«10»: Η τέχνη του Timo Ketola

Με αφορμή τον θάνατο του σπουδαίου εικαστικού, τιμάμε την κληρονομιά του επισκεπτόμενοι δέκα δίσκους-σταθμούς που στιγμάτισε με το ταλέντο του

 Η είδηση του θανάτου του Timo Ketola συγκλόνισε αμέτρητους οπαδούς και μουσικούς. Λογικό. Αυτός ο Φινλανδός, κατάφερε πολλά περισσότερα από όσα, τα όρια του underground και της τέχνης του, φαινομενικά του επέτρεπαν. Από τα μέσα των '90s, η ιδιαίτερη ματιά του μορφοποίησε δεκάδες εξώφυλλα, illustrations, φωτογραφίες, λογότυπα συγκροτημάτων, του ακραίου ήχου μεν, όλων των εμπορικών του διαβαθμίσεων δε.

Timo Ketola

Το εικαστικό του αποτύπωμα ήταν τόσο ισχυρό, που, όσοι συμμετέχουμε σε αυτόν τον ελάχιστο φόρο τιμής, πλέον δεν μπορούμε να το διαχωρίσουμε από τη μουσική που συνοδεύει. Αν και η εικονοπλαστική δυνατότητα της μουσικής είναι αυτή που συνήθως κατευθύνει το χέρι του δημιουργού ενός εξωφύλλου, το ειδικό βάρος των έργων του Ketola ήταν ικανό να αντιστρέψει, τουλάχιστον στις συνειδήσεις των ακροατών, αυτή την αίσθηση.

Timo Ketola

Σε μια εποχή που σταδιακά η φυσική μορφή υπέκυπτε στον πειρασμό της ψηφιοποίησης, όπου η λογική του «κομματιού» έναντι του δίσκου υπερτερούσε, και που, στην προκειμένη, το μυστήριο και η αισθητική του extreme metal οδηγούνταν προς την τελευταία τους κατοικία, ο Ketola υπήρξε αναπόσπαστο κομμάτι της αναστήλωσης του ιδιώματος. Σε αυτό το άρθρο, επιχειρούμε να βρούμε δέκα περιπτώσεις, όπου παρουσιάζουν μια πιο σφαιρική ανάδειξη της κληρονομιάς του καλλιτέχνη. Επιχειρήσαμε, να συνδυάσουμε εύρος ιδιωμάτων, χρονικής διάρκειας, καθώς και του είδους της συνεισφοράς του Ketola, σε δέκα δίσκους, οι οποίοι θεωρούμε πως διαθέτουν τη δική τους ποιότητα, επιρροή, ιστορικότητα και σφραγίδα στο underground.

Timo Ketola

Επιπρόσθετα, θελήσαμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα στο οπτικό και το ακουστικό μέρος, αναδεικνύοντας την ικανότητα του Ketola να μετουσιώνει μουσική σε εικόνα. Πέραν όσων αναφέρονται παρακάτω, κρίνουμε απαραίτητη, για διαφορετικούς λόγους, μια ειδική μνεία στα: λογότυπο των Opeth, όπως αποκαλύφθηκε στο "Morningrise" και έμεινε έκτοτε στην ιστορία, "Reinkaos" (Dissection, 2006), "Behold The Son of Plagues" (Akrotheism, 2014), "Intra Naos" (Altar Of Perversion, 2018), "Mammal" (Altar Of Plagues, 2011), "…And As We Have Seen The Storm, We Have Embraced The Eye" (Chapel of Disease, 2018, 3η photo της εισαγωγής), "666" (Katharsis, 2000), "Sacrament" (Lvcifyre, 2019), "Below The Hengiform" (Malthusian, 2015), "Grape Of The Vine" (Mortuus, 2014), Nine Graves (Necros Christos, 2014, 2η photo της εισαγωγής), "Erotomysticism" (Serpent Noir, 2015, 1η photo της εισαγωγής), "Trance Of Death" (Venenum, 2017 cover photo του άρθρου), και φυσικά στην «τριλογία» των Deathspell Omega.

