To Enter Pagan #6: Η ύλη, το πνεύμα, το σύμβολο

Down the trail through this forest, through thicket we ride
The unseen is watching from behind each stone and pine

Στους στίχους του Quorthon καταφύγαμε, προσπαθώντας να εξηγήσουμε στους εαυτούς μας τι θέλαμε να πετύχουμε με την παρούσα στήλη. Η μουσική, ως τέχνη, είναι δυσθεώρητα πλούσια. Στη σημερινή εποχή, οι οικολογικές ανησυχίες, επανέρχονται διαρκώς, όλο και πιο επίκαιρες. Σε όλο το μουσικό φάσμα, από καταγωγής πιθανώς της ανθρωπότητας, ο άνθρωπος επιχειρούσε να υμνήσει αλλά και να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του. Εμείς, δημιουργήσαμε μια μουσική στήλη, δανειζόμενοι το όνομα από αυτή τη σύνθεση των Primordial και αποφασίσαμε να δούμε κάποιες κυκλοφορίες με ένα άλλο πρίσμα. Η σχέση του ατόμου με τη φύση, διαχρονική, έχει αλλάξει πολλές μορφές, άρα και η επίδραση της στην τέχνη.

Μπορεί ο πρώτιστος στόχος, όταν μιλάει κάποιος για μουσική να είναι οι συνθέσεις καθαυτές, εμείς όμως αφήσαμε τον Quorthon να μας καθοδηγήσει, αναζητώντας το αθέατο. Σε κάθε εκδοχή του "To Enter Pagan" λοιπόν, θα φέρνουμε σε διάλογο δυο δίσκους, από διαφορετικά ιδιώματα, με διαφορετική στιχουργική προσέγγιση πάνω στις προεκτάσεις της φύσης στον άνθρωπο. Εμβαθύνοντας στους στίχους και την αισθητική, αποκαλύπτουμε τα μυστικά τους και επιχειρούμε να αναδείξουμε μοναδικές οπτικές πάνω σε κοινές αξίες.

Στην έκτη μετενσάρκωση της στήλης, οι συμβολισμοί της Φύσης διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο. Η κυριολεξία της απτής ύλης αντιπαραβάλλεται της μεταφοράς του αθέατου πνεύματος, η εσωτερική αναζήτηση της θέσης στον έξω κόσμο, το "A Sun That Never Sets" των Neurosis με το "Memoria Vetusta III: Saturnian Poetry" των Blut Aus Nord.

Neurosis - "A Sun That Never Sets"
(Relapse, 2001)

You dream of a mountain, the peaks rise to the sky
Will you answer its call?
Is your heart still beating?
Can you feel this at all?
This landside will bury us all!

Όσα και να ειπωθούν για έναν δίσκο σαν το "A Sun That Never Sets" δεν θα είναι ποτέ αρκετά. Παρά την μεγάλη στιχουργική του οικονομία, τα νοήματα που φωλιάζουν στο άλμπουμ είναι πυκνά, πολυεπίπεδα και πάντα ανοιχτά σε νέες αναγνώσεις. Πρόκειται για ένα έργο φιλοσοφικό ή συμβολικό, ανάλογα από την γωνία πρόσληψης του ακροατή και, από την δική μας οπτική - από τον δικό μας λόφο, για να παίξω με τις λέξεις - έχει έναν καθαρά κοσμικό και παγανιστικό χαρακτήρα. Στο κέντρο της θεματικής του, ο Άνθρωπος και ο Φυσικός Κόσμος είναι Ένα, αν και το ανθρώπινο ον, αποκομμένο από την φύση καθώς είναι, καλείται να υψώσει το πνευματικό του ανάστημα για να αντιληφθεί αυτήν την ενότητα. Καλείται να μετρηθεί με τα φυσικά σύμβολα που τον περιβάλλουν, να ψηλώσει και να αναπτυχθεί. Διασκορπισμένα παντού μέσα στον δίσκο, τα φυσικά σύμβολα σηματοδοτούν γιγάντιους αγώνες και την τελείωση της ανθρώπινης ύπαρξης.

