«7»: Alain Raisnais

Γεννημένος το 1922 στην Βρετάνη, ένας από τους σπουδαιότερους και πιο επιδραστικούς κινηματογραφιστές του 20ου αιώνα, ο Alain Raisnais άφησε την τελευταία του πνοή την 1η Μαρτίου του 2014 στο Παρίσι, σε ηλικία 91 ετών.

Από τις κυρίαρχες μορφές του λεγόμενου «Νέου Κύματος» του γαλλικού κινηματογράφου -«Nouvelle Vague»- των τελών του '50 (αν και όχι από τους πιο χαρακτηριστικούς εκφραστές του), ο Raisnais επηρεάζεται κυρίως από τις ανθρωπιστικές επιστήμες, την λογοτεχνία, την ποίηση αλλά και την ζωγραφική! Μεγάλος σπουδαστής του Herni Matisse, του Marcel Detienne αλλά και του σουρεαλιστή ποιητή και συγγραφέα Andre Breton, αποστασιοποιήθηκε σε ένα βαθμό από τους λεγόμενους «Cashiers du cinema» (Truffaut, Godard, Chabrol, Μelville, Duras, κτλ.), οι οποίοι εξέφραζαν την καθεαυτή ουσία της «Nouvelle Vague» και μαζί με τους Marker και Varda εντάχθηκε ανεπίσημα στο «Rive Gauche» παρακλάδι του «Νέου Κύματος». Oι εν λόγω δημιουργοί, μεγαλύτεροι σε ηλικία από τους υπόλοιπους του «Cashiers...» και όχι τόσο «εγκλωβισμένοι» στον κινηματογράφο και στους όρους του, μελετούσαν παράλληλα ποίηση, λογοτεχνία, γλυπτική κτλ και ενσωμάτωναν στοιχεία στο έργο τους μέχρι να φτάσουν στο σημείο να θεωρηθούν αλληλένδετα με τον κινηματογράφο που υπηρετούσαν! Συνήθιζαν να αποτυπώνουν την αριστερή τους φύση και ιδεολογία στις ταινίες τους, η οποία φίλτραρε σχεδόν τα πάντα αλλά παράλληλα απείχε από την «στρατευμένη Τέχνη» άλλων δημιουργών, ενώ ξανά σε επίπεδο εννοιών και συλλογιστικής, ιδιαίτερη σημασία έπαιξε και η «χειραγώγηση» της Ιστορικής μνήμης, η υποκειμενικότητά της και η δημιουργία ταυτοτήτων μέσω αυτής!

Δεν έχασε όμως, όπως και κανένας του «παρακλαδιού» του, την πρωταρχική σχέση με την «Nouvelle Vague», καθώς προσπαθούσε συνεχώς να γκρεμίσει τα όποια αφηγηματικά στερεότυπα βρίσκονταν στον δρόμο του, να επικεντρωθεί στον υπαρξισμό, στην ρευστότητα του χρόνου και στο αέναο παράδοξο της ανθρώπινης φύσης αλλά και να εξελίσει όσο το δυνατόν περισσότερο την τεχνική του μοντάζ! Με γενναίες δόσεις κυνισμού και μαύρου χιούμορ αλλά και καθαρά τεχνικά κινηματογραφικά μεταμοντέρνα breakthrough αφήγησης και σκηνοθεσίας που ακόμα και σήμερα θεωρούνται πρωτοπόρα και εξίσου δύσκολα στην πράξη, ο Resnais συνέχισε από τα μέσα του '40 (όταν και αποφοίτησε από την ΙDHEC της Γαλλίας και ξεκίνησε την κινηματογραφική του καριέρα) μέχρι και σήμερα, να προκαλεί το μέσο, να προκαλεί την ίδια την Τέχνη και συνεχώς να επαναπροσδιορίζει και τα δύο μέσα από τη δουλειά του, σαν ένα γνήσιο enfant terrible του «Νέου Κύματος» που άλλαξε τον ευρωπαϊκό -αλλά και παγκόσμιο στην συνέχεια- κινηματογράφο.

