we.own.the.sky: «Είναι μεγάλη ικανοποίηση να πετυχαίνουμε πράγματα μόνοι μας»

Μετά από πολυετή δισκογραφική απουσία, οι we.own.the.sky επέστρεψαν με το εξαιρετικό "In Your Absense" και με tour που τους βρίσκει για πρώτη φορά εκτός συνόρων. Με αφορμή την επερχόμενη εμφάνισή τους στο Gazarte στις 19 Δεκέμβρη, βρεθήκαμε με τους τρεις κιθαρίστες της μπάντας (Ηλία Κόκκωτο - Ανδρέου, Κώστα Διακάκη και Δημήτρη Ράδη), και σαν γνήσιοι μουσικοί nerds συζητήσαμε τόσο για το νέο άλμπουμ, τις δυσκολίες του "DIY" αλλά και την πολυπλοκότητα της οργάνωσης μιας περιοδείας χωρίς εξωτερική βοήθεια.

Eίμαστε πλέον λίγους μήνες μετά την κυκλοφορία του "In Your Absense", ποια είναι η αποδοχή που έχετε δεί για το υλικό μέχρι στιγμής;

Ηλίας: Μέχρι στιγμής νομίζω έχει πάει αρκετά καλά. Δεν έχουμε δει πάρα πολλά reviews για να πούμε την αλήθεια, αλλά από το feedback που λαμβάνουμε – και προσωπικά σε σχόλια στα βίντεο ή και από φίλους και γνωστούς έχουμε πάρει πολύ πολύ καλά σχόλια. Ήταν πολύ ευχάριστη η υποδοχή που έλαβε το άλμπουμ, έτσι θα ’λεγα.

Είστε σε φάση προετοιμασίας για την επερχόμενη περιοδεία σας, πόσο έτοιμοι είστε γι αυτό;

Κώστας: Νομίζω ότι μέχρι να μπούμε μέσα στο βαν και να πάμε κάπου, δεν θα καταλάβουμε ότι υπάρχει tour ακόμα στο πρόγραμμα, γιατί τώρα τρέχουν όλα ταυτόχρονα. Μέχρι να μπούμε στις ρόδες και να φύγουμε από δω, νομίζω ότι δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι έρχεται.

Κατά τ’ άλλα έχει άπειρα κανονίσματα. Εντάξει, αυτό νομίζω ότι όποιος ασχολείται με το να κλείσει tour το έχει ζήσει. 500.000 πράγματα τα οποία πρέπει να σκεφτείς. 500.000 πράγματα με τα οποία πρέπει να ασχοληθείς. Ειδικά αφού πάμε και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει και γραφειοκρατία έξτρα που δεν θα την είχε αν παίζαμε μόνο σε χώρες που ήταν εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο είναι λίγο χαωτικό αλλά είναι κι αυτό μέρος του παιχνιδιού.

Πόσο δύσκολο είναι για μια μπάντα να τρέχει με μια DIY (do it yourself) προσέγγιση; Το κάνετε σε επίπεδο δημιουργίας και ηχογράφησης, ενώ τώρα αναλάβατε και την οργάνωση της περιοδείας. Πόσο δύσκολο είναι να βγείτε απ’ το πλαίσιο της μουσικής και της δημιουργίας και μπείτε σε ένα διαχειριστικό κομμάτι που δεν είναι απαραίτητα στο πεδίο γνώσης σας;

Κώστας: Είμαστε τυχεροί γιατί έχουμε κάποιους είδους expertise επιμέρους σε διάφορα πράγματα. Επομένως, μπορούμε να κάνουμε κάποια από τα πράγματα DIY γιατί άλλες μπάντες μπορεί να μην μπορούν. Η οργάνωση του tour θέλει ένα σοβαρό management και είναι μια φάση που πρέπει να την κάνει η μπάντα, γιατί καλώς ή κακώς δεν είμαστε ακόμα στο επίπεδο του να αναλάβει κάποιος άλλος να μας κλείσει το tour και να κάνει όλα τα κανονίσματα και να μας πει «παιδιά είναι έτοιμο, αυτά θα γίνουν». Έχει συνεννόηση ακόμα, έχει διαμοιρασμό ευθύνης για το ποιος θα κάνει τι, παίζουν όλα αυτά. Είναι δύσκολο, αλλά διαχειρίσιμο. Στο τέλος της μέρας γράφεις ένα δίσκο και καταλήγεις μερικούς μήνες μετά να φτάνει η μουσική να περνάει σε δεύτερη μοίρα με όσα έχεις να ασχοληθείς.

Ηλίας: Αυτό ακριβώς, σκέφτεσαι «α πρέπει όντως να παίξουμε αυτή τη μουσική τώρα». Πάντα παίρνουμε αυτό που κάνουμε πολύ σοβαρά και επαγγελματικά, ασχέτως το ότι δεν βιοποριζόμαστε από τη μουσική μας. Αλλά αυτή τη φορά πήγαμε ένα βήμα παραπέρα στο να προσπαθήσουμε να είναι όλα έτοιμα στην εντέλεια μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια και όλα έγιναν από εμάς. Είχε μεγάλη ικανοποίηση να πετυχαίνουμε πράγματα που κάναμε μόνοι μας.

Δημήτρης: Βοηθάει πάρα πολύ ότι είμαστε πάρα πολύ ευθυγραμμισμένοι στις απόψεις μας και στα πράγματα που πρέπει να γίνουν, το οποίο είναι πολύ σημαντικό. Προσπαθούμε να βρούμε μια μέση λύση για να είναι όλοι ευχαριστημένοι. Ακόμα και στα οργανωτικά, έχουμε πάντα και μια κοινή γραμμή απ’ το πιο απλό, απ’ το κείμενο που θα γράψουμε στο κάθε post ας πούμε. Αυτό συνεπάγεται μια καλή επικοινωνία μεταξύ μας Βοηθάει επίσης αυτό που είπε και ο Κωστής πριν, ότι είμαστε αρκετά εξοικειωμένοι με την τεχνολογία οπότε δεν κολλάμε σε πράγματα τα οποία δυσκολεύουν ίσως άλλους ανθρώπους και δεν έχουν την ίδια ευχέρεια.

