Mouth for war

Διαβάζοντας διάφορες συνεντεύξεις του Myles Kennedy για το τελευταίο άλμπουμ των Alter Bridge, η θεματολογία κάποιων τραγουδιών του σε συνδυασμό με την επικαιρότητα στην Αμερική, που έχει στο επίκεντρο την κόντρα μεταξύ Trump και Clinton, οδηγούσε αναπόφευκτα σε ερωτήσεις πολιτικού περιεχομένου.

Ο Kennedy - ο οποίος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σε γενικές γραμμές ως συνετός και μετριόφρων μουσικός - μοιάζει να κομπιάζει κάθε φορά που του απευθύνουν τέτοιου είδους ερωτήσεις και προτιμάει να προλογίζει τις απαντήσεις του λέγοντας πως το να μιλάς για πολιτική και θρησκεία είναι λίγο επίφοβο. Στο ίδιο κλίμα κινήθηκε κι ο Steve Rothery των Marillion, στην πρόσφατη συνέντευξη που μου παραχώρησε, όταν του έκανα κάποιες ερωτήσεις βάσει των (ήδη πολιτικοποιημένων) στίχων του τραγουδιού "El Dorado" από το τελευταίο άλμπουμ τους.

Επέλεξα αυτά τα δυο παραδείγματα, γιατί δεν είναι καλλιτέχνες που από τη φύση τους προκαλούν με τη στάση και τα λόγια τους, παρ' όλα αυτά τολμούν να ακουμπήσουν με προσοχή θέματα που μυρίζουν μπαρούτι.

Διότι, από την άλλη πλευρά, υπάρχουν κι αυτοί που εύχεσαι μερικές φορές να μην άνοιγαν το στόμα τους. Από τον Phil Anselmo, τους Lynyrd Skynyrd ως τον Gene Simmons υπάρχουν καλλιτέχνες των οποίων τις μουσικές είναι αγαπημένες και θαυμαστές, αλλά ουκ ολίγες φορές έχουν σοκάρει/απογοητεύσει/εκνευρίσει τους οπαδούς τους με αυτά που πρεσβεύουν μέσα από τα λεγόμενά τους.

Κι έτσι προκύπτουν τα εξής ερωτήματα:

- Θέλουμε τελικά οι μουσικοί να έχουν άποψη για σημαντικά θέματα όπως η θρησκεία και η πολιτική και να την εκφράζουν, είτε μέσα από τα τραγούδια, είτε μέσα από συνεντεύξεις που δίνουν;

- Πως πρέπει να αντιδρούμε όταν η άποψη που εκφράζουν μας βρίσκει αντιδριαμετρικά αντίθετους;

Στο πρώτο ερώτημα νομίζω ότι η απάντηση είναι μάλλον εύκολα καταφατική. Η μουσική είναι γνωστό πως μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ δυνατό μέσο για να επικοινωνηθούν ιδέες και ιδανικά (πέραν από σκέψεις και συναισθήματα) και θα ήταν κρίμα να πάμε σε μια κατάσταση απαθούς και αδιάφορης μουσικής που προσέχει να μη θίξει κανέναν και τίποτα. 

Όμως, αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι πως η μουσική είναι το μέσο. Και παίζει ρόλο ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιείται το κάθε μέσο.

Κανείς δεν θα ξυπνήσει ένα πρωί, θα ακούσει ένα τραγούδι και θα αλλάξει την κοσμοθεωρία του γύρω από θέματα όπως η θρησκεία ή η πολιτική. Αλλά αν η προσέγγιση γίνεται με σωστό τρόπο, σεβόμενη τον ακροατή κι όχι προσπαθώντας να του επιβάλλει μια άποψη, τότε έχει περισσότερες πιθανότητες να τον κινητοποιήσει να αναζητήσει περισσότερα γύρω από το θέμα κι ενδεχομένως να αναθεωρήσει απόψεις που είχε παγιωμένες.

Θα επαναφέρω το παράδειγμα του Myles Kennedy. Όπως κι ο James Hetfield, μεγάλωσε σε μια οικογένεια που πίστευε στην Christian Science, μια αίρεση που απαγορεύει στους πιστούς της να πάρουν φάρμακα για να γιατρευτούν. Εξαιτίας αυτού έχασε μικρός τον βιολογικό του πατέρα και πέρασε μια σειρά από δυσκολίες που τον έκαναν να στραφεί εναντίον οποιασδήποτε μορφής θρησκείας. Την ίδια στιγμή, ο συμπαίκτης και καλός του φίλος Mark Tremonti -χωρίς ποτέ να το κάνει σημαία του- δεν έκρυψε ποτέ την πίστη του στον Θεό. Την αντιπαράθεσή τους αυτήν τη μετέτρεψαν σε στίχους και την εκφράζουν μέσα από το "Words Darker Than Their Wings", το τραγούδι που κλείνει το τρίτο άλμπουμ των Alter Bridge, "ABIII". Απόδειξη του ότι υπάρχουν τρόποι να προσεγγίσεις το εν λόγω θέμα χωρίς να προσβάλλεις την αντίθετη με τη δική σου άποψη.

