Θα γινόταν κι αυτό

Η αφορμή δόθηκε πριν λίγο καιρό όταν μαζευτήκαμε μια παρέα συντακτών να ακούσουμε το νέο άλμπουμ των Graveyard, καθώς επρόκειτο για μια κυκλοφορία που πολλοί από εμάς αναμέναμε με ανυπομονησία. Η πρώτη αντίδραση που ακούστηκε ήταν μάλλον χλιαρή: «Δεν τρελάθηκα...». Για να έρθει η κυνική, αλλά απόλυτα ειλικρινής απάντηση πως «Θα γινόταν κι αυτό κάποια στιγμή»...

Πρόκειται για μια δεδομένη αλήθεια, ότι αργά ή γρήγορα οι αγαπημένοι μας καλλιτέχνες θα μας απογοητεύσουν και οι λόγοι μπορεί να είναι πολλοί και τελείως διαφορετικοί μεταξύ τους.

Ο πρώτος λόγος είναι ότι από ένα σημείο και μετά, μεγαλώνοντας σε ηλικία αλλά και σε (εμπορικό) μέγεθος, οι καλλιτέχνες επαναπαύονται και προτιμούν να διατηρήσουν τα κεκτημένα. Ας μην βιαζόμαστε να τους κακολογήσουμε, συνήθως μοχθούν μέχρι να φτιάξουν έναν χαρακτήρα που θα αποτυπωθεί στη συνείδηση των ακροατών και θα γίνει αποδεκτός, οπότε το να τον αποδομούν συνεχώς δεν είναι σώφρων, ούτε όμως είναι εύκολο να τον εξελίσσουν διαρκώς. Η λογική πορεία των πραγμάτων οδηγεί στην τυποποίηση και την επαναληψιμότητα και συνεπώς στην απογοήτευση μιας μερίδας των οπαδών. Η εν λόγω απογοήτευση έρχεται σταδιακά και μακροπρόθεσμα, αφού βραχυπρόθεσμα η πλειονότητα των ακροατών έχει ικανοποιηθεί ακούγοντας αυτό που περίμενε.

Αντίθετα, κάποιοι καλλιτέχνες είτε λόγω πολύ δυνατής προσωπικότητας, είτε λόγω πολύ δυνατής εμπορικής θέσης (δεν έχουν ανάγκη να κάνουν αυτά που τους υποδεικνύουν οι παρατρεχάμενοι) όταν συνειδητοποιούν πως αυτό το τέλμα επέρχεται ή ήλθε ήδη, αλλάζουν ριζικά την καλλιτεχνική τους ταυτότητα. Σπανίως η αντίδραση του κόσμου έχει να κάνει με το πόσο καλό είναι το αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής και όσο πιο κλειστό κι «οπαδικό» είναι το είδος (π.χ. heavy metal) τόσο λιγότερη αποδεκτή είναι αυτή, με τις αντιδράσεις να φτάνουν σε ακραίες καταστάσεις, όπως το να θεωρείται προδομένος ο ακροατής γιατί ο μουσικός κουρεύτηκε. Αυτή η απογοήτευση έχει θυμό και είναι άμεση, αλλά συχνά με την πάροδο των χρόνων εξομαλύνεται, μέχρι που αναστρέφεται το κλίμα συχνά.

Όπως και να έχει, η ουσία είναι πως όσο περνάνε τα χρόνια, περνάει και το κίνητρο - τόσο για τους μουσικούς όσο και για τους ακροατές. Ιδιαίτερα σε μουσικές όπως η rock και η metal, δεν είναι δυνατόν να απαιτούμε από τους μουσικούς να έχουν την ίδια δίψα αυτοί που ξέρουν πως θα δώσουν εκατό συναυλίες τον επόμενο χρόνο και θα βγάλουν από εκεί το ψωμί τους, με αυτούς που στριμώχνονται σε ένα βανάκι και ακόμα βάζουν λεφτά από την τσέπη τους για να βγάλουν δίσκο ή να κλείσουν περιοδεία. Για τους πρώτους, κάθε νέα δουλειά είναι θέμα συντήρησης των κεκτημένων και για τους δεύτερους η μοναδική ευκαιρία να μπουν στο παιχνίδι. Για αυτό και ο κανόνας θέλει τα συγκροτήματα βγάζουν τις καλύτερες δουλειές τους στην πρώτη δεκαετία της ζωής τους.

