Συνέντευξη Dave Holland

Όντας κατά βάση rock Μέσο ενημέρωσης τούτο εδώ, θα υπάρξουν κάλλιστα πολλοί από εσάς που θα αναπηδήστε από τη θέση σας σε στυλ «καλά, που τον θυμήθηκε αυτόν ρε σεις;», νομίζοντας πως μίλησα με τον πάλαι ποτέ τυμπανιστή των Trapeze & Judas Priest... Κι όμως. Είχα την χαρά και τη τιμή να συνομιλήσω με έναν από τους πιο πολυσχιδείς και καλλιτεχνικά ανήσυχους κοντραμπασίστες της jazz, ηλεκτρικής και μη, εδώ και πενήντα ολόκληρα χρόνια!

Ο Dave Holland ήταν εκεί, επίλεκτος του τιτανομέγιστου Miles Davis, όταν ο αείμνηστος γκουρού δοκίμαζε -και κατάφερνε!- άλλη μια θεμελιακή ανατροπή στις τάξεις της αυτοσχεδιαστικής μουσικής, πριν, κατά την διάρκεια και μετά το μνημειώδες "Bitches Brew". Υπήρξε πρωταγωνιστής στον ανυπέρβλητο και λατρεμένο κατάλογο της μοναδικής ECM του Manfred Eicher για τρεις δεκαετίες, επιλογή και συνεργάτης θρυλικών μορφών όπως οι Betty Carter, Joe Henderson, Coleman Hawkins, Anthony Braxton, Chick Corea, ηγέτης σε δικές του big bands και συνιδρυτής πρωτοποριακών σχημάτων της jazz fusion όπως οι Getaway & Circle.

Με αφορμή την μια και μοναδική ζωντανή εμφάνιση του πιο πρόσφατου εξ αυτών στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών το Σάββατο 16 Μαΐου, του κουαρτέτου των Prism, ο ευφυέστατος μουσικοσυνθέτης απαντά εδώ σε όλα όσα μας ενδιαφέρουν πρόσχαρα και διεξοδικά. Απολαύστε ανέμελα.

Διαβάζοντας προσεκτικά το τεραστίων διαστάσεων βιογραφικό σου, γεννιέται μονομιάς μια πρώτη προφανής ερώτηση: υπάρχει άραγε πραγματικά κάτι που θα ήθελες να κατορθώσεις πλέον;
Κι όμως. Αυτό που προσπαθώ και πάντα θα προσπαθώ είναι να κρατώ μια συνάφεια σε όσα κάνω. Και όσον αφορά τη μουσική αυτή καθεαυτή, μα και την χρονική περίοδο μες την οποία ζω, αναπνέω και δημιουργώ. Και τούτο είναι μια μεγάλη πρόκληση! Να προσπαθείς ως καλλιτέχνης να κρατάς τη μουσική σου φρέσκια και ενδιαφέρουσα, κοιτώντας πάντα μπροστά. Κατά τα άλλα, αν με ρωτούσες τι ακριβώς θα ήθελα να επιτύχω ακόμη, δεν θα μπορούσα να το προσδιορίσω επακριβώς, αφού προτιμώ να το ανακαλύψω κι εγώ όταν θα το μάθεις κι εσύ. Πάντως, μου είναι πάρα πολύ σημαντικό να συνεχίσω να νιώθω εμπνευσμένος και δημιουργικός.

