Matana Roberts

Η σαξοφωνίστρια Matana Roberts είναι μια θαυμάσια μουσικός που θα μπορούσε να κυνηγήσει μια αξιόλογη jazz καριέρα, εκείνη όμως έχει βαλθεί να αποδειχτεί μία από τις σημαντικότερες storytellers των καιρών μας, με κύριο όχημα της την σειρά Coin Coin. Πρόκειται για έναν κύκλο που ξεκίνησε το 2011 με το ‘’Chapter One: Gens Des Couleur Libres’’ και θα ολοκληρωθεί, καλώς εχόντων των πραγμάτων, σε δώδεκα μέρη. Πρόκειται για ένα πολυπρισματικό έργο που μέσα από διαφορετικές ιστορίες και διαφορετικούς τρόπους αφήγησης εξερευνά την ιστορία των Αφρικανό-Αμερικανών, σχηματίζοντας ένα έντονο κοινωνικό και εθνογραφικό πλαίσιο.

Παρά τις πολλαπλές οπτικές που διαθέτει, η σειρά Coin Coin είναι πρωτίστως μουσική. Κάθε μέρος έχει διαφορετική φυσιογνωμία και χαρακτηριστικά, με το ολοκαίνουριο "Chapter Five: In The Garden" να διαθέτει και αρκετές πιο «προσιτές» στιγμές, δίπλα στον avant-jazz χαρακτήρα του. Ότι genre όμως και να χρησιμοποιήσουμε ως περιγραφή, μάλλον θα το αδικεί. Είναι καλύτερο να το προσεγγίσει κανείς ως ένα μεγάλο ηχητικό κολλάζ που, ενώ καταφεύγει συχνά στην jazz γλώσσα και ειδικά τις free εκδοχές της, δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει avant-garde, folk ή ακόμα και σποραδικές rock αναφορές.

Ως έργο όμως κατεξοχήν αφηγηματικό, το spoken word της Roberts κυριαρχεί. Παρακολουθούμε την ιστορία μιας προγόνου της που πέθανε από επιπλοκές, έπειτα από μια παράνομη έκτρωση. Αν και η ίδια η ιστορία είναι γροθιά στο στομάχι, το άλμπουμ δεν αποσκοπεί σε συναισθηματικούς εκβιασμούς, ούτε αντιμετωπίζει το θέμα του ποιητικά ή με πολιτικά τσιτάτα - διαφοροποιείται έτσι από την δουλειά της Moor Mother και των Irreversible Entanglements, με τους οποίους κατά τ' άλλα μοιράζεται πολλά κοινά. Η Roberts προκρίνει έναν βιωματικό ρεαλισμό που ανοίγει με ήπιο τρόπο πολλά κοινωνικά ζητήματα, αξίζει όμως να της αναγνωρίσουμε επιπροσθέτως πως το spoken word της έχει έντονες αρετές υποκριτικής τέχνης.

Μέσα λοιπόν σε 16 tracks, κάποια εκ των οποίων είναι σύντομα instrumental, η ιστορία του "In The Garden" ξετυλίγεται σαν μια απρόβλεπτη ηχητική περιπέτεια, σε μια διαδρομή με πολλές αξιοσημείωτες στάσεις: από τα εμβατηριακά τύμπανα του Mike Pride και τα ξεσηκωτικά πνευστά που ανοίγουν και κλείνουν τον δίσκο, τα ηλεκτρονικά του "Enthralled Not By Her Curious Blend", τον φανταστικό και δυσοίωνο αυτοσχεδιασμό του "A Caged Dance" ή το σκοτεινό πιανιστικό μοτίβο του υπέροχου "Shake My Bones", το άλμπουμ αλλάζει και μετασχηματίζεται σε κάθε σύνθεση, έχοντας σαν αποτέλεσμα μια πραγματικά καταπληκτική ροή.

Αξίζουν όμως να αναφερθούν ακόμα, ως κορυφαίες στιγμές, το "A(way) Is Not An Option" όπου αποτελεί και το αποκορύφωμα του δράματος, καθώς και τα χορωδιακά "But I Never Heard A Sound So Long" και "The Promise", με το πρώτο να αποτελεί μια συγκλονιστική διασκευή πάνω στο "All The Pretty Horses", νανούρισμα που τραγουδούσαν οι σκλάβοι στις φυτείες. Είναι οι πλέον έντονες στιγμές του άλμπουμ που, ταυτόχρονα, αξιοποιούν με τον πιο ευθύ τρόπο τα αμερικανικά μουσικά roots.

Το "Chapter Five: In The Garden" είναι σπουδαίο έργο, ακριβώς επειδή αποτελεί πολλά πράγματα μαζί: ένα τολμηρό μουσικό άλμπουμ, μια ιστορία που εκτείνεται πέρα των φυλετικών και φεμινιστικών της μηνυμάτων και μετατρέπεται σε κάτι πολύ πιο οικουμενικό, ένα μωσαϊκό ήχου και μνήμης. Πρόκειται για μια δουλειά που επιτυγχάνει σε όλους τους σύνθετους σκοπούς της, αποτελώντας ταυτόχρονα ένα αφηγηματικό κομψοτέχνημα. Δεν μπορώ εδώ παρά να συμφωνήσω με όσα είχε γράψει παλιότερα το The Quietus, ότι «όταν τα 12 μέρη του Coin Coin ολοκληρωθούν, θα θεωρηθεί ένα ηχητικό και αφηγηματικό αριστούργημα του 21ου αιώνα». Οι εξαιρετικοί συντελεστές και η Matana Roberts με όλο το απαστράπτων της όραμα, εγγυώνται ότι το πέμπτο μέρος οδηγεί την σειρά Coin Coin με νομοτέλεια προς αυτή την μοίρα.

Αυτό εδώ είναι ένα άλμπουμ που προτείνεται σε όλους όσους θα αφιερώσουν χρόνο, αγάπη και μελέτη στην μουσική αλλά και τα ιστορικά του μηνύματα. Και κυρίως σε αυτούς που θυμούνται το ίδιο το mantra του δίσκου: ότι το πνεύμα μας θα τους επισκιάσει, ότι τα όνειρα μας είναι πομπώδη, ότι τα μάτια μας λάμπουν κι ότι το γέλιο μας είναι αληθινό.

Bandcamp