Babo Koro: «Οι εικόνες της συλλογικής μνήμης έχουν δύναμη»

Μας μιλούν για τις αντιφάσεις και συγκλίσεις του να μπλέκεις την ελληνική (και όχι μόνο) παράδοση με σύγχρονες μουσικές φόρμες, πέρα από κατηγοριοποιήσεις

Από τον Κώστα Σακκαλή, 13/03/2023 @ 12:28

Μάλλον δε μοιάζει μόνο σε εμάς πολύ μεγαλύτερο των τεσσάρων ετών το διάστημα από την κυκλοφορία του πρώτου δίσκου τους μέχρι το σήμερα. Ο κόσμος άλλαξε από το 2019, τόσο όσο έμεινε και ίδιος εδώ που τα λέμε, μαζί του όμως αλλάξαμε κι εμείς όλοι. Οι Babo Koro αυτό το δείχνουν με τα πρώτα δείγματα της νέας δουλειάς τους όπως τα ακούσαμε από τα δύο τραγούδια που έχουν κυκλοφορήσει ψηφιακά ("Το Θεριό" και "Του Ποταμού Ο Χορός"). Μία ακρόαση αυτών και μία προσοχή στους στίχους τους, δείχνουν ένα συγκρότημα με συγκεκριμένη ταυτότητα αλλά που ταυτόχρονα εμπλουτίζει τον ήχο του με νέα στοιχεία.

Εν αναμονή της συναυλίας τους στο Κύτταρο την 31η Μαρτίου, άξιζε να ρωτήσουμε το πώς προέκυψε αυτό, πώς αντιλαμβάνονται τη μουσική ως οργανικό μέρος της παράδοσης, πώς η ύπαιθρος υπάρχει μέσα ακόμα και στα παιδιά της πόλης αλλά και ποια κοινωνικά θέματα γέννησαν τόσο τη θεματολογία τους όσο και τα εξαιρετικά video clips τους. Οι απαντήσεις ήταν διαφωτιστικές.

Babo Koro

Στον πρώτο δίσκο σας η ελληνική παραδοσιακή μουσική εμποτιζόταν αρκετές φορές από jazz στοιχεία. Το ένα νέο σας τραγούδι ("Θεριό") δείχνει να έχει μία πιο rock κατεύθυνση αλλά και το "Του Ποταμού Ο Χορός", παρότι σε παραδοσιακό ύφος έχει πιο σύγχρονη, βαριά αν θέλετε, ενορχήστρωση. Σας οδηγούν τα τραγούδια στις διάφορες μίξεις ειδών ή είναι κάποια ερεθίσματα που παίρνετε και προσπαθείτε να ενσωματώσετε στη μουσική σας;

Συμβαίνουν και τα δυο, ενίοτε και στο ίδιο κομμάτι. Συνήθως ένα κομμάτι δημιουργείται στη βάση του ισχυρότερου στοιχείου του. Αυτό μπορεί να είναι ένας στίχος, μια φράση, ένα μουσικό θέμα, ένα ρυθμικό σχήμα. Αυτό θα καθορίσει τη «διάθεση» του κομματιού και θα υποδείξει σε μεγάλο βαθμό και την εξέλιξή του σε επίπεδο ενορχήστρωσης. Ταυτόχρονα οι μουσικές επιρροές είναι πάντα εκεί, κάπου μεταξύ συνειδητού και υποσυνείδητου. Ο συνδυασμός των παραπάνω μπορεί να σε βγάλει σε αρκετά διαφορετικά ηχητικά τοπία, κάτι που ήταν αρκετά εμφανές στον πρώτο μας δίσκο. Παρόλα αυτά, η παρατήρηση είναι σωστή. Και τα δύο κομμάτια που αναφέρονται στην ερώτηση αλλά και γενικότερα η διάθεση της μπάντας τον τελευταίο καιρό έχουν αρκετά έντονο το rock στοιχείο.

