«10»: Η ελληνική μυθολογία εμπνέει τα '70s

...γιατί και τα '70s θέλουν τον μύθο τους

Από την Κατερίνα Μυτιληναίου, 03/11/2015 @ 12:16
Η Μυθολογία έδωσε στους λαούς έναν τρόπο να εισάγουν στοιχεία της Ιστορίας τους στο εκάστοτε ισχύον θεολογικό δόγμα, δηλαδή υπήρξε ένας τρόπος οι άνθρωποι να λατρέψουν τα λάθη ή τις επιτυχίες του παρελθόντος και να μάθουν απ' αυτά. Για όλους εμάς, που In Rock We Trust, η ελληνική Μυθολογία δίνει και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να ανατρέξουμε σε δίσκους λατρεμένους, με λάθη και επιτυχίες, θαυμάζοντας ταυτόχρονα την ξακουστή φαντασία του λαού μας.

Σε συνέχεια του πρώτου μέρους, όπου «η ελληνική μυθολογία εμπνέει το alt-rock», έρχεται τώρα η σειρά της χρυσής δεκαετίας των '70s να περάσει από το μυθο-κόσκινο, για να ξεχωρίσει η Ήρα απ' το... σιτάρ!

Η αρχή του '70 βρίσκει τους μουσικούς μέσα σε LSDική -κι όχι μόνο- παραζάλη, το rock βρίσκει το μέλλον του στην άνθηση του prog και οι ελληνικοί μύθοι βρίσκουν τη θέση που τους αρμόζει ως αστείρευτη πηγή έμπνευσης. Όσα παρατίθενται παρακάτω είναι πέρα για πέρα ...μυθολογικά!

Κι επειδή έχουμε να κάνουμε με μουσική, καθώς θα διαβάζετε την «μυθική» μου λίστα, μπορείτε να ακούτε και την αντίστοιχη playlist, με τα τραγούδια και τα κομμάτια που αναφέρονται στο άρθρο από εδώ.

Καλή σας ακρόαση!



Pink Floyd - Ummagumma1. Sysyphus (Pink Floyd - 1969)

Ο μύθος:
Ιδρυτής της αρχαίας Κορίνθου, παμπόνηρος και από τα πρώτα καταγεγραμμένα ζόμπι. Ο Δίας για να τον τιμωρήσει, τον στέλνει στον Κάτω Κόσμο, αλλά ο Σίσυφος φυλακίζει τον ίδιο τον Άδη και δραπετεύει. Την υπόθεση αναλαμβάνει ο στρατός, δηλαδή ο Άρης, και ο πανούργος βασιλιάς βρίσκεται εκ νέου στον Κάτω Κόσμο. Όταν το σκάει για τρίτη φορά, έρχεται η ώρα του Ψυχοπομπού Ερμή να δοκιμάσει να τον κρατήσει πεθαμένο. Για να είναι όλοι σίγουροι ότι θα παραμείνει νεκρός, επιφορτίζεται -ως ψυχή- με τον καθήκον να σπρώχνει έναν στρογγυλό βράχο προς την κορυφή ενός βουνού -ως ΨΧ;!-, που μόλις την φτάνει -την κορυφή, όχι την ΨΧ-, η πέτρα να κυλάει και να πέφτει απ’ την άλλη. Πρόσεξε την αγγλική απόδοση: roll-a-rock!

Behind the myth:
Ένα avant-garde ορχηστρικό κομμάτι από τους άρχοντες του progressive στην καρδιά του έτους-ορόσημου 1969, με τέσσερα μέρη, ηθελημένο misspelling στο όνομα του μυθικού βασιλιά και mise en abyme εξώφυλλο από την Hipgnosis. Ο Wright είχε την ιδέα «να γράψουν αληθινή μουσική» όλα τα μέλη της μπάντας -ο καθένας μόνος του- και η δική του συμβολή στο εγχείρημα ήταν αυτό το κομμάτι, που αργότερα ο ίδιος αποκάλεσε «εξεζητημένο». Αν και πιστεύεται ευρέως πως έχει γραφτεί κάτω από την επίδραση του LSD, η αλήθεια είναι ότι -με εξαίρεση τον Syd- οι Floyd δεν ήταν ποτέ φίλοι των ουσιών. Εκούσια, τουλάχιστον...



