείτε. Δε λέω πως η όλη πλοκή δεν είναι δομημένη πάνω στο γεγονός αυτό, αλλά, ειλικρινά, υπάρχουν τόσα πολλά παράλληλα ζητήματα, που συχνά σε κάνουν να το ξεχάσεις. Ο Κέννεντι είναι απλώς η αφορμή και τα πραγματικά στοιχεία για την εξιχνίαση της δολοφονίας του δίνονται με έναν πολύ διακριτικό και ενδιαφέροντα τρόπο. Στο βιβλίο αυτό η νοσταλγία επαναπροσδιορίζει τη διάστασή της στο παρόν, πλάθοντας ένα νέο (ανώνυμο ακόμα) συναίσθημα. Μέσα από τις σελίδες του νιώθεις πως έχεις ζήσει σε μια εποχή που ήσουν αγέννητος και επιθυμείς να ήσουν εσύ αυτός που θα μπορούσε να καθορίσει το μέλλον, με κύριο γνώμονα την αγάπη (την αληθινή - όχι, την ερωτική της διάσταση). Ναι, λοιπόν, η αγάπη και η θυσία κυριαρχούν σε μια συγκινητική ιστορία, που δεν είναι γλυκανάλατη. Δηλαδή, έχουμε να κάνουμε με μια ιστορία που έχει κάθαρση και μνήμες θανάτου.
3. "Ο Θόλος" ("Under The Dome")
Περίληψη πλοκής: Μέσα σε μια στιγμή η ήσυχη πόλη του Τσέστερ Μιλ περικλείεται από ένα αδιαπέραστο αόρατο φράγμα, το οποίο την αποκόπτει από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο εξουσιομανής πολιτικός Τζιμ Ρένι αρπάζει την ευκαιρία να κυριαρχήσει, επιβάλλοντας ένα καθεστώς τρόμου, στο οποίο μόνο η παρέα του Ντέιλ Μπάρμπαρα μπορεί να αντιταχθεί. Κι όλα αυτά, ενώ οι προσπάθειες του έξω κόσμου να δημιουργήσει ένα ρήγμα στο Θόλο αποτυγχάνουν, αλλά και με τον αέρα, το νερό και τα τρόφιμα να λιγοστεύουν.
Γιατί αξίζει να το διαβάσετε: Ο Θόλος είναι μια σπουδή στην πλοκή. Αναβιώνει, κατά κάποιον τρόπο, την ατμόσφαιρα και τις συνθήκες που περιγράφονται στο "Κοράκι", παρουσιάζοντας δυναμικούς χαρακτήρες παρόμοιους με κάποιους του παρελθόντος. Αν και μερικές φορές περιέχει σκληρές περιγραφές, που ο King γενικά δε συνηθίζει, η σπουδή πάνω στην πολιτική απληστία με αντίβαρο μερικές γενναίες δόσεις υπερφυσικού, συνθέτει μια υπέροχη ιστορία. Υπάρχει διαρκώς κλιμακούμενη ένταση, εξαιρετική πολυπλοκότητα αριστοτεχνικά δομημένων χαρακτήρων και αρκετές παράλληλες ιστορίες που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον μέχρι το τέλος.
4. "Ντούμα Κη" ("Duma Key")
Περίληψη πλοκής: Ο King, έχοντας πρόσφατες τις μνήμες του τροχαίου, μιλά για τον Έντγκαρ Φριμάντλ. Έναν ζωγράφο που αποσύρεται στο σχεδόν ερημικό νησάκι Ντούμα, που έχει θέα τον κόλπο του Μεξικού, για να ορθοποδήσει ύστερα από τις συνέπειες του εργατικού ατυχήματος, κατά το οποίο έχασε το χέρι του. Εκεί ο Έντγκαρ, ενώ προσπαθεί να ξεπεράσει τις αυτοκτονικές του τάσεις και να ξανακερδίσει την οικογένειά του, γνωρίζει τη γηραιά ανάπηρη Ελίζαμπεθ Ίστλεικ και τον αινιγματικό Τζερόμ Γουάιρμαν, που τη φροντίζει, φέρνοντας στο φως με τη βοήθειά τους ένα καλά κρυμμένο ως τότε μυστήριο. Ταυτόχρονα, με δέος ανακαλύπτει πως έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει τα δρώμενα με τους πίνακες που ζωγραφίζει.
Γιατί αξίζει να το διαβάσετε: Απλά, διότι είναι βαθιά ανθρώπινο. Αν και παραμένει ένα ψυχογράφημα του ανθρώπινου πόνου, καταλήγει βαθιά αναγωγικό και ιδιόμορφα αισιόδοξο. Δίνει μια διαφορετική διάσταση στη μοναξιά, υμνώντας ταυτόχρονα τη θέληση για ζωή. Παράλληλα, ο τόπος που εκτυλίσσεται, αλλά και οι φαινομενικά αδύναμοι πρωταγωνιστές του, συνθέτουν τον ιδανικό καμβά για μια ακόμα αναμέτρηση με το υπερφυσικό. Η πλοκή του σηματοδότησε την επιστροφή στο είδος του μυθιστορήματος που ο King γνώριζε καλύτερα, εμπλουτισμένο από το βάρος των συναισθημάτων της περιπέτειας της υγείας του. Μια σπουδή πάνω στο αλώβητο της ψυχής από το πέρασμα του χρόνου.
5. "Joyland"
Περίληψη πλοκής: Ο φοιτητής κολλεγίου Ντέβιν Τζόουνς, προσπαθώντας να συμβιβαστεί με την ιδέα ότι ο πρώτος έρωτας της ζωής του χάνεται, πηγαίνει να εργαστεί σε ένα λούνα παρκ. Εκεί βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα μυστήριο και με μια παλιά ιστορία ενός ασύλληπτου δολοφόνου. Η γνωριμία του με τους άλλους εργαζόμενους, την Άννυ, αλλά και τον άρρωστο, αλλά ευφυέστατο γιο της Μάικ, θα τον βοηθήσει να ενηλικιωθεί απότομα και να δει τη ζωή του διαφορετικά.
Γιατί αξίζει να το διαβάσετε: Ο Ντέβιν είναι ένας από τους πιο αριστοτεχνικά δομημένους χαρακτήρες που έχει φτιάξει ο King. Ο πιο ανθρώπινος και ο πιο γλυκός. Στο πρόσωπό του καθένας μπορεί να αναγνωρίσει ένα, τουλάχιστον, κομμάτι της εφηβείας του και την καλωσυνάτη πλευρά του εαυτού του, που συνήθως άφησε απότομα πίσω. Το βιβλίο αυτό είναι αποκλειστικά ένα βιβλίο ανάλυσης χαρακτήρων. Ένας ύμνος στην αγάπη, μέσα από το δρόμο της απώλειας. Υπάρχει, βέβαια, η αναμενόμενη φανταστική του διάσταση, αλλά σαφώς περιορισμένη στην απολύτως αναγκαία δόση. Η ιστορία αυτή δίνει ελπίδα σε όσους επιλέγουν να ζουν με συγκατάβαση. Σου θυμίζει πως είχες φορέσει κι εσύ μια στολή σαν εκείνη που έβαζε ο Ντέβιν, πολλές φορές στη ζωή σου. Το υπέροχο, όμως, είναι ότι σε κάνει να πιστεύεις πως δεν τη φόρεσες χωρίς λόγο, αν και είχες πειστεί για το αντίθετο.
Η σχέση του Stephen King με τη μουσική
Πρώτα απ' όλα, ας συστηθούμε...
Ο Stephen Edwin King γεννήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου του 1947 από γονείς με Σκωτσέζικες και Ιρλανδικές ρίζες στο Portland του Maine (ποιος ξέρει; Με τόση αγάπη για τη μουσική, αν είχε γεννηθεί στο Portland του Oregon μπορεί να έπαιζε στους Wipers!). Μετά το διαζύγιο των γονέων του, που συνέβη όταν εκείνος ήταν μικρός, έζησε με τη μητέρα του και τον μεγαλύτερο αδελφό του σε διάφορες πόλεις, για να επιστρέψει οριστικά στο Durham του Maine σε ηλικία έντεκα ετών. Το 1966, μετά την αποφοίτησή του από το Lisbon Falls High School, σπούδασε αγγλική φιλολογία στο πανεπιστήμιο του Maine στο Orono, όπου από πρωτοετής αρθρογραφούσε στη φοιτητική εφημερίδα και λάμβανε μέρος στα συνδικαλιστικά όργανα ως εκπρόσωπος των φοιτητών. Πριν την αποφοίτησή του, που έγινε το 1970, ενώ εργαζόταν στη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου, γνώρισε την Tabitha Spruce, την οποία παντρεύτηκε τον Ιανουάριο του 1971.
Αν και βάσει του πτυχίου του είχε τη δυνατότητα να εργαστεί ως καθηγητής σε γυμνάσιο, η πρώτη του απόπειρα να διοριστεί ήταν αποτυχημένη, επειδή εμφάνιζε υψηλή πίεση, αυξημένη μυωπία, πλατυποδία και προβλήματα ακοής. Η άμεση όμως ανάγκη να εξασφαλιστούν τα προς το ζην, τον οδήγησε να εργαστεί σε βιομηχανικά πλυντήρια και να συμπληρώνει το εισόδημα με τις αμοιβές από διηγήματα που πουλούσε σε περιοδικά. Το πρώτο του επαγγελματικό διήγημα με τίτλο "The Glass Floor" δημοσιεύτηκε το 1967 στο περιοδικό Startling Mystery Stories, για να ακολουθήσουν κι άλλα, μερικά από τα οποία συμπεριελήφθησαν στο βιβλίο "Νυχτερινή Βάρδια" ("Night Shift") και σε άλλες ανθολογίες. Τελικά ο Stephen το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς προσελήφθη ως καθηγητής στο δημόσιο γυμνάσιο του Hampden στο Maine, εντείνοντας παράλληλα τη συγγραφική του δραστηριότητα. Έτσι, την άνοιξη του 1974 προέκυψε η τεράστια εμπορική επιτυχία του Carrie, η οποία του επέτρεψε να παρατήσει τη διδασκαλία και να ασχοληθεί σε αποκλειστική βάση με τη συγγραφή. Το 2002, μετά το τροχαίο ατύχημα που παρ' ολίγο να επιφέρει τον θάνατό του και υπό το κράτος του πόνου, ανακοίνωσε πως θα σταματήσει τη συγγραφή, αλλά ευτυχώς σύντομα φάνηκε ασυνεπής προς τη δήλωσή του αυτή.
Στα επόμενα χρόνια ο King έζησε σε διάφορα μέρη, κυρίως με άξονα το Maine, ενώ σήμερα μετακινείται ανάλογα με την εποχή στις τρεις κατοικίες του, που βρίσκονται στο Bangor και το Lovell του Maine, αλλά και στη Sarasota της Florida. Με την Tabitha απέκτησαν τρία παιδιά, τη Naomi, τον Joe και τον Owen, ενώ έχουν και τέσσερα εγγόνια. Η γυναίκα του και οι γιοί του είναι επίσης συγγραφείς, ενώ η κόρη του είναι «ιερέας» στην «εκκλησία» (μια πλευρά της Αμερικής πάντα με άφηνε άφωνο...) Unitarian Universalist στην Florida. Έχει τιμηθεί με αμέτρητα βραβεία, μεταξύ των οποίων το μετάλλιο της National Book Foundation για την Εξαιρετική Συνεισφορά του στα Αμερικανικά Γράμματα, που έλαβε το 2003.
