Anderson, Rabin, Wakeman @ Eventim Apollo, Λονδίνο, 18/03/17

Είναι αλήθεια πως για πολλούς τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά μουσικά γεγονότα του τρέχοντος έτους ίσως να είναι η περιοδεία των Metallica ή η εκτέλεση ολόκληρου του πραγματικά δυσυπέρβλητου "Images And Words" από τους Dream Theater. Γι’ αυτούς, όμως, που η αγαπημένη δεκαετία από μουσικής πλευράς είναι τα '70s, το μεγαλύτερο γεγονός δεν είναι άλλο από την περιοδεία των μελών των Yes, Jon Anderson, Rick Wakeman και Trevor Rabin, μετά από ένα κενό 25 χρόνων.

Η απόφαση πάρθηκε σχετικά σύντομα και δίχως να το καταλάβω στις 18 Μαρτίου βρισκόμουν έξω από το ιστορικό Hammersmith Odeon - πλέον Eventim Apollo - στο Λονδίνο, όπου έχει παίξει πληθώρα μουσικών, από τον Duke Ellington μέχρι τους Beatles, τους Black Sabbath και τον Robbie Williams. Όχι μετά από αρκετή ώρα και αφού χάζεψα τη μαρκίζα και την πρόσοψη του κτηρίου, η οποία έπαιρνε συνεχώς διάφορους χρωματισμούς, εισήλθα σε αυτό.

Ο χώρος, ιδιαιτέρως ευχάριστος, ήταν γεμάτος κόσμο. Υπό τους ήχους progressive rock τραγουδιών, οι συζητήσεις έδιναν και έπαιρναν, το ίδιο και οι μπύρες, ενώ πολλή κίνηση είχε και το merchandise, το οποίο για τα ελληνικά δεδομένα είχε «τσιμπημένες» τιμές. Αυτό το οποίο μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση ήταν η ηλικία του κοινού, καθώς οι περισσότεροι ήταν κάτι παραπάνω από μεσήλικες και, προσωπικά, μου ήταν ευχάριστη η εικόνα των Άγγλων παππούδων και γιαγιάδων. Φαντάζομαι πως η εν λόγω συναυλία θα ήταν πολύ σημαντική γι’ αυτούς, καθώς είχαν την τύχη να ζήσουν το progressive rock στον τόπο που γεννήθηκε, την ώρα που γεννιόταν από τους μεγάλους δρώντες του είδους. Είναι σύμφυτο με την κουλτούρα τους και πιθανώς γι' αυτό στην Ιταλία, όπου είχα την τύχη να παρακολουθήσω άλλα μέλη των Yes (Howe, White, Downes, Sherwood), ο μέσος όρος ηλικίας να ήταν σχετικά μικρότερος.

Είναι καιρός, όμως, να πάμε στα συναυλιακά, αφού πρώτα σημειώσουμε πως ο εξώστης μέχρι και τις 20:00, που θα ξεκινούσε η συναυλία, ήταν γεμάτος κατά τα 2/5. Ίσως επειδή θα έπαιζαν και την επόμενη ημέρα εκεί ή επειδή το μουσικό κοινό έχει τις ευκαιρίες να τους δει σε άλλα μουσικά σχήματα. Εκμεταλλευόμενος τις άδειες θέσεις του εξώστη κατάφερα να πάω μπροστά περίπου εφτά σειρές, ενώ οι περισσότεροι Άγγλοι, έχοντας και αυτοί την ίδια δυνατότητα, επέλεξαν να παραμείνουν στις καθορισμένες θέσεις τους, κάτι που καταδεικνύει τη διαφορά κουλτούρας.