Κώστας: Επίσης σημαντικό το ότι άλλαξε και πολύ και το έδαφος, σε σχέση με τον προηγούμενο δίσκο μεγαλώσαμε και εμείς σαν άνθρωποι και συνειδητοποιήσαμε γιατί κάνουμε αυτό που κάνουμε εδώ. Δηλαδή ηλικιακά περισσότερα χρόνια πάνω στη γη, που επενδύουμε το χρόνο μας σε κάτι. Τι είναι αυτό που κάνουμε εδώ; Πώς μπορούμε αυτό να το βελτιώσουμε ή τι παραπάνω μπορούμε να κάνουμε και με ποιο τρόπο; Αυτή τη φορά αποφασίσαμε ότι θα τα κάνουμε ας πούμε με τον "X" τρόπο, έπαιξε και το κομμάτι της συνειδητοποίησης πραγμάτων που μας έλειπαν από προηγούμενες φορές.

Μου ’δωσες ωραία πάσα γιατί θέλω να πάμε στο νέο δίσκο. Μεσολάβησαν έξι χρόνια από την κυκλοφορία του "Home". Τι μεσολάβησε σε αυτό το διάστημα, και ποιος ήταν ο στόχος σας με το "In Your Absense";

Δημήτρης: Θα σου πω κάτι που δεν το καταλαβαίνει ο κόσμος που μας παρακολουθεί ή δεν μας παρακολουθεί. Το ότι εμείς απουσιάζαμε δισκογραφικά 6 χρόνια, δεν σημαίνει ότι σταματήσαμε να ασχολούμαστε με τη μουσική ή με την μπάντα μας. Η μπάντα μας για μένα , δεν έχει σταματήσει ούτε δευτερόλεπτο να υπάρχει στο προσκήνιο και να γίνονται πράγματα. Άσχετα τι επικοινωνείται έξω, ξέρεις, και νομίζω ότι όλοι έτσι νιώθουν. Φάγαμε μια πολύ μεγάλη ξενέρα με το Home, γιατί με το που κυκλοφόρησε μετά από λίγο καιρό έσκασε ο COVID. Είχαμε ήδη μιλήσει για tour, είχαμε βρει Tour Manager. Είχε κλείσει και κάποια dates. Εκεί σταμάτησε όλη η φάση.

Ήμασταν έτοιμοι τότε για ένα πιο μεγάλο βήμα, να κάνουμε το πρώτο μας tour εκτός Ελλάδος. Δυστυχώς ήρθαν έτσι οι συγκυρίες με τον COVID. Εμείς παρόλα αυτά εκείνη την περίοδο "παρανομούσαμε" , βρισκόμασταν όλοι μαζί και δουλεύαμε, γράφοντας μουσική. Δεν σταματήσαμε, δεν είπαμε ποτέ «εντάξει», εκτός από τις hot μέρες που γινόταν χαμός. Η μπάντα πάντα υπήρχε και ουσιαστικά όντως, νομίζω κανείς μας δεν ξέρει ακριβώς πότε ξεκινήσαμε να γράφουμε το δίσκο και πότε είπαμε συνειδητά «ωραία αυτός θα είναι ο δίσκος». Απλά γράφαμε μουσική, συνθέταμε κομμάτια και μετά από ένα σημείο, αποφασίσαμε ότι κάποια κομμάτια δεν μας κάνουνε. Τα χουμε βάλει στην άκρη να τα δουλέψουμε γιατί μας έφεραν σε κάποια αδιέξοδα. Ξαναδουλέψαμε κάποια εξ αυτών και φτάσαμε σε έναν αριθμό κομματιών όπου νιώσαμε πως το υλικό είναι καλό για να μπει σε ένα άλμπουμ που μας αρέσει.

Άλλαξε η συνθήκη της κοινωνικής απομόνωσηςτο ύφος της μουσικής σας, ή και τον τρόπο που προσεγγίσατε τη μουσικη;

Ηλίας: Παρατηρήσαμε ότι σιγά-σιγά μας βγήκε μία αλλαγή σε σχέση με τη συνθετική προσέγγιση. Ενώ ανέκαθεν το πρώτο ερέθισμα είναι κάποιος να φέρει μια ιδέα – είτε αυτό είναι ένα riff είτε είναι ολόκληρο κομμάτι – αυτό πάντα υπήρχε και εξακολουθεί να υπάρχει, αλλά τα καινούργια κομμάτια τα δουλέψαμε σε μεγάλο βαθμό σε studio περιβάλλον, για την ακρίβεια σε home studio περιβάλλον, demo αν θες. Δηλαδή περισσότερο φτιάχναμε πράγματα πώς τα οραματιζόμαστε και λιγότερο τα τζαμάραμε όλοι μαζί. Συνειδητοποιήσαμε ότι λειτουργεί καλύτερα αυτό για μας. Δεν ξέρω αν ευθύνεται ο Covid για αυτό, αλλά μπορεί να έχει παίξει ρόλο αυτό.