"The limit is crossed with a weary horror": Η περίπτωση των Deathspell Omega

Timo Ketola

Όταν το 2004 οι Deathspell Omega με το "Si Monvmentvm, Reqvires, Circvmspice" εκκίνησαν την περίφημη τριλογία τους ["Fas, Ite Maledicti In Ignem Aeturnum" (2007), "Paracletus"(2010)], το πνεύμα της μπάντας θα επαναπροσδιοριζόταν σε κάθε τομέα. Ο Ketola ανέλαβε να φέρει οπτικά εις πέρας, τη μετουσίωση των παραδοσιακών αξιών του ιδιώματος. Ο Εωσφόρος, ο Άνθρωπος, Το Άγιο Πνεύμα, οι χριστιανικοί συμβολισμοί και η θεολογική αισθητική, συνεισέφεραν τα μέγιστα στην οπτική αποτύπωση του ανείπωτου. Στο κέντρο του εκάστοτε εξωφύλλου, το θέμα, η έννοια. Το background, κατράμι, αλλά εγκυμονούσε τυφλή αφοσίωση στον Έναν και Μοναδικό. "Omombration". Οι ακροατές, βρέθηκαν αντιμέτωποι με ένα ολιστικό, υπερβατικό δημιούργημα. Η συνεισφορά του Ketola στέκει, ομοούσια, αδιαίρετη, ενσωματωμένη στις ζωτικές αρτηρίες ενός ανεπανάληπτου έργου. [Α.Ζ.]

1
Antaeus - Cut Yourself And Worship Satan
(Baphomet, 2000)​
Antaeus - Cut Yourself And Worship Satan
O δίσκος: Μισανθρωπικό και σάπιο, αυτό το μετα-Αποκαλυπτικό μανιφέστο αποτελεί, πλέον, ένα κειμήλιο απόγνωσης και ακραιότητας. Ένας κατεστραμμένος MkM να φτύνει μίσος και στίχους σαν να είναι το τελευταίο πράγμα που θα κάνει στο μάταιο τούτο κόσμο, ένα δίστιχο - τσιτάτο να καθορίζει τόσο το εναρκτήριο "Inner War", όσο και την τότε black metal σκηνή που, με σημαία της το δόγμα του σοκ, προσπαθούσε να επανακτήσει τη χαμένη της αίγλη κι ένα υλικό που ορίζει νέα όρια στην κυκλοθυμία και σε ωθεί να βγάλεις το δέρμα σου.
 
Το artwork: Σηψαιμία, ζόφος και σιχασιά. Σε σκούρες αποχρώσεις του πορφυρού και του μαύρου, το εικαστικό δημιούργημα του Davthvs αντικατοπρίζει απόλυτα τον διαταραγμένο, κατακερματισμένο ψυχικό κόσμο του ντεμπούτου των Γάλλων σαδιστών, έχοντας την όψη μιας ασθένειας δίχως γιατρειά. Αίμα και χολή, ό,τι είναι απαιτητό για τις ανίερες επικλήσεις στον Εωσφόρο. [Σ.Κ.]
2
Kaamos - Kaamos
(Candlelight, 2002)​
Kaamos - Kaamos
Ο δίσκος: Την εποχή που χτιζόταν η συνείδηση ότι το σουηδικό death metal είναι περίπου όσο σκληρό όσο μια power ballad, οι Kaamos ήρθαν από τα έγκατα για να υπενθυμίσουν τα βασικά του Αριστερού Μονοπατιού. Βαθύ, τρομακτικό και χειμαρρώδες, αυτό το ορμητικό ντεμπούτο πετούσε μαύρες φλόγες κι έχτιζε ένα ορόσημο του τι εστί πραγματική ατμόσφαιρα στο death metal. Πρόλαβαν να κυκλοφορήσουν μόνο έναν ακόμα δίσκο αλλά, να, η δική τους εκδοχή της ολοκληρωτικής νύχτας έμεινε ως υπόγειο διαμάντι.
 