Led Zeppelin - Presence2. Achilles Last Stand (Led Zeppelin - 1976)

Ο μύθος:
Ο Αχιλλέας δεν ήταν ένας απλός ήρωας, ήταν ο Ήρωας! Η προσωποποίηση του ιδανικού πολεμιστή. Μισός πρίγκηπας, μισός θεός, ως γιος της νύμφης Θέτιδας και του βασιλιά Πηλέα, και κεντρικός ήρωας του πρώτου Ομηρικού έπους (αυτός ή, μήπως, τα νευράκια του;). Η μητέρα του προσπάθησε να τον κάνει άτρωτο, βουτώντας τον στα νερά της Στυγός. Της ξέφυγε ένα σημείο, λίγο κάτω από τον αστράγαλο, που όμως δεν ξέφυγε και από τα βέλη του Πάρη. Εδώ πάντα έβλεπα μια αλληγορία με το βέλος του χρόνου και τα βήματα του ανθρώπου, αλλά δεν είναι της παρούσης. Το ζήτημα είναι ότι ο Αχιλλέας με τον θάνατο του Πατρόκλου δεν ήξερε που ...πάταγε και πού βρισκόταν - ιδού τα αποτελέσματα!

Behind the myth:
Ο Robert Plant γράφει τους στίχους στις περιπλανήσεις του από το Μαρόκο στην Ελλάδα και μετά στην Ισπανία, γι' αυτό και η μουσική είναι -παράταιρα της στιχοπλοκής- εμπνευσμένη από το φλαμένκο και τη μαροκινή μουσική παράδοση. Το όνομα του Αχιλλέα πιθανώς σημαίνει «αυτός που περιπλανιέται από τον πόνο». Τραγικά προφητικό, αφού, κατά τη διάρκεια της διαμονής του στην χώρα μας, ο Plant παθαίνει αυτοκινητιστικό ατύχημα και σπάει τον αστράγαλό του, εξ ου και το επίκαιρον της ιστορίας με τον Αχιλλέα. Plant και Page αποφασίζουν να δώσουν στην ανάρρωση τον χρόνο που της αρμόζει και αρχίζουν να ηχογραφούν νέο υλικό στο Μόναχο, εκεί όπου, από τον ενθουσιασμό του, ο αναρρώνων πέφτει και ξαναχτυπάει στον αστράγαλο! Το δις εξαμαρτείν...



Procol Harum - Procol's Ninth3. Pandora's Box (Procol Harum - 1975)

Ο μύθος:
Ο Ησίοδος -ως καλός μισογύνης- δεν πρωτοτύπησε καθόλου στην «Θεογονία» του και εμπλούτισε κι αυτός τον μύθο των πρωτόπλαστων από χώμα και νερό ανθρώπων μ' ένα σεξιστικό twist. Η Πανδώρα πλάστηκε κατά παραγγελία του Δία, ο οποίος ήθελε Δια-καώς να εκδικηθεί τον Προμηθέα που πυρο-δότησε τον πολιτισμό. Ο αρχηγός των Ολύμπιων διέταξε τον Ερμή να παραδώσει την Πανδώρα ως δώρο (τρία δώ) στον Επιμηθέα, τον αγαθιάρη αδελφό του φιλάνθρωπου Τιτάνα. Της εμπιστεύτηκε κι ένα κουτί να το φυλάει σφραγισμένο. Όμως πριν η περιέργεια φάει την γάτα, έτρωγε την Πανδώρα. Η όμορφη πρωτόπλαστη δεν μπόρεσε τελικά να συγκρατηθεί, άνοιξε το κουτί και το έκανε εκπομπή του Βαξεβάνη.

