Ανασκόπηση 2010: Progressive Rock / Metal

Ο όρος prog αποτελεί μια από τις πιο αμφιλεγόμενες ταμπέλες τόσο στο rock, όσο και στο metal, αφού πλέον ο καθένας ορίζει το progressive με διαφορετικό τρόπο. Δε θα μπούμε σε αυτή τη λογική και θα κρατήσουμε κατά βάση τον παραδοσιακό του ορισμό και δη αυτόν που ξεκίνησε στα '70s και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, περνώντας μάλιστα την καλύτερη -από εμπορικής πλευράς- περίοδό του εδώ και πάρα πολλά χρόνια.

Is It Really Happening?
Αναμφισβήτητα δύο ήταν τα γεγονότα που σημάδεψαν το χώρο του progressive, συνοδευόμενα από διαφορετικά συναισθήματα. Αφενός, όταν ο Mike Portnoy αποφασίζει να αφήσει τους Dream Theater μετά από σχεδόν 25 χρόνια συνύπαρξης και ηγετικής κυριαρχίας είναι ένα γεγονός που προκαλεί αναταράξεις, αλλά και έκπληξη για μια μπάντα, η οποία έδωσε στο progressive metal νέα διάσταση και εμπορική καταξίωση. Από την άλλη, η επαναδραστηριοποίηση της αυθεντικής σύνθεσης των υποτιμημένων θεών Psychotic Waltz ίσως αποτελέσει αφορμή για να λάβουν την αναγνώριση και το status που δικαιούνται και δεν είχαν όταν έπρεπε. Αναμένουμε τις επόμενες κινήσεις τους. Οι απώλειες του έμψυχου δυναμικού δεν έλειψαν, με σημαντικότερη αυτήν του Woolly Wolstenholme των Barclay James Harvest, ο οποίος έφυγε με ιδιαίτερα στενάχωρο τρόπο. Σημαντικό γεγονός που πρέπει να αναφερθεί είναι το reunion των υποτιμημένων Mayfair.

The Main Monkey Business
Από δημιουργικότητα άλλο τίποτα για τα περισσότερα σπουδαία ονόματα του prog σήμερα. Αρχικά, οι Ισραηλινοί Orphaned Land, έξι χρόνια μετά το φανταστικό "Mabool", επέστρεψαν με έναν ακόμα δίσκο - αναφορά, το επικό "The Never Ending Way Of OrwarriOR" με τη συνδρομή του Steven Wilson, ο οποίος κάτι θα ξέρει που τους πλέκει το εγκώμιο, όπου βρεθεί και όπου σταθεί. Ακολούθως, οι υποτιμημένοι Spock's Beard κατάφεραν με το "X" να κυκλοφορήσουν το πιο πλήρες άλμπουμ τους μετά τη φυγή του Neal Morse, αποφασίζοντας να παραμερίσουν τις όποιες βλέψεις είχαν για εμπορική αναγνώριση και να επενδύσουν σε μεγάλες συνθέσεις προς τέρψιν των prog οπαδών, και ο πάντα απρόβλεπτος Daniel Gildenlow παρέδωσε κάτι διαφορετικό με το "Road Salt One", σε ένα δίσκο με vintage αισθητική που κέρδισε πολλούς νέους ακροατές. Οι Άγγλοι Oceansize κατάφεραν ακόμα μια φορά να προκαλέσουν το θαυμασμό με το πολυσυλλεκτικό "Self Preserved As The Bodies Float Up", ένα άλμπουμ που θα μπορούσε να τους φέρει ακόμα μεγαλύτερη αναγνώριση, και ο πολυπράγμων Arjen Lucassen επανέθεσε σε λειτουργία το project των Star One, βγάζοντας ένα απλά ικανοποιητικό άλμπουμ, ενώ ο Mariusz Duda κυκλοφόρησε το δεύτερο και εξίσου όμορφο άλμπουμ των Lunatic Soul. Ο Robert Wyatt, με πλούσιο παρελθόν τόσο σε συγκροτήματα όπως οι Soft Machine και Matching Mole, όσο και με τη solo δισκογραφία του, συνέχισε το μονοπάτι που τον οδηγεί όλο και βαθύτερα στη jazz, αυτή τη φορά με συνοδοιπόρους την Ros Stephen και τον Gilad Atzmon. Ακόμα, σημαντικό γεγονός στις τάξεις του prog αποτελεί η κυκλοφορία του "Living Tree" των Jon Anderson και Rick Wakeman. Τέλος, αναφορά πρέπει να γίνει σε κυκλοφορίες από παραδοσιακά και σημαντικά ονόματα στο χώρο του prog, που όμως δεν ενθουσίασαν συγκρινόμενα με το απώτερο ή εγγύτερο παρελθόν τους, όπως οι Hawkwind και οι Faust.