Όταν ανέβηκαν στη σκηνή οι μουσικοί, λίγα λεπτά μετά τις 20:00, με τελευταίο τον Jon Anderson, ξεκινώντας με το "Cinema", ως εισαγωγικό, ορχηστρικό κομμάτι, το κοινό ανταποκρίθηκε με εκκωφαντικό και εκδηλωτικό τρόπο, ξεσπώντας σε έντονα χειροκροτήματα και φωνές. Στο επόμενο "Perpetual Change", από τον δίσκο που έδωσε καλλιτεχνική και εμπορική πνοή στην μπάντα, "The Yes Album", έγινε χαμός, ενώ ο Wakeman προσέδωσε με τα πλήκτρα του μία περισσότερη γλυκύτητα στο τραγούδι. Δεν μπορώ να κρύψω τη μεγάλη μου συγκίνηση στο άκουσμά αυτού, από του ίδιους τους Yes. "Hold On", πάλι από το "90125", και συνέχεια με το "I’ve Seen All Good People", το οποίο ακολουθήθηκε από drum solo του Louis Molino III. Έχει συνεργαστεί πολυάριθμες φορές με τον Rabin, θα τον χαρακτήριζα περίτεχνο, ενώ και οι δυναμικές του ήταν καταπληκτικές και εύστοχες. Είναι νομίζω κατάλληλο αυτό το σημείο για να σημειώσω πως το rhythm section, αποτελούμενο επίσης από τον αριστερόχειρα μπασίστα Lee Pomeroy, ήταν πολύ αξιόλογο και έδινε βάρος και δέσιμο στον ήχο.

Η πρώτη ώρα πέρασε δίχως να το συνειδητοποιήσω και το πρώτο μέρος περατώθηκε. Υπάρχει άραγε καλύτερο κριτήριο για την ευχαρίστηση ή όχι μίας συναυλίας από αυτό; Τα υπόλοιπα τραγούδια του μέρους ήταν τα "Lift Me Up", "And You and I" (τα λόγια περιττεύουν και κάνουν χώρο στα συναισθήματα) και "Rhythm Of Love". Αυτό που παρατηρεί κανείς είναι ότι τα κομμάτια του set εναλλάσσονταν από κλασικό δίσκο των Yes σε λιγότερο κλασικό. Ο ήχος ήταν ογκώδης, περισσότερο από ότι στα άλμπουμ του συγκροτήματος. Ο Rick Wakeman  φορώντας την κάπα του πηγαινοερχόταν από τη μία μεριά του τεράστιου εξοπλισμού του στην άλλη και εν γένει οι αντιδράσεις του κοινού ήταν εξόχως ενθουσιώδεις.

Μετά από ένα 20λεπτο διάλειμμα, πρέπει να πω, στη σχετικά κρύα αίθουσα του Hammersmith, ήρθε η στιγμή του δεύτερου μέρους. Στη σκηνή μόνοι οι Anderson και Wakeman και αφού ο τραγουδιστής προλόγισε το επόμενο τραγούδι, αναφέροντας περιστατικά από την ηχογράφηση του δίσκου στην Καραϊβική, ξεκίνησε το υπέροχο και νοσταλγικό "The Meeting" από το "Anderson, Bruford, Wakeman, Howe" άλμπουμ του 1989. Η φωνή του πρώτου ήταν βελούδινη, όπως στους δίσκους, ενώ παρότι όταν μιλούσε υπήρχε μία μικρή βραχνάδα, όταν τραγουδούσε δεν γινόταν διακριτή. Ωραίος ο συνδυασμός, επίσης, με τα φωνητικά του κιθαρίστα Trevor Rabin, όπου γίνονταν. Είναι άξιο αναφοράς πως συμμετείχε στην παραγωγή μουσικής εκτός από τη φωνή, με κιθάρα, ντέφι, διάφορα κρουστά, παλαμάκια και τέλος με άρπα. Στη συνέχεια, την τιμητική του είχε το "Fragile" με το "Heart Of The Sunrise", του οποίου η απόδοση ήταν εξαιρετική και μας θύμισε τον λόγο για τον οποίο βρισκόμασταν όλοι στην αίθουσα εκείνη τη στιγμή. Προσωπικά, όταν ξεκίνησα την ενασχόληση μου με το progressive rock, δεν πίστευα πως θα άκουγα ζωντανά τη φωνή του Jon Anderson και τα πλήκτρα του Rick Wakeman. Μεγάλη υπόθεση...