Πολύ όμορφα. Αντιλαμβάνεσαι πως δεν αναφέρθηκα μόνο στα doctorates, στα βραβεία Grammy και στα πολυποίκιλα έργα σου ως καλλιτεχνικού διευθυντή. Μιλώ κυρίως για τις ανεπανάληπτες μουσικές εμπειρίες που σου χάρισαν οι αμέτρητες και σημαίνουσες συνεργασίες σου...
Ναι, κατάλαβα. Και νιώθω εξίσου τυχερός για τις δύο πιο πρόσφατες συνεργασίες μου που τρέχω εδώ και κάποια χρόνια, το ντουέτο μου με τον Kenny Baron και το κουαρτέτο των Prism φυσικά. Με τον Kenny μάλιστα βρέθηκα μόλις πέρυσι ξανά στην Ελλάδα αν θυμάσαι, στο Ίδρυμα Ωνάση. Και μας έκανε μεγάλη εντύπωση ο συναυλιακός χώρος μάλιστα, η ακουστική του ήταν μοναδική. Έχω όμως κι άλλο ένα project στα σκαριά με το οποίο θα περιοδεύσω τούτο το καλοκαίρι, και μάλιστα η πρώτη μας ευρωπαϊκή εμφάνιση θα είναι αυτή της Θεσσαλονίκης στα μέσα Ιουλίου: το κουαρτέτο μου με αγαπημένους φίλους όπως ο Αφρικανός κιθαρίστας Lionel Loueke, ο σαξοφωνίστας Chris Potter και ο τυμπανιστής Eric Harland που παίζει δίπλα μου και με τους Prism όπως γνωρίζεις...

Μάλιστα! Οπότε να υποθέσουμε πως η βραβευμένη σου big band θα μείνει για λίγο καιρό αδρανής;
Ναι, για τώρα βρίσκεται σε αδράνεια, συνειδητά, αν και το αγαπώ πάρα πολύ και αυτό το σχήμα, αγαπώ όλους τους μουσικούς, νιώθουμε σαν μια μεγάλη οικογένεια πλέον. Και τούτο γιατί είναι φύσει αδύνατον να κάνεις τόσο πολλά πράγματα την ίδια στιγμή δίχως αυτά να χάνουν κάτι από την δυναμική τους. Προτιμώ να είμαι εστιασμένος σε ένα, το πολύ δυο, σχέδιά μου ώστε να τα φέρνω εις πέρας όπως πρέπει. Οι εξαιρέσεις του κανόνα αυτού είναι ελάχιστες και συμβαίνουν όταν καλούν το πολυμελές μας σχήμα σε ένα διεθνές φεστιβάλ, μια-δυο φορές τον χρόνο... Αν συνυπολογίσεις δε το ότι ήδη έχω ξεκινήσει να ηχογραφώ το επόμενο άλμπουμ μου, ο διαθέσιμος χρόνος περιορίζεται στο ελάχιστο... Παρεμπιπτόντως, δεν είμαι από τους ενορχηστρωτές που συνθέτουν και γράφουν μουσική στα γρήγορα για τόσο μεγάλα σχήματα, χρειάζομαι πολύ χρόνο.

Λογικότατο. Γεννημένος στην κοιτίδα του rock κινήματος της Δυτικής μεσοχώρας (σ.σ.: West Midlands), το Wolverhampton, αναρωτιέμαι ποιές ήταν οι συγκυρίες που σε ώθησαν παρόλα αυτά να ακολουθήσεις το δημιουργικό μονοπάτι της jazz...
Σωστά. Απλούστατα, ακολούθησα τις εξελίξεις όπως αυτές διαμορφώνονταν μπροστά μου. Παρότι ως νεαρό αγοράκι άκουγα κι εγώ την εισαγόμενη μουσικής της αμερικάνικης κουλτούρας, το rock 'n' roll. Όπως και το skiffle. Με αυτά άρχισα κι εγώ, αυτά αγάπησα...

Με ηλεκτρικό μπάσο να φανταστώ τότε...
Ναι, με ηλεκτρικό. Και μάλιστα ξεκίνησα ως ρυθμικός κιθαρίστας παρακαλώ, ούτε καν μπασίστας. Πρωτοέπιασα ηλεκτρικό μπάσο στα 13 μου και το πρώτο ερασιτεχνικό σχήμα με το οποίο έμπλεξα άρχισε να έχει τόσο πολλές επαγγελματικές προσφορές, που επέλεξα να παρατήσω το σχολείο στα 15 μου! Όμως με τον καιρό ήρθε η ώρα που άρχισα να ακούω jazz ώστε να βελτιώσω την τεχνική μου... Γεγονός που με έφερε σε επαφή με τον Ray Brown...

