Η απόσταση από το κάψιμο εκκλησιών μέχρι τη δροσιστική synthpop

Το Footnotes διαβάζει το black metal άρθρο της Guardian με μουσική υπόκρουση των λύκων

Από τον Μάνο Πατεράκη, 10/09/2020 @ 12:10

-Find Footnotes Songs on Facebook-

Τις προάλλες «έπεσε στα χέρια μου» - τώρα πια με τα touch screen είναι δόκιμος ο όρος και στα ψηφιακά κείμενα - ένα άρθρο της Guardian που άπτεται του γενικότερου ενδιαφέροντός μας. Εστίαζε σε μια ενηλικίωση του πρωταρχικού black metal κινήματος, κάνοντας αναδρομές στα γνώριμα και πολυσυζητημένα γεγονότα του νορβηγικού παρελθόντος των '90s, με αναφορές στο παρόν εν έτει 2020.

Ταυτόχρονα, με πέτυχε σε περίοδο ακροάσεων του φετινού Ulver. Πρόκειται για δίσκο παγίωσης της πάλαι ποτέ κολασμένης μπάντας του Kristoffer Rygg σε ενορχηστρώσεις συγγενικές, ας πούμε χονδρικώς, με τις πλέον pop στιγμές των Arcade Fire. Δεδομένης της συγκυρίας, ας αφιερώσω σ’ αυτήν τη διαδρομή δυο αράδες. Όχι τόσο για να παραθέσω κάποια ιστορική αλήθεια με συνοχή, ούτε για να πω κάτι που δεν έχει ακουστεί. Επιδίωξη είναι απλά να παραθέσω κάποιες συγκεχυμένες σκέψεις από το βήμα ετούτης της στήλης που φέρει το όνομα Footnotes και πάντα στόχευε στις χρήσιμες προεκτάσεις του αναγνώστη.

"Norway - 35 years ago
Rewind the tape
A place where wild flowers grow
The city by the sea"

Excerpt from "Nostalgia" (2020) by Ulver

Το άρθρο της Guardian ξεκινάει στις 8 Απριλίου του 1991, όταν ο Per Ohlin, τραγουδιστής των Mayhem, αυτοκτόνησε στο σπίτι-κοινόβιο της μπάντας στο Kråkstad. Το άψυχο σώμα βρήκε ο συμπαίκτης του στους Mayhem, Øystein "Euronymous" Aarseth, ο οποίος αποφάσισε να το φωτογραφίσει με μηχανή μιας χρήσης πριν καλέσει την αστυνομία. Με τέτοια εισαγωγή, δεν χρειάζεται να είσαι γκουρου για να αντιληφθείς πως η ιστορία θα πάει μετέπειτα στους εμπρησμούς εκκλησιών ως πράξη ιδεολογική των black metal συγκροτημάτων της τοπικής κοινότητας… Και φυσικά στην κορωνίδα των γεγονότων, με τη δολοφονία του Euronymous το 1993 από τον Kristian "Varg" Vikernes των Burzum - και προσωρινά των Mayhem. Ιστορίες γνωστές, χιλιοειπωμένες. Όποιος είναι νεαρός, ας παρακολουθήσει το ντοκιμαντέρ "Until The Light Takes Us" του 2008 που δίνει μια καλή πρώτη ιδέα.

Γράφοντας τα παραπάνω ενώ ακούω το "Flowers Of Evil" πιάνω τον εαυτό μου να αναρωτιέται: (α) πότε ήταν πράγματι έντονο το twist ενός παρανοϊκού black metal παρελθόντος που εξυψώνει τις τωρινές περιπέτειες αρκετών Νορβηγών καλλιτεχνών που απομακρύνθηκαν από αυτές τις ρίζες; Μιλάμε για αυτό που αρκούντως επιστημονικώς αποκαλούν «νορβηγίλα» οι βαθιοί γνώστες και εντοπίζεται σε αρκετά ακούσματα που γέρνουν προς το avant-garde.