Είναι γνωστός και για άλλες δραστηριότητες, πλην της συγγραφής. Για παράδειγμα, ως μέγας θαυμαστής του baseball και οπαδός των Boston Red Sox, δεν έχει παραλείψει να συμπεριλάβει σε αρκετά βιβλία του ιστορίες από το αγαπημένο άθλημά του, μεταξύ των οποίων στα "Εφιάλτες Και Ονειρότοποι" ("Nightmares & Dreamscapes") και "The Girl Who Loved Tom Gordon". Επίσης, του αρέσει να κάνει cameo εμφανίσεις στις ταινίες που έχουν γυριστεί από τα βιβλία του. Το 1985 έγραψε το σενάριο της ταινίας "Maximum Overdrive", που βασίζεται στο διήγημα "Trucks". Το μεγαλύτερο πάθος του, όμως, πλην της συγγραφής, με το οποίο θα ασχοληθούμε στη συνέχεια, είναι η μουσική.
The Music Half (κατά το "The Dark Half")
Η σχέση του Stephen King με τη μουσική είναι άμεση και έμμεση. Με άλλα λόγια, δεν εξαντλείται στη συμμετοχή του στους Rock Bottom Remainders, αλλά περιλαμβάνει τη συγγραφή λιμπρέτου, τη ρητή αναφορά αρκετών «ψαγμένων» τραγουδιών στα βιβλία του και την επίδραση που ασκεί το έργο του σε άλλους μουσικούς.
Μάλιστα, θα μπορούσε να προχωρήσει κανείς παραπέρα και να υποστηρίξει ότι η μουσική αποτελεί έναν από τους κεντρικούς άξονες της έμπνευσής του. Για παράδειγμα, ο τίτλος του αριστουργηματικού "The Shining" ("Η Λάμψη") είναι εμπνευσμένος από το τραγούδι "Instant Karma" του John Lennon και ειδικότερα από τον στίχο «And we all shine on»!
Η σύντομη ιστορία "You Know They Got A Hell Of A Band" περιγράφει το ταξίδι ενός νεαρού ζευγαριού σε μια μικρή πόλη του Oregon, η οποία κατοικείται από γνωστούς μουσικούς, που δε βρίσκονται στη ζωή. Το δε όνομα της πόλης είναι «Rock and Roll Heaven», δηλαδή αυτούσιος ο τίτλος του τραγουδιού του Alan O'Day, που έκαναν επιτυχία οι The Righteous Brothers. Μια σχετικά πρόσφατη ενασχόληση του Stephen King με τη μουσική αφορά τη συγγραφή του λιμπρέτου "Ghost Brothers Of Darkland County", σε μουσική του John Mellencamp και παραγωγή του T-Bone Burnett. Η μουσική αυτή παράσταση περιόδευσε ανά την Αμερική, αρχής γενομένης το 2012 από το θέατρο Alliance στην Atlanta. Η ιστορία, που χαρακτηρίζεται ως ένα γοτθικό θρίλερ του αμερικανικού νότου, έχει να κάνεi με δύο αδέλφια που μισούνται και εξαναγκάζονται από τον πατέρα τους να συνυπάρξουν σε μια στοιχειωμένη καμπίνα, την οποία τα επισκέπτονται τα φαντάσματα δύο αδελφών, που επίσης αλληλομισούνται!
Επίσης, ο King είναι ιδιοκτήτης, από κοινού με τη σύζυγό του, της εταιρείας The Zone Corporation, στην οποία ανήκουν οι ραδιοφωνικοί σταθμοί WZON (620 AM), WZLO και WKIT-FM (100.3 FM). Ο τελευταίος είναι αναμφίβολα ο αγαπημένος του, όχι γιατί τον διαφημίζει στο διαδικτυακό του τόπο, αλλά διότι παίζει κυρίως classic rock. Μάλιστα, στο συγκλονιστικό βιβλίο του "22-11-63", κάνει ρητή αναφορά στον σταθμό, όταν ο Τζέικ μιλά στην Έλεν Ντάνινγκ κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του.
Τα καλύτερα τραγούδια κατά τον King
Ως φανατικός μουσικόφιλος και ιδιοκτήτης ραδιοφωνικών σταθμών, έχει επανειλημμένα ερωτηθεί για τις μουσικές του προτιμήσεις. Μερικές από αυτές θα συναντήσουμε και παρακάτω, όταν αναφερθούμε στα τραγούδια που μνημονεύει στις ιστορίες του. Αν θέλουμε όμως μια πρόγευση, μπορούμε να δούμε ποια δήλωσε ο ίδιος πως θεωρεί ως μερικά από τα καλύτερα τραγούδια, τα οποία συνεχίζει να ακούει. Πρώτα απ’ όλα μίλησε για το ''Brown Eyed Girl'' του Van Morrison, που χαράχτηκε στη μνήμη του κατά τη διάρκεια μιας διαδρομής στη Νέα Υόρκη. Επίσης, θεωρεί το ''Subterranean Homesick Blues'' του Bob Dylan ως το αντιπροσωπευτικότερο δείγμα blues rap, που δε μοιάζει με οτιδήποτε έχει ακούσει στο ραδιόφωνο.
Δηλώνει συγκλονισμένος ακόμα, καθώς θυμάται να φέρνει στο σπίτι το "Let It Bleed" των Rolling Stones και να ακούει τη μυστηριώδη εισαγωγή του "Gimme Shelter" (υποκλίνομαι ταπεινά που θεωρεί αυτό το τραγούδι ως το καλύτερο του γκρουπ και όχι κάποια άλλα). Μάλιστα, αυτοσαρκάζεται όταν λέει πως επί χρόνια νόμιζε πως ο Mick τραγουδούσε: «Oh, children, it's just a shot away», αντί του σωστού: «War, children, it's just a shot away» (χρειάζεται να πω το ίδιο και για εμένα;). Και να ήταν μόνο αυτό; Προχωρά και λέει πως ένα από τα καλά της pop είναι ότι σε αυτήν ακούς ό,τι θέλεις και μερικές φορές οι παρακουσμένοι στίχοι μπορεί να είναι πιο σωστοί ή και καλύτεροι.
Αφού επισημαίνει ότι η λίστα αυτή μπορεί να είναι ατελείωτη, προσθέτει το "Turn The Page" του Bob Seger, αλλά και τη διασκευή του από τους Metallica. Επίσης, το "1952 Vincent Black Lightning" του Richard Thompson, το "Sheena Is A Punk Rocker" των The Ramones, το "At The Hop" των Danny & The Juniors, το "Shake It" των Metro Station και το "Boogie Shoes" των KC And The Sunshine Band.
Εκτός όμως από τις προτιμήσεις του ιδίου, έχουν ενδιαφέρον οι προτιμήσεις άλλων τραγουδοποιών στο έργο του.
Τραγούδια εμπνευσμένα από τα βιβλία του
Δεν είναι καθόλου παράξενο το ότι το συγγραφικό έργο του King αποτελεί πηγή έμπνευσης πολλών μουσικών, αφού τόσο οι συχνά ονειρικοί τόποι που διαδραματίζονται οι ιστορίες του, όσο και οι ευάλωτοι και ταυτόχρονα παντοδύναμοι χαρακτήρες του, προσφέρονται με τον καλύτερο τρόπο ως δημιουργική έμπνευση. Ένας αρκετά μεγάλος αριθμός τραγουδοποιών και συγκροτημάτων έχει ρητά αποκαλύψει τη λογοτεχνία του King ως πηγή της έμπνευσής του, ενώ, φαντάζομαι, αρκετοί θα είναι και εκείνοι που είτε επέλεξαν να μην το ομολογήσουν δημόσια, είτε δεν είχαν την ευκαιρία να κάνουν κάτι τέτοιο.
Σταχυολογώντας τα δεδομένα που μπορέσαμε να συλλέξουμε, παρατηρούμε ότι ο χώρος που δέχτηκε τη μεγαλύτερη επίδραση είναι αυτός του heavy metal. Πρωτοπόροι αναδεικνύονται οι Blind Guardian, που εμπνεύστηκαν το "Altair-4" και το "Tommyknockers" από το βιβλίο "Οι Νυχτερίτες" ("The Tommyknockers"), το "Guardian Of The Blind" από "Το Αυτό" ("It"), τα "Somewhere Far Beyond", "Lionheart" και "Carry The Blessed Home" από το "Ο Μαύρος Πύργος" ("The Dark Tower"). Επίσης, στις πρώτες θέσεις βρίσκονται οι Anthrax με το εμπνευσμένο από "Το Κοράκι" ("The Stand"), "Among The Living", το "Misery Loves Company" από το "Misery" και το "Skeletons In The Closet" από το "Μαθήματα Φόβου" ("Apt Pupil"). Το "The Shining" των Black Sabbath είναι βγαλμένο από το φερώνυμο διήγημα ("Η Λάμψη"), όπως και το "Dead Zone" ("Νεκρή Ζώνη") των Symmetrya, αλλά και το "Something In The Mist" από το διήγημα "Η Ομίχλη" ("The Mist").
Οι Demons & Wizards αποδεικνύονται αρκετά «κολλημένοι» με τον "Μαύρο Πύργο", λόγω του ύμνου στον Ρόλαντ Ντεσέιν με τίτλο "The Gunslinger" και του "Terror Train", δηλαδή του Μονοτρόχιου Μπλέιν. Σε αυτά προσθέστε το "Crimson King" που γεννήθηκε από "Το Κοράκι" και ειδικότερα τον Ράνταλ Φλαγκ. Από το ίδιο βιβλίο βγήκε και το τραγούδι με τον ίδιο τίτλο των The Alarm. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι το "Pennywise" της φερώνυμης μπάντας είναι αποκύημα του κλόουν στο "Αυτό", όπως και το "Pet Sematary" ("Νεκρωταφίο Ζώων") των The Ramones. Τώρα, όσον αφορά το "Horror-Teria: (The Beginning)" των Twisted Sister, οι ίδιοι γνωρίζουν καλύτερα από πού ακριβώς το εμπνεύστηκαν. Εμείς πάλι, όχι, αλλά μας αρκεί η ρητή αναφορά στο όνομα του Steven ως πηγή έμπνευσης. Τέλος, αξίζει να μνημονεύσουμε την progressive rock μπάντα των Shadow Circus και την επική σύνθεση που υποδιαιρείται σε επτά μέρη "Project Blue", που επίσης αναφέρεται στο "Κοράκι".
Τα τραγούδια στα βιβλία του
Όπως είπαμε και παραπάνω, ως ένα σημείο, όταν μιλάμε για ιστορίες του Stephen King, ταυτόχρονα κάνουμε λόγο και για μουσική. Δεν υπήρχε καν ανάγκη να ομολογήσει ο ίδιος ότι συχνά γράφει έχοντας κάποιο τραγούδι στο μυαλό του. Αυτό γίνεται καταφανές από τις πολυάριθμες μουσικές αναφορές του και μόνο. Πριν αρχίσουμε τη μικρή μας περιήγηση, νιώθουμε την υποχρέωση να αποτίσουμε φόρο τιμής στον Λάρι Άντεργουντ από "Το Κοράκι", που κέρδισε επάξια μια θέση στην καρδιά μας με το "Baby, Can You Dig Your Man?". Όσοι έχετε διαβάσει το βιβλίο γνωρίζετε καλά τι εννοώ... Ένα ακόμα κραυγαλέο παράδειγμα του πόσο η μουσική «στοιχειώνει» την έμπνευσή του είναι το "From A Buick 8", που ευκόλως εννοείται πως οφείλει τον τίτλο του στο τραγούδι "From A Buick 6" του Bob Dylan.