Ok, μιλάμε για κολοσσό!
Πράγματι. Άπαξ και απέκτησα τον πρώτο μου δίσκο του, αυτό ήταν, άλλαξαν όλα για μένα μονομιάς. Ήταν σαν να ανακάλυψα τον τροχό! Ξάφνου κατάλαβα τι μπορεί να σημαίνει παίζω μουσική, παίζω μπάσο. Έναν μήνα μελετούσα πάνω του ολημερίς. Με αποτέλεσμα να μπω μια για πάντα στον κόσμο του κοντραμπάσου. Μέχρι τα 17 μου, δυο χρόνια γεμάτα, δούλεψα σκληρά την τεχνική μου, και ήταν τότε που μου πρότειναν την πρώτη μου επαγγελματική συμμετοχή ως κοντραμπασίστα σε μια χορευτική μπάντα ενός resort στη Βόρεια Αγγλία για την καλοκαιρινή σαιζόν, πριν μετακομίσω στο Λονδίνο.



Να λοιπόν γιατί. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν και κάποια ηχογραφημένα δείγματα γραφής του Holland ως ηλεκτρικού rock μπασίστα όπως π.χ. της Bonnie Raitt. Και είναι ελάχιστα.
Ναι. Άπαξ και έπιασα το κοντραμπάσο, ήξερα πού ήθελα να πάω μουσικά... Βέβαια ούτε στα όνειρά μου δεν περίμενα πως κάποια στιγμή θα γινόταν το βιοποριστικό μου επάγγελμα... Το μόνο που με ενδιέφερε ήταν να βελτιώνομαι και να δοκιμάζω διαφορετικά μουσικά ιδιώματα. Γι' αυτό πήγα σε ωδείο, σπούδασα κλασική μουσική και μπάσο, όμως συγχρόνως βρέθηκα να περιοδεύω με τον Roy Orbinson, να παίζω στούντιο sessions, σε μουσικές επενδύσεις κινηματογραφικών ταινιών, σε διαφημιστικά jingles, τα πάντα. Συγχρόνως, στα τέσσερα χρόνια της παραμονής μου στην πρωτεύουσα της Αγγλίας είχα την τύχη να παίξω με τεράστιες μορφές της jazz, συμπατριώτες μου μα και περιοδεύοντες Αμερικανούς που εμφανίζονταν στο θρυλικό Ronnie Scott's Jazz Club. Μοιράστηκα τη σκηνή με καλλιτέχνες όπως ο Coleman Hawkins & Ben Webster, εμπειρίες ζωής...

Πράγματι! Ας κάνουμε ένα μεγάλο άλμα τώρα στον χρόνο, αφού το 2013 γιόρτασες 40 χρόνια από την  κυκλοφορία του πρώτου σου ηχογραφήματος, "Conference Of The Birds", αποκαλύπτοντας το νυν project σου με τους οποίους επισκέπτεσαι τη χώρα μας σε λίγες μέρες, τους Prism. Μας ενδιαφέρει να ακούσουμε το πώς γεννήθηκε τούτη η μοναδική σύναξη μουσικών...
Η σχέση μου με τον Kevin Eubanks πάει πολύ πίσω, στα 1988! Η συνάντησή μας είχε ως αποτέλεσμα τη συγκρότηση ενός κουαρτέτου που κυκλοφόρησε το άλμπουμ "Extensions" την επόμενη χρονιά από την ECM. Από τότε συνυπήρξαμε ως στενοί συνεργάτες για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, έως το 1992, όταν αποφάσισε να μετακομίσει στο Los Angeles ώστε να συμμετάσχει σε ένα πάρα πολύ σημαντικό μεταμεσονύκτιο τηλεοπτικό σόου, ονομαζόμενο "The Tonight Show", με επώνυμους καλεσμένους και συζητήσεις, ανάμεσα στις οποίες υπήρχαν μουσικά διαλείμματα από επίσης επώνυμους καλλιτέχνες. Πράγμα που εν τέλει τον ήθελε για δεκαοκτώ ολόκληρα χρόνια καλλιτεχνικό διευθυντή του μουσικού κομματιού της εκπομπής. Όταν το 2010 αποφάσισε να φύγει και να επιτρέψει στα δικά μας, ήμουν ο πρώτος που είχε τη χαρά να ακούσει προτάσεις του. Κάπως έτσι δημιουργήθηκαν οι Prism! Συμπεριλαμβάνοντας τους πολυαγαπημένους μου συνεργάτες που θα δείτε κι εσείς σε λίγες μέρες, τους Craig Taborn & Eric Harland. Ο Craig είναι ένας από τους πιο δημιουργικούς πιανίστες που έχω συναντήσει έως και σήμερα, κατέχοντας τεράστια έκταση μουσικών βιωμάτων και γνώσεων, γεγονός που πλουτίζει αφάνταστα όσα κάνουμε ως σχήμα. Ο Eric πάλι είναι παλιός κι αγαπημένος συνεργάτης μου σε πολλά και διάφορα. Το δέσιμο μας ως μελών του rhythm section είναι πραγματικά μοναδικό για μένα...