Το artwork: Ο τρικέφαλος δαίμονας του εξωφύλλου δεν αφήνει περιθώριο για παρερμηνείες: το "Kaamos" είναι θεματικά ένα αποκρυφιστικό άλμπουμ κι η παρουσία του απλώνεται προς κάθε κατεύθυνση. Η παγερή του αγκαλιά οδηγεί στην Πύλη στο οπισθόφυλλο - λειτουργεί κι αντίστροφα - και ο γκριζόμαυρος αυτός κόσμος ρίχνει τις σκιές του σε κάθε καρβουνιασμένο riff του άλμπουμ. Πίσω θα μείνουν μόνο στάχτες. [Α.Κ.]
3
Funeral Mist - Salvation
(Norma Evangelium Diaboli, 2003)​
Funeral Mist - Salvation
Ο δίσκος: Ορόσημο στο black metal, ένας εκ των οποίων δημιούργησε το «ορθόδοξο» κίνημα εντός του. Βάναυσος και μοχθηρός, πειστικά βίαιος, τέθηκε εκουσίως εκτός της πεπατημένης μαύρης οδού. Δαιμονοποίησε με ποιητική χάρη τα θεία, χρησιμοποιώντας τα γραπτά τους «όπλα» εναντίον τους. Δεν τα αμφισβητεί απλά, τα αποκαθηλώνει με εκφραστή έναν Arioch εκτός ελέγχου, τον οποίο ανέκτησε μερικά χρόνια αργότερα.
 
Το layout: Η λύτρωση μέσω μαρτυρίου ή πόνου κυριαρχεί στο χριστιανικό δόγμα. Σχεδόν ασπρόμαυρο (ανεπαίσθητα έγχρωμο) για να εντείνει την αποδόμηση του βιβλικού λόγου και ενοχλητικό, σε πλήρη αρμονία με τη θεματική του δίσκου, έντονο ώστε να αποτυπωθεί μια για πάντα στις συνειδήσεις μας. Με τη σφραγίδα - logo της μπάντας επάνω στον εσταυρωμένο - Arioch. Αμαρτίες θεών, παιδεύουσι τέκνα. [Π.Ζ.]
4
Watain - Casus Luciferi
(Drakkar Productions/Norma Evangelium Diaboli, 2003)​
Watain - Casus Luciferi
Ο δίσκος: Πόση διαφορά μπορούν να κάνουν οι midtempo συνθέσεις στα σύνορα με το doom, ο ήχος της κιθάρας που παραπέμπει σε αποθανόν πλέον πρότυπο και τα «πολεμικά» ugh ; Στην κατάμαυρη εκδοχή του metal, τεράστια. Ειδικά αν συνοδεύεται στιχουργικά με τον εναγκαλισμό του χριστιανικού Εχθρού, άλλοτε με ξεκάθαρη βλασφημία και άλλοτε υπό φιλοσοφικό πλαίσιο. Magnum Opus για μια ειλικρινά εωσφορική μπάντα.
 
Το artwork: Στο αγαπημένο μοτίβο του καλλιτέχνη, ανατρέπει σύμβολα και εικόνες, οδηγώντας τα εκεί που κυριαρχεί μια άλλη πραγματικότητα. Καμία θεία χάρη και κανένας ασπρομάλλης γέρος δε θα μεταφέρει εντολές. Σαλπίστε την καταστροφή και τον θάνατο, γιατί κομίζω κέρατα Τράγου αντί ακάνθων, μετά αστραπών και κεραυνών. [Π.Ζ.]
5
Dead Congregation - Graves Of The Archangels
(Martyrdoom, 2008)
Dead Congregation - Graves Of The Archangels
O δίσκος: To ντεμπούτο των Dead Congregation, πλέον έχει χαραχθεί στο συλλογικό φαντασιακό των οπαδών ως ένας κλασικός death metal δίσκος του τρέχοντος αιώνα. Απύθμενο και βλάσφημο σκότος, πνιγηρή death metal θεομηνία, οι λάκκοι σκάφτηκαν, και οι ταφόπλακες του επιφανειακού, εξυψώθηκαν όπως τα leads των κομματιών, μηδενίζοντας την ύπαρξη. "I Pray for total death" αναφώνησαν δόντια βαμμένα με αίμα.
 
