Patti Smith

Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε πολλούς επιθετικούς προσδιορισμούς για τους καλλιτέχνες που κυκλοφορούν δίσκο και ζητούν την προσοχή του ροκ κοινού. Για παράδειγμα υπάρχουν οι μοδάτοι, οι κολλημένοι, οι φιλοχρήματοι, οι εμπορικοί, οι σνομπ, οι εκκεντρικοί, οι καινοτόμοι, οι βολεμένοι, οι τίμιοι και πολλές ακόμη κατηγορίες. Κατά την άποψη μου όμως, αν υπάρχει ένα γνώρισμα που το είχαν κοινό όσοι πραγματικά λατρεύτηκαν, αυτό είναι η αυθεντικότητα. Και αν υπάρχουν κάποιοι λίγοι καλλιτέχνες που πρώτευσαν και στην αυθεντικότητα, τότε η Patti Smith πρέπει να είναι ανάμεσα τους.

Από το εντυπωσιακό "Trampin" και μετά, η Smith, ανάμεσα σε άλλα, κυκλοφόρησε το "Twelve" με τα δώδεκα covers, πέτυχε ως θεατρική συγγραφέας, εξέδωσε ποιητικές συλλογές και συμμετείχε σε ταινία του Godard και δίσκους τρίτων. Γιατί όμως ενώ ποτέ δεν άφησε τον χώρο των τεχνών, φέτος θα καταλήγαμε να συμπληρώσουμε οκτώ χρόνια στιχουργικής απουσίας της; Την απάντηση στο ερώτημα την είχε δώσει η ίδια σε συνεντεύξη της πριν από λίγα χρόνια. Η στιχουργία είναι μια διαδικασία που για την ίδια είναι κουραστική, επίπονη και απαιτεί πολύ ενέργεια εκ μέρους της. Με άλλα λόγια, δεν καταδέχεται πασαλείματα στους στίχους της. Και όντως, πασαλείματα στο "Banga" δεν υπάρχουν.

Για αυτό και σου προκαλεί παρόμοια συναισθήματα με τα αψεγάδιαστα live της. Κάνει παιχνίδι με τις λιγοστές συγχορδίες που πάντα παίζει, το κλαρινέτο της σου φέρνει αναμνήσεις από τα όμορφα φθινοπωρινά βράδια στον Λυκαβηττό και ο Lenny Kaye με τα guitar solos του προδίδει την classic rock ηλικία του ήχου και τις επιρροές από Led Zeppelin. Παρά το ότι αποκαλείται από πολλούς «η νονά του punk», οι punk στιγμές του δίσκου είναι λίγες και ο δίσκος γέρνει κατά πολύ προς το classic rock και το rhythm 'n' blues.

Η θεματολογία των στίχων της είναι κατ' εμέ το δίκοπο μαχαίρι αυτού του δίσκου. Η Smith ασχολείται με θέματα όπως το περιβάλλον, το καθήκον του καλλιτέχνη στην υστεροφημία του, η κοινωνία που η γενιά της μας παραδίδει, ο θάνατος της Amy Winehouse και τα γενέθλια του πολύ καλού της φίλου, Johny Depp. Κάτι οι δεκαετίες της ηλικακής μας διαφοράς, κάτι το ότι ο θάνατος της Winehouse και τα γενέθλια του Depp είναι για μένα ξινά περσινά σταφύλια, προσωπικά δεν κατάφερα να ταυτιστώ με τα άγχη και τις αγωνίες της. Από την άλλη όμως, ακόμη και αυτή την θεματολογία καταφέρνει να την μεταμορφώσει σε μια κατανυκτική εμπειρία. Πιθανόν, μέχρι και ο Leonard Cohen θα πρέπει να την πάρει για παράδειγμα.

Η ερμηνεία και η φωνή της επισκιάζουν οτιδήποτε άλλο στον δίσκο. Αυτή την φορά, δοκιμάζει στα φωνητικά ένα αρκετά ευρύτερο φάσμα τεχνικών και εμφανώς έχει αφιερωθεί πολύς χρόνο στις λεπτομέρειες των κομματιών και στην εύρεση του ιδανικού τρόπου για να «ξεστομίσει» το έργο της. Σίγουρα, δεν έχει το ίδιο όμορφη φωνή με όλες τις πιτσιρίκες που σάρωσαν τα βραβεία τα τελευταία χρόνια, έχει όμως τόση άποψη και πάθος στην ερμηνεία της που δεν μπορείς παρά να υποκλιθείς στο πως μπορεί και δημιουργεί τόσο περιγραφική μουσική και σου μεταδίδει τις σκέψεις και τα συναισθήματα της με τόση σαφήνεια.

Μακράν η καλύτερη στιγμή του δίσκου είναι το "Constantine's Dream". Για δέκα ολόκληρα λεπτά ταξιδεύεις αιώνες πίσω και με τεράστια αγωνία παρακολουθείς το σενάριο που η Patti Smith ξετυλίγει μπροστά σου. Ο ζωγράφος Piero Della Francesca πεθαίνει την ημέρα που ο Κολόμβος ανακαλύπτει την Αμερική και η Smith καταφέρνει να συνδυάσει με τον πλέον αριστουργηματικό τρόπο την μουσική, την ποίηση και την αφήγηση. Οι νεοτερισμοί και η απουσία φόρμας που ως σήμερα χαρακτήριζαν την μουσική της, στο "Constantine's Dream" έχουν μεταφερθεί στους στίχους της. Το κομμάτι, που είναι από τα καλύτερα της χρονιάς, σου προκαλεί τόσα πολλά συναισθήματα που θα επισκίαζε οτιδήποτε το ακολουθούσε. Από την άλλη όμως, είναι τόσο βαριά η ατμόσφαιρα που δημιουργεί, όπου η Smith δεν το ήθελε για το τέλος. Και για αυτό ο δίσκος κλείνει με το updated cover στο "After The Gold Rush" του Neil Young που ακολουθεί. Ένα κομμάτι σε αρκετά διαφορετικό στυλ από τον υπόλοιπο δίσκο και το οποίο περνάει ένα αρκετά πιο σαφές και αισιόδοξο πολιτικό μήνυμα.

Εννοείται, δεν περιμέναμε το "Banga" για να επιβεβαιώσουμε τη σημασία και το μέγεθος της προσωπικότητας της Smith. Εδώ και τόσες δεκαετίες εξελίσσει τον εαυτό της και πρωτοπορεί. Αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από λίγα λεπτά διάλειμμα που έκανε η Smith στη ζωή της, ώστε να μπουρούμε να πάρουμε κι εμείς μια κλεφτή ματιά στην καλλιτεχνική της πορεία και ταυτότητα. Όπως μάθαμε, ο "Banga" ήταν ο σκύλος του Πόντιου Πιλάτου, που δεν πηγαινε στον Παράδεισο γιατί περίμενε το αφεντικό του να βγει από το καθαρτήριο. Πλέον, "Banga" είμαστε και εμείς. Θα περιμένουμε όσο χρειαστεί την επόμενη δισκογραφική δουλειά της Patti Smith και δεν πρόκειται να προδώσουμε την πίστη μας σε αυτήν.