Νικητής αρκετών βραβείων σε Κάννες (1980 - Χρυσός Φοίνικας για το "Μοn Oncle D' Amerique"), Cesar (1977 - Βραβείο Σκηνοθεσίας για το "Providence" και 1993 - το ίδιο για το "Smoking / No Smoking"), αλλά και πάμπολλων ακόμα σε Φεστιβάλ Βερολίνου, Βενετίας κτλ. με πιο πρόσφατο το Silver Lion στη Βενετία για το "Coeurs" το 2006 αλλά και το φετινό Βραβείο Πρωτοπορίας (!) στο Φεστιβάλ Βερολίνου για την ταινία του "Να Αγαπάς, Να Πίνεις Και Να Τραγουδάς", ο Resnais όπως και οι υπόλοιποι της γενιάς και σχολής του, μοναδικός και ξεχωριστός μέχρι το τέλος, δεν έπαψε ποτέ να υπηρετεί και να εξελίσσει δίχως συμβιβασμούς και όρια την Τέχνη του! Μετά την 1η Μαρτίου 2014, ο Παγκόσμιος κινηματογραφικός χάρτης δεν θα είναι ποτέ ξανά ο ίδιος, αλλά η κληρονομιά του μεγάλου Γάλλου Auteur θα τον γεμίζει στα χρόνια που θα έρθουν και με το παραπάνω... όπως συνήθιζε να λέει πάντα ο ίδιος άλλωστε, «Είμαι συνεχώς στο κατόπι της αναζήτησης μιας ειδικής μη αφηγηματικής γλώσσας, που θα εμπεριέχει μουσικότητα»...

---

---

1. Hiroshima Mon Amour (1959)



Στη ανασυγκροτημένη Χιροσίμα μετά την ατομική βόμβα, μια Γαλλίδα ηθοποιός θα ζήσει με έναν Ιάπωνα αρχιτέκτονα έναν έρωτα προορισμένο να διαρκέσει 24 μόνο ώρες! Με όπλο το αριστουργηματικό «μουσικό» σενάριο της Marguerite Duras και τους ποιητικούς της διαλόγους, o Resnais θα διηγηθεί μια ιστορία η οποία θα αδιαφορήσει παντελώς για κάθε έννοια γραμμικής ροής και ο Χρόνος θα «σμιλευτεί» καταλλήλως από το αριστουργηματικό μοντάζ του ώστε στο τέλος θα περάσει απαρατήρητος, σαν να μην υπήρξε ποτέ! Εικόνες βγαλμένες από ντοκιμαντέρ, το παρελθόν και το παρόν, η Χιροσίμα από τη μια και το Nevers της Γαλλίδας ηθοποιού από την άλλη, όλα θα κατακερματιστούν και θα επαναπροσδιοριστούν από τον μαγικό φακό του σπουδαίου σκηνοθέτη! Στο επίκέντρο της ιστορίας, ένας τραγικός έρωτας τον οποίο, σαν όλους τους μεγάλους έρωτες, δεν θα έχουν την ευκαιρία να ζήσουν οι δύο πρωταγωνιστές, παρά μόνο μικρές στιγμές του, καθώς η λήθη που έχει ήδη καλύψει τα εγκλήματα του πολέμου, το παρελθόν, το παρόν, τις απώλειες και τον πόνο του ζευγαριού, περιμένει να καλύψει και την παροδική τους συνύπαρξη! Από τις ταινίες-σταθμούς που κυριολεκτικά άλλαξαν τον Παγκόσμιο Κινηματογράφο!