(β)...και πότε αυτό το twist βρισκόταν στο ίδιο το μυαλό του αποδέκτη/ακροατή. Το "Flowers Of Evil" εγείρει τέτοια ερωτήματα. Για τις ίδιες μουσικές, αν είχαν κυκλοφορήσει από μια άλλη μπάντα ενδεχομένως να προσφέραμε διαφορετικής θέρμης εναγκαλισμό. Από την άλλη μεριά, η εύπεπτη pop με στίχους στο εναρκτήριο κομμάτι παρμένους απευθείας από τον Εκκλησιαστή - όπως ονομάσαμε στα ελληνικά/λατινικά το Κοχελέθ, βιβλίο αγνώστου συγγραφέα της Παλαιάς Διαθήκης - δεν νοείται να μην έχει twist. Παίζει και το εξώφυλλο τον ρόλο του, αμέ. Είναι όλο το καλλιτεχνικό πακέτο. Είναι όλες οι μικρές αποφάσεις που παίρνει ο καλλιτέχνης.

Το μεταμοντέρνο του όλου θέματος έγκειται στο να μην χρησιμοποιείς το εύκολο μέσο (μουσική) με τον προφανή τρόπο (ηχητικός πειραματισμός) για να περάσεις την ιδιαίτερη ταυτότητά σου, τα συναισθήματα και τα μηνύματά σου. Θέτεις στενά όρια για να δυσκολευτείς και να βρεις νέες διεξόδους. Το πόσο καλό ή κακό είναι το αποτέλεσμα επαφύεται στο αυτί του ακροατή και στα χρόνια που προστίθενται στην καμπούρα μας. Ωστόσο, αυτό που δεν διαπραγματεύομαι, είναι η πεποίθησή μου πως ο Kristoffer Rygg και η πορεία των Ulver θα μείνουν στη μουσική ιστορία με τον σωστό τρόπο.

Δήλωση του Rygg φιλοξενείται στο άρθρο της Guardian: «Ήμουν 15 χρονών όταν πρωτομπήκα στο Helvete», δηλώνει αναφερόμενος στο δισκάδικο που είχε ανοίξει ο Euronymous ένα μήνα μετά την αυτοκτονία του Ohlin. Μιλάμε για χώρο που μάζευε όλους τους τότε «φασαίους» εξαγριωμένους μπλακμεταλλαδες, από μπάντες ύψιστης σημασίας όπως προέκυψε εν συνεχεία, σαν τους Arcturus, Burzum, Darkthrone κτλ. Μια υψικάμινος νεαρών ολίγον τι σαλεμένων μέσα στην κοχλάζουσα δημιουργικότητα - και βλακεία, γιατί όχι - τους.

«Ήταν εμφανές από την πρώτη στιγμή πως το Helvete αποτελούσε περισσότερο ένα αποκρυφιστικό κρησφύγετο», συνεχίζει ο Rygg. «Καλυμμένο με μαύρες κουρτίνες, μαύρους τοίχους, σε χαμηλό φωτισμό που προερχόταν μονάχα από κεριά. Έπαιρνε τις σατανιστικές και μοχθηρές πτυχές της μουσικής αρκετά κυριολεκτικά. Αλλά, ο Euronymous πάντα θα ενδιαφερόταν να σου δείξει κι άλλα πράγματα, όπως punk, industrial, synth.»

"Thinking back
On the lives we used to live
Count our blessings
Carry our children
The Stations of the Cross
The growing pains
Those old records
Spinning over and over and over
Over and over"