Κώστας: Αν ευθύνεται, θα ευθύνεται πολύ μακριά. Νομίζω ότι είναι περισσότερο η αλλαγή του πώς βιώνουμε εμείς και το τι είχαμε εμείς τη μουσική μας. Τελικά τι θέλαμε να πετύχουμε με το άλμπουμ;

Ηλίας: Να γράψουμε το καλύτερο post rock άλμπουμ της ιστορίας. (Γέλια)

Κώστας: Κατά τ' άλλα η ερώτηση είναι και λίγο δύσκολο να απαντηθεί. Απλά θυμάμαι ότι σ’ αυτό το δίσκο συνειδητοποιήσαμε ότι σκεφτόμαστε πολύ παραπάνω και αυτό ήταν που μας ώθησε στο να πουμε «αυτό που έχω στο μυαλό μου αυτή τη στιγμή να παίξουμε, δεν μπορώ να σας το μεταδώσω να το παίξουμε εδώ στο προβάδικο. Πρέπει πρώτα να το φτιάξουμε σε ένα demo να δούμε τι νόημα βγάζει και αν, και μετά να το σετάρουμε και να το παίξουμε όλοι μαζί και να πάρει τη φάση της μπάντας και τον αέρα της μπάντας κλπ».

Ίσως σε ένα βαθμό, εντός εισαγωγικών τώρα, παρότι δεν είμαστε technical τύποι, έγιναν και τα κομμάτια πιο δύσκολα ώστε να μπορούμε να τα τζαμάρουμε στο προβάδικο. Γίναμε πιο απαιτητικοί από το πώς θέλουμε να ακούγονται μέρη κλπ. Άρα γι' αυτό μάλλον κάναμε κάπως μια στροφή στην πιο ας πούμε στούντιακή προσέγγιση. Πολλά κομμάτια δηλαδή πρώτα τα βάλαμε εκεί για να δούμε αν βγάζει νόημα, έτσι ώστε να πάμε μετά στο προβάδικο και να έχουμε αυτό περίπου που μας αρέσει, να δούμε πώς μεταφράζεται σε παίξιμο και μετά να το σπάσουμε και να ξαναπάμε πίσω στην προπαραγωγή και να γίνει ένα πιο καλό demo με βάση το πώς το αλλάξαμε. Γιατί δεν μπορείς να πάρεις τον ανθρώπινο παράγοντα και τον παράγοντα της πρόβας, πάνω εκεί που παίζεις και ακούς σου βγαίνουν κι άλλα πράγματα που στο στούντιο ενδεχομένως δεν βγαίνουν. Ξεκινήσαμε πρώτα από κει και μετά πήγαμε στο προβάδικο και μετά ξανά πίσω. Ενώ στο Home πολλά κομμάτια τα ’χαμε γράψει στο προβάδικο όντως. Τουλάχιστον το μεγάλο κομμάτι του σκελετού τους ας πούμε.

Δημήτρης: Και η αλλαγή ήτανε και ψιλοσυνειδητή Νίκο να ξέρεις. Δηλαδή καθίσαμε όντως και είπαμε «ωραία παιδιά αυτό το άλμπουμ θα το δούμε στο στούντιο». Εννοώ στο στούντιο στην προπαραγωγή του. Δεν θα το δούμε στο τζαμάρισμα. Κυρίως, και ένας κύριος λόγος που εγώ πίεζα κιόλας να το κάνουμε, είναι ότι όταν είσαι στο προβάδικο είσαι στο safe zone σου. Δηλαδή τα πράγματα που παίζεις είναι πολύ πιο περιορισμένα από τα πράγματα που δυνητικά μπορείς να παίξεις.

Και στον drummer μας και στις κιθάρες και στο μπάσο δηλαδή. Συν ότι χαλάς πάρα πολύ χρόνο με το να μάθει ο άλλος ένα περίπλοκο μέρος. Και για να γλιτώσεις αυτή την ταλαιπωρία, να προσπαθήσει ο άλλος να παίξει το part που έχεις σκεφτεί εσύ που έχει περίεργα μετρήματα ας πούμε οτιδήποτε, καταλήγεις να κουράζεσαι και να θες να τα αφήσεις όλα αυτά και να παίξεις κάτι πιο απλουστευμένο ας το πούμε.

Αυτό σε αντιδιαστολή και με αυτό που είπε ο Ηλίας πριν αστειευόμενος για «το καλύτερο post rock album» πάντως φαίνεται στην ακρόαση του δίσκου. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι γίνεται ένα δύσκολο άκουσμα, αλλά το prog σαν δομικό στοιχείο ακούγεται αρκετά πιο θεμελιώδες. Ήταν εξ αρχής συνειδητή αυτή η στροφή;

Ηλίας: Για να μην παρεξηγηθώ, ούτε καλύτερο, ούτε post rock 'ναι το άλμπουμ. Πιάστηκα στο post rock όχι στο καλύτερο, απλά για να το διευκρινίζω. Το post rock χρόνια το λέμε μεταξύ μας, δεν ξέρω πόσο το έχουμε επικοινωνήσει και προς τα έξω, νομίζω ότι εδώ και αρκετές κυκλοφορίες τώρα δεν μας πολυεκφράζει αυτός ο όρος. Όχι γιατί είμαστε σαν αυτές τις μπάντες που αποκηρύσσουν το post rock. Αλλά η μουσική μας ενώ έχει αρκετά δάνεια από εκεί, tremolo picking και ατμόσφαιρες και όλα αυτά τα λυρικά, νομίζω εδώ και καιρό πολύ περισσότερο πατάμε στο prog όπως είπες, σαν νοοτροπία περισσότερο. Δεν θυμάμαι να κάναμε κάποια συνειδητή επιλογή να πούμε ότι «ξέρεις, το άλμπουμ θα είναι έτσι». Είναι τα κομμάτια που μας βγήκανε να γράψουμε...