Behind the myth:
Μην ψάξετε την ιστορία της Πανδώρας μέσα στην εδώ στιχοπλοκή. Οι στίχοι του τραγουδιού είναι παντελώς άσχετοι με τον τίτλο του, αλλά υπονοείται μια θεματολογική αναλογία με το χάος. Οι στίχοι των Procol Harum γράφονται από τον Keith Reid που θεωρείται κανονικό μέλος της μπάντας, παρ' ότι δεν παίζει κάποιο όργανο και δεν κάνει φωνητικά. Ο Reid δεν γράφει απλά, χρησιμοποιεί πολλές φιλολογικές και λογοτεχνικές αναφορές και δεν δέχεται επεμβάσεις στις λέξεις που επιλέγει γιατί επιδρούν στο νόημα: «While horsemen ride across the green / Snow White still remains unseen / Pegasus, the winged horse / Relays his messages by Mors» («Καθώς καβαλάρηδες διασχίζουν το πράσινο / η Χιονάτη παραμένει άφαντη / κι ο Πήγασος, το φτερωτό άτι / στέλνει μηνύματα με σήματα Μορς»)! Και να θες, πώς επεμβαίνεις σε κάτι τέτοιο;



Cream - Disraeli Gears4. Tales Of Brave Ulysses (Cream - 1967)

Ο μύθος:
Είπαμε: Ήρωας! (βλ. Franz Ferdinand - "Ulysses", Μέρος 1ο) Η ενσάρκωση του σπινθηροβόλου πνεύματος, η προσωποποίηση της ανδρικής γενναιότητας, το καμάρι της ανθρώπινης ευφυΐας. Αλλά, όχι και υπόδειγμα συζύγου... Ως γνήσιος ναυτικός, ο Οδυσσέας σε κάθε λιμάνι που έπιανε, αποκτούσε και μια αγαπημένη. Ευτυχώς που η Πηνελόπη είχε καμιά πενηνταριά μνηστήρες να την κρατούν απασχολημένη και δεν σκεφτόταν τις εργένικες βραδιές του βασιλιά της Ιθάκης στην ξενιτιά. Έτσι θα εξηγείται που αν και ο ήρως γύρισε με 10 χρόνια καθυστέρηση, δεν έπεσε σανδάλι... Πάντως, και μόνο που πάτησε το πόδι του στο σπίτι, αυτό θα πει θάρρος!

Behind the myth:
Οι επισκέψεις του Eric Clapton στα ελληνικά νησιά ενέπνευσαν το θέμα του παρόντος, που περιλαμβάνεται στον δεύτερο δίσκου του ιστορικού συγκροτήματος, όπου και συντελέστηκε η εγκατάλειψη του δρόμου των blues και η στροφή προς την αχαρτογράφητη ακόμη ψυχεδέλεια. Το "Tales Of Brave Ulysses" είναι ένα από τα πιο «ταξιδιάρικα» τραγούδια του δίσκου, χάριν και της εκτεταμένης χρήσης του wah-wah από τον Clapton, που γεμίζει τον ήχο και γίνεται το βασικό χαρακτηριστικό του. Λέγεται ότι στην σύνθεσή του βοήθησε και ο Αυστραλός ζωγράφος Martin Sharp, που ευθύνεται και για το εξώφυλλο του δίσκου.



Genesis - Nursery Cryme5. The Fountain Of Salmacis (Genesis - 1971)

Ο μύθος:
Μύθος μάλλον ρωμαϊκός παρά ελληνικός, η ιστορία που περιβάλει την Πηγή της Σαλμασίδος. Ο Ρωμαίος ποιητής Οβίδιος εξιστορεί τον παράφορο έρωτα της ομώνυμης Ναϊάδας με τον Ερμαφρόδιτο, τον ωραίο -το λέει και τ'όνομά του- γιο του Ερμή και της Αφροδίτης. Όταν τυχαία λούστηκε στην πηγή της νυμφομανούς νύμφης, αυτή ευχήθηκε να μην τον αποχωριστεί ποτέ κι έτσι του έγινε τόσο στενός κορσές, που τελικά έγιναν οι δύο σάρκα μία, πρώτη φορά κυριολεκτικά. Έκτοτε, η λέξη «ερμαφρόδιτος» απέκτησε την σημερινή της σημασία και η «Πηγή της Σαλμασίδος» την φήμη της πιο μισητής προξενήτρας: Τα νερά της τα καταράστηκε ο ωραίος νέος που του «φορτώθηκε» η νεαρά και από τότε όποιος άντρας κατά λάθος λουστεί εκεί, το «γυρνάει» απευθείας!