My feet of clay lead me on through the void and far beyond
To demonstrate my will and path, to embrace the wolf in her glory

Η Παλίρροια και ο Λόφος. Στο "The Tide" οι ψυχές των νεκρών βρίσκουν αιώνιο καταφύγιο κάτω από τα κύματα. Παραμένει όμως ανοιχτό το ενδεχόμενο να αναφέρεται στις ψυχές των ζωντανών, των ανθρώπων που ξεφεύγουν από τον θόρυβο των χαμένων ψυχών, τον αποπροσανατολισμό της μάζας. Το άτομο πρέπει να μείνει σταθερό ενάντια στην παλίρροια και τις δυνάμεις της αλλαγής. Ο λόφος του "From The Hill" αποτελεί ένα μοναδικό (για τον καθένα μας) σημείο στον χώρο και τον χρόνο: ένα σημείο περισυλλογής κι εσωτερικής αξιολόγησης, ένα σημείο που λειτουργεί σαν αφετηρία ένωσης ανάμεσα στον εαυτό και την δύναμη του φυσικού κόσμου, η οποία συμβολίζεται στην σχέση ανθρώπου και λύκου, δηλαδή σε ένα αγαπημένο και αρχαίο καλλιτεχνικό μοτίβο.

The blood that flows through me is not my own
The blood is from the past, not my own
The blood that leads my life is not my own
The blood is my strength, I'm not alone

Ο Ήλιος και το Βουνό. Το μόνο ανθρώπινο σύμβολο που είναι ικανό να αναμετρηθεί με την ίδια την Φύση είναι το Αίμα. Ο μεγάλος κύκλος της ζωής και του θανάτου τέμνεται από την ευθεία της ανθρώπινης συνέχειας, της κληρονομιάς που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Το θρυλικό ομώνυμο track τραγουδάει για τον δικό μας άφθαρτο ήλιο, τον Ήλιο του Αίματος και της συμβολικής μας Αθανασίας. Στο "Falling Unknown", η θύελλα και το βουνό, η φωτιά και ο άνεμος είναι οι ανυπέρβλητες δυνάμεις που απειλούν να μας νικήσουν, να μας συνθλίψουν μέσα στην μικρότητα μας. Η μάχη ενάντια σε αυτές τις δυνάμεις ισοδυναμεί με την θέληση που ατσαλώνεται και με την ταυτόχρονη πτώση μας σε ένα άγνωστο κενό. Θα επιβιώσουμε; Θα σταθούμε ή θα το βάλουμε στα πόδια;

Once is enough, trial is alone.
Grace fall into us.
All through the night, Father I crawled.
Sun of my soul be revealed.

Η Σπηλιά, η Φωτιά, η Πέτρα. Το "Crawl Back In" είναι ένα τραγούδι που αναφέρεται στην εξέλιξη και μεταμόρφωση του ατόμου, στους συσχετισμούς ανάμεσα σε παλιές και καινούριες εκδοχές του εαυτού μας. Ο τόπος της μεταμόρφωσης είναι μια αινιγματική σπηλιά, ένα μεταφορικό και σκοτεινό μέρος όπου ο άνθρωπος σέρνεται πεινασμένος και βγαίνει αλλαγμένος. Στο "Watchfire", η συνθηματική φωτιά μοιάζει σαν να είναι ο απόλυτος πνευματικός στόχος του ατόμου: κουβαλώντας την μνήμη και την απώλεια, η φωτιά είναι αληθινή και ορατή για να εμπνέει. Φέρνει μαζί της δύναμη και αρματώνει τον άνθρωπο για να αντιμετωπίσει την ζωή. Το μεταφυσικό στοιχείο βρίσκει μια μικρή χαραμάδα στο "Stones From The Sky". Ένας τρίτος πόλος βρίσκει θέση ανάμεσα σε Άνθρωπο και Φύση, ένας θεός που μιλάει μόνο μέσα από σημάδια που έχουμε μάθει να αγνοούμε, όσο κι αν φανερώνονται ξανά και ξανά. Είναι το μόνο σημείο που φύση και θεός μοιάζουν να ενώνονται με σκοπό να Αποκαλυφθούν μπροστά σε θνητά μάτια.

A watchfire brings strength
Bring in the heat
In the eternal path
Armoured against life

Νοήματα και μυστικά αιώνια, άφθαρτα και αόρατα. Έννοιες τιτάνιες που μοιάζουν να ξεγλιστρούν μέσα από τα αδύναμα μας δάχτυλα. Η αγωνία μιας ύπαρξης που ψάχνει να βρει την πεμπτουσία της μέσα στον κόσμο. Αυτές είναι κάποιες από τις ανείπωτες Αλήθειες του πραγματικού βιώματος της ζωής και μέσα τους βρίσκονται οι απαντήσεις που ο καθένας αναζητάει. Ποιος όμως προφέρει τις ερωτήσεις; Ο ίδιος ο κόσμος! Μέσα από τις εκφράσεις των συμβόλων του, ο κόσμος πάντα ρωτάει αυτούς που ακούνε τις λέξεις πίσω από τον Άνεμο. Το "A Sun That Never Sets" μοιάζει σαν το ιδανικό soundtrack αυτού του αιώνιου διαλόγου, ενώ καμία οριστική απάντηση δεν υπάρχει. Το φως όμως πάντα ανατέλλει και το μεγάλο μονοπάτι αρχίζει ξανά από την αρχή, ποιος είδε ποτέ που τελειώνει; [A.K.]