Μιλώντας για τον Dylan, πρέπει να επισημάνουμε ότι τα τραγούδια του αποτελούν τις συχνότερες μουσικές αναφορές του King. Μεταξύ αυτών δειγματοληπτικά αναφέρουμε τα ακόλουθα: "Just Like A Woman", "Tombstone Blues", "Subterranean Homesick Blues" και "Shelter From The Storm". Συχνές, επίσης, είναι και οι αναφορές στον Elvis Presley με τα "Hound Dog", "Blue Hawaii", "Wooden Heart", "My Wish Came True" και "Jailhouse Rock". Υπάρχει, φυσικά, και ο Neil Young με αντιπροσωπευτικότερο το "My My, Hey Hey (Out Of The Blue)", οι Rolling Stones με τα "Sympathy For The Devil" και "Honky Tonk Women" σε περισσότερα από ένα βιβλία, οι Beatles με το "Back In The USSR" και το "Hey Jude", αλλά και ο John Lennon με το "Instant Karma" (να' το πάλι!).
Προσφιλέστατη αναφορά αποτελούν και τα τραγούδια του Marvin Gaye, με χαρακτηριστικότερα τα "I Heard It Through The Grapevine", "My Mistake", "Can I Get A Witness?" και "I'll Be Doggone". Ως παλιός καλός ροκάς, όμως, δεν ξέχασε τους Creedence Clearwater Revival με το "Bad Moon Rising", τους The Grateful Dead με το "Sugaree", τους The Doors με το "Light My Fire" και τον Bruce Springsteen, αν και με τα "Born Ιn Τhe USA" και "Glory Days" δεν έδειξε προτίμηση στα «καλά» της δεκεατίας του '70, σώζοντας την παρτίδα με το "You Can Look (But You Better Not Touch)". Υπάρχουν ακόμα οι The Animals με το "Baby Please Don't Go", οι The Fleetwoods με το "Come Softly Darling", ο Paul Simon σόλο με τα "50 Ways To Leave Your Lover" και "Crazy Love", αλλά και ως ντουέτο με τον Art Garfunkel μέσω των "Homeward Bound" και "I Am Α Rock". Από την ατελείωτη λίστα επιλέγουμε τους The Eagles με το "Peaceful Easy Feeling", τον Steve Earle με το "Snake Oil", τον Steve Miller με το "The Joker" και τους The Turtles με το "Happy Together".
Τέλος, αφήνοντας κατά μέρος το rock προφίλ του, έχει κάνει αναφορές στο "Disco Inferno" των The Trammps, το "Girls Just Want To Have Fun" της Cyndi Lauper, το "MMMBop" των αδελφών Hanson, αλλά και το "My Heart Will Go On" της Celine Dion (αυτό κι αν πόνεσε...). Επειδή, όμως, με τέτοιες αναφορές η δική μου η καρδιά δεν ξέρω αν θα συνεχίσει, νομίζω ότι πρέπει να σταματήσω πριν νιώσω ναυτία. Δώστε του ένα ελαφρυντικό για τα τελευταία. Λογοτεχνία είναι. Ποιητική αδεία ενήργησε...
Rock Bottom Remainders
Η κύρια ενασχόληση του Stephen King με τη μουσική είχε να κάνει με τη συμμετοχή του στο συγκρότημα των The Rock Bottom Remainders. Η χρησιμοποίηση του αόριστου χρόνου οφείλεται στο ότι η rock and roll αυτή μπάντα, μετά το θάνατο της ιδρύτριάς της Kathi Kamen Goldmark (24/05/12), αποτελεί πλέον παρελθόν.
Οι The Rock Bottom Remainders είχαν ως μέλη αποκλειστικά συγγραφείς με δημοσιευμένο έργο. Φυσικά, οι περισσότεροι από αυτούς υπήρξαν ταυτόχρονα ερασιτέχνες μουσικοί, αλλά κατά κύρια ασχολία κυκλοφορούσαν βιβλία ή αρθρογραφούσαν σε περιοδικά ή εφημερίδες. Το όνομα της μπάντας προέρχεται από τον όρο «remaindered book», ο οποίος σημαίνει το απούλητο στοκ του βιβλίου ενός συγγραφέα, που διατίθεται προς πώληση σε μειωμένη τιμή. Από τις συναυλίες που κατά καιρούς έδιναν, συγκεντρώθηκε συνολικά το ποσό των δύο εκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο διατέθηκε για φιλανθρωπικούς σκοπούς και για την ενίσχυση νέων συγγραφέων.
Οι Remainders, όπως είπαμε, ιδρύθηκαν το 1992 από την Kathi Kamen Goldmark. Την εποχή εκείνη η Kathi ασχολούνταν με τη μουσική, αλλά για να καλύψει τις βιοποριστικές της ανάγκες εργαζόταν σε εκδοτικό οίκο. Επειδή λόγω της δουλειάς της ερχόταν σε επαφή με αρκετούς συγγραφείς, πρότεινε μια μέρα σε έναν να φτιάξουν ένα rock συγκρότημα αποκλειστικά από συγγραφείς. Η ιδέα ήταν πρωτότυπη και η ίδια η μπάντα έγινε αποδεκτή από το κοινό και τους κριτικούς με αρκετό ενθουσιασμό. Τα πράγματα είχαν ραγδαία εξέλιξη, με αποτέλεσμα η πρώτη ζωντανή εμφάνιση να γίνει την ίδια χρονιά στην American Booksellers Association στο Anaheim της California. Σε δημοσιευμένη ανταπόκριση για το live στην εφημερίδα The Washington Post, ο αρθρογράφος χαριτολογώντας έγραψε ότι αυτό ήταν το πιο διαφημισμένο ντεμπούτο από την εποχή των The Monkees.
Στο συγκρότημα ανήκαν αρκετοί μουσικοί - συγγραφείς, που καθιστούσαν τη σύνθεσή του αρκετά ευέλικτη. Μεταξύ αυτών, πλην του κιθαρίστα Stephen, αναφέρουμε τους Ridley Pearson, Dave Barry, Amy Tan, Cynthia Heimel, Sam Barry, Scott Turow, Aron Ralston, Joel Selvin, James McBride, Mitch Albom, Roy Blount, Jr., Barbara Kingsolver, Robert Fulghum, Matt Groening, Tad Bartimus και Greg Iles. Αξιοσημείωτες είναι, όμως, οι συμμετοχές επαγγελματιών μουσικών, με εξέχουσα αυτήν του πολυοργανίστα Al Kooper (δράττομαι της ευκαιρίας να προσκυνήσω για άλλη μια φορά το μνημειώδες "Super Session"), ο οποίος ήταν και συγγραφέας, μαζί με εκείνες του ντράμερ Josh Kelly και του σαξοφωνίστα Erasmo Paulo. Υπήρξαν, μάλιστα, και κάποιοι καλεσμένοι μουσικοί, που τους συντρόφευσαν σε μερικά live. Ανάμεσά τους διακρίνουμε τους Warren Zevon, Roger McGuinn, Bruce Springsteen και Lesley Gore. Τέλος, ειδικότερα για εμάς, έχει κάποια σημασία και η ανακήρυξη της Maya Angelou ως επίτιμου μέλος του γκρουπ.
Οι The Remainders το 1995 έπαιξαν στα εγκαίνια του Rock and Roll Hall of Fame στο Cleveland του Ohio, το 1997 στην έκθεση βιβλίων στο Miami, ενώ τον Απρίλιο του 2010 άρχισαν την περιοδεία Wordstock Tour με το σύνθημα «χαρίζουμε βιβλία», τα έσοδα της οποίας δωρήθηκαν σε παιδιά και σχολεία της Αϊτής. Η τελευταία τους συναυλία δόθηκε την 23/06/12 στο Anaheim, κατά την ετήσια συνέλευση της American Library Association, δηλαδή στο ίδιο μέρος που είχαν παίξει πριν είκοσι χρόνια. Την 06/08/12 έπαιξαν μαζί για ακόμα μια φορά, στην τηλεοπτική εκπομπή "The Late Late Show with Craig Ferguson".
Μερικά από τα τραγούδια που προτιμούσαν ήταν το "Rockaway Beach" των The Ramones, τα "These Boots Are Made For Walkin'" (Lee Hazlewood - Nancy Sinatra), "Surfin' Bird" (The Trashmen), "Gloria" (Them), "In The Midnight Hour" (Wilson Pickett), "Louie Louie" (The Kingsmen), "Stand By Me" (Ben E King), "You May Be Right" (Billy Joel), "Leader Of Τhe Pack" (The Shangri-Las), "Wild Thing" (Chip Taylor - The Troggs), "Nadine" (Chuck Berry) και "Sea Of Love" (John Phillip Baptiste - The Honeydrippers).
Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε και μερικές σχετικές με το συγκρότημα δηλώσεις. Ο άλλος κιθαρίστας του γκρουπ και επαγγελματίας χιουμορίστας Dave Barry δήλωσε: «Παίζουμε τόσο καλά μουσική, όσο οι Metallica γράφουν μυθιστορήματα» και «Ο Roy (Blount) επινόησε πράγματι τον όρο, ο οποίος περιγράφει το είδος της μουσικής μας: «hard-listening»». Τέλος, ο Bruce Springsteen είπε: « Η μπάντα σας δεν είναι πολύ κακή. Ούτε, όμως, και πολύ καλή. Μην την αφήσετε να καλυτερέψει, γιατί αλλιώς θα γίνεται άλλη μια απαίσια μπάντα».
Η πρόσφατη κυκλοφορία του νέου βιβλίου του Stephen King με τίτλο "Δόκτωρ Ύπνος" από τις εκδόσεις Bell, μας δίνει την αφορμή να ανατρέξουμε εν συντομία με κριτική διάθεση σε μερικές πρόσφατες αντιπροσωπευτικές κυκλοφορίες από το ήδη ογκώδες και -ευτυχώς- ανολοκλήρωτο ακόμα συγγραφικό του έργο και να γνωρίσουμε τη λιγότερο γνωστή πτυχή της προσωπικότητάς του, που έχει σχέση με τη μουσική.
Ο Stephen Edwin King είναι ένας από τους πιο χαρισματικούς συγγραφείς της νεότερης ιστορίας της λογοτεχνίας. Ας το ξεκαθαρίσουμε από την αρχή: όποιοι υποστηρίζουν ότι είναι ένας ακόμα συγγραφέας διηγημάτων τρόμου, τότε απλούστατα δεν έχουν διαβάσει τα βιβλία του ή έχουν μείνει σε κείνα (τα ούτως ή άλλως κορυφαία) της δεκαετίας του '80. Φυσικά, είναι πολύ άδικο και τελείως επιφανειακό να υποστηρίξει κανείς ότι ακόμα και το έως τότε συγγραφικό του έργο ανήκε απλά στη λογοτεχνία του τρόμου, δεδομένου ότι ήταν ήδη πολυδιάστατο. Μπορεί να ακούγεται επώδυνο, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό: ένα τέτοιο γνήσιο συγγραφικό ταλέντο που γνωρίζει παγκόσμια εμπορική επιτυχία και τιμάται με μερικά από τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά βραβεία, είναι αναμενόμενο (αλλά σαφέστατα αδικαιολόγητο) να ξυπνήσει τη μικρόψυχη πλευρά του χαρακτήρα κάποιων συναδέλφων. Επιτρέψτε μου, λοιπόν, με τη μεροληπτική ιδιότητα του φανατικού «constant reader» (που λέει και ο Stephen) να απολαύσω μαζί σας ένα ακόμα ταξίδι σε μερικές πτυχές της ζωής και της φαντασίας του.