Excerpt from "Nostalgia" (2020) by Ulver

«Ο Euronymous μας εισήγαγε στους Tangerine Dream και όλες τις '70s synth μπάντες», προσθέτει ο Ivar Bjørnson των Enslaved, συνεπικουρώντας τα λεγόμενα του Rygg. «Τον ρωτούσαμε αν είχε κανά καλό metal άλμπουμ και απαντούσε ‘γάμα το αυτό, είναι βαρετό, τσέκαρε καλύτερα ετούτο το prog δισκάκι’». Ο Bjørnson ήταν μόλις 13 ετών όταν συνίδρυσε την μπάντα του πίσω στο 1991. Αν αναλογιστείς πως οι Enslaved έχουν κυκλοφορήσει 14 full length και δεν είναι ούτε ένα (πραγματικά ούτε ένα!) κάτι παρακάτω από πολύ καλό σε πιάνει ίλιγγος. Κι ας έχουν μείνει λίγο στάσιμοι στα δύο τελευταία, έχοντας το "RIITIIR" ως την τελευταία πραγματικά μεγάλη κυκλοφορία τους. Η έμπνευσή τους είναι ενεργή as ever και δεν θα μου έκανε εντύπωση το φετινό "Utgard" να είναι οδοστρωτήρας. Το prog metal των Enslaved διατηρεί, ακόμα και να ήθελαν να το κρύψουν, τη Viking black παράνοια του παρελθόντος τους. Η «νορβηγίλα» που λέγαμε…

Το άρθρο, πέρα από τους Ulver και τους Enslaved, κάνει αναφορά και στον Ihsahn που επίσης κυκλοφορεί νέα μουσική φέτος. Ο Ihsahn χρόνια τώρα επιχειρεί - λίγο πιο επιτηδευμένα από τους προαναφερθέντες - να φέρνει το metal σε πρωτοποριακά άκρα, εξ ου και η jazz αναφορά του συντάκτη. Από τη μεριά μας, δεν θα τελειώσουμε ποτέ αν αρχίσουμε να απαριθμούμε τους φοβερούς Νορβηγούς καλλιτέχνες που είτε ανήκαν στο αρχικό εκείνο κίνημα, είτε ανδρώθηκαν με αυτό ως εικόνισμα και έπειτα απομακρύνθηκαν.

Η γυαλάδα στο μάτι έμεινε. Ακόμα μας πυροβολούν με φοβερά άλμπουμ σαν το περσινό Borknagar. Ακόμα ακολουθούμε τις σύγχρονες εξερευνήσεις των In The Woods. Ακόμα ξεθάβουμε το Sham Mirrors των Arcturus ως το μεγαλύτερο δημιούργημα που προέκυψε στην απόρροια ενός Helvete. Και, όσο και αν φαίνεται απίθανο σε όσους ακούνε πρώτη φορά για αυτές τις σοκαριστικές ιστορίες από τη Νορβηγία των '90s, οι Mayhem, η μπάντα που ήταν στο επίκεντρο όλων, είναι ακόμα 100% ενεργή. Λαμβάνει και βραβεία στα «νορβηγικά grammy»! O tempora, o mores!

«Νομίζω πως το κάψιμο εκκλησιών ήταν μια υπερβολική έκφραση αυθεντικότητας», δηλώνει ο Ihsahn. «Κανείς δεν μας έπαιρνε στα σοβαρά που ντυνόμασταν όπως ντυνόμασταν.» Ο ίδιος ο Varg, εκτός από την κατηγορία της δολοφονίας καταδικάστηκε και για τέσσερις εμπρησμούς. Παρομοίως και δύο από τους συμπαίκτες του Ihsahn στους θρυλικούς Emperor. Η πρόκληση ήταν ανέκαθεν στοιχείο της ίδιας της φαιάς ουσίας του black metal. Ο σατανάς ως σύμβολο επανάστασης και εναντίωσης σε οτιδήποτε ορίζει ως πρέπον μια κοινωνία χρησιμοποιήθηκε με άγαρμπο τρόπο από έφηβα μυαλά όταν οι συνθήκες ήταν πιο ευνοϊκές για κάτι τέτοιο.

Δεν μπορείς να αρνηθείς πως η μετουσίωση αυτού ως μια συνειδητοποιημένη άρνηση των πάντων με σκοπό την εύρεση νέων αληθειών δεν είναι ασύνδετη. Τα καινά δαιμόνια και το Δέντρο της Γνώσης είναι επίσης στο DNA των μουσικών που κάποτε χρησιμοποίησαν το ήβολ και γραφικό προσωπείο του corpsepaint. Αρκετοί εξ αυτών ενδεχομένως να είναι και βαθύτατα θρησκευόμενοι πια - ή και με έντονο το πνευματικό στοιχείο, όπως όλες οι μουσικές του Kristoffer Rygg.