Behind the myth:
Ο Steve Hackett εξιστορώντας το πώς γράφτηκε αυτό το τραγούδι, δήλωσε ότι κατά τη διάρκεια της πρόβας ο Tony Banks άρχισε να παίζει κάτι δικό του και να δοκιμάζει το Mellotron Mark II που είχε αγοραστεί από την μπάντα για τους King Crimson. Οι στίχοι, όπου εξιστορούνται από πρώτο χέρι τα περί της μυθικής «συγχώνευσης», είναι ο μοναδικός ίσως δραματοποιημένος διάλογος στα χρονικά που τα πρόσωπα μειώνονται σε αριθμητικό πλήθος, αλλά μένουν τα ίδια!



Wishbone Ash - There's The Rub6. Persephone (Wishbone Ash - 1974)

Ο μύθος:
Η Περσεφόνη, ωραία θυγατέρα της Δήμητρας και του Δία, έκοβε βόλτες συχνά στα χωράφια λόγω οικογενειακής συνήθειας. Εκεί την είδε μια μέρα ο Άρχων του Κάτω Κόσμου και την ερωτεύτηκε. Με την υπόσχεση ότι «θα την κάνει Βασίλισσα», την παρέσυρε στα σκοτάδια του Άδη, αλλά η μητέρα της την ζήτησε πίσω. Ο Άδης συμφώνησε να ανεβαίνει η Περσεφόνη έξι μήνες στον πάνω κόσμο και έξι μήνες να κατεβαίνει στον κάτω. Τελικά, η νεαρά για βασίλισσα πήγαινε, ασανσέρ κατάντησε...

Behind the myth:
Οι στίχοι: «In your time, you could outshine everybody else around / But your off-stage ways might be a bore» («στον καιρό σου, μπορούσες να επισκιάσεις οποιονδήποτε τριγύρω / αλλά οι τρόποι σου κάτω από τη σκηνή μπορεί να κούραζαν») δημιουργούν εύλογες απορίες. Τι εννοεί ο ποιητής; Λες να παραλληλίζει τα επίγεια με τα τεκταινόμενα επί σκηνής; Λες να αναφέρεται στις ιδιωτικές στιγμές ενός ζευγαριού πλάθοντας μια αναλογία με τις εποχές και την Φύση; Λες να ήταν τελείως φεύγα απ' τις ουσίες; Τελικά η απάντηση είναι πολύ πιο απλή: το τραγούδι γράφτηκε από τον μπασίστα των Wishbone Ash, Martin Turner, όχι για κάποια χαριτόβρυτο δεσποινίδα, αλλά μάλλον για τον Ted -Περσεφόνη- Turner, τον αρχικό κιθαρίστα της μπάντας. Γεγονός που δίνει αυτομάτως νόημα στους αλλιώς ακατάληπτους στίχους. Όχι όμως και στην όλη παρομοίωση...



Al Stewart - Year Of The Cat7. Midas Shadow (Al Stewart - 1976)

Ο μύθος:
Ο βασιλιάς της Φρυγίας, Μίδας, ξέρουμε ότι είχε έναν κήπο κάτω από το όρος Βέρμιο με εξηντάφυλλα τριαντάφυλλα. Ξέρουμε ότι καταγόταν από τους Σατύρους και ότι ο Απόλλωνας του είχε «χαρίσει» αυτιά γαϊδάρου γιατί δεν συμμεριζόταν τα μουσικά του γούστα. Ξέρουμε ότι μπορούσε να μετατρέπει σε χρυσάφι οτιδήποτε άγγιζε και ότι την πάτησε τελικά η κόρη του. Ξέρουμε ότι η αλχημιστική δύναμή του πέρασε στον Πακτωλό και από τότε ο ποταμός αναβλύζει χρυσάφι. Κάτι για την σκιά του δεν ξέρουμε...

Behind the myth:
...και αυτό ανέλαβε να μας μάθει ο Al Stewart. «Η Σκιά του Μίδα» λοιπόν κατά Al έχει να κάνει με την εμμονική αναζήτηση των αιτιών που ένας μέχρι πρότινος επιτυχημένος επιχειρηματίας μένει στον άσσο. Ή τουλάχιστον, έτσι διατείνεται ο βιογράφος του Stewart, Neville Judd. Οι ίδιοι οι στίχοι λένε: «Conquistador in search of gold / for all the jackdaw reasons / The Midas shadow that's so hard to please / And follows wherever you go», απ’όπου φαίνεται να αντλεί στοιχεία και το τραγούδι "Jackdaw".