A sun that never sets burns on
New light is this river's dawn
When to speak of a word so old
is to relearn what is known

Blut Aus Nord - "Memoria Vetusta II: Saturnian Poetry"
(2014, Debemur Morti)

ΦΥΣΙΣ ...And from the One,
substance of all things,
emanates the
Divine

Σε αντίθεση με τους Neurosis, το "Saturnian Poetry" των Blut Aus Nord, επιχειρεί να αξιοποιήσει μεταφορικούς συμβολισμούς με σκοπό μια πνευματική ένωση με το μυστικιστικό περιβάλλον. Ευθύς εξαρχής, γίνεται αντιληπτή η εξέλιξη σε σχέση με το δεύτερο μέρος της τριλογίας αυτής, "Memoria Vetusta II: Dialogue With The Stars (2009)". Ο διάλογος έγινε ποίηση, και τα άστρα πλανήτης, συγκεκριμένα ο Κρόνος.

Ο ελληνικός μύθος του Τιτάνα πατέρα Κρόνου, σίγουρα δεν είναι άγνωστος. Η κοινή του σύνδεση τόσο με την μεταφυσική, όσο και με την ρωμαϊκή του εκδοχή, είναι το δρεπάνι. Η πρώτη παγανιστική δοξασία λοιπόν είναι γεγονός, η πεποίθηση της σημασίας της υφαρπαγής των καρπών του παρόντος και της ζωής, το δίπολο γονιμότητας και θανάτου, αναγάγουν αυτόματα τον δίσκο σε μια ιεροτελεστία. Η έκσταση, η σύνδεση με την πνευματικότητα της Γης, παραμερίζουν τον στείρο και ανθρωποκεντρικό ορθολογισμό, επαναφέροντας την σημασία της πίστης όπως ξεδιπλώνονται και οι στίχοι του "Paien".

La Foi,
mystique
absolue,
sans la raison.

Η αναζήτηση νοήματος σε αυτά τα πλαίσια, οδηγεί, σε έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς που εκπροσώπησαν αυτήν την πτώση του μοντέρνου ανθρώπου. Η στιχουργική καταφυγή στα «Άνθη του Κακού» του Μπωντλαίρ, αν και ελαφρώς κοινότυπη, στα πλαίσια μιας εξύμνησης της Μάνας Γης, "Tellus Mater" μετατρέπεται σε εκστατικό παιάνα. Ο Vindsval, επιτρέπει στο χάος να αναδυθεί, αντιλαμβανόμενος πως μια πνευματική ανάδυση για να συντελεσθεί, στα πλαίσια μιας τελετουργικής μουσικής λειτουργίας, οφείλει να παρέχει μια έξαψη των αισθήσεων.

Nature is a temple in which living pillars
Sometimes give voice to confused words;
Man passes there through forests of symbols
Which look at him with understanding eyes.

(Charles Baudelaire, 1821-1867)

Οι αφηρημένοι συμβολισμοί συνεχίζονται στο "Forhist", όπου γίνεται ξεκάθαρη η πρόθεση του έργου να εντείνει την πνευματική τροπή. Η θεολογία, με την Πηγή της Σοφίας, το Θεό δηλαδή, και ο Κήπος της Εδέμ, εμφανίζονται, με μια διάθεση απαξίωσης. Ο σκοπός του "Saturnian Poetry", είναι να απορρίψει τις εύκολες λύσεις της σύγχρονης παράδοσης, οπότε, έπειτα από τον προαναφερθέντα ορθολογισμό, σειρά έχει και ο Μονοθεϊσμός. Η άντληση δύναμης από τις κρυφές προεκτάσεις της Φύσης, οφείλει να μας δώσει την δυνατότητα να γίνουμε θεοί. Ένας αντικατοπτρισμός των άπειρων δυνατοτήτων του ατόμου, το χάος στην πραγματικότητα είναι το μη ορατό, το υπό προϋποθέσεις αισθητό, όλος ο κόσμος, και όχι όσα είναι πέρα από Αυτόν.