Πάμε ξανά στον δίσκο "90125" και στο "Changes" με φωνητικά Rabin κατά κύριο λόγο και στη συνέχεια, αφού ο τραγουδιστής έκανε μνεία στον Chris Squire, χαρακτηρίζοντας τον «μουσικό αδελφό», έπαιξαν το έπος "Long Distance Runaround". Το "The Fish (Schindleria Praematurus)" που ακολούθησε εμπλουτίστηκε από solo του μπασίστα. Προτελευταίο τραγούδι του δεύτερου μέρους ήταν το μακροσκελές και ολίγον ψυχεδελικό "Awaken", όπου ο Anderson έπαιξε την άρπα. Η διάρκειά του παρατάθηκε, κάτι που προσωπικά με κούρασε, χωρίς να βρίσκω κάποιο νόημα. Το τέλος του κυρίου μέρους ήρθε με την εμπορική επιτυχία "Owner Of A Lonely Heart", ξεσηκώνοντας το κοινό.

Φυσικά, η βραδιά δεν θα μπορούσε να κλείσει με άλλο από το ανυπέρβλητο "Roundabout", το οποίο ήταν και το μοναδικό encore που έπαιξαν. Δεν πιστεύω αυτό που γράφω, περισσότερο, όμως, δεν πίστευα αυτό που άκουγα, καθώς έπαιξαν το ανωτέρω τραγούδι «κομμένο». Προσπέρασαν τα μέρη μετά το δεύτερο ρεφρέν φτάνοντας στο solo των πλήκτρων (03.21 - 05.50). Δυστυχώς, δημιουργήθηκε η αίσθηση πως στο τέλος ήθελαν να τελειώσει η συναυλία όσο το δυνατόν συντομότερα. Κατ' εμέ, επρόκειτο για λανθασμένη επιλογή, για λόγους καλλιτεχνικούς, σεβασμού προς το κοινό και την ίδια τους την ιστορία, καθώς το συγκεκριμένο τραγούδι είναι το πλέον χαρακτηριστικό τους.

Κάποια γενικά σχόλια για τη συναυλία πρέπει να γίνουν για το σκηνικό, το οποίο δεν ήταν ιδιαιτέρως πλούσιο και άλλαζε μόνο χρώματα - έλασσον στοιχείο κατά την προσωπική μου άποψη, καθώς πρωτεύουσα σημασία έχει η μουσική - και για τις αποδόσεις όλων των κομματιών, που ήταν σχεδόν πιστές, όπως στους δίσκους, με μικρές διαφοροποιήσεις. Είναι σημαντικό πως όλοι οι μουσικοί έπαιζαν με ενθουσιασμό και ήταν ενεργοί. Τέλος, θα προσέθετα πως ίσως το δεύτερο set θα μπορούσε να είναι πιο «δυνατό», παίζοντας κάποια περισσότερο κλασικά κομμάτια, όπως το "Yours Is No Disgrace" και το "Siberian Khatru".

Συνοψίζοντας, φυσικά και ήταν μία καταπληκτική συναυλία. Από πολλές απόψεις. Νομίζω, άλλωστε, πως η παρουσία των συγκεκριμένων μουσικών αρκεί. Είναι τέτοια η μουσικότητα των Yes που δεν φθείρεται με τον χρόνο και δύσκολα ξεπερνιέται. Δεν είναι σκοπός μου να προβώ σε σύγκριση μεταξύ αυτών των Yes και των υπολοίπων που είχα δει στην Πάδοβα της Ιταλίας το 2016. Η παρούσα συναυλία, όμως, επιβεβαίωσε αυτό το οποίο είχα γράψει στην ανταπόκριση της άλλης, πως η μεγαλύτερη έλλειψη των άλλων Yes είναι ο ίδιος ο Jon Anderson...

Δρακάκης Γιάννης
johndrakakis@yahoo.com