Trailer

---

2. L' Annee Derniere A Marienbad (1961)



Από τις πιο δύσκολες και αμφιλεγόμενες ταινίες που γυρίστηκαν ποτέ, εδώ ο Resnais, δύο χρόνια μετά τον θρίαμβο του, "Hiroshima Mon Amour", στα βήματα του Marcel Proust διατάσσει εκ νέου τον χρόνο, τον αποδομεί και τον επαναπροσδιορίζει, ορατό και απτό όμως μονάχα για τα δικά του μάτια και των θεατών του, καθώς το δημιούργημά του στέκει ολομόναχο και αρκετά σκαλιά πάνω από τα κεφάλια των υπόλοιπων! Η φαινομενική υποκειμενική σκοπιά των υποκειμένων του, με την βεβαιότητα προς το εκάστοτε υποκείμενο όμως, χαρίζει στο έργο μια βαθιά και εννίοτε δυσνόητη ρεαλιστική ταυτότητα, ενώ στο τέλος δημιουργείται ένα σπουδαίο φιλμικό παζλ αλληλοαναίρεσης του χώρου και κατάργησης - επαναπροσδιορισμός και ξανά το ίδιο για τον υποκειμενικό χρόνο... Υπερρεαλισμός που βρίσκεται σε ένα συνεχόμενο φλέρτ με τον γοτθικό τρόμο, το μεταφυσικό, το θρίλερ, την σχετικότητα της μνήμης, Καφικός εφιάλτης και «μπαρόκ παροξυσμός»! Μια ταινία των άκρων που καθόρισε τον ίδιο τον σκηνοθέτη, το μετέπειτα έργο του αλλά και τους τυχερούς που είχαν την ευκαιρία να την απολαύσουν τότε σε πρώτη προβολή!

Trailer

---

3. Muriel Ou Le Temps D' Un Retour (1963)



Στη πολή-φάντασμα της Boulogne με έντονα τα σημάδια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και του πολέμου της Αλγερίας πάνω της, η Helene ετών 50 θα υποδεχθεί τον Alphonse στο σπίτι της, νεανικό της έρωτα, μαζί με την ανιψιά του, Francoise! Μαζί με την Helene ζει και ο θετός της γιός, Bernard! Τέσσερα άτομα, τέσσερις διαφορές εκφάνσεις του Χρόνου και της μνήμης οι οποίες διαμορφώνουν το παρόν και το μέλλον, ενώ ο Resnais πλήρως αφοσιωμένος στην «Nouevelle Vague» θα σφυρηλατήσει τον χρόνο και θα τον σμιλεύσει με σύμμαχό του το αριστουργηματικό μοντάζ και την κατακερματισμένης, οριακά άναρχης και φαινομενικά ασύνδετης αφήγησης! Όλα θα οδηγήσουν στο παρόν το οποίο θα προκύψει αιτιατά, καθώς ο Resnais θα επαναπροσδιορίσει για τρίτη σερί φορά την έννοια του κινηματογραφικού χρόνου και χώρου στο Σινεμά!

Trailer

---

4. Μοn Oncle D' Amerique (1980)



O Henri Laborit, φιλόσοφος και ειδικός στην εξελικτική ψυχολογία ερμηνεύει τα ανθρώπινα πρότυπα συμπεριφοράς μέσα από την παρατήρηση τριών ατόμων: του Jean, μεγαλοαστός πολιτικός, της Janine, ηθοποιός και στιλίστρια και του Rene, μανατζερ σε βιοτεχνία υφασμάτων! Ο Resnais συνδέει αυτά τα συναισθήματα-πρότυπα με τους φυσικούς κανόνες και το πόσο προκαθορισμένα μπορούν να είναι δεδομένου ότι ο άνθρωπος είναι άμεσα συνυφασμένος με την φύση, ενώ για άλλη μια φορά παραδίδει μαθήματα αφηγηματικότητας και μοντάζ, αλλά και γνήσιου σουρεαλισμού -πειράματα με ποντίκια, η σκηνή στο νησί- τα οποία φέρνουν στον νου τον μεγάλο Luis Bunuel! Άλλο ένα διαμάντι και μια εξαιρετική σπουδή πάνω στον άνθρωπο από τον Resnais!