Και όλα αυτά ήταν αποτέλεσμα μιας πολύ σημαντικής αλλαγής πορείας που αποφάσισα εκείνη την εποχή. Με τον θάνατο της γυναίκας μου θέλησα να αλλάξω σελίδα ριζικά. Και τούτο φυσικά αφού πρώτα είχα αφιερώσει όλο μου τον χρόνο στο να είμαι δίπλα της στις τελευταίες της ώρες εγκαταλείποντας οτιδήποτε άλλο. Με το που έφυγε, λοιπόν, αποφάσισα να αφήσω το κουιντέτο με το οποίο δούλευα δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια πριν και να κάνω μια φρέσκια, νέα αρχή.



Λυπάμαι για την σύντροφό σου, τα συλλυπητήριά μου... Να πάμε πολύ πίσω τώρα, όταν μια νύχτα του 1968 ο ανυπέρβλητος Miles Davis σε ανακάλυψε να παίζεις επί σκηνής του Ronnie Scott's Jazz Club και σου πρότεινε να τον ακολουθήσεις στο τότε νέο και επαναστατικό ηλεκτρικό του σχήμα...
Κι όμως, επίτρεψέ μου να σε ενημερώσω πως όταν με κάλεσε, δεν είχε ακόμη την ηλεκτρική του μορφή. Το καλοκαίρι του 1968 το σχήμα ήταν ακόμη ακουστικό, με τον Ron Carter στο κοντραμπάσο, τον Herbie Hancock στο πιάνο, τον Wayne Shorter στο σαξόφωνο και τον Tony Williams στα τύμπανα. Με το που ενέδωσα, παίζαμε ακόμη τραγούδια όπως το "Round Midnight", "Stella By Starlight", λίγο αργότερα το "Nefertiti" του Wayne Shorter...

Μάλιστα!
Οπότε ήταν την επομένη χρονιά που ξεκινήσαμε τις ηχογραφήσεις για το "Bitches Brew". Άρα η μετάβαση από την ακουστική υφή του Miles στην ηλεκτρική έγινε σταδιακά, από το "Filles De Kilimanjaro" και πέρα. Κι αν βρεις να δεις ζωντανές εμφανίσεις μας από την εποχή εκείνη, θα με δεις με το ακουστικό μπάσο στα χέρια τις περισσότερες φορές, όπως εκείνη στο φεστιβάλ στις Antibes όπου παίξαμε τα "Milestone", "So What?" κ.λ.π.