Crystalline Dreams
Αρκετές οι κυκλοφορίες που εντυπωσίασαν ή ικανοποίησαν στο 2010. Αρχικά, έχουμε την πανέμορφη δισκογραφική επιστροφή των Spock's Beard με το δέκατο άλμπουμ τους ("X"), ενώ, σε πιο σκληρά ακούσματα, εντυπωσιακό ήταν "Of Seismic Consequence" των Αμερικανών Yakuza. Πάντα συναρπάζει η άγνοια κινδύνου που συνοδεύει τον Gildenlow στις μουσικές του αναζητήσεις, όπως προέκυψε από το "Road Salt One" των Pain Of Salvation, ενώ υψηλοτάτου επιπέδου prog προσφέρουν με το "The Great Escape" οι Σουηδοί Seventh Wonder. Φυσικά, δε μπορεί να μην αναφερθεί το τρομερό ντεμπούτο των The Shadow Theory με τίτλο "Behind The Black Veil", ενώ το "Someone Here Is Missing" των The Pineapple Thief, με τη μοντέρνα prog αισθητική, μπορεί να τους παρέχει την αναγνώριση που αξίζουν. Ο νέος δίσκος του Guy Manning δείχνει πως τα καταφέρνει εξαιρετικά μακριά από τους The Tangent και οι Musical Companion του Hasse Froberg με το "Future Past" μάς έδωσαν ένα πλήρες δείγμα σύγχρονου progressive rock, αποδεικνύοντας ότι ο ταλαντούχος τραγουδιστής των Flower Kings μπορεί να ακολουθήσει και αυτός τα χνάρια των υπολοίπων Kings με επιτυχημένα side projects. Επίσης, εξαιρετικό και το "Sun, Broken..." των Άγγλων Mugstar με τον ψυχεδελικό/space rock προσανατολισμό του, ενώ δωρεάν μαθήματα του πώς να διασκευάζεις jazz standards και δικές σου συνθέσεις και να ακούγεσαι πιο ενδιαφέρων, μελαγχολικός αλλά και αισιόδοξος από ποτέ παρέδωσε η τριάδα Wyatt/Atzmon/Stephen. Στο οπτικοακουστικό υλικό, η limited πενταπλή έκδοση του "Whirlwind Live" των Transatlantic διαθέτει ποιότητα και πληρότητά που την καθιστά κόσμημα για κάθε prog δισκοθήκη, όπως και το "Beyond The Lighted Stage" ντοκιμαντέρ των μεγάλων Rush, οι οποίοι μας κράτησαν ζεστούς με δύο νέα κομμάτια τους από το επερχόμενο άλμπουμ τους.

Wedding Nails
Στις απογοητεύσεις της χρονιάς κυριαρχεί η αποχώρηση του Mike Portnoy από τους Dream Theater, που όσο περνάει ο καιρός δείχνει πως το κενό είναι μάλλον δυσαναπλήρωτο για τους οπαδούς της μπάντας, καθώς επίσης η διάσταση που πήρε το θέμα, δίνοντας πάτημα στους πάντα εύκαιρους καλοθελητές. Παράλληλα, δε μας γέμισε το μάτι η ιδέα για νέο δίσκο από τους Yes χωρίς τον Jon Anderson και το "Static Impulse" του James Labrie αποδείχθηκε να μην αντέχει στο χρόνο και να μην κερδίζει το στοίχημα της μοντέρνας προσέγγισης. Οι Queensryche με το καμπαρέ τους συνεχίζουν να απομακρύνονται από τα μεγαλεία του παρελθόντος, ενώ τα φωνητικά στο "Tittentattenteksti" των Solefald κατάφεραν να υποβαθμίσουν το αποτέλεσμα της προσπάθειας. Με το "Hammer And Anvil" οι Pure Reason Revolution φαίνεται πως επιλέγουν ένα δρόμο που δε μπορεί να πλησιάσει το εκπληκτικό ντεμπούτο τους σε ποιότητα και το μάλλον άνευρο νέο άλμπουμ των Vanden Plas σταμάτησε μια σχετικά ανοδική πορεία των τελευταίων ετών. Κατώτερο των προσδοκιών αποδείχτηκε το "Missa Atropos" των κατά τα άλλα εξαιρετικών και υποτιμημένων Gazpacho, που με το περσινό τους "Tick Tock" είχαν αυξήσει τις απαιτήσεις σημαντικά, και, τέλος, ο νέος δίσκος των Hawkwind είναι σκιά του εαυτού τους και μακριά από μουσικές που τους κατέστησαν κλασικό όνομα.