Κώστας: Εντάξει το κομμάτι του prog απλά έρχεται στην πορεία γιατί και κάποια πράγματα προκύπτουν οργανικά. Τα πράγματα που τυχαίνει να έχει μέσα η μουσική προφανώς είναι επειδή κλίνουμε κι εμείς προς τα εκεί. Για ένα μεγάλο μέρος της progressive-ιάς ευθύνομαι εγώ. Το κάνουμε δικό μας όμως, κάτι ωραίο που συμβαίνει είναι ότι φέρνουμε κάποια ιδέα ο καθένας με πολύ διαφορετικό background και διαφορετικά ακούσματα τα οποία τα έχουμε ούτως ή άλλως. Τα ακούσματά μας δεν νομίζω ότι αλλάξαν πάρα πολύ στην πανδημία, επειδή το ανέφερες και αυτό. Απλά από μια ιδέα που δουλεύουμε, καταλήγουμε σε διαφορετικά αποτελέσματα. Οπότε νομίζω ότι το progressive το φλερτάραμε λίγο παραπάνω και στο Home ας πούμε, αλλά σε αυτό το δίσκο έτυχε ιδέες να έχουν αυτό το χαρακτήρα παραπάνω.

Πάντως και εγώ δεν θυμάμαι συγκεκριμένα το progressive να το θέλουμε στοχευμένα, να πούμε ότι «σε αυτό το δίσκο θέλω να γίνει πιο progressive». Είχαμε άλλα κριτήρια για το πώς θέλαμε να ακούγεται αυτός ο δίσκος συνθετικά και νομίζω ότι αυτό δεν ήταν ένα από τα συγκεκριμένα κριτήρια τα οποία είχαμε θέσει σαν στόχο. Απλά βγήκε κάπως αβίαστα να έχει αυτή τη φάση που έχει. Και συμφωνώ κατά τ' άλλα με τον Ηλία ότι απλά λέμε post rock γιατί δεν ξέρουμε τι άλλο να πούμε. Και σε αυτό το δίσκο είχαμε πρόβλημα του τι label θα δώσουμε σε αυτή τη μουσική όταν πρέπει να την παρουσιάσουμε κάπου. Το post-rock είναι πολύ συγκεκριμένο και πολύ περιοριστικό. Αλλά για την άλλη τι να πούμε; Progressive; Ηλίας: Μπορείς να το πεις progressive;

Κώστας: Ναι, δεν μπορείς γιατί άλλος άμα ακούει progressive περιμένει να ακούσει και αυτό.

Πάντως στην εξίσωση βλέπω τρεις κιθάρες - που μπορεί στο στούντιο να είναι και παραπάνω από τρεις προφανώς - που καλούνται να ισορροπήσουν μεταξύ τους και εν τέλει να δώσουν ένα αξιομνημόνευτο κομμάτι. Πόσο δύσκολο είναι να πετύχετε αυτή την ισορροπία;

Δημήτρης: Έχω μια πολύ εύκολη απάντηση σε αυτό, αλλά πολύ δύσκολο να την πράξει κάποιος που είναι μουσικός. Πρέπει να πετάξεις τον εγωισμό στα σκουπίδια και να αποφασίσεις ότι δεν έχει σημασία το τι μπορείς να παίξεις εσυ. Εγώ μπορώ να παίξω πάρα πολλά πράγματα. Μπορώ να παίξω sweep picking στο 130, ξέρω γω. Πρέπει να καταλάβεις και εσύ και οι υπόλοιποι άνθρωποι που γράφετε τη μουσική τι εξυπηρετεί το κομμάτι. Αυτό που μ’ αρέσει να κάνω και αυτό που κάνουμε στους WOTS είναι ότι μεταμφιέζουμε δύσκολα σημεία σε εύκολα. Δεν καταλαβαίνεις εύκολα τη δυσκολία, αλλά αν ήσουν σε μπάντα και ήθελες να κάνεις cover το κομμάτι μας, θα έβλεπες οτι υπάρχουν σημεία που είναι πιο δύσκολα. Δεν στο λέω ψωνίστικα, το λέω όντως ψιλο-αντικειμενικά ότι μπορεί μεμονωμένα τα όργανα να μην παίζουν κάτι δύσκολο, αλλά το σύνολο αρχίζει και γίνεται κάτι σχετικά πολύπλοκο.

Πάντα η σκέψη μας όταν γράφουμε μουσική είναι «αυτή η μελωδία είναι ωραία, μας αρέσει, μήπως να αλλάξουμε αυτή την ώρα;» Μιλάω για τις κιθάρες τώρα γιατί είναι το βασικό μελωδικό όργανο το οποίο υπάρχει στο άλμπουμ και στην μπάντα γενικότερα. Ε να προσεγγίσω αυτή την νότα με bend ή να την προσεγγίσω με hammer-on ή με slide για παράδειγμα. Τώρα είναι λίγο κιθαριστική lingo αυτή, αλλά εκεί δίνουμε την περισσότερη μας έμφαση και όχι στο «α μπορούμε να παίξουμε αυτό το part». Συν ότι έχουμε νομίζω ένα καλό ένστικτο να καταλαβαίνουμε πότε τα πράγματα γίνονται cheesy και πότε αρχίζει και φαίνεται το ότι θες να γίνεις guitar hero από το να είσαι μέλος μιας μπάντας. Και ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό που έχει αυτή η μπάντα, σε όποιον δεν το ξέρει, είναι ότι δεν υπάρχει lead κιθαρίστας και ρυθμικός κιθαρίστας. Είμαστε όλοι όλα.

Όλοι είναι leads σε αυτή την ομάδα. Και έτσι γράφουμε και τους δίσκους. Δηλαδή μπορεί το σημείο που έχει συνθέσει ο Κώστας για παράδειγμα να το παίξω εγώ ή το σημείο που έχω συνθέσει εγώ να το παίξει ο Ηλίας στο άλμπουμ. Δηλαδή διαλέγουμε πάντα ποιος παίκτης το εκφράζει καλύτερα ασχέτως του ποιος το έχει γράψει ας πούμε το μέρος.