Περί... συγγραφέως (κατά το «περί Συγγραφής»)
Σε μια συνέντευξη κάποιος ρώτησε τον King γιατί γράφει τόσο τρομακτικές ιστορίες. Εκείνος, πανέξυπνα, απάντησε: «Γιατί υποθέτετε πως έχω άλλη επιλογή;»
Πριν βιαστείτε να θεωρήσετε την απάντησή του ως πνευματώδη ή ως καθαρή υπεκφυγή, σκεφτείτε την ερώτηση. Τι εννοώ; Απλά ότι είναι βλακώδης! Μεγαλειωδώς, μάλιστα, και ανάλογης εμβέλειας της άποψης ότι ο Κώστας Καρυωτάκης είναι πεσιμιστής! Οι δύο αυτές θεωρήσεις, αν και φαινομενικά άσχετες, έχουν το κοινό στοιχείο ότι ανήκουν σε ανθρώπους που δεν έχουν διαβάσει το έργο των δημιουργών που κρίνουν. Αν η ερώτηση προς τον King γινόταν σε μια συνέντευξη προώθησης της «Λάμψης», τότε θα μπορούσα (με άκρα επιείκεια και με λοξό βλέμμα δυσφορίας προς το ταβάνι) να τη δικαιολογήσω. Στην εποχή μας, όμως... Σκεφτείτε τώρα πώς θα νιώθει ο ίδιος, όταν σήμερα τον αποκαλούν «συγγραφέα του τρόμου». Τι άλλο, δηλαδή, πρέπει να κάνει, για να αποδείξει ότι είναι κάτι πολύ περισσότερο;
Μετά από αυτά, προφανώς, νομίζετε πως μου αρέσει αρκετά ο King. Ε, λοιπόν, κάνετε λάθος! Η αλήθεια είναι πως θεωρώ τον συγγραφέα Stephen King ως έναν από τους σημαντικότερους λογοτέχνες της νεότερης ιστορίας (και λίγα σας λέω...). Επιχειρώντας να μιλήσω για αυτόν, ή ακριβέστερα, προσπαθώντας να προσεγγίσω το έργο του, δεδομένης της ατέλειάς μου και της περιορισμένης έκτασης του άρθρου, κρίνω πως δεν υπάρχει ανάγκη να ξεκινήσω με τα γενικά πληροφοριακά και εύκολα προσβάσιμα στοιχεία που αφορούν το έργο του. Επιλέγω, λοιπόν, να αναφερθώ στην ουσία της λογοτεχνίας του, έτσι όπως την προσλαμβάνει ένας ελάχιστου λογοτεχνικού εκτοπίσματος δηλωμένος «constant reader».
Η λογοτεχνία του φανταστικού
Τα πράγματα στην ουσία τους δεν είναι καθόλου περίπλοκα. Στο ερώτημα γιατί τα βιβλία του King είναι τόσο επιτυχημένα εμπορικά, αλλά και καταξιωμένα σε (ακομπλεξάριστους) λογοτεχνικούς κύκλους, η απάντηση είναι απλή: επειδή δεν τα διαβάζεις, αλλά τα ζεις! Εδώ θα μπορούσα να τελειώσω, αλλά συνεχίζω ακάθεκτος, αφιερώνοντας τις γραμμές που ακολουθούν σε όσους χλεύασαν την επιτροπή που του απένειμε το μέγιστο βραβείο του National Book Foundation για την Εξαιρετική Συνεισφορά του στα Αμερικανικά Γράμματα.
Καταρχάς, η συγγραφική του ιδιοφυία αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι δεν ασχολείται αποκλειστικά με ένα είδος συγγραφής. Γράφει διηγήματα, μυθιστορήματα και δοκίμια. Δεν αντιλέγω ότι με μια επιφανειακή θεώρηση θα μπορούσε κανείς να πει πως η πλειοψηφία των βιβλίων του ανήκει στο χώρο της ευρύτερης φανταστικής λογοτεχνίας. Προσέξτε, όμως: κι όταν τα πράγματα είναι έτσι, δεν έχουν μόνο έτσι. Τίποτα στα βιβλία του δεν είναι μονοδιάστατο. Για παράδειγμα, όποιος διαβάσει την περίληψη του πρόσφατου Joyland, θα νομίσει ότι έχει να κάνει με μια ακόμα ιστορία φαντασμάτων. Είναι όμως τόσο ξεκάθαρο; Φυσικά, όχι. Χωρίς καμία διάθεση να κάνω spoiler, δηλώνω ότι με το «φάντασμα» θα έρθετε σε τόσο λίγη επαφή, που στο τέλος θα «απορήσετε» γιατί υπήρχε στην ιστορία. Τι είναι, λοιπόν, το Joyland; Αφήστε το καλύτερα για αργότερα. Προς το παρόν, κρατήστε μόνο αυτό: Ο King από συγγραφέας ιστοριών τρόμου, έγινε αναλυτής χαρακτήρων και εξελίχθηκε σε κάτι μοναδικό που συνδυάζει τις δύο προηγούμενες ιδιότητές του.
Συνήθως οι συγγραφείς που ξεχωρίζουν έχουν να επιδείξουν ένα έως τρία αληθινά καλά βιβλία. Κατά -σχεδόν- γενική ομολογία, ο King έχει μερικές δεκάδες! Προλαβαίνοντας τον αντίλογο, σπεύδω να πω ότι όντως σε κάποια επαναλαμβάνεται η γνωστή (υπέροχα ανεξάντλητη) συνταγή, πλην όμως με μία διαφορά: πάντα έχει κάτι παραπάνω! Μέγιστο πλεονέκτημα αποτελεί η έκφρασή του, που ενώ είναι φαινομενικά απλή, χωρίς ίχνος βερμπαλισμού, επιτήδευσης ή πολυπλοκότητας, έχει έναν μοναδικά άμεσο χαρακτήρα που επικοινωνεί με τον αναγνώστη, βάζοντάς τον μέσα στην ιστορία και όχι καθιστώντας τον εκ του μακρόθεν θεατή. Διευκρινίζω ότι τελώ σε επίγνωση ότι αυτό που μόλις έγραψα δεν είναι εύκολο να κατανοηθεί από κάποιον που δεν έχει διαβάσει μερικά βιβλία του. Αποτελεί όμως αλήθεια και ταυτόχρονα έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες της επιτυχίας του.
Οι αντιήρωες πρωταγωνιστές
Κάτι εξίσου σημαντικό αποδεικνύεται η επιλογή των πρωταγωνιστών στις ιστορίες του. Εύκολα παρατηρεί κανείς ότι οι ήρωές του είναι ουσιαστικά αντιήρωες και κατά κανόνα χαρακτήρες που μοιάζουν φύσει ή θέσει ανίκανοι να διαχειριστούν μια απλή κρίση. Κι όμως, συνήθως καλούνται (και μάλιστα με επιτυχή έκβαση) να σώσουν τον περίγυρό τους ή και ολόκληρο τον κόσμο! Εδώ τα πράγματα δεν είναι καθόλου τυχαία.
Ο Stephen ανέκαθεν παρουσίαζε φαινομενικά αδύναμους ανθρώπους με εξαιρετικές δυνατότητες. Έδινε αξία σε κάθε ύπαρξη και στήριζε την ελπίδα του κόσμου σε ανθρώπους που έμοιαζαν χαμένοι (σας λέει κάτι αυτό;). Αλήθεια, ποιος είναι αυτός που καθορίζει ποιος είναι πραγματικά χαμένος; Με ποια βάσιμα και αδιαμφισβήτητα κριτήρια έχουμε καταλήξει να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κώμα δε νιώθουν (ή, ακόμα, πως δε ζουν...), αλλά και οι «καθυστερημένοι» πως δεν έχουν ειδικά αισθητήρια και υπέρτερη -σε σχέση με τη δική μας- ψυχική δύναμη; Κι αν κάποιοι από εμάς βλέπουν τα πράγματα με ανάλογες παρωπίδες, ο Stephen δεν το κάνει. Δεν το έκανε ποτέ. Ούτε πριν το ατύχημά του. Πολλώ μάλλον, μετά από αυτό. Όταν ο ίδιος «πήγε και ήρθε» για να περιγράψει με τη μνήμη του δικού του θανάτου τις ιδέες που «στοιχειώνουν» την έμπνευσή του. Εδώ που τα λέμε, αυτή δεν ήταν και καμιά καινούργια εμπειρία...
Η αίσθηση της απώλειας
Εκεί πίσω στη δεκαετία του '80 οι παρά λίγο μη αναστρέψιμοι εθισμοί του με το αλκοόλ και κάποιες ναρκωτικές ουσίες, που παρά λίγο να καταστρέψουν τη ζωή του, έπαιξαν το ρόλο τους στο να βλέπει τη ζωή με εμπειρία «θανάτου» και ευγνωμοσύνη. Ειλικρινά, δεν είμαι σε θέση αν γνωρίζω τι είδους «τέρατα» μπορεί να κουβαλάει μέσα του ο Stephen, αλλά πολύ νωρίς μπόρεσα να διακρίνω ότι οι μεταφυσικές του ανησυχίες, που συχνά πέρασαν ατόφιες στις ιστορίες του, εδράζονταν σε μια εκτεταμένη γνώση της βίβλου. Πρόσφατα, αυτό επιβεβαιώθηκε από την κόρη του, η οποία δήλωσε ότι για πολλά χρόνια ο King διάβαζε στα παιδιά του συχνά ανάλογα αποσπάσματα. Η πρώτη αυτή «επαφή» του με την απώλεια που προκαλούσαν οι εθισμοί του, έδωσε στον ίδιο μια αφοπλιστική ειλικρίνεια, η οποία πέρασε στα κείμενά του αφτιασίδωτη και με σοκαριστικό πλεόνασμα αυτοσαρκασμού.
Μην ξεχνάτε ότι οι καταχρήσεις τον είχαν φτάσει σε τόσο οριακό σημείο, ώστε να θυμάται ελάχιστα τη συγγραφή του "Cujo"! Τότε ήταν που ξεχείλισε το ποτήρι και η οικογένειά του και κάποιοι καλοί φίλοι πήραν τα ποτά και τα ναρκωτικά που είχε στο γραφείο του, τα πέταξαν μπροστά του για να τον αφυπνίσουν βίαια και έτσι απλά του έσωσαν τη ζωή, κάνοντας τις δικές μας πιο όμορφες μέσα από τις ιστορίες του. Το ξύπνημα από τον «λήθαργο» αυτό, που συχνά διαβάσαμε σε διάφορα βιβλία του με αποκορύφωμα το αξεπέραστο "Περί Συγγραφής" ("On Writing") εξακολουθεί να έχει περίοπτη θέση στην καρδιά του, όπως έγινε για μια ακόμα φορά σαφές και στο ολοκαίνουργιο "Δόκτωρ Ύπνος" ("Doctor Sleep"). Το δε ατύχημα που είχε στις 19 Ιουνίου του 1999, όταν τον παρέσυρε το βαν που οδηγούσε ο Bryan Edwin Smith, ενώ περπατούσε στην 5η οδό του Lovell, του άλλαξε ξανά τη ζωή. Επίσης, επηρέασε ως ένα σημείο την πλοκή των ιστοριών του, έχοντας ως αποτέλεσμα συχνές αναφορές σε νόσους και γενικά στον ανθρώπινο πόνο. Με βάση αυτό, θα μπορούσαμε να χωρίσουμε το έργο του στην πριν και στη μετά το ατύχημα χρονική περίοδο.