21st Century Schizoid Bands
Στην κατηγορία των πρωτοεμφανιζόμενων θα βρούμε για μια ακόμα φορά το ντεμπούτο των The Shadow Theory, "Behind The Black Veil", που αποτέλεσε κατά κάποιον τρόπο την επιστροφή του Devon Graves, παράλληλα με την επαναδραστηριοποίηση των Psychotic Waltz, και προσέφερε την ευκαιρία να τον απολαύσουμε σε μια άκρως ενδιαφέρουσα πρόταση με την συνδρομή φυσικά ικανότατων μουσικών. Επιπρόσθετα, οι Ολλανδοί Sky Architects με το "Excavations Of The Mind" απέδειξαν ότι στο ξεκίνημά τους αφομοίωσαν τα βασικά συστατικά του ιδιώματος και δημιούργησαν προσδοκίες, ενώ σε πιο prog metal μονοπάτια οι πιτσιρικάδες Aspera με το "Ripples" και οι Πολωνοί Disperse με το "Journey Through The Hidden Garden" έδειξαν να κατέχουν την «τέχνη» και άφησαν υποσχέσεις. Οι Haken με το «απλωμένο» σε διάρκεια prog του "Aquarius" έκαναν αίσθηση στον prog χώρο και, τέλος, οι Έλληνες Ciccada με το "A Child In The Mirror" προκαλούν τις εντυπώσεις στο folk πεδίο στο οποίο κινούνται, με ένα ντεμπούτο το οποίο ανταποκρίνεται πλήρως στις ρετρό απαιτήσεις της εποχής.

Roll The Bones
Δεν υπάρχουν πολλά λόγια για να εκφράσει κάποιος το μεγαλείο της εμφάνισης των Shadow Gallery, ενώ μάλλον απογοητευτικό ήταν το επετειακό show των Fates Warning για το "Parallels". Οι Riverside έπιασαν εξαιρετικά standard απόδοσης, αλλά ο κακός χώρος απέτρεψε την αποθέωση που άξιζαν, ενώ οι Porcupine Tree απέδειξαν με τρομερή άνεση γιατί έχουν τοποθετηθεί στην κορυφή της prog μουσικής σήμερα. Τέλος, για τα εγχώρια δεδομένα οι Pain Of Salvation έδωσαν μάλλον την καλύτερη έως το 2010 παράσταση από όσες φορές έχουν επισκεφτεί τη χώρα μας, με περίσσευμα πάθους. Στο εξωτερικό, οι εμφανίσεις των Transatlantic θα μείνουν στην ιστορία για τους φίλους του progressive rock με τη διάρκεια και την ποιότητά τους, ενώ το πρώτο φεστιβάλ με αμιγώς prog σκηνή, το High Voltage Festival, είχε την παρουσία του Rocking με την ανταπόκριση να ξεχωρίζει τις εμφανίσεις των Emerson, Lake & Palmer, των Bigelf, των Focus, του Steve Hackett και αρκετών ακόμα ονομάτων στο πιο σημαντικό ως προς το prog festival της Ευρώπης.

So We Row
Συνολικά, σε δισκογραφικό επίπεδο δεν υπήρξαν και τόσες ενδιαφέρουσες και αξιόλογες κυκλοφορίες, συγκριτικά με προηγούμενες χρονιές, ακόμα λιγότεροι δίσκοι άξιοι να αφήσουν το στίγμα τους, αλλά, παρ' όλα αυτά, κάτι φαίνεται να (ξανα)κινείται στον progressive χώρο τα τελευταία χρόνια και κάτι τέτοιο αναμφίβολα μπορεί να δώσει εξαιρετικά πράγματα. Από την άλλη, όπως λένε και στη Βρετανία, «prog is not a dirty word anymore» με όλο και περισσότερα συγκροτήματα να προσπαθούν να το βάλουν ως θετικό πρόθεμα στη μουσική τους.

Πάνος Παπάζογλου