Όμως, ο κυριότερος λόγος, όμως, που όλοι κάποια στιγμή νιώθουμε αυτή την απογοήτευση είναι γιατί η σχέση μουσικού-ακροατή είναι δυναμική. Υπάρχουν μουσικοί που μένουν πάντα οι ίδιοι, υπάρχουν μουσικοί που αλλάζουν συνεχώς, υπάρχουν ακροατές που μένουν πάντα στα ίδια ακούσματα και υπάρχουν ακροατές που εξελίσσουν τα ακούσματά τους. Όλοι οι πιθανοί συνδυασμοί των παραπάνω, μέσα στην πορεία του χρόνου καθιστούν μάλλον αδύνατο το σενάριο του μια μπάντα να έχει παράλληλη πορεία αλλαγών με το σύνολο των ακροατών της.

Αλλά έτσι είναι και η ζωή γενικότερα, όπως σοφά μας θυμίζουν οι Sieges Even μέσα από τους στίχους του "Lighthouse" από το "The Art Of Navigating By The Stars": «The more we wait for things to change, the more they stay the same. And the more they stay the same, we change».

Πώς αντιδράμε συνήθως, όμως, όταν νιώθουμε ότι οι αγαπημένοι μας καλλιτέχνες μας απογοητεύουν; Κράζουμε, μηδενίζουμε, απαξιώνουμε. Και ακόμα περισσότερο πως αντιδράμε προς τους άλλους που δεν συμμερίζονται την δική μας άποψη; Τους μειώνουμε και τους προσβάλλουμε. Εδώ είναι το ζητούμενο στο να έχουμε ένα μέτρο...

Διότι, όπως υπάρχουν πολλοί οπαδοί των οποίων η αυθυποβολή δεν τους επιτρέπει να αντιληφθούν ή και να παραδεχτούν ότι ο δικός τους αγαπημένος τους καλλιτέχνης δεν τα κατάφερε αυτή τη φορά (συνήθως, το αντιλαμβάνονται και το παραδέχονται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, ανάλογα με το επίπεδο εγωισμού), έτσι υπάρχουν πολλοί ακόμα που δεν αντιλαμβάνονται ότι η απογοήτευση ενδεχομένως να μην οφείλεται μόνο στον πομπό, αλλά και στον δέκτη, δηλαδή στους ίδιους, ξεπερνώντας έτσι το όριο. Δεν είναι όλες οι περιπτώσεις ίδιες και καλό είναι να προσπαθούμε να τις αξιολογούμε διαφορετικά κάθε φορά...

Παραδείγματος χάριν, μου είναι πολύ δύσκολο να ακολουθήσω τους Anathema στην νέα τους εποχή, αλλά δεν έχω να τους προσάψω κάτι, όπως επίσης δυσκολεύομαι ακόμα περισσότερο να ακούσω ολόκληρο νέο άλμπουμ των Motorhead ή των AC/DC, αλλά υπάρχει μια λογική και ως εκ τούτου ένας σεβασμός σε αυτό που κάνουν. Αντίθετα, υπάρχει η περίπτωση των Queensryche (και του Geoff Tate - μην τον βγάζουμε έξω) όπου πραγματικά απορώ πως έχουν καταφέρει να πέσουν τόσο χαμηλά, ακούγοντας τις νέες δουλειές τους, σε σημείο που προβληματίζομαι αν και πόσο επιεικής πρέπει να είμαι μαζί τους πλέον.

Αλλά για αυτούς και μερικούς ακόμα θα μιλήσουμε μελλοντικά, στα μεγάλα «κρίματα» της μουσικής μας, ζητώντας ενδεχομένως και την άποψη κανενός πιο ειδικού, όπως ο Χαρδαβέλλας (βλέπε «Πύλες Ανεξήγητου»), γιατί κάποιοι έχουν βαλθεί να μας τρελάνουν τελείως.