Katatonia

Μπορεί οι Katatonia να άλλαξαν το doom ύφος τους πριν είκοσι χρόνια, όμως διατήρησαν στον alternative χαρακτήρα τους την ίδια πνιγηρή ατμόσφαιρα και μελαγχολία, μόνο που την εντοπίζουν σε διαφορετικά σημεία. Το σκοτεινό metal τους δεν θα το χαρακτήριζα γοτθικό, ρομαντικό, ή έστω βικτωριανό, μιας και ταιριάζει περισσότερο στις λαμπερές μητροπόλεις των εγκαταλελειμμένων malls, παρά στα στοιχειωμένα αρχοντικά της ευρωπαϊκής επαρχίας. Ειδικά με τη θεματολογία του, προ τριετίας πια, "City Burials", πηγαίνοντας πίσω μέχρι και το "Viva Emptiness" με την υπόνοια ενός κόνσεπτ μαφίας και εκδίκησης, οι Katatonia φέρνουν στο νου εικόνες από ένα λασπωμένο χιόνι στην άκρη του δρόμου, με ίχνη από τροχοφόρα, κι όχι από το απάτητο χιόνι ενός κωνοφόρου δάσους.

Η γοτθική αισθητική αναπτύχθηκε σε εποχές όπου το ουράνιο στερέωμα δεν μπορούσε παρά να λάμπει με αστέρια - εντάξει, όσο το επέτρεπε η ομίχλη - κι έτσι να υπόσχεται και ένα ολόκληρο θεϊκό βασίλειο εκεί ψηλά, που θα έντυνε, έστω και μετά θάνατον, την ανθρώπινη εμπειρία με νόημα. Στη σύγχρονη εποχή της φωτορύπανσης, και της αιθάλης, τα αστέρια γίνονται ολοένα και πιο δυσδιάκριτα, και μ’ αυτά χάνεται και η υπενθύμιση ενός μεγαλύτερου, ουράνιου σχεδίου. Γένετο, λοιπόν, ουρανός δίχως άστρα, δίχως νόημα, δίχως αίγλη, σαν να αντανακλά την επίγεια ζωή: θαμπή, βρώμικη, και άνευ νοήματος. Σ’ αυτήν την εικόνα του παρηκμασμένου αστικού τοπίου, γνώριμη και από το εξαιρετικό "Dead End Kings", επιστρέφουν οι Katatonia.

"Your rituals of doubt
With city lights from 1988
Sprinkled like dust
On your window pane"

Αν κάτι γίνεται εμφανές στο "Sky Void of Stars", είναι ότι υπάρχει μία μερική οπισθοχώρηση από άποψη πειραματισμού. Οι πιο ατμοσφαιρικές, abstract, και ηλεκτρονικές στιγμές του προκατόχου έχουν μειωθεί, και παρ’ όλο που υπάρχει το progressive στοιχείο σε ορισμένα riffs (κυρίως στα καθηλωτικά "Author" και "No Beacon to Illuminate Our Fall"), δεν θα έλεγα ότι έχει την περιπετειώδη συνθετική νοοτροπία του "Fall Of Hearts". Αντιθέτως, φαίνεται να δανείζεται από τον ήχο των αριστουργημάτων της περιόδου 2003-2012, με ορισμένες μόνο διάσπαρτες πινελιές να προδίδουν τη δεκαετία που τα χωρίζει (καθώς και τις αλλαγές στο line-up).

Η ασφαλής επιστροφή σε πιο οικείες φόρμες έρχεται παρέα με καθετί γνώριμο που μας έχει κάνει να αγαπήσουμε τη μουσική των Σουηδών: η μελαγχολία των στίχων, οι φωνητικές γραμμές/σήμα κατατεθέν του Jonas Renske, ο συνδυασμός heavy κιθάρας με υποβόσκοντα ηλεκτρονικά στοιχεία, και μία στιχουργική απροσδιοριστία που εντυπώνεται για αυτόν ακριβώς το λόγο περισσότερο στο μυαλό μας, προσκαλώντας μας να γεμίσουμε τα κενά. Όχι τυχαία, τα τρία singles που προηγήθηκαν του δίσκου συμπυκνώνουν τον χαρακτήρα του δίσκου: Το τράνταγμα του δυναμικού "Austerity" μας μπάζει στον κόσμο του νέου δίσκου ιδανικά με το δυνατό riffing, ενώ ακούγεται τόσο ευρύ, ανοιχτό, και παγωμένο, όσο και ο ακάλυπτος ανάμεσα σε γκρίζες πολυκατοικίες. Από την άλλη, το "Birds" είναι το μελωδικό single με το κολλητικό lead, στον δρόμο που χάραξε το "Sereign", και ένα από τα καλύτερα εν συνόλω κομμάτια του δίσκου, ενώ το "Atrium" έχει ένα καταπληκτικό groove, και μπορεί να αποτελέσει και συναυλιακό highlight με την up-tempo διάθεσή του.