Επίσης, χαρακτηριστικό παράδειγμα θεωρώ τους System Of A Down, ο οποίοι θίγουν κοινωνικό-πολιτικά θέματα στους στίχους τους, παίρνοντας θέση, με τρόπο άξιο θαυμασμού. Άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε με κυνισμό, αλλά πάντα με στυλ και χωρίς να προπαγανδίζουν. Κι αυτό το τελευταίο ίσως είναι το πιο σημαντικό από όλα.

Τώρα, το δεύτερο ερώτημα έχει περισσότερες διαστάσεις και είναι μάλλον πιο δύσκολο να απαντηθεί, καθώς εμπλέκει και πολλούς υποκειμενικούς παράγοντες. Διότι, δεν θέτουμε όλοι οι ακροατές τις κόκκινες γραμμές μας στο ίδια σημεία, για επιμέρους διαφορετικά θέματα.

Σίγουρα, οφείλουμε να καθιστούμε ξεκάθαρα όρια, πέραν των οποίων δεν είναι ανεκτά κάποια πράγματα. Παραδείγματος χάριν, τα αντανακλαστικά που έδειξε ο κόσμος απέναντι στην ηλίθια συμπεριφορά του Phil Anselmo κατέστησαν σαφές ότι δεν χωράνε τέτοιου είδους συμπεριφορές.

Όμως, από ένα σημείο και έπειτα είναι στην ευχέρεια - ή μάλλον τελικά στην ευθύνη - του ακροατή να φιλτράρει ποιος λέει τι και μέσα σε ποιο πλαίσιο και να προσδίδει έτσι την αξία που του αναλογεί.

Θα μείνω στην περίπτωση του Phil Anselmo που ομολογώ ότι με έχει προβληματίσει πολύ. Κατανοώ απόλυτα την ξενέρα ή και την οργή πολλών οπαδών τους, όμως δεν είμαι σίγουρος ότι ωφελεί σε κάτι να επιμένουμε από ένα σημείο και μετά στο θέμα, δίνοντας περισσότερη έκταση από αυτή που πρέπει.

Το τι πιστεύει κανείς για τον άνθρωπο Anselmo, αν του βρίσκει ελαφρυντικά κι αν πείθεται από τη μεταμέλειά του είναι συζητήσιμο. Το να συνδέεται, όμως, η μουσική των Down ή των Pantera με συγκεκριμένες πεποιθήσεις είναι λανθασμένο, πόσο δε το να επεκτείνεται αυθαίρετα ο χαρακτηρισμός σε αυτούς που τις ακούνε. Θεωρώ προφανώς πως ούτε όσοι ακούνε Burzum ασπάζονται την άρρωστη κοσμοθεωρία του Vikernes, ούτε θα ψηφίσουν Trump όσοι ακούνε Lynyrd Skynyrd, οπότε το βρίσκω ακόμα πιο ακραίο να βγαίνουν συμπεράσματα βάσει υποθέσεων και γενικευμένης συλλογιστικής.

Ειλικρινά, δεν το πίστευα όταν αντιλήφθηκα τη φασαρία που δημιουργήθηκε επειδή ο James Hetfield φόραγε ένα μπλουζάκι που έγραφε «Μολών Λαβέ» και όταν έμαθα ότι υπήρξε κόσμος που τσακώθηκε λόγω αυτού. Γνωρίζω ότι οι καιροί είναι περίεργοι, αλλά η έλλειψη ψυχραιμίας μάλλον δημιουργεί παρά λύνει προβλήματα.

Δυστυχώς, υπάρχουν κι αυτοί που είτε δεν δίνουν σημασία και καταπίνουν αμάσητα, είτε φτάνουν στο σημείο να υιοθετούν τις στάσεις/απόψεις των αγαπημένων τους μουσικών, χωρίς να μπαίνουν στη διαδικασία να κρίνουν τι πραγματικά είναι αυτό που πρεσβεύουν. Η αντίδραση οφείλει να είναι άμεση και ξεκάθαρη, ενδεχομένως να πρέπει να φιλτράρεται από ένα σημείο κι έπειτα για να μην δημιουργούμε μόνοι μας περισσότερα προβλήματα εκεί που δεν υπάρχουν.