Η Tabitha
Υπάρχει όμως και ένα πρόσωπο που διαχρονικά έχει επίδραση πάνω στο έργο του. Αυτό δεν είναι άλλο από τη σύζυγό του Tabitha, στην οποία ποτέ δεν έκρυψε την αδυναμία και την ευγνωμοσύνη του, ιδίως μετά τη συμπαράστασή της κατά το στάδιο της απεξάρτησής του. Αυτή, ως το πλέον έμπιστό του πρόσωπο και μάλιστα ως συγγραφέας, έχει τον τελικό λόγο πριν το «τυπωθήτω», αφού έχει κάνει τις «πάντοτε εύστοχες παρεμβάσεις της» κατά το στάδιο της συγγραφής των βιβλίων. Τουλάχιστον, έτσι δηλώνει ο ίδιος ο Stephen και, λογικά, δε θα έπρεπε να αμφιβάλλουμε για τα μη δυνάμενα να ελεγχθούν, λεγόμενά του. Γιατί όμως επιμένω να διατηρώ τις επιφυλάξεις μου; Ίσως λόγω της "Ιστορίας Της Λίσι" ("Lisey's Story"), με το οποίο επέλεξε να της εκφράσει -κάθε άλλο παρά συγκεκαλυμμένα- τις πιο εσωτερικές σκέψεις του, δοσμένες μέσα από την υπερφυσική οπτική μιας χήρας ενός συγγραφέα. Τώρα φαντάζεστε γιατί ο ίδιος θεωρεί το βιβλίο αυτό ως ένα από τα καλύτερά του και γιατί ο γράφων στέκεται αμίλητος σε μια γωνία με απορημένο βλέμμα!
Περί κατηγοριών
Αρκετά όμως με τη θεωρία. Καιρός να περάσουμε στην καρδιά της προσέγγισης του King, δηλαδή στα βιβλία του. Ας το ξεκαθαρίσω για άλλη μια φορά: ό,τι και να γράψω θα είναι ανεπαρκές. Όχι μόνο λόγω του ποιού του συγγραφέα, αλλά, κυρίως, λόγω του όγκου του έργου του. Μετά από πολλή σκέψη, διέγραψα τη λίστα με τα καλύτερα βιβλία από το σύνολο της συγγραφικής του δραστηριότητας, αν και είχα αφιερώσει αρκετό χρόνο και συνεχές σβήσε - γράψε για να τη συντάξω. Προτίμησα να μιλήσω μεν επιλεκτικά για κάποια βιβλία του, αλλά επειδή σωστό άρθρο χωρίς λίστα δε γίνεται, διάλεξα τη μέση οδό. Πρώτα, λοιπόν, θα ταξινομήσω τα περισσότερα βιβλία του σε τέσσερις κατηγορίες με βάση προσωπικά κριτήρια και στη συνέχεια θα πω δυο λόγια για κάποια πρόσφατα που θεωρώ σημαντικά.
Δεν χρειάζεται καν να επισημάνω ότι κανένα βιβλίο δεν είναι δυνατό να ανήκει απόλυτα στα στεγανά μιας και μόνης κατηγορίας. Ιδίως όταν το έχει γράψει ο Stephen King. Με δεδομένη, λοιπόν, αυτή τη σχετικότητα, μπορώ να προχωρήσω στο αυθαίρετο, αλλά πανέμορφο (για μένα) αυτό ταξίδι. Επίσης, στις λίστες δεν περιλαμβάνονται τα διηγήματα, αν και μερικά από αυτά θα μπορούσαν αν είναι τα πλέον αντιπροσωπευτικότερα κάποιων κατηγοριών, όπως τα "Νυχτερινή Πτήση 29" ("The Langoliers") και "Τελευταία Έξοδος Ρίτα Χέιγουορθ" ("The Shawshank Redemption").
Πιστεύω ότι η πρώτη κατηγορία, με βάση τη «λογική» του King, θα έπρεπε να ήταν κάποια που θα αυτοαναιρούσε τις ίδιες τις κατηγορίες. Αν και κάτι τέτοιο ακούγεται παράλογο, αποδεικνύεται πολύ βολικό, όταν έχεις να μιλήσεις για βιβλία που αποδείχτηκαν «ανένταχτα». Μην το αναλύουμε άλλο, δεν έχει νόημα. Η πρώτη κατηγορία, λοιπόν, είναι ειδική, αλλά δεν έχει τίτλο. Αυτόν, αν θέλετε, τον βάζετε εσείς. Πιστεύω πως ο King θα έβαζε σε αυτήν τουλάχιστον τρία βιβλία, που δε χωράνε αποκλειστικά σε καμία άλλη.
1. Ειδική κατηγορία
"Χρήσιμα Αντικείμενα" ("Needful Things")
"Η Λάμψη" ("The Shining")
"Περί Συγγραφής" ("On Writing")
Η επόμενη μεγάλη κατηγορία, αφορά τα βιβλία εκείνα, στα οποία δεσπόζει η μάχη του Καλού με το Κακό. Θα μπορούσαμε αλλιώς να την αποκαλέσουμε ως «σχολή του "The Stand"». Το ευρύτερο αυτό θέμα είναι σαφώς το πιο αγαπημένο του King, που προσλαμβάνει απίστευτες διαστάσεις.
2. Η μάχη του Καλού με το Κακό
"Το Κοράκι" ("The Stand")
"Το Αυτό" ("It")
"Ντεσπερέισον" ("Desperation")
"Οι Ρυθμιστές" ("The Regulators")
"Ο Θόλος" ("Under The Dome")
"Το Κινητό" ("The Cell")
"Ο Μαύρος Πύργος" ("Dark Tower")
"Storm Of The Century"
Η τρίτη κατηγορία αφορά τα κατά κύριο λόγο διηγήματα φαντασίας, όπου κυριαρχεί η μάχη ενάντια στο υπερφυσικό, χωρίς όμως να προσλαμβάνει τις μαζικότερες διαστάσεις της προηγούμενης κατηγορίας.
3. Η μάχη ενάντια στο υπερφυσικό
"Το Πρόσωπο Του Φόβου" ("The Dark Half")
"Νεκρωταφίο Ζώων" ("Pet Sematary")
"Το Φυλαχτό" ("The Talisman")
"Κούτζο" ("Cujo")
"Κάρι" ("Carrie")
"Σάλεμς Λοτ" ("Salem's Lot")
"Οι Νυχτερίτες" ("The Tommyknockers")
"Αϋπνία" ("Insomnia")
"Από Μια Μπιούικ 8" ("From A Buick 8")
"Νεκρή Ζώνη" ("Dead Zone")
"Εξουσία Πυρός" ("Firestarter")
Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν τα βιβλία, στα οποία πέρα από τις συναρπαστικές ιστορίες που εκτυλίσσονται, ξεχωρίζουν (ή υπερτερούν) οι αναλύσεις των χαρακτήρων των πρωταγωνιστών.
4. Χαρακτήρες πρωταγωνιστές
"22-11-63" ("11-22-63")
"Δόκτωρ Ύπνος" ("Dr Sleep")
"Joyland"
"Ντούμα Κη" ("Duma Key")
"Το Πράσινο Μίλι" ("The Green Mile")
"Μαθήματα Φόβου" ("Apt Pupil")
"Μίζερι" ("Misery")
"Στάσου Πλάι Μου" ("Stand By Me")
"Κριστίν" ("Christine")
"Ντολόρες Κλέιμπορν" ("Dolores Clayborne")
"The Girl Who Loved Tom Gordon"
"Σάκος Με Κόκκαλα" ("Bag Of Bones")
"Ρόουζ Μάντερ" ("Rose Madder")
"Μπλέιζ" ("Blaze")
Πέντε επιλογές από πρόσφατα βιβλία του
Για να είμαι ειλικρινής, μετά την (ευχάριστη) «ταλαιπωρία» του να συνθέσω τις παραπάνω λίστες με τα έργα του Stephen King, απέρριψα -για να μη γίνει τεράστιο το άρθρο- το ενδεχόμενο να παρουσιάσω έστω και το θεωρούμενο ως αντιπροσωπευτικότερο έργο του. Αφού υπερτονίσω, για κάποιον που δεν έχει διαβάσει βιβλία του, την αξία των διαχρονικών βιβλίων "Χρήσιμα Αντικείμενα" ("Needful Things"), "Το Κοράκι" ("The Stand"), "Η Λάμψη" ("The Shining") και "Το Αυτό" ("It"), επιλέγω να μιλήσω για πέντε σχετικά πρόσφατες κυκλοφορίες του, θεωρώντας ότι τις παλαιότερες, ως κλασικές, ενδέχεται να τις έχουν διαβάσει κάποιοι. Πριν αρχίσω, οφείλω να θυμίσω ότι τις περισσότερες φορές το «χειρότερο» βιβλίο του King (ειλικρινά, τα μέτριά του μετρώνται στα δάχτυλα του ενός χεριού), είναι καλύτερο από πάρα πολλά άλλα θεωρούμενα ως «υψηλών προδιαγραφών».
1. "Δόκτωρ Ύπνος" ("Doctor Sleep")
Περίληψη πλοκής: Η πιο πρόσφατη κυκλοφορία του King επαληθεύει, για άλλη μια φορά, τις προσδοκίες μας. Ναι μεν θεωρείται ως συνέχεια της επικής "Λάμψης", αλλά, με εξαίρεση τον ενήλικα πια Ντάνι Τόρανς (πλέον, Νταν) και τον αναμενόμενο τόπο του... εγκλήματος, ο "Δόκτωρ Ύπνος" είναι μια αυτοτελής ιστορία. Σε αυτήν, ο Νταν αρχικά παλεύει με το φάντασμα του αλκοολισμού, που κληρονόμησε από τον πατέρα του, αναζητώντας έναν τόπο για να κάνει μια καινούργια αρχή στη ζωή του. Στη συνέχεια έρχεται σε επαφή αφενός με την μικρή Άμπρα Στόουν, που έχει επίσης το χάρισμα της λάμψης και αφετέρου με μια κοινότητα περιπλανώμενων πλασμάτων με την ονομασία «Ο Αληθινός Δεσμός», τα οποία διατηρούνται στη ζωή με τη λάμψη που παίρνουν από τα θύματά τους. Ο Νταν, πλαισιωμένος από την Άμπρα και μια μικρή ομάδα φίλων, επιχειρεί να δώσει τέλος στο διαιωνιζόμενο αυτό κακό, ρισκάροντας τα πάντα.
Γιατί αξίζει να το διαβάσετε: Καταρχάς, διότι, απλά, θεωρείται η «συνέχεια» της "Λάμψης"! Και σε αυτό το βιβλίο θα συναντήσετε όλα τα μαγικά συστατικά μιας ακόμα ιστορίας (δεν θα τις βαρεθούμε ποτέ!), στην οποία μερικοί άνθρωποι ενώνουν τις δυνάμεις τους ενάντια σε κάτι αληθινά κακό. Οι χαρακτήρες των ηρώων αποπνέουν μια πολύ πειστική αυθεντικότητα, επειδή αποδεικνύονται εντελώς απροετοίμαστοι για μια τέτοια αναμέτρηση. Με την ιστορία αυτή, έχουμε την ευκαιρία να δούμε πώς κάποιοι άνθρωποι που έχουν περάσει δια πυρός και σιδήρου, όπως ο Νταν, είναι ευγνώμονες απέναντι στις θεωρούμενες ως μικρές ευεργεσίες της ζωής, αλλά και να θυμηθούμε πως πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι με όσα (μη αυτονόητα) έχουμε. Ο "Δόκτωρ Ύπνος" είναι μία ακόμα ιστορία του King, στην οποία η εξαιρετικά δομημένη πλοκή, τουλάχιστον για το πρώτο μισό του βιβλίου, υποχωρεί ελαφρά μπροστά στο μεγαλείο της ανάλυσης των χαρακτήρων των πρωταγωνιστών. Τέλος, εδώ η κλιμακούμενη ένταση καταλήγει σε ένα αξιοπρεπές φινάλε, που είναι ανάλογο των προσδοκιών που χτίζει.