"I commend the dereliction
Last look at the cityscape
Before the change
Follow the birds"

Πλάι στα γρήγορα και επιθετικά κομμάτια, υπάρχουν κι εκείνα που ρίχνουν τους ρυθμούς, όπως το ηλεκτρονικό "Opaline", με μία σπαρακτική φωνητική ερμηνεία που ξεχωρίζει ανάμεσα στις άλλες, ή το "Impermanence" με τη ζεστή ενορχήστρωσή του, το οποίο μάλιστα κοσμείται από τη συμμετοχή του Joel Ekelof των Soen, τον μοναδικό ίσως τραγουδιστή που θα μπορούσε να συνοδεύσει τον Renske σε δικό του κομμάτι χωρίς να επισκιαστεί. Αντιθέτως, δεν μπορώ να σκεφτώ τι καινούργιο έχει να προσφέρει το "Drab Moon", το οποίο χωρίς να είναι κακό, δεν αφήνει κάποια ιδιαίτερη γεύση στο τέλος, και αναρωτιέμαι γιατί δεν αντικαταστάθηκε από το bonus track "Absconder".

"I remember well the contradictions
How you turned your face towards the city lights
And the shadow fell behind"

Είναι κάπως αναπόφευκτο να πέφτει η προσοχή στον ιθύνοντα νου που ακούει στο όνομα Jonas Renske, μιας και είναι για δεύτερη συνεχόμενη φορά υπεύθυνος για το σύνολο της μουσικής και των στίχων. Φυσικά, οι μουσικοί που τον πλαισιώνουν και δίνουν υπόσταση στο όραμά του αξίζουν τη δική τους μνεία, με το ρυθμικό τμήμα των Sandin και Moilanen να έχει προσθέσει νέα επίπεδα βάθους στον ήχο τους τα τελευταία χρόνια, ενώ η ενέργεια στις διπλές κιθάρες των Roger Öjersson και Anders Nyström γλυκαίνει τα αυτιά σε κάθε κομμάτι, με τα εύστοχα και οικονομικά solo να δένουν άρτια στα κομμάτια και τη στιγμή που εισάγονται.

"Off the map and into loss
No more wisdom here to gather
No more boundaries to cross"

Αλλά· κάποια πράγματα πρέπει να ειπωθούν. Στο δωδέκατο LP τους, οι Katatonia βρίσκονται σε ένα εξαιρετικό επίπεδο συνθετικά και εκτελεστικά, μιας κι η χημεία της ομάδας έχει δοκιμαστεί σε διάφορες φόρμες. Όμως, από το "Sky Void of Stars" λείπει ένα βασικό συστατικό, κι αυτό είναι η ξεχωριστή ατμόσφαιρα, η προσωπικότητα που το κάνει μία αυτόνομη οντότητα, μεγαλύτερη από το άθροισμα των μερών της, ανώτερη κι από τα καλύτερα στοιχεία των προηγούμενων δίσκων. Ίσως βιάζομαι, όμως δεν τη βρίσκω, μετά από δεκάδες ακροάσεις, και το χειρότερο είναι ότι δεν βρίσκω από πού να πιαστώ για να την εντοπίσω. Ομολογουμένως το ευχαριστιέμαι περισσότερο από το "City Burials", αναγνωρίζω όμως ότι εκείνο που το κάνει πιο ευχάριστο, είναι η οικειότητα, η ασφάλεια, και η επανάληψη. Από τις ηχητικές κατευθύνσεις, μέχρι τη θεματολογία - αν και οι στίχοι είναι πιο προσωπικοί σε σημεία, αυτό το αναγνωρίζω - το συγκρότημα αυτήν τη φορά δεν κάνει το βήμα παραπέρα, παρ’ όλο που όλοι οι μουσικοί είναι αποδεδειγμένο ότι μπορούν να προσφέρουν πολλά. Ισχύει ότι αν η στασιμότητά σου δηλώνεται με δίσκους όπως το "Sky Void of Stars", τότε είσαι ένα πραγματικά σπουδαίο συγκρότημα, και αδιαφιλονίκητος βασιλιάς στο είδος σου. Ας ελπίσουμε μόνο να μην έχεις πέσει σε αδιέξοδο.