Αν μπορούσατε να συνοψίσετε τις αλλαγές που συνέβησαν στο συγκρότημα ανάμεσα στην κυκλοφορία του πρώτου σας δίσκου και του πού βρίσκεστε σήμερα, τι θα λέγατε ότι είναι πιο έντονο;

Η πιο έντονη αλλαγή είναι σίγουρα η κοινωνική, που ήρθε ως αποτέλεσμα της πανδημίας και της διάλυσης του κοινωνικού και οικονομικού ιστού, έστω εκείνου του λίγου δηλαδή. Αυτή καθρεπτίστηκε άμεσα στο σχήμα μας. Ο «Σίσυφος» κυκλοφόρησε την άνοιξη του 2019, όταν τίποτα ακόμα δεν πρόδιδε το τι έρχεται, και η υποδοχή του σε συνδυασμό με τις εμφανίσεις μας στα καλοκαιρινά φεστιβάλ και τις μουσικές σκηνές μας είχαν γεμίσει αισιοδοξία και ενέργεια. Από τότε μέχρι σήμερα, άλλαξε η ζωή μας ολόκληρη. Τα δύο χρόνια υγειονομικού φόβου και κοινωνικής απόστασης και η κατάσταση που δημιουργήθηκε και εξελίσσεται ακόμα, μας όρισαν και μας άλλαξαν, σαν μονάδες πρωτίστως και έπειτα σαν σχήμα. Η περίοδος αυτή άφησε σίγουρα το αποτύπωμά της και αυτό βγαίνει στις καινούργιες συνθέσεις μας, που έχουν μια μάλλον πιο «επιθετική» κατεύθυνση.

Συνεχίζοντας για τα νέα σας τραγούδια, έχουν συνοδευτεί από δύο αισθητικά εντυπωσιακα video clip. Πέρα από ένα μέσο διάδοσης της μουσικής, ποιά άλλη καλλιτεχνική φιλοδοξία ή/και πρόκληση αποτέλεσαν οι οπτικοποιήσεις τους;

Και εδώ, είναι πρώτα κοινωνική η ανάγκη μας και έπειτα καλλιτεχνική, αν και η αισθητική παίζει σημαντικό ρόλο για εμάς. Προσπαθούμε να επεκτείνουμε την αφήγηση των στίχων και όχι απλά να τους οπτικοποιούμε, αγγίζοντας ζητήματα που μας φαίνονται σημαντικά και συχνά μας πνίγουν. Οι προκλήσεις είναι αρκετές όταν θες να κάνεις κάτι τέτοιο, με κάποιες πιο προφανείς, όπως το ότι απαιτείται πολύ σκέψη, χρόνος, κόπος, και κάποιες πιο σύνθετες. Για παράδειγμα, στο «Γέλα μου», το πρώτο μας βίντεο, μία από αυτές ήταν να μιλήσουμε για το προσφυγικό ζήτημα με το σεβασμό που του αναλογεί. Σε κάθε περίπτωση για εμάς αυτό είναι σημαντικό: πώς θα εστιάσουμε στο ζήτημα για το οποίο μιλάμε, πώς θα επικοινωνήσουμε τη μουσική και την ιστορία σαν σύνολο, χωρίς να τοποθετούμε προσωποκεντρικά τις εμφανίσεις των συντελεστών μας. Ήμασταν τυχεροί στις συνεργασίες μας ως τώρα, βρίσκοντας σκηνοθέτες και ομάδες με κοινή αισθητική και ανάλογες ανάγκες.