Το artwork: Ορθόδοξη αισθητική, σήψη και παρακμή, δυσωδία αλλά μια ανείπωτη έλξη. Το artwork, φαντάζει ικανό να αντιταχθεί ολομόναχο έναντι κάθε επίκλησης για τη Δευτέρα Παρουσία. Βρώμικο αίμα κατακλύζει τους ουρανούς, αρχάγγελοι είτε στέλνονται στο πυρ το εξώτερον, είτε γίνονται βορά ζωυφίων (όπως και στιχουργικά, με τον Ketola να πιστώνεται τους στίχους του ομότιτλου), είτε βλέπουν τα όπλα τους να τους διαπερνούν. Η διακήρυξη της πτώσης είχε ήδη ξεκινήσει… [Α.Ζ.]
6
Sunn O))) - Monoliths & Dimensions
(Southern Lord, 2009)​
Sunn O))) - Monoliths & Dimensions
O δίσκος: Απ' όλα τα σημαντικά άλμπουμ των Sunn O))), αυτό εδώ είναι ίσως το πλέον μνημειώδες. Μέσα από τα οικεία drone metal riff ξεπροβάλλουν τα πιο απρόσμενα ηχοχρώματα κι όλοι οι εξωτερικοί κόσμοι - οι νεοκλασικισμοί, οι χορωδίες, η jazz και οι λεκτικοί εφιάλτες του Attila - λάμπουν για μια στιγμή, πριν χαθούν για πάντα. Η κληρονομιά του "Monoliths & Dimensions" είναι ασήκωτη για κάθε επίδοξο μιμητή αλλά και για τους ίδιους.
 
Το artwork: Το σκίτσο Aziluth/Asiyyah στο ένθετο του δίσκου δεν είναι εκεί μόνο για τους γνώστες της Kabbalah: Είναι ένα παράξενο εργαλείο ερμηνείας του άλμπουμ. Το σκοτάδι είναι μασίφ στο διάστημα και στο κέντρο της γης, στην αρχή και το τέλος, σε μικρόκοσμο και μακρόκοσμο. Ο ατομικός χώρος ανάμεσα στις διαστάσεις κερδίζεται με αγώνα - και με τις λεπτές γραμμές ενός σκίτσου που λειτουργεί σχεδόν σαν ξόρκι. Ίσως η μορφή να συμβολίζει τελικά τον ίδιο τον ακροατή. [Α.Κ.]
7
Negative Plane - Stained Glass Revelations
(The Ajna Offensive/ Invictus, 2011)​
Negative Plane - Stained Glass Revelations
O δίσκος: Το διεστραμμένο προσωπείο των Negative Plane κατάφερε υπό μια πολυπρισματική οπτική να δημιουργήσει έναν από τους πιο καινοτόμους, ευθείς και ταυτόχρονα δύστροπους ακραίους δίσκους της δεκαετίας. Ετερόκλητες επιρροές αναγνωρίζουν ως αμάλγαμά τους το μοναδικό riffing, η heavy metal αισθητική, συντάσσεται της πειραματικής, καταφεύγει σε χαράδρες και ανακηρύσσει τον εαυτό της αντανάκλαση της κόλασης. Ακόμα στοιχειώνει όσους το βίωσαν υπό τις κατάλληλες συνθήκες, ακόμη οι νότες κόβουν σαν γυαλί.
 
Το artwork: Αν και το εξώφυλλο συνδυάζει με cult αφοσίωση σχέδιο και φωτογραφία, ο Ketola ασχολήθηκε με το εσωτερικό περιεχόμενο. Η σφραγίδα του, είναι, η οπτική μεταφορά, μέσω μοναδικών σχεδίων ή φωτογραφιών, της ουσίας κάθε σύνθεσης, δένοντας τις αντανακλάσεις ενός σπασμένου καθρέπτη που δεν άντεξε την άφιξη όσων έπονταν της μεταφυσικής επίκλησης. Η κοινή τομή, ο θάνατος, η κίνηση. Η επιλογή που βλέπετε αντιστοιχεί στο "Angels Veiled Of Bone". [Α.Ζ.]
8
Ofermod - Thaumiel
(Spinefarm, 2012)​
Ofermod - Thaumiel
Ο δίσκος: Black/Death οχετός, με τη μελωδία να υπνωτίζει, τα heavy metal ξεσπάσματα να εντείνουν την προσβασιμότητα και τη στιχουργική να ξεφεύγει από την προκαθορισμένη σατανιστική λογική. Οι Ofermod δεν αποτελούν την τυπική black metal μπάντα, με τον όρο του ορθόδοξου θρησκευτικού black/death να φαντάζει πλήρως ταιριαστός για να περιγράψει το τελετουργικό δεύτερο full length τους.
 