Και ήταν μάλιστα μετά τα sessions του "Bitches Brew" που εγώ ο ίδιος πρότεινα στον Miles να πιάσω το ηλεκτρικό μπάσο στην περιοδεία μας. Η έκπληξή του ήταν μεγάλη, αφού δεν ήξερα καν ότι μπορώ να παίξω ηλεκτρικά. Από τότε έπαιζα και τα δύο έως ότου αποφάσισα να αποχωρήσω, ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο. Προτιμούσα να επιστρέψω στο κοντραμπάσο, ενώ εκείνος είχε μπει πλέον στον ηλεκτρισμό.

Λογικό. Παρ' όλα αυτά, να υποθέσω πως την συμμετοχή σου σε τούτο το μνημειώδες μουσικό λεύκωμα θα τη θεωρείς από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα της πολύχρονης καριέρας σου, σωστά;
Για να είμαι ειλικρινής, ήταν μέρος μιας φυσικής εξελικτικής πορείας και τούτο. Μην ξεχνάς πως, όταν το ηχογραφούσαμε όλοι μαζί, δεν μπορούσαμε να φανταστούμε τον τεράστιο αντίκτυπο που θα είχε στην εξέλιξη της jazz fusion το "Bitches Brew"! Παρότι εμείς οι ίδιοι προετοιμάζαμε συνειδητά τούτη την «ανατροπή». Μπαίναμε στο στούντιο της Νέας Υόρκης και ηχογραφούσαμε όπως κάθε άλλη φορά. Πού να φανταστούμε τη συνέχεια; Τίποτε δεν ήταν ξεκάθαρο... Όμως το ότι βρέθηκα δίπλα στον Miles για τόσα χρόνια, και μόνο αυτό, ναι, αποτελεί ίσως ό,τι πιο σημαντικό έχω καταφέρει έως και σήμερα.

Λογικό και επόμενο! Λίγα λόγια τώρα για τις εμπειρίες που αποκόμισες ως μπασίστας του θρυλικού κουαρτέτου Circle με Chick Corea, Anthony Braxton & Barry Altschul που περιόδευε με την εξίσου θρυλική Betty Carter...
Αααα, να 'σαι καλά που με ρωτάς γι' αυτήν. Έχοντας ήδη την απίστευτη εμπειρία να συνεργαστώ με τον Stan Getz για τρία χρόνια, ακολούθησε η συνεργασία μου με τον Sam Rivers, οπότε για άλλη μια φορά η φυσική συνέχεια των πραγμάτων με βρήκε δίπλα της. Βλέπεις τι εννοώ;

Από την Betty αποκόμισα πάρα πολλά! Επρόκειτο για απίστευτα χαρισματική καλλιτέχνιδα... Ήξερε τόσο μα τόσο πολλά για το πώς πρέπει κανείς να «παρουσιάζει» τη μουσική του. Πώς να την γεύεται ο ίδιος ο καλλιτέχνης και πώς να την εξελίσσει δημιουργικά. Ήταν απίστευτη ως ηγέτης, μα και στους πηγαίους αυτοσχεδιασμούς της! Όμως το πιο σημαντικό για μένα ήταν πως, με την ίδια της τη στάση, όχι με λόγια, «απαιτούσε» από εμένα όπως και από όλους τους συνεργάτες της, τον καλύτερο εαυτό μας! Το εκμαίευε. Ακόμη κι όταν αποχώρησα από την μπάντα της, λοιπόν, παραμείναμε καλοί φίλοι έως το τέλος. Οι συμβολές της, τέλος, με ακολουθούν από τότε σε όλες μου τις επιλογές... Τις χρωστάω πάρα πολλά!

Κατανοητό. Πάμε τώρα σε έναν άλλο μοναδικό καλλιτέχνη, κατά την ταπεινή μου άποψη, τον John Abercrombie...
Όπως ακριβώς το λες, ένας και μοναδικός!