Ηλίας: Ένα μικρό πράγμα θέλω να προσθέσω εγώ σε αυτό, το οποίο σκέφτομαι καιρό τώρα και κάπως μου ήρθε συνειρμικά με αυτό που ρώτησες Νίκο. Εχουμε κάνει μία ταυτόχρονα συνειδητή και ασυνείδητη επιλογή από το "Home" και μετά, να έχουμε μικρότερης διάρκειας κομμάτια. Και σε σχέση με τη γενικότερη instrumental σκηνή και σε σχέση με τις δικές μας παλιότερες κυκλοφορίες. Εντάξει, έχουμε και πιο μεγάλα κομμάτια που μπορεί να ’ναι 7 λεπτά, αλλά αν παρατηρήσεις ειδικά στο "In Your Absence" τα περισσότερα κομμάτια κινούνται γύρω στο πεντάλεπτο, το οποίο για δεδομένα Post Rock μπάντας είναι πολύ μικρό. Και λέω συνειδητά και ασυνείδητα, γιατί δεν είπαμε «παιδιά ξέρετε το κομμάτι θα είναι μέχρι 5 λεπτά», αλλά κάπως μας έβγαινε αβίαστα όταν ήμασταν σε μία φάση «μωρέ να βάλουμε άλλον ένα κύκλο σε αυτό το μέρος ας πούμε να γίνει πιο μεγάλο;» Νομίζω σε όλους μας έβγαινε να το μαζέψουμε και να πάμε παρακάτω. Ενώ παλιότερα ας πούμε, και η δική μας παλιότερη έκδοση θα δεις ότι μέρη κρατάνε πολύ παραπάνω, απλώνουν πιο πολύ. Νομίζω λοιπόν ότι αυτή η επιλογή είναι άλλο ένα πράγμα το οποίο συμβάλλει στο να δίνουν τα κομμάτια τρόπον τινά την αίσθηση του τραγουδιού, της μεγαλύτερης συνοχής. Χωρίς να είναι απαραίτητα «κουπλέ-ρεφρέν», ελλείψει και φωνής, αλλά η μικρότερη διάρκεια το κάνει λίγο πιο στοχευμένο εν αντιθέσει με το να έχεις ας πούμε δύο ιδέες που τις απλώνεις για πάρα πολλή ώρα κλπ. Που κι αυτό έχει τη χάρη του, αλλά θέλω να πω είναι άλλη εμπειρία ακρόασης.

Την εμπειρία απ’ τα live και απ’ την ανταπόκριση που βλέπετε ας πούμε στα κομμάτια που έχετε παίξει ζωντανά, την έχετε στο πίσω μέρος του μυαλού σας όταν γράφετε μουσική; Με τη λογική του ίσως να ξέρετε καλύτερα πλέον τι δουλεύει καλύτερα.

Ηλίας: Καλή ερώτηση. Δεν ξέρω, είναι πάντα... το σκέφτομαι. Πολύ καλή ερώτηση.

Κώστας: Βασικά κουμπώνει σε αυτό που είπε ο Ηλίας πριν, και θέλω να προσθέσω έναν αστερίσκο, μιας κ εσύ είσαι αρκετά technical τυπος. Οι ταχύτητες που παίζουμε είναι αρκετά γρήγορες. Δηλαδή όταν έχεις ένα κομμάτι σαν το "Eclipse", δεν μπορεί να είναι 8 λεπτά και να βαράνε τύμπανα να σπάνε κατσαρόλες για όλα τα 8 λεπτά. Δηλαδή άμα έχεις ένα κομμάτι που είναι το μισό πιο χαλαρό με καθαρή κιθαρίτσα, βγαίνει 8 λεπτά αν έχει τρία-τέσσερα μέρη. Τώρα το "Eclipse" μπαίνει με τα κοπανίδια για πλάκα. Ε πόσο να παίξεις από ένα τέτοιο κομμάτι δηλαδή; Και δεν γίνεται χωρίς να πλατειάσει αυτό...

Κώστας: Σε παρακαλώ να γράψεις τη λέξη «κατσαρόλες». Θέλω να τη γράψεις σε παρακαλώ πολύ.

Κατσαρόλες και κοπανίδια έχουν καταγραφεί ναι (γέλια)

Κώστας: Θέλω να πω ότι εγώ το συνειδητοποίησα σε αυτό το δίσκο... ένας ακροατής και εμείς οι ίδιοι που παίζουμε και γράφουμε ένα κομμάτι, μπορούμε να πάρουμε και να αφομοιώσουμε συγκεκριμένη πληροφορία και συγκεκριμένο groove από ένα κομμάτι. Την πληροφορία σου θα την πάρεις. Θα πάρεις 8 μέτρα. Άρα έχεις πάρει 8 μέτρα σε πολύ λιγότερο χρόνο. Έχεις πάρει beat και μελωδίες κλπ σε πολύ λιγότερο χρόνο. Γιατί το κομμάτι είναι πιο γρήγορο, άρα λέει ότι χρειάζεται πιο γρήγορα. Είναι 4,5 λεπτά γιατί είναι 160 bpm. Παραπάνω θα κούραζε. Επομένως και αυτό συνετέλεσε λίγο στο ότι παίζουμε και κομμάτια που έχουν γρήγορο flow και αυτό τα οδηγεί όντως να είναι πιο μικρά.