By Her...
by Me,
I understand a being absolutely infinite,
a substance consisting of an infinity of attributes,
of which each one expresses an eternal and infinite essence.

Το παραστράτημα από τον Θεό όμως, ο θάνατος, είναι φυσική κατάληξη κάθε είδους ζωής. Ο θάνατος όμως, επιτρέπει στο αποθανόν, να ενωθεί και υλικά με το περιβάλλον, επισφραγίζοντας έτσι την αιωνιότητα, αφού από την Φύση, το Όλον, αναβλύζει το αιώνιο και το υπερφυσικό, αυτό που θα υπάρχει ες αεί, με την ύλη να είναι απλά μια προσωρινή εικόνα. Το "Henosis", η Ένωση, είναι η μετάβαση από την περατότητα της ανθρώπινης φύσης στο άπειρο του κόσμου, μια ακόμη καλά κρυμμένη θεοσοφική προέκταση των στίχων των Blut Aus Nord.

As pure mysticism stands
in the hidden realm to intuition
and the things we don't know,
so in the visible realm
the Moon stands to sight
and the things we (should) see.

Η επισφράγιση όμως των συμβολισμών που αντλεί ο καλλιτέχνης, θα έρθει με μια από τις κορυφαίες στιγμές της δισκογραφίας τους, το "The Metaphor Of The Moon". Η παρακμή του σύγχρονου πνεύματος, μια ρομαντική εκδήλωση λατρείας προς το απολεσθέν πνεύμα της εποχής, μια γραμμική αντίληψη της εξέλιξης των κοινωνιών. Το Φεγγάρι, είναι το δεύτερο ουράνιο σώμα που αναφέρεται στον δίσκο, μιας και η Γη, λειτουργεί κυρίως ως σύμβολο. Το Φεγγάρι λοιπόν, του οποίου το σχήμα, αντιπαραβάλλει αυτό του δρεπανιού- συμβόλου του Κρόνου, κρύβεται πίσω από τον Ουρανό, σύντροφο της Γης, και η όψη του, είναι για το πεδίο ορατότητας μας, ό,τι και ο μυστικισμός για την διαίσθηση.

Η ποιητική περιπλάνηση των Blut Aus Nord στον μυστικισμό της φύσης, ολοκληρώνεται με την απαραίτητη επιφοίτηση. Ο τίτλος του "Clarissima Mundi Lumina", παρμένος από τα «Γεωργικά» του Βιργιλίου, ο οποίος, στην ποιητική αυτή συλλογή, επικαλείται την εποχή του Κρόνου, όταν συντελείται δηλαδή το θέρισμα. Το «ομορφότερο φως του κόσμου», αυτό της απλότητας των αισθήσεων, πηγάζει εν τέλει από την ίδια την ασχολία με την Γη. Η βαθύτερη πηγή φωτός, δεν είναι ούτε ο Ήλιος ούτε το Φεγγάρι, είναι τα μαθήματα που μπορεί να πάρει κάποιος αν αποκρυπτογραφήσει όσα κρύβονται τριγύρω του.

The world's clearest and deepest source of light,
Quiet enlightenment of evil,
In all her immaculate purity,
Is faithful to its nature and its infinite power
is never diminished.

Η αντίληψη των πραγμάτων, εδράζεται στην Γη, από την περιφορά της που δημιουργεί την αίσθηση του χρόνου, μέχρι την ίδια την ύπαρξη της που μας παραδίδει τον χώρο. Η διαδοχή των εποχών, σηματοδοτεί, ένα πέρασμα, η δράση του ανθρώπου καθορίζεται από αυτές, και έτσι, στα γυρίσματα των καιρών, ο κόσμος αποκτά νόημα και η εσωτερική γαλήνη επιτυγχάνεται. Με μια παράθεση στίχων του Βερλαίν ολοκληρώνεται το έργο. Ο ουράνιος θόλος από τον οποίο δύει ο Ήλιος, είναι στην ουσία τα δακτυλίδια του Κρόνου, με την αέναη περιφορά τους να υποδηλώνει την διαρκή μεταμόρφωση του ανθρώπου. Είπαμε, το μονοπάτι αρχίζει ξανά. Η φύση προσφέρει υλικούς συμβολισμούς για περισυλλογή, ή μεταφορικούς για μια πνευματική επιστροφή σε αυτή. Όπως πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις, ως έχει πάνω (έξω), έχει και κάτω (μέσα). [A.Z.]