Ακριβώς! Είχα την τιμή να συνομιλήσω από κοντά και μαζί του, Dave, και θεωρώ πως το τρίο σας με τον Jack DeJohnette, μιλώ για τους Gateway, υπήρξε άλλο ένα κομβικό σημείο της πολυσχιδούς πορείας σου...
Προφτάσαμε να ηχογραφήσουμε τρία και μόνο άλμπουμ όλοι μαζί και να περιοδεύσουμε για αυτά, όμως πράγματι, το τρίο αυτό κατέχει μια πολύ σημαντική θέση στην καρδιά μου! Και τούτο γιατί όπως πολύ σωστά ανέφερες, ο John μα και καθένας μας ας μου επιτραπεί είχε εκεί μια μοναδική προσέγγιση στο όργανό του. Ο Abercrombie έχει πάρα πολλά χαρίσματα. Είναι μόνος του ένα κεφάλαιο στην ιστορία της ηλεκτρικής κιθάρας. Συνδυάζει μοναδικά τις δημιουργικές του ιδέες στη μουσική του, γεγονός που μας οδήγησε τότε σε πάμπολλα διαφορετικά μουσικά μονοπάτια. Η δική μας σχέση άλλωστε πάει πάρα πολύ πίσω, όταν στα μέσα της δεκαετίας των ‘60s είχε έρθει στο Λονδίνο και είχαμε την ευκαιρία να συμμετέχουμε σε αρκετά jam sessions. Από την πρώτη κιόλας στιγμή, το πάντρεμά μας υπήρξε ανεπανάληπτο.

Αργότερα, όταν μετακόμισα στην Αμερική το 1968, ήταν αυτός που με υποδέχθηκε στο αεροδρόμιο της Νέας Υόρκης, με φιλοξένησε σπίτι του μερικές εβδομάδες και όλα αυτά μας έδεσαν στενά! Έως και σήμερα! Συνυπολογίζοντας πως με τον Jack ήταν ακόμη πιο παλιοί φίλοι και συνεργάτες, αντιλαμβάνεσαι πως το αποτέλεσμα της μουσικής μας συνεύρεσης υπήρξε ακαριαία μοναδικό. Τόσο, που υπήρχαν πάμπολλες στιγμές που η διαφορετικότητα των επιλογών μας, δηλαδή των πειραματισμών μας, μας ήθελε να σκάμε κυριολεκτικά στα γέλια!

Αυτά συμβαίνουν όταν υπάρχει κοινό όραμα και κοινά βιώματα... Τώρα, όσον αφορά την θρυλική και πολυαγαπημένη μας δισκογραφική εταιρία ECM του Manfred Eicher, υπήρξε ένα πρωτοφανές περιβάλλον για τους άκρατους πειραματισμούς σου, ή κάνω λάθος;
Απολύτως! Η εκτίμησή μου για την όλη στάση και το ανυπολόγιστης αξίας έργο του Manfred είναι αμέριστη! Στάθηκα πάρα πολύ τυχερός που βρέθηκα δίπλα του στο ξεκίνημά της ECM. Γνωριστήκαμε στα πλαίσια μια πρόβας που κάναμε σε ραδιοφωνικό σταθμό της Γερμανίας το 1970 με τους Circle, όταν ήρθε να μας ακούσει. Και ήταν εκεί που μου πρότεινε την πρώτη μου ηχογράφηση για αυτόν, το ντουέτο μας με τον Barre Phillips (σ.σ.: "Music For Two Basses" - 1971). Από τότε ξεκίνησε μια επαγγελματική σχέση για 34 ολόκληρα χρόνια, δίνοντάς μου όπως είπες πλήρη ελευθερία καλλιτεχνικής έκφρασης... Ό,τι κι αν μου ερχόταν στο μυαλό, σχήμα, project, ντουέτο, solo, του το ανέφερα και η απάντηση ήταν αυτομάτως ναι! Μιλάμε για ένα ανυπολόγιστης αξίας δώρο του προς εμέ, κι αυτό δεν πρόκειται να το ξεχάσω όσο ζω. Μην ξεχνάμε πως στις απαρχές των '70s οι ευκαιρίες ήταν απίστευτα περιορισμένες για κάθε «ανένταχτο» καλλιτέχνη. Πόσο μάλλον το να έχεις πρόσβαση σε μια δισκογραφική με τόσο υψηλά στάνταρ όπως η ECM λοιπόν...