2. "22/11/63" ("11/22/63")
Περίληψη πλοκής: Η εμμονή του King με τη δολοφονία του JFK ήταν γνωστή από το "Περί Συγγραφής", οπότε η έλευση του αριστουργήματος "22/11/63" θα έπρεπε να ήταν αναμενόμενη. Εδώ ο Τζέικ Έπινγκ, ένας τριανταπεντάχρονος ευαίσθητος και τίμιος καθηγητής αγγλικής φιλολογίας, αναλαμβάνει, παρά τις αρχικές επιφυλάξεις του, να ταξιδέψει πίσω στο 1958 για προσπαθήσει να αποτρέψει τη δολοφονία του Κέννεντι. Μέσω της πύλης που οδηγεί στο παρελθόν, η οποία υπάρχει στην αποθήκη του εστιατορίου του φίλου του Αλ, επιτρέπονται μεν περισσότερα του ενός ταξίδια, αλλά με το δεδομένο ότι μετά από κάθε επιστροφή στο παρόν, διαγράφονται όλες οι ενδεχόμενες μεταβολές που έχουν επέλθει. Το πέρασμα του Τζέικ στο παρελθόν και η ζωή του σε μια άλλη εποχή, φυσικά, δεν ήταν δυνατό να μην περιπλέξει τα πράγματα και να μεταβάλλει διαρκώς τις προτεραιότητές του.
Γιατί αξίζει να το διαβάσετε: Γιατί είναι μακράν το σημαντικότερο από τα πρόσφατα βιβλία του και, γενικά, ένα από τα καλύτερα που έχει γράψει. Αν δε σας ενθουσιάζει η προοπτική μιας ακόμα εκδοχής της δολοφονίας του Κέννεντι ή αν βαριέστε στην ιδέα και μόνο μιας επιπλέον σχετικής θεωρίας συνομωσίας, μην ανησυχείτε. Δε λέω πως η όλη πλοκή δεν είναι δομημένη πάνω στο γεγονός αυτό, αλλά, ειλικρινά, υπάρχουν τόσα πολλά παράλληλα ζητήματα, που συχνά σε κάνουν να το ξεχάσεις. Ο Κέννεντι είναι απλώς η αφορμή και τα πραγματικά στοιχεία για την εξιχνίαση της δολοφονίας του δίνονται με έναν πολύ διακριτικό και ενδιαφέροντα τρόπο. Στο βιβλίο αυτό η νοσταλγία επαναπροσδιορίζει τη διάστασή της στο παρόν, πλάθοντας ένα νέο (ανώνυμο ακόμα) συναίσθημα. Μέσα από τις σελίδες του νιώθεις πως έχεις ζήσει σε μια εποχή που ήσουν αγέννητος και επιθυμείς να ήσουν εσύ αυτός που θα μπορούσε να καθορίσει το μέλλον, με κύριο γνώμονα την αγάπη (την αληθινή - όχι, την ερωτική της διάσταση). Ναι, λοιπόν, η αγάπη και η θυσία κυριαρχούν σε μια συγκινητική ιστορία, που δεν είναι γλυκανάλατη. Δηλαδή, έχουμε να κάνουμε με μια ιστορία που έχει κάθαρση και μνήμες θανάτου.
3. "Ο Θόλος" ("Under The Dome")
Περίληψη πλοκής: Μέσα σε μια στιγμή η ήσυχη πόλη του Τσέστερ Μιλ περικλείεται από ένα αδιαπέραστο αόρατο φράγμα, το οποίο την αποκόπτει από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο εξουσιομανής πολιτικός Τζιμ Ρένι αρπάζει την ευκαιρία να κυριαρχήσει, επιβάλλοντας ένα καθεστώς τρόμου, στο οποίο μόνο η παρέα του Ντέιλ Μπάρμπαρα μπορεί να αντιταχθεί. Κι όλα αυτά, ενώ οι προσπάθειες του έξω κόσμου να δημιουργήσει ένα ρήγμα στο Θόλο αποτυγχάνουν, αλλά και με τον αέρα, το νερό και τα τρόφιμα να λιγοστεύουν.
Γιατί αξίζει να το διαβάσετε: Ο Θόλος είναι μια σπουδή στην πλοκή. Αναβιώνει, κατά κάποιον τρόπο, την ατμόσφαιρα και τις συνθήκες που περιγράφονται στο "Κοράκι", παρουσιάζοντας δυναμικούς χαρακτήρες παρόμοιους με κάποιους του παρελθόντος. Αν και μερικές φορές περιέχει σκληρές περιγραφές, που ο King γενικά δε συνηθίζει, η σπουδή πάνω στην πολιτική απληστία με αντίβαρο μερικές γενναίες δόσεις υπερφυσικού, συνθέτει μια υπέροχη ιστορία. Υπάρχει διαρκώς κλιμακούμενη ένταση, εξαιρετική πολυπλοκότητα αριστοτεχνικά δομημένων χαρακτήρων και αρκετές παράλληλες ιστορίες που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον μέχρι το τέλος.
4. "Ντούμα Κη" ("Duma Key")
Περίληψη πλοκής: Ο King, έχοντας πρόσφατες τις μνήμες του τροχαίου, μιλά για τον Έντγκαρ Φριμάντλ. Έναν ζωγράφο που αποσύρεται στο σχεδόν ερημικό νησάκι Ντούμα, που έχει θέα τον κόλπο του Μεξικού, για να ορθοποδήσει ύστερα από τις συνέπειες του εργατικού ατυχήματος, κατά το οποίο έχασε το χέρι του. Εκεί ο Έντγκαρ, ενώ προσπαθεί να ξεπεράσει τις αυτοκτονικές του τάσεις και να ξανακερδίσει την οικογένειά του, γνωρίζει τη γηραιά ανάπηρη Ελίζαμπεθ Ίστλεικ και τον αινιγματικό Τζερόμ Γουάιρμαν, που τη φροντίζει, φέρνοντας στο φως με τη βοήθειά τους ένα καλά κρυμμένο ως τότε μυστήριο. Ταυτόχρονα, με δέος ανακαλύπτει πως έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει τα δρώμενα με τους πίνακες που ζωγραφίζει.
Γιατί αξίζει να το διαβάσετε: Απλά, διότι είναι βαθιά ανθρώπινο. Αν και παραμένει ένα ψυχογράφημα του ανθρώπινου πόνου, καταλήγει βαθιά αναγωγικό και ιδιόμορφα αισιόδοξο. Δίνει μια διαφορετική διάσταση στη μοναξιά, υμνώντας ταυτόχρονα τη θέληση για ζωή. Παράλληλα, ο τόπος που εκτυλίσσεται, αλλά και οι φαινομενικά αδύναμοι πρωταγωνιστές του, συνθέτουν τον ιδανικό καμβά για μια ακόμα αναμέτρηση με το υπερφυσικό. Η πλοκή του σηματοδότησε την επιστροφή στο είδος του μυθιστορήματος που ο King γνώριζε καλύτερα, εμπλουτισμένο από το βάρος των συναισθημάτων της περιπέτειας της υγείας του. Μια σπουδή πάνω στο αλώβητο της ψυχής από το πέρασμα του χρόνου.
5. "Joyland"
Περίληψη πλοκής: Ο φοιτητής κολλεγίου Ντέβιν Τζόουνς, προσπαθώντας να συμβιβαστεί με την ιδέα ότι ο πρώτος έρωτας της ζωής του χάνεται, πηγαίνει να εργαστεί σε ένα λούνα παρκ. Εκεί βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα μυστήριο και με μια παλιά ιστορία ενός ασύλληπτου δολοφόνου. Η γνωριμία του με τους άλλους εργαζόμενους, την Άννυ, αλλά και τον άρρωστο, αλλά ευφυέστατο γιο της Μάικ, θα τον βοηθήσει να ενηλικιωθεί απότομα και να δει τη ζωή του διαφορετικά.
Γιατί αξίζει να το διαβάσετε: Ο Ντέβιν είναι ένας από τους πιο αριστοτεχνικά δομημένους χαρακτήρες που έχει φτιάξει ο King. Ο πιο ανθρώπινος και ο πιο γλυκός. Στο πρόσωπό του καθένας μπορεί να αναγνωρίσει ένα, τουλάχιστον, κομμάτι της εφηβείας του και την καλωσυνάτη πλευρά του εαυτού του, που συνήθως άφησε απότομα πίσω. Το βιβλίο αυτό είναι αποκλειστικά ένα βιβλίο ανάλυσης χαρακτήρων. Ένας ύμνος στην αγάπη, μέσα από το δρόμο της απώλειας. Υπάρχει, βέβαια, η αναμενόμενη φανταστική του διάσταση, αλλά σαφώς περιορισμένη στην απολύτως αναγκαία δόση. Η ιστορία αυτή δίνει ελπίδα σε όσους επιλέγουν να ζουν με συγκατάβαση. Σου θυμίζει πως είχες φορέσει κι εσύ μια στολή σαν εκείνη που έβαζε ο Ντέβιν, πολλές φορές στη ζωή σου. Το υπέροχο, όμως, είναι ότι σε κάνει να πιστεύεις πως δεν τη φόρεσες χωρίς λόγο, αν και είχες πειστεί για το αντίθετο.
Η σχέση του Stephen King με τη μουσική
Πρώτα απ' όλα, ας συστηθούμε...
Ο Stephen Edwin King γεννήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου του 1947 από γονείς με Σκωτσέζικες και Ιρλανδικές ρίζες στο Portland του Maine (ποιος ξέρει; Με τόση αγάπη για τη μουσική, αν είχε γεννηθεί στο Portland του Oregon μπορεί να έπαιζε στους Wipers!). Μετά το διαζύγιο των γονέων του, που συνέβη όταν εκείνος ήταν μικρός, έζησε με τη μητέρα του και τον μεγαλύτερο αδελφό του σε διάφορες πόλεις, για να επιστρέψει οριστικά στο Durham του Maine σε ηλικία έντεκα ετών. Το 1966, μετά την αποφοίτησή του από το Lisbon Falls High School, σπούδασε αγγλική φιλολογία στο πανεπιστήμιο του Maine στο Orono, όπου από πρωτοετής αρθρογραφούσε στη φοιτητική εφημερίδα και λάμβανε μέρος στα συνδικαλιστικά όργανα ως εκπρόσωπος των φοιτητών. Πριν την αποφοίτησή του, που έγινε το 1970, ενώ εργαζόταν στη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου, γνώρισε την Tabitha Spruce, την οποία παντρεύτηκε τον Ιανουάριο του 1971.
