Tigran Hamasyan

Όταν ολόκληρος Herbie Hancock γυρνάει και δηλώνει «Tigran, από σήμερα είμαι μαθητής σου», σημαίνει ότι κάτι κάνεις πάρα πολύ σωστά. Άργησα να ασχοληθώ με τον Tigran Hamasyan, ίσως γιατί θεωρούσα ότι το hype που έρχεται από τους fusion κύκλους γύρω από το όνομα του επικεντρωνόταν στις τεχνικές του ικανότητες. Τώρα, είμαι σε θέση να διαβεβαιώνω πως δεν είναι αυτό το ζητούμενο. (Και) στο "The Call Within" συμβαίνουν απίστευτα πράγματα.

Φυσικά, ο Tigran δεν είναι ο πρώτος που αναμιγνύει τις διδαχές της jazz fusion με την παραδοσιακή μουσική - τη folk παράδοση της χώρας καταγωγής του Αρμενίας, σε αυτήν την περίπτωση - και δεν είναι ο πρώτος που το κάνει με ένα σχεδόν progressive rock τρόπο. Είναι ελάχιστες όμως οι περιπτώσεις που ένα τέτοιο αμάλγαμα γίνεται τόσο επίκαιρα, τόσο μοντέρνα και τόσο υπερβατικά. Το "The Call Within" δεν είναι ένα άλμπουμ που απευθύνεται περισσότερο στον φίλο του Miles απ' ότι στον φίλο των Meshuggah, τουλάχιστον για εκείνους τους ακροατές που βλέπουν κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων.

Υπάρχουν πράγματα που βρίσκονται σε πρώτο πλάνο: η ασύλληπτη πιανιστική δεξιοτεχνία του Tigran και η γελοιωδώς κορυφαία performance του rhythm section που τον συνοδεύει (Evan Marien στο μπάσο, Arthur Hnatek στα τύμπανα), δεν είναι όμως παρά απλά το κλειδί. Πίσω από τα εντυπωσιακά παιξίματα, υπάρχει μια πόρτα που οδηγεί σε έναν χώρο σχεδόν πρωτόγνωρο, έναν κόσμο που η ανθρώπινη νόηση και τα μαθηματικά εξυπηρετούν τα μυστήρια της ψυχής. Νομίζω ότι το Εσωτερικό Κάλεσμα απευθύνεται σε αυτούς που θα δουν πίσω από την τεχνική, σε εκείνους που θα θελήσουν να ανοίξουν αυτήν την πόρτα.

Τα περίτεχνα, πυκνά, λαβυρινθώδη θέματα φλερτάρουν συχνά με την ατονικότητα, χτίζοντας έναν φαινομενικά αδιαπέραστο ιστό. Σε αυτό το πλαίσιο και υποβοηθούμενη από τον τρόπο που ο Tigran απλώνει τις δυναμικές του, η μουσική προσεγγίζει συχνά μια σχεδόν heavy prog αίσθηση. Θα ήταν λογικό, με την προσθήκη της κιθάρας του Tobin Abasi, το "Vortex" να αποτελεί την πιο βαριά στιγμή του άλμπουμ. Πρόσεξε όμως το χτίσιμο του οκτάλεπτου "Ara Resurrected", πρόσεξε πως το τρίο πορεύεται αριστοτεχνικά σε μια κορύφωση που θα ζήλευε και η πιο έντεχνη metal μπάντα.

Μαζί όμως με την ένταση περπατάει η πιο σπάνια ομορφιά. Είναι οι στιγμές που η μουσική «ανοίγει», αφήνοντας χώρο στις παραδοσιακές folk μελωδίες να κυριαρχήσουν, να σπρώξουν την ακρόαση προς την ανάταση, προς το βαθύτερο αίτιο της ύπαρξης της. Αυτό το παιχνίδισμα ανάμεσα στο αδιαπέραστο και το διάφανο είναι ο βασικός λόγος που κάνει συνθέσεις σαν τα "Levitation 21" και "New Maps" να ακούγονται τόσο απόκοσμες και θελκτικές. Είναι λες και ο Tigran έχει συλλάβει έναν μουσικό κόσμο αρκετά μπροστά από την εποχή του, όπως έκανε άλλοτε ο Pat Metheny όταν οι δουλειές του ξέφυγαν εντελώς.

Κι άλλες φορές, τα ηνία παίρνει μια ιδιαίτερη κινηματογραφικότητα. Το "Our Film" τολμάει να δώσει τη βασική μελωδία σε ένα σφύριγμα ενώ από κάτω γίνεται ο κακός χαμός, την ώρα που σύντομες συνθέσεις όπως τα "At A Post-Historic Seashore" ή "Old Maps" δεν είναι εκεί για να σπάσουν τη ροή αλλά για προσθέσουν φαντασία και χρώμα. Το δε "37 Newlyweds" είναι ένα τρίλεπτο ανόθευτης μαγείας, εφάμιλλο με τις καλύτερες στιγμές των Dead Can Dance. Το μωσαϊκό συμπληρώνεται με σποραδικές ηλεκτρονικές ("A Dream Voyager") και space πινελιές, όλα τοποθετημένα όπως ακριβώς πρέπει, κάτω από την άριστη παραγωγή του ίδιου του καλλιτέχνη.

Το "The Call Within" είναι μια μουσική αποτύπωση του ονειρικού εσωτερικού κόσμου του Tigran Hamasyan, ενός κόσμου που εμπνέεται από την αρμένικη ιστορία, από χάρτες, ιερές γεωμετρίες και ονειροταξιδιώτες, σε ένα πρωτότυπο αισθητικό κολάζ - τέχνη που επίσης κοσμεί το εικαστικό του μέρος. Πρόκειται τελικά για ένα spiritual jazz έργο, άξιο της κληρονομιάς του Coltrane, του Sun Ra ή της Alice Coltrane, με τη διαφορά ότι μοιάζει να αφορά τους πάντες - φυσικά και τους progressive rock εξερευνητές. Πρόκειται για έναν συναρπαστικό δίσκο, έξω από κάθε ταμπέλα, έναν δίσκο στον οποίο συμβαίνουν απίστευτα πράγματα. Σαν απόηχοι μιας μουσικής που φτιάχτηκε από έναν ανώτερο θεό.