The Doors - L.A. Woman8. Hyacinth House (The Doors - 1971)

Ο μύθος:
Ο Υάκινθος είναι ένας ωραίος Λάκωνας, που τον καλοκοίταζε ο Απόλλωνας. Είχαν γίνει «φίλοι» και περνούσαν όλη την μέρα μαζί. Ο Ζέφυρος -προσωποποίηση του δυτικού άνεμου- είχε σκάσει από τη ζήλια του που ο θεός δεν έπαιζε πια μαζί του και αποφάσισε να εκδικηθεί. Έτσι, όταν ο Απόλλωνας πέταξε τον δίσκο, ο ζηλιάρης φύσηξε πολύ δυνατά, με αποτέλεσμα ο Υάκινθος να τον φάει στο δόξα πατρί και να μείνει στον τόπο. Από το αίμα του αδικοχαμένου μορφονιού φύτρωσε για πρώτη φορά το ομώνυμο πλέον άνθος. Ακόμα στα πέταλά του διακρίνονται τα αρχικά του άντρα, «ΥΑ». Ή μήπως η κραυγή που έβγαλε όταν τού 'ρθε ο ουρανός σφοντύλι; «ΆΥ»!

Behind the myth:
Από το "L.A. Woman", τον τελευταίο δίσκο που έβγαλαν οι Doors με τον Jim Morrison,το τραγούδι γράφτηκε στην εξοχική κατοικία -ή καλύτερα, στον καμπινέ- του κιθαρίστα Robby Krieger, που μάλλον ήταν τίγκα στη γλάστρα και τη γάτα. Οπότε όχι και πολύ αρχαιολατρικές οι προθέσεις του τίτλου θα πείτε... Λάθος! Η χρήση του υάκινθου ήταν ένας συμβολισμός την θλίψης που ένιωθε εκείνη την περίοδο ο Morrison, που αγαπούσε και γνώριζε πολύ καλά την ελληνική μυθολογία. Θυμίζουμε ότι ο ίδιος πίστευε ότι ήταν η ενσάρκωση του θεού Διόνυσου. Ανατριχιαστικές οι γραμμές «And I'll say it again, I need a brand new friend, the end», ίσως προμηνύουν το τέλος που είναι κοντά. I rest my case!



Eloy - Ocean9. Atlantis' Agony (Eloy - 1977)

Ο μύθος:
Η Ατλαντίδα Νήσος είναι μυθικό νησί που πρωτοαναφέρθηκε (;) στους διαλόγους του Πλάτωνα. Βρισκόταν πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες (Το Γιβραλτάρ) και αντλούσε την μεγάλη της δύναμη από το ναυτικό, είχε αναπτύξει έναν αξιοζήλευτο πολιτισμό και έκανε χρήση υψηλής τεχνολογίας. Κι ενώ είχε κατακτήσει τη μισή Ευρώπη και την Ασία, όταν αποφάσισε να κινηθεί κατά της Αθήνας, που τότε ήταν ακόμα βλαχοχώρι, άνοιξε η γη και την κατάπιε! Είδες για να έχεις πολιούχο θεά γαλανομάτα; Τους μάτιαξε τους ανθρώπους και πάνε. Από τότε όλοι ψάχνουν την Ατλαντίδα, αντί να ψάξουν να βρουν καμιά χάντρα μην τύχει και τους βάλει στο μάτι η ματιάστρα θεά.

Behind the myth:
«Ωκεανός» ονομάστηκε το έκτο άλμπουμ της γερμανικής prog rock μπάντας Eloy. Κυκλοφόρησε το 1977 και πούλησε 200.000 αντίτυπα, αφήνοντας πίσω του δίσκους των Genesis και των Queen στα γερμανικά charts. Το θέμα της Ατλαντίδας επεκτείνεται σε ολόκληρο τον δίσκο, καθώς το "Ocean" είναι ένα concept-album γύρω από την άνοδο και την πτώση την μυθικής Πλατωνικής νήσου. Ο πλήρης τίτλος του δεκαεξάλεπτου τραγουδιού - τέταρτου μέρους είναι "Atlantis Agony At June 5th - 8498, 13 p.m. Gregorian Earthtime", που το κάνει ακόμα πιο επικό!