Μα είναι προφανές! Παρ' όλα αυτά το 2005 ίδρυσες τη δική σου δισκογραφική, Dare2 Records, ώστε όπως διάβασα να επιτύχεις ακόμη πιο μεγάλο βαθμό καλλιτεχνικής έκφρασης. Η ονομασία της άλλωστε τα λέει όλα. Όμως αναρωτιέμαι το εξής: αυτό δεν έκανες ήδη όπως λες με την ECM; Πιο μεγάλη ελευθεριότητα δεν μπορούσε να υπάρξει...
(γελά) Καταλαβαίνω τι λες... Καταρχήν να σου αναφέρω πως η ονομασία της εταιρίας μου έχει και άλλο νόημα. Ήταν συνδυασμός του ονόματός μου με εκείνο της πρώην γυναίκας μου, αφού με λένε Dave και κείνη Claire...

Τι λες τώρα; Δεν το γνώριζα, χίλια ευχαριστώ!
Όπως μπορεί να μην ξέρεις πως η αδελφή της Claire μετακόμισε πολλά χρόνια τώρα στην Ελλάδα γιατί έχει παντρευτεί Έλληνα με τον οποίον έχουν δύο παιδιά, τα ανίψια μου. Όποτε και τα πεθερικά μου μετακόμισαν στην Ελλάδα όταν πήραν σύνταξη. Υπάρχουν δεσμοί λοιπόν με τη χώρα σας. Μένουμε στη Εύβοια κάθε φορά, στην Κύμη...

Πολύ όμορφα! Να ρωτήσω τώρα ποιούς θεωρείς μετά από τόσες εμπειρίες τους πιο ταιριαστούς drummers με τους οποίους «έδεσες» μοναδικά ως μέρος του rhythm section...
Όπως είπες πολύ σωστά πιο νωρίς, υπήρξα εξαρχής πάρα πολύ τυχερός στο διάβα της ζωής μου ως μουσικός... Έπαιξα δίπλα σε ιερά τέρατα του οργάνου, όπως οι Elvin Jones, Roy Haynes, Tony Williams, Billy Higgins, Ed Blackwell... Ποιόν να προτιμήσω από αυτούς και γιατί; Δεν είναι δυνατόν να μπω καν σε διαδικασία σύγκρισης ανάμεσα σε κορυφές. Και πρόσεξέ με: ο καθένας από αυτούς με τη δική του μοναδική «υπογραφή»! Έμαθα πάρα πολλά από τον καθένα τους λοιπόν, έγινα καλύτερος, και αυτό είναι που μετρά εν τέλει. Πιο πρόσφατα έπαιξα και με άλλους χαρισματικούς drummers όπως ο Marvin 'Smitty' Smith, o Billy Kilson και φυσικά ο Eric Harland που αποτελεί μέρος των Prism. Είναι όλοι τους άκρως δημιουργικοί. Οι μουσικές μας «συζητήσεις» με τον καθένα τους, λοιπόν, έχουν γράψει το δικό τους σημαντικό κεφάλαιο στην πολύχρονη πορεία μου...



Έτσι είναι... Ως επιδραστικότατος μπασίστας του λόγου σου, ποιούς θεωρείς εσύ μέντορές σου, πέρα από τον προαναφερθέντα γίγα Ray Brown;
Βασικά αυτόν και τον Leroy Vinnegar! Αυτοί οι δυο με σημάδεψαν βαθιά. Ο Leroy έλαμψε στη Δυτική Ακτή των Η.Π.Α. με τα δυο πρώτα του άλμπουμ να με επηρεάζουν σε τεράστιο βαθμό (σ.σ.: "Leroy Walks!" (1958) & "Leroy Walks Again!!!" (1963). Άλλοι που στιγμάτισαν το παίξιμό μου ήταν επίσης οι Charles Mingus, Scott LaFarro, Jimmy Garrison & ο Ron Carter. Τέλος, ένας που ίσως και να μην γνωρίζεις ήταν ο μπασίστας του αείμνηστου Max Roach, o Jymie Merritt. Ο τρόπος που κρατούσε τον ρυθμό, που έπαιζε με τον χρόνο, ήταν μοναδικός, κυρίως κατά την διάρκεια των '70s όταν πλέον ανέπτυξε έναν ολόδικό του τρόπο προσέγγισης...