Απαντώντας και σε αυτό που λες τώρα, είμαστε αρκετά απαιτητικοί εμείς με την έννοια ότι νομίζω ότι όλοι μας, αν εξαιρέσεις τα γεννοφάσκια του post rock, μπορεί να ακούσαμε πιο παλιά τη φάση του να παίξουμε post rock 8-9 λεπτά, πάμε δύο ιδέες, τη βαριόμαστε full και να την ακούμε και πόσο μάλλον να την παίζουμε. Επομένως προσπαθούμε με βάση την κρίση μας, συνθετική κρίση, να κάνουμε τα κομμάτια να έχουν ένα ενδιαφέρον μελωδικά. Επομένως εκεί έρχεται πάνω σε αυτό που λες ότι πάντα σκεφτόμαστε ένα κομμάτι να σου μένει μια μελωδία από τα κομμάτια μας όταν το ακούς και απ’ τα μέρη που το ακούς. Δηλαδή είναι ένας άξονας στον οποίον δίνουμε σημασία και αυτό έρχεται σαν απάντηση σε αυτό που λες ότι ναι το σκεφτόμαστε, γιατί και εμάς σαν ακροατές μας αρέσει όταν ακούς ένα κομμάτι και σου μένει ένα hook και είναι instrumental, σου μένει μια μελωδία και σου μένει ένα κάτι από το κομμάτι συγκεκριμένο και σαφές.

Δημήτρης: Σε σχέση με αυτό που ρώτησες,εγώ δεν το νιώθω αυτό ποτέ ή να σκέφτομαι πως θα ήταν η αντίδραση στο live, κυρίως γιατί στα καινούργια κομμάτια ιδρώνουμε για να τα παίξουμε. Πχ το "Eclipse" ήταν το πρώτο κομμάτι που βγάλαμε από το άλμπουμ για να κόψουμε κίνηση. Δεν καταλαβαίνουμε τι θέλει ο κόσμος, τι γίνεται στον κόσμο. Γιατί πολύ απλά είναι είμαστε σαν να σηκώνουμε ξέρω γω στο γυμναστήριο 100 κιλά πάγκο και τα βλέπουμε όλα μπλε από το πόσο υπερπροσπάθεια κάνουμε για να το παίξουμε. Τώρα πλέον βέβαια το έχουμε μάθει καλά το κομμάτι, το παίζουμε σχετικά άνετα ας το πούμε. Αλλά στη διαδικασία της σύνθεσης του άλμπουμ, ε, νομίζω κανείς από μας δεν σκέφτεται συγκεκριμένα ας πούμε «α, αυτό το σημείο που έχει το Penny for your thoughts, περνάει καλά ο κόσμος, άρα να βάλουμε ένα τέτοιο σημείο». Δηλαδή αυτά εγώ τις θεωρώ στρατηγικές αποφάσεις και τέτοιες δεν υπάρχουν βασικά. Εδώ τη μαύρη μου την αλήθεια να την πω, υπάρχουν κάποια σημεία που ξέρω από τώρα ότι θα εκπλαγώ πάρα πολύ να μην γουστάρει πολύ ο κόσμος. Δηλαδή άλλο αυτό…

Εντάξει αυτό βγαίνει εκ των υστέρων και με την μέχρι τώρα εμπειρία που έχετε μαζέψει..

Δημήτρης: Λέμε για πλάκα όταν γράφουμε ένα ένα κομμάτι πρώτη φορά ότι «α, οι fans που γουστάρουνε prog θα ψηθούν εδώ ενώ οι post-rockάδες θα ξενερώσουν». Δηλαδή κάνουμε τέτοια στοιχήματα αλλά νομίζω μέχρι εκεί

Στο νέο δίσκο νομίζω ότι ξεπεράσατε τους εαυτούς σας σε επίπεδο ήχου. Είναι αισθητό το step up, και θα ήθελα να ρωτήσω πόσα μάθατε από το "Home", και πόσα πράγματα είδατε κι απο trends αλλά και νέες ιδέες στο χώρο της παραγωγής.

Δημήτρης: Θα πάρω εγώ πρώτα τη σκυτάλη γιατί είμαι πιο άμεσα εμπλεκόμενος θεωρώ σε αυτό το κομμάτι. Το πρώτο πράγμα που θέλω να σου πω Νίκο είναι ότι αυτός ο δίσκος ευτυχώς είναι αποτέλεσμα μιας συνολικής οπτικής. Δεν είναι αποτέλεσμα μιας δικής μου οπτικής για παράδειγμα ή μιας οπτικής του Ηλία ή του Κώστα ή οποιουδήποτε. Για μένα αυτός ο δίσκος ακούγεται μοντέρνος, αλλά όχι υπερβολικά επεξεργασμένος. Αυτό που ήταν διαφορετικό σε σχέση με το με το Home αρκετά ήταν ότι υπήρχαν συνειδητές επιλογές. Δηλαδή «θα γράψουμε κιθάρες, ωραία, θα πάρουμε αυτούς τους ενισχυτές με αυτές τις καμπίνες, ε θα γράψουμε αυτά τα μικρόφωνα, ε θα γίνει έτσι κι έτσι και έτσι» και υπήρχε ένα σχέδιο. Δεν ήταν ένας καμβάς λευκός στον οποίο θα γράφαμε με direct input και μετά θα μπαίναμε σε ένα χάος επιλογής ήχων. Προσπαθήσαμε να υπάρχει συνοχή. Εγώ οδηγούσα έχοντας τις περισσότερες γνώσεις στο τεχνικό κομμάτι και λίγο το να βρούμε ακριβώς τι μας αρέσει για αυτό. Ο Κώστας είχε συγκεκριμένο όραμα για κάποια κομμάτια. Ο Ηλίας είχε αυτό συγκεκριμένο όραμα για το πώς πρέπει να ακούγονται άλλα κομμάτια. Άρα, με βάση τη συζήτηση βρήκαμε ένα τρόπο που δεν ξέρω αν θα αρέσει σε όλους. Εμάς τουλάχιστον μας ικανοποιεί. Εμένα μ’ αρέσει αρκετά ο δίσκος. Είναι αυτό που ήθελα να πετύχουμε. Συζητήσαμε κιόλας να μην την κάνουμε εμείς πάλι την παραγωγή, να πάμε κάπου αλλού αι αποφασίσαμε ότι ίσως επειδή έχουμε αρκετά έντονες απόψεις και από την άλλη ξέρουμε αρκετά ο ένας τον άλλον, ίσως θα ήταν περισσότερο μπελάς να αρχίζουμε να συνομιλούμε με κάποιον ο οποίος μπορεί να μη μας έχει ακούσει ποτέ, να μην είναι τόσο μέσα σε αυτό που θέλουμε αλλά και το πόσο παράξενοι είμαστε εμείς. Η μεγάλη διαφορά στο δίσκο ηχητικά είναι πολύ συνειδητή. Δηλαδή τα τύμπανα είναι συγκεκριμένα, τα δέρματα των τυμπάνων συγκεκριμένα, τα μικρόφωνα που χρησιμοποιήθηκαν είναι συγκεκριμένα διαλεγμένα για αυτό το λόγο και αυτό το σύνολο βγάζει αυτό το αποτέλεσμα.