Όταν ρωτήθηκε τον λόγο που χρησιμοποιεί τόσα καινοτόμα στοιχεία στις μουσικές του, ο Ihsahn απάντησε: «Εκπλήσσομαι που δεν το κάνουν ακόμα περισσότεροι από την αρχική black metal σκηνή. Σε ηλικία 16-17 χρονών ήδη ωθούσαμε το όρια του τι μπορείς να κάνεις με τη μουσική στα άκρα. Πόσο στενάχωρο να σταματήσει αυτό στα 18!» Προφανώς και όσοι εισέρχονται σε μια «φάση» δεν είναι εξίσου φιλοσοφημένοι. Η ιδεολογία της πρόκλησης συνέπεσε με ακραίες φασιστικές απόψεις - ή και κάποιες ...απλά άρρωστες. Κάτι που αν παρατηρήσεις τον μέσο μπλακμεταλλά του σήμερα -ειδικά στη χώρα μας όπου έχω μια κάποια άποψη - δεν ισχύει ούτε κατά διάνοια. Μιλάμε στην πλειοψηφία τους για ανθρώπους πιο πράους, πιο φιλήσυχους, πιο ευαισθητοποιημένους, πιο διαβασμένους από τον μέσο πολίτη. Όχι πως αυτό είναι ένα κατόρθωμα σε σύγκριση με τον μέσο πολίτη μας.

Τα άνθη του κακού φωτίζουν και λαμπυρίζουν σαν τα άστρα του ουρανού είπε κάποτε ο Βίκτωρ Ουγκώ για τη συλλογή ποιημάτων του Μπωντλαίρ, απ’ όπου πήρε το όνομά του το φετινό άλμπουμ των Ulver. Η φράση αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει ταιριαστή εναλλακτική τίτλου για αυτό το άρθρο.

"De ventede Tøsens Hiemkomst
Hun vaer i mørck Skog faren vild
Sneens Tepper hafde bredet sig hen
Paa Stien hiem - hendes eeneste Ven
(They were expecting the return of the wench
She was lost in the dark forest
Carpets of snow had folded themselves
On the path home - her only friend)"

Excerpt from "Capitel I: I Troldskog faren vild" (1995) by Ulver

Footnotes

Για να μείνουμε στο ίδιο υφολογικό μονοπάτι, να δηλώσω με στόμφο πόσο φοβερές μουσικές και συναισθήματα έχει το παγανιστικό, φινλανδικό black metal των Havukruunu στο φετινό "Uinuos Syömein Sota". Από τις πολεμικές ατμόσφαιρες, την old-school ατμόσφαιρα, το 3 στα 3 φοβερών ασπρόμαυρων artwork... Τα πάντα είναι όπως πρέπει. Επιθετικότητα μα και πολλή μελωδία στο ίδιο καταιγιστικό πακέτο.

Οι All Them Witches μετά από δύο δίσκους που την είχαν πατήσει με τις παγίδες που κρύβουν τα blues ευρήματα και η ψυχεδέλεια, βάρυναν φέτος τον ήχο τους και κάνουν μεγάλη επιστροφή. Πολύ ευχάριστη έκπληξη.

Μερικές από τις πιο απέριττα όμορφες μουσικές που άκουσα φέτος βρίσκονται στο EP τριών κομματιών που κυκλοφόρησαν οι Red River Dialect. Μπορεί να είναι χαλαρωτική folk, αλλά ο τράγος στο εξώφυλλο δύναται να δημιουργήσει σύνδεση με το παρόν άρθρο, όχι; Ξεκινάει με τον στίχο I had seats in the front row for the Bill Callahan show, ο οποίος έβγαλε επίσης δίσκο φέτος και σκοπεύω να ακούσω οσονούπω.

Έξι μήνες μετά την κυκλοφορία του, το ντεμπούτο των Sweven συνεχίζει και μεγαλώνει, αποδεικνύοντας πως πρόκειται για μεγάλο δίσκο στον prog/death metal ήχο. Και ένα από τα εξώφυλλα της χρονιάς, σαφώς...

-Find Footnotes Songs on Facebook-

  • SHARE
  • TWEET