Μάλιστα. Θα με ενδιέφερε επίσης η γνώμη σου για τον συνομήλικο συνοδοιπόρο σου που πλούτιζε καίρια τις ηχογραφήσεις του θρυλικού Oscar Peterson, του Niels Henning Orsted Pedersen...
Πολύ όμορφο που τον αναφέρεις! Διότι πράγματι, ως συνομήλικοι, διαγράψαμε βίους παράλληλους. Και δεν θα ξεχάσω ποτέ την έκπληξή μου όταν πρωτάκουσα μια ηχογράφησή του στα 17 μου όντας ακόμη στο Λονδίνο... Μου έβαλε να τον ακούσω ένας καλός μου φίλος. «Ω Θεέ και κύριε» αναφώνησα (γελά)! Δεν μπορούσα να πιστέψω πως ένας συνάδελφος μου της ίδιας ηλικίας έπαιζε τόσο εκπληκτικά... Ήταν από μια ραδιοφωνική εκπομπή αν θυμάμαι καλά. Λογικό και επόμενο, συναντηθήκαμε αρκετές φορές και ανταλλάξαμε γόνιμες απόψεις. Ναι. Τον εκτιμούσα βαθύτατα, ήταν απίστευτος.

Μα το φαντάστηκα! Επέτρεψε μου να κλείσουμε τούτη την μοναδική κουβέντα μας ακούγοντας την άποψή σου μα και τις αναμνήσεις σου από ένα αγαπημένο μου άλμπουμ, το "Like Minds", με τους Burton, Corea, Metheny & Haynes...
Μάλιστα, σε ευχαριστώ. Προηγήθηκε το "Questions & Answers" το 1990 με τους Metheny & Haynes. Και από εκεί ήταν που ξεκίνησε τούτη η όμορφη καλλιτεχνική σχέση μας με τον Pat. Μάλιστα υπήρξε εποχή που περιοδεύσαμε επιστάμενα οι τρεις μας παρέα ανά τον κόσμο.

Όμως το "Like Minds" νομίζω πως ήταν η πρώτη μου φορά που συνεργαζόμουν με τον Gary Burton, ενώ ο Pat είχε προϊστορία μαζί του, όπως άλλωστε και ο Chick...

Πράγματι. Να ρωτήσω αν έχετε ήδη αποφασίσει το setlist που θα μας παρουσιάσετε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών;
Ως επί το πλείστον, όπως αντιλαμβάνεσαι, θα επικεντρωθούμε στο ομώνυμο άλμπουμ των Prism. Όμως έχουμε και κάποιες νέες συνθέσεις έτοιμες προς παρουσίαση ζωντανά. Οι οποίες μάλιστα προέκυψαν ενώ περιοδεύουμε, σε πρόβες μας επί σκηνής, στα sound check. Συνήθως αποφεύγουμε τα γραπτά setlist γιατί μας «περιορίζουν». Προτιμάμε να αφήνουμε την στιγμή να επιλέξει για μας. Και είναι μπόλικες οι φορές που δεν σταματάμε καν ανάμεσα στις συνθέσεις, μα τις ενώνουμε αυτοσχεδιαστικά με γέφυρες της στιγμής ώστε να ακούγεται σαν ένα ενιαίο μουσικό έργο... Τέλος, να είστε έτοιμοι ως κοινό να ακούσετε «πειραγμένες» εκδοχές των όσων το εν λόγω άλμπουμ εμπεριέχει, αφού όντας τόσο καιρό στον δρόμο, προτιμάμε να κρατάμε το ενδιαφέρον μας ζωντανό. Όπως και το δικό σας άλλωστε.