Εμένα μ’ αρέσει ο μοντέρνος ήχος μέχρι ένα βαθμό. Προτιμώ τα τύμπανά μου να έχουν punch ας πούμε, οι κιθάρες μου να ’ναι τεράστιες, να κάνουμε τεχνικές παραγωγής με πολλά layers τα οποία έχουμε καταφέρει κιόλας να να τα βγάλουμε στο live να ακούγονται ωραία. Και αν έχεις ερωτήσεις για το live show θα σου πω πιο αναλυτικά μετά.

Εν τέλει ευτυχώς αυτό που γίνεται είναι ότι ακούς το άλμπουμ και αν έρθεις να ακούσεις το live, μια ηχογράφηση από την πρόβα, θα ακούσεις το ίδιο πράγμα. Δηλαδή εγώ αυτό ήθελα να αποφύγουμε, ότι είμαστε άλλη μπάντα στο στούντιο και άλλη μπάντα στο live και αυτό δε δεν έχει συμβεί ευτυχώς.

Θα ρωτήσω κάτι τελευταίο ακριβώς πάνω στο δίσκο και μετά πάμε να δούμε λίγο και τα του live. Μία ερώτηση ίσως προβοκατόρικη, είναι το πώς προκύπτουν οι τίτλοι, είτε για το δίσκο είτε για τα τραγούδια. Δεδομένου ότι στιχουργικά εντάξει προφανώς δεν υπάρχει περιεχόμενο σ’ αυτή τη λογική, αλλά θα ’θελα να μου πείτε έτσι το σκεπτικό πίσω από τους τίτλους και πως τους επιλέξατε.

Ηλίας: Παλιά δεν δίναμε πολύ βάση στους τίτλους, εννοώ πολύ πολύ παλιά. Από ένα σημείο και μετά, ειδικά επειδή δεν υπάρχουν και φωνητικά, θέλουμε να περάσουμε κάποιο μήνυμα, γιατί αυτή η μουσική δεν ξέρω πώς τη βιώνει ένας ακροατής, αλλά είναι πολύ συναισθηματικά φορτισμένη για εμάς. Προφανώς η μουσική μιλάει από μόνη της, αλλά και ο τίτλος κάτι θέλει να πει. Και κάπως και στα δύο τελευταία albums έχει προκύψει ένα θέμα το οποίο αντίστοιχα αντανακλάται και στους τίτλους. Ας πούμε στο Home ήταν το να βρεις το σπίτι για εσένα. Τι μπορεί να σημαίνει σπίτι για κάποιον; Μπορεί να είναι ένα πρόσωπο, μία συνθήκη, ένα πραγματικό μέρος, οτιδήποτε. Η οικειότητα. Τώρα είναι κάπως πιο σκοτεινή η φάση. Επομένως μιλάμε για την απώλεια. Το να χάνεις ένα δικό σου άνθρωπο, μπορεί να είναι και μεταφορικό, αλλά έχει και κάποια στοιχεία αισιοδοξίας. Επομένως, για να απαντήσω και την ερώτησή σου, όταν γράφουμε τα κομμάτια έχουμε working titles, τα οποία έπιαναν από McDonald’s μέχρι ντολμαδάκια (γέλια)

Οταν ήρθε η ώρα να αποφασίσουμε για τους τίτλους σκεφτόμασταν τι μας βγάζει αυτό το κομμάτι και πώς αυτό κολλάει ενδεχομένως με το θέμα. Περισσότερο σε σχέση με το τι συναίσθημα και τι εικόνα μας γεννά κάθε κομμάτι. Οπότε κάπως έτσι νομίζω ότι επιλέγουμε τίτλους.

Ξεκινήσατε καινούρια συνεργασία με την Dunk!Records, που μεταξύ άλλων έχει στο roster της και μια πολύ αγαπημένη μου μπάντα, τους We Lost The Sea…

Ηλίας: Ήμουν σίγουρος!