Το εξώφυλλο: Πιστό στον Lovecraft-ικό τρόμο που καθόρισε γενιές αναγνωστών κι επηρέασε τα μέγιστα την κουλτούρα του σκληρού ήχου, το εξώφυλλο φέρνει κατά νου μια από τις πλέον γνωστές ιστορίες του Αμερικάνου πιονέρου της φανταστικής λογοτεχνίας τρόμου. «Όνειρα στο σπίτι της μάγισσας», λοιπόν, σε μια ακόμη πιο σκοτεινή και «ανορθόδοξη» οπτική, με το σταχτί χρώμα να κυριαρχεί και τα πρόσωπα να θυμίζουν διαστρεβλωμένα αρχαιοελληνικά προσωπεία. [Σ.Κ.]
9
Procession - To Reap Heavens Apart
(High Roller, 2013)​
Procession - To Reap Heavens Apart
Ο δίσκος: Ισοπεδωτικό επικό doom μεγαλείο, κατά τα πρότυπα των Candlemass, Solstice και Solitude Aeturnus, αλλά τόσο ποιοτικό και καθαρτικό που ξεχωρίζει ως ένα από τα σπουδαιότερα δείγματα του είδους του την τελευταία εικοσαετία. Ο Felipe Plaza παραθέτει το προσωπικό του magnum opus, με τις ακατέργαστες ερμηνείες ζωής να δένουν ιδανικά με τον επικολυρικό μουσικό σπαραγμό που συντελείται.
 
Το εξώφυλλο: Το Βασίλειο των Ουρανών πολιορκείται από τα τάγματα του Θανάτου, με τις παραπομπές στα έργα σημαντικών Ευρωπαίων ζωγράφων του 19ου αιώνα να είναι ξεκάθαρες. Thomas Cole (εξώφυλλα Candlemass), Peter Nicolai Arbo (εξώφυλλο "Blood Fire Death"), Arnold Böcklin και Caspar David Friedrich (εξώφυλλα Atlantean Kodex), ο Ketola παραθέτει το δικό του φόρο τιμής, με το έργο που κοσμεί το δεύτερο full length των Procession να θυμίζει μια σκοτεινότερη συνάντηση των "Monk By The Sea" (με παρόμοια τεχνοτροπία στην κατανομή των χρωμάτων) και "The Wild Hunt Of Odin". [Σ.Κ.]
10
Teitanblood - Death
(Norma Evangelium Diaboli, 2014)​
Teitanblood - Death
Ο δίσκος: Τα έχουμε πει. Ξανά και ξανά. Αλλά, όπως και ο Θάνατος, η επιστροφή σε αυτόν τον δίσκο είναι αναπόφευκτη. Οι Teitanblood δεν είναι μουσικοί. To "Death", είναι βλοσυρή λιτανεία, είναι η ηχητική αναπαράσταση του φόβου και του παραλόγου του θανάτου. Ορδές ξεπροβάλλουν, με την οδύνη αποτυπωμένη στο πρόσωπο εξαιτίας των ηχητικών δονήσεων του δίσκου, επιθυμώντας να σε κρατήσουν εκεί. Δεν υπάρχει διαφυγή. Οι νεκροί διδάσκουν ζωή.
 
Το εξώφυλλο: Αφέσου, ενώ οι ρυθμοί σε παρασέρνουν ανάμεσα στο πλήθος που γονυπετής δοξάζει τον μεγάλο λυτρωτή. Οι σκιές και οι κουκούλες κρύβουν την απόγνωση, το μίσος για τον εαυτό γίνεται έκδηλο ως λατρεία προς το ενδεδυμένο σαρκίο του αυτοκράτορα. Από τα ελάχιστα εξώφυλλα, που αν τα αποστηθίσεις και κλείσεις τα μάτια σου θα τα ακούσεις, δεν θα τα δεις, γιατί δεν μπορούν να διαχωριστούν από τον ήχο. [Α.Ζ.] 
  • SHARE
  • TWEET