Santana - Amigos10. Europa (Santana - 1976)

Ο μύθος:
Κόρη του βασιλιά της Φοινίκης, Αγήνορα, η ανοιχτομάτα Ευρώπη μάλλον είχε ένα περίεργο γούστο στους συντρόφους· η αλήθεια να λέγεται. Ο Δίας, βλέποντάς την, αποφάσισε να μεταμορφωθεί σε λευκό ταύρο (!) για να την γοητεύσει -λες και δεν μπορούσε να μεταμορφωθεί σε Σπαλιάρα-, αλλά, παρά το παράδοξο της επιλογής, η ωραία κόρη του εκάθησε -στην πλάτη- και αυτός βρήκε την ευκαιρία να την απαγάγει (δεύτερη απαγωγή στο ίδιο άρθρο πάει πολύ!). Την παρέσυρε στα παλιά του λημέρια στην Κρήτη για να την παντρευτεί. Στον γάμο δεν τους πετάγανε λίρες, αλλά δίευρα.

Behind the myth:
Πρόκειται για ορχηστρικό κομμάτι, μέρος του δίσκου του '76, "Amigos". O Carlos Santana έγραψε μια πρώτη μορφή αυτού που έμελλε να γίνει τελικά το "Europa" για μια φίλη του που ταλανιζόταν από εθισμούς και καταχρήσεις. Το καταχώνιασε στα συρτάρια του για αρκετό καιρό, μέχρι που ο πιανίστας Tom Coster μεταμόρφωσε το άγνωστο "The Mushroom Lady's Coming Τo Town" -όπως είχε αρχικά τιτλοφορηθεί η σύνθεση- στο πολύ αγαπητό στο κοινό "Europa (Earth's Cry Heaven's Smile)".




Εύφημος μνεία

Styx - StyxStyx (Styx - 1972)

Ο μύθος:
Η Στύγα ήταν θεά από θεϊκή γενιά. Κόρη του Ερέβους / Ωκεανού και της Νύκτας και σύζυγος του Τιτάνα Πάλλαντα. Λόγω της αρχοντικής της καταγωγής και ως γνήσια αστή, ήτο μπλαζέ, γι' αυτό και επέλεξε να κατοικεί μακριά από τον Όλυμπο, στο ασημένιο παλάτι της, στα έγκατα της Γης. Ανέβηκε στο βουνό μόνο μια φορά: όταν έσπευσε -αυτή και τα παιδιά της- να βοηθήσει τον Δία στην Τιτανομαχία. Μετά την νίκη του, ο Κυρίαρχος θεών και ανθρώπων κράτησε κοντά του τα παιδιά της και διέταξε τους αθάνατους να ορκίζονται μόνο στο ιερό της όνομα. Αν αναρωτιέστε ποια ήταν τα τέκνα της, μάλλον τα ξέρατε και δεν το είχατε αντιληφθεί: Κράτος και Βία!

Behind the myth:
Αν και οι Styx υπήρχαν σαν μπάντα από το 1961, γνωστοί στο κοινό έγιναν στα μέσα της δεκαετίας του '70 και στις αρχές των '80s. Τα δίδυμα αδέρφια Chuck και John Panozzo βρέθηκαν με τον γείτονά τους στο Σικάγο Dennis DeYoung και έφτιαξαν μια μπάντα με το όνομα "The Tradewinds". Όταν -μια δεκαετία μετά- το 1972 η μπάντα υπέγραψε με την δισκογραφική Wooden Nickel Records, αποφασίστηκε και η αλλαγή του ονόματος στο αρχαιολατρικό και εύηχο "Styx", μόνο και μόνο γιατί -σύμφωνα με τον DeYoung- «ήταν η μόνη πρόταση που δεν φάνηκε να την σιχαίνεται κάποιο από τα μέλη». Παρ' όλα αυτά, τους αξίζει η εύφημος μνεία.
  • SHARE
  • TWEET