Trailer

---

5. Smoking / Non Smoking (1993)



Βασισμένο στο θεατρικό έργο-ποταμός του Alan Ayckbourn, η 5 ωρών ταινία του Resnais μπλέκει και παντρεύει την αγγλική με τη γαλλική κουλτούρα, τον Σαίξπηρ και τους γαλλικούς τρόπους με μια συγκινητική, αστεία, πανέξυπνη δραματική κομεντί σχετικά με το χάσμα πολιτισμών, κουλτούρας αλλά και όλα εκείνα τα κοινά στοιχεία που κατά βάθος καθορίζουν το ανθρώπινο γένος! O Resnais μετατρέπει το Θέατρο σε Κινηματογράφο ενώ δίνει και δώδεκα πιθανές καταλήξεις στις σχεδόν πανομοιότυπες δύο ταινίες -πρακτικά- που διαδραματίζονται επί της οθόνης, στη μορφή μίας! Μια εξαιρετικά δύσκολη αποστολή και ανάγνωση ενός απαιτητικού κειμένου και ένα έξοχο αποτέλεσμα από την άλλη!

Trailer

---

6. La Guerre Est Finie (1966)



O Diego, μελος του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, επιστρέφει στο Παρίσι όπου και ζεί μετά από μια αποστολή στην Μαδρίτη! Προβληματισμένος για τον αγώνα λόγω και της ηλικίας που τον έχει προλάβει, γνωρίζει μια παρέα φοιτητών του Παρισιού που πιστεύουν στον ένοπλο αγώνα και αποφασίζει να γυρίσει στην Ισπανία για να σώσει έναν σύντροφό του που κινδυνεύει! Κυριολεκτικά μέσα από το μυαλό του πρωταγωνιστή -ένας σπουδαίος Yves Montand-, o Resnais ξανά παίζει με την μνήμη, το παρελθόν το μέλλον και το παρόν, σπάζοντας τον χρόνο σε όσα κομμάτια τον βολεύουν για να διηγηθεί μια ιστορία πιο βατή από τις προηγούμενες δουλειές του αλλά και πάλι το ίδιο πρωτοποριακή, το ίδιο πολυσύνθετη και φυσικά με το αντίστοιχο πολιτικό φρόνημα που τον διακατείχε! Με την μαγική ασπρόμαυρη φωτογραφία του Sacha Vierny αλλά και την καταπληκτική μουσική του Giovanni Fusco, o Resnais υπογράφει μια από τις πιο μάχιμες πολιτικά ταινίες του, ξανά με την τεχνική αρτιότητα που τον διακρίνει διάχυτη καθ’ όλη την διάρκειά της!

Trailer

---

7. Coeurs (2006)



Έξι άτομα με κοινό το αίσθημα της μοναξιάς θα περιπλανηθούν στον φιλμικό καμβά του Resnais και θα αντιμετωπίσουν τους φόβους τους, τα συναισθήματά τους, τις αμφιβολίες και τους πιο εσωτερικούς τους προβληματισμούς και ταμπού, καθώς θα ακροβατήσουν στο τεντωμένο σχοινί της ισορροπίας που διακαώς επιθυμούν να ανακαλύψουν! Ακόμα στον 21ο αιώνα, ο Resnais συνεχίζει σαν να μην υπάρχει αύριο να δημιουργεί εξαιρετικά ψυχογραφήματα ανθρώπων που στο μελαγχολικό σημερινό Παρίσι θα προσπαθήσουν να βρουν τους εαυτούς τους και μαζί τους ο θεατής θα περιπλανηθεί σε γνώριμα μονοπάτια της ανθρώπινης ψυχής που εσκεμμένα ή μη επιλέγει να αγνοήσει! Το χιόνι που αχνοπέφτει παγωμένο και καλύπτει τα πάντα, παραδόξως θα είναι το μοναδικό πράγμα που θα ενώσει τους έξι αυτούς ανθρώπους σε μια ταινία εξίσου μελοδραματική αλλά αθεράπευτα ρομαντική μέχρι το φινάλε!

Trailer