Αν και βάσει του πτυχίου του είχε τη δυνατότητα να εργαστεί ως καθηγητής σε γυμνάσιο, η πρώτη του απόπειρα να διοριστεί ήταν αποτυχημένη, επειδή εμφάνιζε υψηλή πίεση, αυξημένη μυωπία, πλατυποδία και προβλήματα ακοής. Η άμεση όμως ανάγκη να εξασφαλιστούν τα προς το ζην, τον οδήγησε να εργαστεί σε βιομηχανικά πλυντήρια και να συμπληρώνει το εισόδημα με τις αμοιβές από διηγήματα που πουλούσε σε περιοδικά. Το πρώτο του επαγγελματικό διήγημα με τίτλο "The Glass Floor" δημοσιεύτηκε το 1967 στο περιοδικό Startling Mystery Stories, για να ακολουθήσουν κι άλλα, μερικά από τα οποία συμπεριελήφθησαν στο βιβλίο "Νυχτερινή Βάρδια" ("Night Shift") και σε άλλες ανθολογίες. Τελικά ο Stephen το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς προσελήφθη ως καθηγητής στο δημόσιο γυμνάσιο του Hampden στο Maine, εντείνοντας παράλληλα τη συγγραφική του δραστηριότητα. Έτσι, την άνοιξη του 1974 προέκυψε η τεράστια εμπορική επιτυχία του Carrie, η οποία του επέτρεψε να παρατήσει τη διδασκαλία και να ασχοληθεί σε αποκλειστική βάση με τη συγγραφή. Το 2002, μετά το τροχαίο ατύχημα που παρ' ολίγο να επιφέρει τον θάνατό του και υπό το κράτος του πόνου, ανακοίνωσε πως θα σταματήσει τη συγγραφή, αλλά ευτυχώς σύντομα φάνηκε ασυνεπής προς τη δήλωσή του αυτή.
Στα επόμενα χρόνια ο King έζησε σε διάφορα μέρη, κυρίως με άξονα το Maine, ενώ σήμερα μετακινείται ανάλογα με την εποχή στις τρεις κατοικίες του, που βρίσκονται στο Bangor και το Lovell του Maine, αλλά και στη Sarasota της Florida. Με την Tabitha απέκτησαν τρία παιδιά, τη Naomi, τον Joe και τον Owen, ενώ έχουν και τέσσερα εγγόνια. Η γυναίκα του και οι γιοί του είναι επίσης συγγραφείς, ενώ η κόρη του είναι «ιερέας» στην «εκκλησία» (μια πλευρά της Αμερικής πάντα με άφηνε άφωνο...) Unitarian Universalist στην Florida. Έχει τιμηθεί με αμέτρητα βραβεία, μεταξύ των οποίων το μετάλλιο της National Book Foundation για την Εξαιρετική Συνεισφορά του στα Αμερικανικά Γράμματα, που έλαβε το 2003.
Είναι γνωστός και για άλλες δραστηριότητες, πλην της συγγραφής. Για παράδειγμα, ως μέγας θαυμαστής του baseball και οπαδός των Boston Red Sox, δεν έχει παραλείψει να συμπεριλάβει σε αρκετά βιβλία του ιστορίες από το αγαπημένο άθλημά του, μεταξύ των οποίων στα "Εφιάλτες Και Ονειρότοποι" ("Nightmares & Dreamscapes") και "The Girl Who Loved Tom Gordon". Επίσης, του αρέσει να κάνει cameo εμφανίσεις στις ταινίες που έχουν γυριστεί από τα βιβλία του. Το 1985 έγραψε το σενάριο της ταινίας "Maximum Overdrive", που βασίζεται στο διήγημα "Trucks". Το μεγαλύτερο πάθος του, όμως, πλην της συγγραφής, με το οποίο θα ασχοληθούμε στη συνέχεια, είναι η μουσική.
The Music Half (κατά το "The Dark Half")
Η σχέση του Stephen King με τη μουσική είναι άμεση και έμμεση. Με άλλα λόγια, δεν εξαντλείται στη συμμετοχή του στους Rock Bottom Remainders, αλλά περιλαμβάνει τη συγγραφή λιμπρέτου, τη ρητή αναφορά αρκετών «ψαγμένων» τραγουδιών στα βιβλία του και την επίδραση που ασκεί το έργο του σε άλλους μουσικούς.
Μάλιστα, θα μπορούσε να προχωρήσει κανείς παραπέρα και να υποστηρίξει ότι η μουσική αποτελεί έναν από τους κεντρικούς άξονες της έμπνευσής του. Για παράδειγμα, ο τίτλος του αριστουργηματικού "The Shining" ("Η Λάμψη") είναι εμπνευσμένος από το τραγούδι "Instant Karma" του John Lennon και ειδικότερα από τον στίχο «And we all shine on»!
Η σύντομη ιστορία "You Know They Got A Hell Of A Band" περιγράφει το ταξίδι ενός νεαρού ζευγαριού σε μια μικρή πόλη του Oregon, η οποία κατοικείται από γνωστούς μουσικούς, που δε βρίσκονται στη ζωή. Το δε όνομα της πόλης είναι «Rock and Roll Heaven», δηλαδή αυτούσιος ο τίτλος του τραγουδιού του Alan O'Day, που έκαναν επιτυχία οι The Righteous Brothers. Μια σχετικά πρόσφατη ενασχόληση του Stephen King με τη μουσική αφορά τη συγγραφή του λιμπρέτου "Ghost Brothers Of Darkland County", σε μουσική του John Mellencamp και παραγωγή του T-Bone Burnett. Η μουσική αυτή παράσταση περιόδευσε ανά την Αμερική, αρχής γενομένης το 2012 από το θέατρο Alliance στην Atlanta. Η ιστορία, που χαρακτηρίζεται ως ένα γοτθικό θρίλερ του αμερικανικού νότου, έχει να κάνεi με δύο αδέλφια που μισούνται και εξαναγκάζονται από τον πατέρα τους να συνυπάρξουν σε μια στοιχειωμένη καμπίνα, την οποία τα επισκέπτονται τα φαντάσματα δύο αδελφών, που επίσης αλληλομισούνται!
Επίσης, ο King είναι ιδιοκτήτης, από κοινού με τη σύζυγό του, της εταιρείας The Zone Corporation, στην οποία ανήκουν οι ραδιοφωνικοί σταθμοί WZON (620 AM), WZLO και WKIT-FM (100.3 FM). Ο τελευταίος είναι αναμφίβολα ο αγαπημένος του, όχι γιατί τον διαφημίζει στο διαδικτυακό του τόπο, αλλά διότι παίζει κυρίως classic rock. Μάλιστα, στο συγκλονιστικό βιβλίο του "22-11-63", κάνει ρητή αναφορά στον σταθμό, όταν ο Τζέικ μιλά στην Έλεν Ντάνινγκ κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του.
Τα καλύτερα τραγούδια κατά τον King
Ως φανατικός μουσικόφιλος και ιδιοκτήτης ραδιοφωνικών σταθμών, έχει επανειλημμένα ερωτηθεί για τις μουσικές του προτιμήσεις. Μερικές από αυτές θα συναντήσουμε και παρακάτω, όταν αναφερθούμε στα τραγούδια που μνημονεύει στις ιστορίες του. Αν θέλουμε όμως μια πρόγευση, μπορούμε να δούμε ποια δήλωσε ο ίδιος πως θεωρεί ως μερικά από τα καλύτερα τραγούδια, τα οποία συνεχίζει να ακούει. Πρώτα απ’ όλα μίλησε για το ''Brown Eyed Girl'' του Van Morrison, που χαράχτηκε στη μνήμη του κατά τη διάρκεια μιας διαδρομής στη Νέα Υόρκη. Επίσης, θεωρεί το ''Subterranean Homesick Blues'' του Bob Dylan ως το αντιπροσωπευτικότερο δείγμα blues rap, που δε μοιάζει με οτιδήποτε έχει ακούσει στο ραδιόφωνο.
Δηλώνει συγκλονισμένος ακόμα, καθώς θυμάται να φέρνει στο σπίτι το "Let It Bleed" των Rolling Stones και να ακούει τη μυστηριώδη εισαγωγή του "Gimme Shelter" (υποκλίνομαι ταπεινά που θεωρεί αυτό το τραγούδι ως το καλύτερο του γκρουπ και όχι κάποια άλλα). Μάλιστα, αυτοσαρκάζεται όταν λέει πως επί χρόνια νόμιζε πως ο Mick τραγουδούσε: «Oh, children, it's just a shot away», αντί του σωστού: «War, children, it's just a shot away» (χρειάζεται να πω το ίδιο και για εμένα;). Και να ήταν μόνο αυτό; Προχωρά και λέει πως ένα από τα καλά της pop είναι ότι σε αυτήν ακούς ό,τι θέλεις και μερικές φορές οι παρακουσμένοι στίχοι μπορεί να είναι πιο σωστοί ή και καλύτεροι.
Αφού επισημαίνει ότι η λίστα αυτή μπορεί να είναι ατελείωτη, προσθέτει το "Turn The Page" του Bob Seger, αλλά και τη διασκευή του από τους Metallica. Επίσης, το "1952 Vincent Black Lightning" του Richard Thompson, το "Sheena Is A Punk Rocker" των The Ramones, το "At The Hop" των Danny & The Juniors, το "Shake It" των Metro Station και το "Boogie Shoes" των KC And The Sunshine Band.
Εκτός όμως από τις προτιμήσεις του ιδίου, έχουν ενδιαφέρον οι προτιμήσεις άλλων τραγουδοποιών στο έργο του.
Τραγούδια εμπνευσμένα από τα βιβλία του
Δεν είναι καθόλου παράξενο το ότι το συγγραφικό έργο του King αποτελεί πηγή έμπνευσης πολλών μουσικών, αφού τόσο οι συχνά ονειρικοί τόποι που διαδραματίζονται οι ιστορίες του, όσο και οι ευάλωτοι και ταυτόχρονα παντοδύναμοι χαρακτήρες του, προσφέρονται με τον καλύτερο τρόπο ως δημιουργική έμπνευση. Ένας αρκετά μεγάλος αριθμός τραγουδοποιών και συγκροτημάτων έχει ρητά αποκαλύψει τη λογοτεχνία του King ως πηγή της έμπνευσής του, ενώ, φαντάζομαι, αρκετοί θα είναι και εκείνοι που είτε επέλεξαν να μην το ομολογήσουν δημόσια, είτε δεν είχαν την ευκαιρία να κάνουν κάτι τέτοιο.
Σταχυολογώντας τα δεδομένα που μπορέσαμε να συλλέξουμε, παρατηρούμε ότι ο χώρος που δέχτηκε τη μεγαλύτερη επίδραση είναι αυτός του heavy metal. Πρωτοπόροι αναδεικνύονται οι Blind Guardian, που εμπνεύστηκαν το "Altair-4" και το "Tommyknockers" από το βιβλίο "Οι Νυχτερίτες" ("The Tommyknockers"), το "Guardian Of The Blind" από "Το Αυτό" ("It"), τα "Somewhere Far Beyond", "Lionheart" και "Carry The Blessed Home" από το "Ο Μαύρος Πύργος" ("The Dark Tower"). Επίσης, στις πρώτες θέσεις βρίσκονται οι Anthrax με το εμπνευσμένο από "Το Κοράκι" ("The Stand"), "Among The Living", το "Misery Loves Company" από το "Misery" και το "Skeletons In The Closet" από το "Μαθήματα Φόβου" ("Apt Pupil"). Το "The Shining" των Black Sabbath είναι βγαλμένο από το φερώνυμο διήγημα ("Η Λάμψη"), όπως και το "Dead Zone" ("Νεκρή Ζώνη") των Symmetrya, αλλά και το "Something In The Mist" από το διήγημα "Η Ομίχλη" ("The Mist").