Πείτε μας για αυτό το το καινούργιο βήμα. Πώς προέκυψε, και τι προσμένετε από αυτή την κίνηση;

Κώστας: Σχετίζεται με αυτό που συζητήσαμε και στην αρχή, ότι μεγαλώσαμε και αποφασίσαμε τι θέλουμε να κάνουμε με αυτή την μπάντα βάζοντας κάποιους στόχους, είχαμε αποφασίσει ότι όταν έχουμε το δίσκο έτοιμο θα πιτσάρουμε σε labels για να δούμε αν ενδιαφέρεται κάποιος. Ε και η Dunk! ενδιαφέρθηκε παραδόξως και ήθελαν να κάνουμε τη συνεργασία. Μας βοήθησε και ένα παλικάρι που δουλεύει εκεί, μας ανέφερε, μας έβαλε στο ραντάρ τους φαντάζομαι, γιατί υποθέτω μπορεί να λαμβάνουν και όγκο από requests.Ήταν πολύ πολύ και πολύ ενθουσιασμένοι με το δίσκο, το οποίο ήταν κάπως ανέλπιστο. Εγώ περίμενα ότι μια τέτοια συνεργασία θα είναι αρκετά πιο "συμβατική", αλλά έδειξαν όντως ενθουσιασμένοι. Η συνεργασία μας αφορά τη διανομή του βινυλίου αποκλειστικά.

Δεν είναι ολική συνεργασία, είναι συνεργασία στο βινύλιο. Τα υπόλοιπα είναι δικά μας όλα. Όλα τα υπόλοιπα, digital, physical. Εκείνοι ασχολούνται μόνο με το βινύλιο, αλλά έχουν ένα κοινό, έχουν ένα μεγάλο προωθητικό δίκτυο. Είμαστε στο ρόστερ της εταιρείας, το οποίο είναι κι αυτό πολύ σημαντικό. Έχουν και ένα φεστιβάλ επίσης στο οποίο γίνονται ωραία πράγματα.

Όλο το το tour κλείνει στην Αθήνα, δώστε μας μια εικόνα για το τί να περιμένουμε, για το setlist, αν ετοιμάζετε κάποια έκπληξη, αλλά και πως θα αποδώσετε ένα τόσο απαιτητικό ήχο live…

Δημήτρης: Δυσκολευτήκαμε πάρα πολύ να βγάλουμε ένα setlist γιατί είμαστε σε μία φάση που έχουμε πάρα πολλά κομμάτια και συνειδητά επίσης αποφασίσαμε να μην παίξουμε ένα τεράστιο setlist το οποίο θα κρατάει 1,5 ώρα ας πούμε και κοντά στις δύο ώρες, γιατί θεωρούμε ακόμα και εμείς ότι ένα instrumental live μπορεί και να κουράσει λίγο κάποιους ακροατές. Και εγώ κατ' επέκταση θα πω ότι και σαν άνθρωπος που μ’ αρέσει η rock μουσική και η metal μουσική, αν ακούσω πάνω από μιάμιση, δύο, δύο παρά ώρες αρχίζω λίγο και έχω κάτι τάση φυγής ας πούμε. Αρα θα ειναι περίπου μία ώρα και... Δεν λέμε πόσο. Και η αλήθεια είναι στην Αθήνα θα έχουμε πιο έξαλλη φάση. Στην Αθήνα θα υπάρξει μια πιο προφανώς μια έξαλλη φάση λόγω hometown ας πούμε και έχουμε να παίξουμε και πόσο πολύ καιρό. Ε και τώρα όσον αφορά το setup θα σου πω backing tracks έχουμε μόνο κάποια synths και κάποια layers ατμόσφαιρας. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο. Κιθάρα προ-γραμμένη δεν υπάρχει εννοείται. Mπάσο προ-γραμμένο δεν υπάρχει εννοείται. Δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά.

Ηλίας: Είναι πολύ πιο minimal από ό,τι ίσως φαντάζεσαι. Σε κάποια σημεία στο δίσκο μπορεί να το καταλάβεις και μόνος σου ότι έχει ηλεκτρονικά στοιχεία από κάτω ή έχει κάποια πλήκτρα και επειδή δεν έχουμε πληκτρά ούτε μας είναι κάτι που μας ενδιαφέρει... Δεν το θεωρούμε και κακό να αποδοθεί και αυτό το κομμάτι γιατί δεν είναι ότι είναι και το πρωταγωνιστικό στοιχείο, να πεις ότι έχει άλλος solo ξέρω γω synth και απλά το ακούς να παίζει και δεν το βάζεις. Στα κομμάτια που έχουνε φωνή δεν βάζουμε προ-ηχογραφημένες φωνές. Ό,τι είναι το τραγουδάμε εμείς ή τέλος πάντων ίσως φέρουμε κάποιους ανθρώπους να τραγουδήσουν. Θα δούμε.

Θα αλλάξετε το setlist ειδικά για την Αθήνα;

Ηλίας: Θα σου πω κάτι τώρα, δεν έχουμε καταλήξει 100% στο ποιο θα είναι το setlist της Αθήνας γιατί είναι και το μεγαλύτερο από όλα τα live για όλους τους λόγους. Θα παίξουμε επίσης σ' ένα πάρα πολύ ωραίο χώρο που θεωρούμε ότι είναι από τους καλύτερους στην Αθήνα αυτή τη στιγμή, το Gazarte the Ground Stage. Και γενικά όπως και όλα τα υπόλοιπα πράγματα θέλουμε να το κάνουμε σούπερ, δηλαδή με φωτιστή, με όλα να ’ναι προσεγμένα στην εντέλεια. Και όσον αφορά το setlist και τις εκπλήξεις εντάξει εννοείται θα ’ναι βασισμένο στο "In Your Absence" όπως είπες και εσύ. Θα το παίξουμε ολόκληρο και από κει και πέρα θα προσπαθήσουμε να παίξουμε και κάποια deep cuts ενδεχομένως, όχι πολλά, αλλά να καλύψουμε όσο γίνεται και τα προηγούμενα albums.

Ραντεβού στο live, λοιπόν!

Ευχαριστούμε πολύ και ελπίζουμε να σας δούμε εκεί!

Φωτογραφίες: Μαρίζα Καψαμπέλη