Οι Demons & Wizards αποδεικνύονται αρκετά «κολλημένοι» με τον "Μαύρο Πύργο", λόγω του ύμνου στον Ρόλαντ Ντεσέιν με τίτλο "The Gunslinger" και του "Terror Train", δηλαδή του Μονοτρόχιου Μπλέιν. Σε αυτά προσθέστε το "Crimson King" που γεννήθηκε από "Το Κοράκι" και ειδικότερα τον Ράνταλ Φλαγκ. Από το ίδιο βιβλίο βγήκε και το τραγούδι με τον ίδιο τίτλο των The Alarm. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι το "Pennywise" της φερώνυμης μπάντας είναι αποκύημα του κλόουν στο "Αυτό", όπως και το "Pet Sematary" ("Νεκρωταφίο Ζώων") των The Ramones. Τώρα, όσον αφορά το "Horror-Teria: (The Beginning)" των Twisted Sister, οι ίδιοι γνωρίζουν καλύτερα από πού ακριβώς το εμπνεύστηκαν. Εμείς πάλι, όχι, αλλά μας αρκεί η ρητή αναφορά στο όνομα του Steven ως πηγή έμπνευσης. Τέλος, αξίζει να μνημονεύσουμε την progressive rock μπάντα των Shadow Circus και την επική σύνθεση που υποδιαιρείται σε επτά μέρη "Project Blue", που επίσης αναφέρεται στο "Κοράκι".
Τα τραγούδια στα βιβλία του
Όπως είπαμε και παραπάνω, ως ένα σημείο, όταν μιλάμε για ιστορίες του Stephen King, ταυτόχρονα κάνουμε λόγο και για μουσική. Δεν υπήρχε καν ανάγκη να ομολογήσει ο ίδιος ότι συχνά γράφει έχοντας κάποιο τραγούδι στο μυαλό του. Αυτό γίνεται καταφανές από τις πολυάριθμες μουσικές αναφορές του και μόνο. Πριν αρχίσουμε τη μικρή μας περιήγηση, νιώθουμε την υποχρέωση να αποτίσουμε φόρο τιμής στον Λάρι Άντεργουντ από "Το Κοράκι", που κέρδισε επάξια μια θέση στην καρδιά μας με το "Baby, Can You Dig Your Man?". Όσοι έχετε διαβάσει το βιβλίο γνωρίζετε καλά τι εννοώ... Ένα ακόμα κραυγαλέο παράδειγμα του πόσο η μουσική «στοιχειώνει» την έμπνευσή του είναι το "From A Buick 8", που ευκόλως εννοείται πως οφείλει τον τίτλο του στο τραγούδι "From A Buick 6" του Bob Dylan.
Μιλώντας για τον Dylan, πρέπει να επισημάνουμε ότι τα τραγούδια του αποτελούν τις συχνότερες μουσικές αναφορές του King. Μεταξύ αυτών δειγματοληπτικά αναφέρουμε τα ακόλουθα: "Just Like A Woman", "Tombstone Blues", "Subterranean Homesick Blues" και "Shelter From The Storm". Συχνές, επίσης, είναι και οι αναφορές στον Elvis Presley με τα "Hound Dog", "Blue Hawaii", "Wooden Heart", "My Wish Came True" και "Jailhouse Rock". Υπάρχει, φυσικά, και ο Neil Young με αντιπροσωπευτικότερο το "My My, Hey Hey (Out Of The Blue)", οι Rolling Stones με τα "Sympathy For The Devil" και "Honky Tonk Women" σε περισσότερα από ένα βιβλία, οι Beatles με το "Back In The USSR" και το "Hey Jude", αλλά και ο John Lennon με το "Instant Karma" (να' το πάλι!).
Προσφιλέστατη αναφορά αποτελούν και τα τραγούδια του Marvin Gaye, με χαρακτηριστικότερα τα "I Heard It Through The Grapevine", "My Mistake", "Can I Get A Witness?" και "I'll Be Doggone". Ως παλιός καλός ροκάς, όμως, δεν ξέχασε τους Creedence Clearwater Revival με το "Bad Moon Rising", τους The Grateful Dead με το "Sugaree", τους The Doors με το "Light My Fire" και τον Bruce Springsteen, αν και με τα "Born Ιn Τhe USA" και "Glory Days" δεν έδειξε προτίμηση στα «καλά» της δεκεατίας του '70, σώζοντας την παρτίδα με το "You Can Look (But You Better Not Touch)". Υπάρχουν ακόμα οι The Animals με το "Baby Please Don't Go", οι The Fleetwoods με το "Come Softly Darling", ο Paul Simon σόλο με τα "50 Ways To Leave Your Lover" και "Crazy Love", αλλά και ως ντουέτο με τον Art Garfunkel μέσω των "Homeward Bound" και "I Am Α Rock". Από την ατελείωτη λίστα επιλέγουμε τους The Eagles με το "Peaceful Easy Feeling", τον Steve Earle με το "Snake Oil", τον Steve Miller με το "The Joker" και τους The Turtles με το "Happy Together".
Τέλος, αφήνοντας κατά μέρος το rock προφίλ του, έχει κάνει αναφορές στο "Disco Inferno" των The Trammps, το "Girls Just Want To Have Fun" της Cyndi Lauper, το "MMMBop" των αδελφών Hanson, αλλά και το "My Heart Will Go On" της Celine Dion (αυτό κι αν πόνεσε...). Επειδή, όμως, με τέτοιες αναφορές η δική μου η καρδιά δεν ξέρω αν θα συνεχίσει, νομίζω ότι πρέπει να σταματήσω πριν νιώσω ναυτία. Δώστε του ένα ελαφρυντικό για τα τελευταία. Λογοτεχνία είναι. Ποιητική αδεία ενήργησε...
Rock Bottom Remainders
Η κύρια ενασχόληση του Stephen King με τη μουσική είχε να κάνει με τη συμμετοχή του στο συγκρότημα των The Rock Bottom Remainders. Η χρησιμοποίηση του αόριστου χρόνου οφείλεται στο ότι η rock and roll αυτή μπάντα, μετά το θάνατο της ιδρύτριάς της Kathi Kamen Goldmark (24/05/12), αποτελεί πλέον παρελθόν.
Οι The Rock Bottom Remainders είχαν ως μέλη αποκλειστικά συγγραφείς με δημοσιευμένο έργο. Φυσικά, οι περισσότεροι από αυτούς υπήρξαν ταυτόχρονα ερασιτέχνες μουσικοί, αλλά κατά κύρια ασχολία κυκλοφορούσαν βιβλία ή αρθρογραφούσαν σε περιοδικά ή εφημερίδες. Το όνομα της μπάντας προέρχεται από τον όρο «remaindered book», ο οποίος σημαίνει το απούλητο στοκ του βιβλίου ενός συγγραφέα, που διατίθεται προς πώληση σε μειωμένη τιμή. Από τις συναυλίες που κατά καιρούς έδιναν, συγκεντρώθηκε συνολικά το ποσό των δύο εκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο διατέθηκε για φιλανθρωπικούς σκοπούς και για την ενίσχυση νέων συγγραφέων.
Οι Remainders, όπως είπαμε, ιδρύθηκαν το 1992 από την Kathi Kamen Goldmark. Την εποχή εκείνη η Kathi ασχολούνταν με τη μουσική, αλλά για να καλύψει τις βιοποριστικές της ανάγκες εργαζόταν σε εκδοτικό οίκο. Επειδή λόγω της δουλειάς της ερχόταν σε επαφή με αρκετούς συγγραφείς, πρότεινε μια μέρα σε έναν να φτιάξουν ένα rock συγκρότημα αποκλειστικά από συγγραφείς. Η ιδέα ήταν πρωτότυπη και η ίδια η μπάντα έγινε αποδεκτή από το κοινό και τους κριτικούς με αρκετό ενθουσιασμό. Τα πράγματα είχαν ραγδαία εξέλιξη, με αποτέλεσμα η πρώτη ζωντανή εμφάνιση να γίνει την ίδια χρονιά στην American Booksellers Association στο Anaheim της California. Σε δημοσιευμένη ανταπόκριση για το live στην εφημερίδα The Washington Post, ο αρθρογράφος χαριτολογώντας έγραψε ότι αυτό ήταν το πιο διαφημισμένο ντεμπούτο από την εποχή των The Monkees.
Στο συγκρότημα ανήκαν αρκετοί μουσικοί - συγγραφείς, που καθιστούσαν τη σύνθεσή του αρκετά ευέλικτη. Μεταξύ αυτών, πλην του κιθαρίστα Stephen, αναφέρουμε τους Ridley Pearson, Dave Barry, Amy Tan, Cynthia Heimel, Sam Barry, Scott Turow, Aron Ralston, Joel Selvin, James McBride, Mitch Albom, Roy Blount, Jr., Barbara Kingsolver, Robert Fulghum, Matt Groening, Tad Bartimus και Greg Iles. Αξιοσημείωτες είναι, όμως, οι συμμετοχές επαγγελματιών μουσικών, με εξέχουσα αυτήν του πολυοργανίστα Al Kooper (δράττομαι της ευκαιρίας να προσκυνήσω για άλλη μια φορά το μνημειώδες "Super Session"), ο οποίος ήταν και συγγραφέας, μαζί με εκείνες του ντράμερ Josh Kelly και του σαξοφωνίστα Erasmo Paulo. Υπήρξαν, μάλιστα, και κάποιοι καλεσμένοι μουσικοί, που τους συντρόφευσαν σε μερικά live. Ανάμεσά τους διακρίνουμε τους Warren Zevon, Roger McGuinn, Bruce Springsteen και Lesley Gore. Τέλος, ειδικότερα για εμάς, έχει κάποια σημασία και η ανακήρυξη της Maya Angelou ως επίτιμου μέλος του γκρουπ.
Οι The Remainders το 1995 έπαιξαν στα εγκαίνια του Rock and Roll Hall of Fame στο Cleveland του Ohio, το 1997 στην έκθεση βιβλίων στο Miami, ενώ τον Απρίλιο του 2010 άρχισαν την περιοδεία Wordstock Tour με το σύνθημα «χαρίζουμε βιβλία», τα έσοδα της οποίας δωρήθηκαν σε παιδιά και σχολεία της Αϊτής. Η τελευταία τους συναυλία δόθηκε την 23/06/12 στο Anaheim, κατά την ετήσια συνέλευση της American Library Association, δηλαδή στο ίδιο μέρος που είχαν παίξει πριν είκοσι χρόνια. Την 06/08/12 έπαιξαν μαζί για ακόμα μια φορά, στην τηλεοπτική εκπομπή "The Late Late Show with Craig Ferguson".
Μερικά από τα τραγούδια που προτιμούσαν ήταν το "Rockaway Beach" των The Ramones, τα "These Boots Are Made For Walkin'" (Lee Hazlewood - Nancy Sinatra), "Surfin' Bird" (The Trashmen), "Gloria" (Them), "In The Midnight Hour" (Wilson Pickett), "Louie Louie" (The Kingsmen), "Stand By Me" (Ben E King), "You May Be Right" (Billy Joel), "Leader Of Τhe Pack" (The Shangri-Las), "Wild Thing" (Chip Taylor - The Troggs), "Nadine" (Chuck Berry) και "Sea Of Love" (John Phillip Baptiste - The Honeydrippers).
Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε και μερικές σχετικές με το συγκρότημα δηλώσεις. Ο άλλος κιθαρίστας του γκρουπ και επαγγελματίας χιουμορίστας Dave Barry δήλωσε: «Παίζουμε τόσο καλά μουσική, όσο οι Metallica γράφουν μυθιστορήματα» και «Ο Roy (Blount) επινόησε πράγματι τον όρο, ο οποίος περιγράφει το είδος της μουσικής μας: «hard-listening»». Τέλος, ο Bruce Springsteen είπε: « Η μπάντα σας δεν είναι πολύ κακή. Ούτε, όμως, και πολύ καλή. Μην την αφήσετε να καλυτερέψει, γιατί αλλιώς θα γίνεται άλλη μια απαίσια μπάντα».