Babo Koro

Τι σημαίνει για σας η παραδοσιακή μουσική (γενικά) και, κατ’ επέκταση, πιο συγκεκριμένα η ελληνική;

Αρχίζοντας ανάποδα, ακούγεται μάλλον μελό αλλά η ελληνική παραδοσιακή μουσική για εμάς σημαίνει αρχικά αναμνήσεις. Θυμίζει καλοκαίρια στο χωριό, Πάσχα, τσίπουρα τον Οκτώβρη, εφηβικούς έρωτες, ξενύχτια στην πλατεία, ένα τραγούδι της τάβλας και έναν δακρυσμένο γέροντα. Θυμίζει και πιο δυσάρεστα και μάλλον φολκλόρ σκηνικά, όπως το χορό με το ζόρι και τη διαπεραστική ένταση κάτω από ένα σύννεφο τσίκνας. Δεν θέλουμε να εξωραΐσουμε κάποια κατάσταση στην ελληνική ύπαιθρο, και άλλωστε η μουσική αυτή αγαπήθηκε από εμάς εν καιρώ. Είμαστε παιδιά της πόλης και αυτό ακούγεται στη μουσική μας, αλλά η επίδραση που είχαν οι μη αστικές αποδράσεις, μας όρισαν σε βαθμό που δεν μπορούσαμε να αντιληφθούμε τότε. Πρώτα λοιπόν ασυνείδητα και μέσα από τα μάτια των παλαιότερων που την έζησαν, έπειτα μελετώντας την, και τέλος ζώντας την στα σύγχρονα γλέντια μας, καταλάβαμε ότι μπορεί να μιλήσει κατευθείαν στην καρδιά μας, να μας ανατριχιάσει με δυο νότες, χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό λαϊκής απλότητας και καλά μελετημένης δεξιοτεχνίας. Έτσι κατέληξε να είναι σημαντικό μέρος της μουσικής που μας ορίζει και που μας συγκινεί, και με αυτή την αίσθηση προσεγγίζουμε και τις άλλες μουσικές παραδόσεις. Αυτή περίπου η αίσθηση φαίνεται να ισχύει για αρκετό κόσμο, αν κρίνουμε από το πόσα σχήματα αγκαλιάζουν αυτή τη ρίζα, όπως π.χ. οι VIC ή οι Thrax Punks, και από την αποδοχή τους, ή από το ότι το παραδοσιακό γλέντι είναι πια κομμάτι της εναλλακτικής αστικής διασκέδασης.

Οι στίχοι και στα δύο τραγούδια χρησιμοποιούν σχήματα και εικόνες για να πουν κάτι βαθύτερο. Το "Θεριό" φαίνεται να είναι πιο εσωστρεφές και το "Του Ποταμού Ο Χορός" πιο κοινωνικό. Θέλετε να μας πείτε δύο λόγια για το τι λέει το καθένα;

Το "Θεριό" ξεκινάει όντως από κάτι εσωστρεφές, δηλαδή από έναν προσωπικό γολγοθά του κεντρικού χαρακτήρα να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα έτσι όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, με το στοιχείο της απομόνωσης να μπαίνει στο επίκεντρο της προσοχής. Στην πορεία όμως διαπιστώνει τα κοινά του σημεία με τον περίγυρο, απλώνει το χέρι προς αυτόν και στην κορύφωση του κομματιού η αφήγηση πλέον γίνεται σε πρώτο πληθυντικό, καταλήγοντας σε ένα πολύ προσωπικό αλλά ταυτόχρονα βαθιά κοινωνικού χαρακτήρα μήνυμα: "Ποτέ δεν είμαι μόνος".

Οι κοινωνική διάσταση του "Του Ποταμού ο Χορός" είναι λιγότερο προφανής σε σχέση με το "Θεριό" γιατί περνάει μέσα από τη μυθοπλασία. Πρόκειται για ένα σκοτεινό παραμύθι, το οποίο μιλάει για κορίτσια που έχουν πνιγεί στα νερά ενός ποταμού. Ο ποταμός αυτός συμβολίζει την έμφυλη βία και συγκεκριμένα τη βία κατά των γυναικών και δυστυχώς εκβάλλει διαχρονικά στις όχθες της κοινωνίας μας. . Το συγκεκριμένο τραγούδι εμείς το νιώθουμε ως έναν ύμνο για αυτές που χάθηκαν στα νερά αυτού του ποταμού και ταυτόχρονα μια δίκη για τους εκπροσώπους του "ισχυρού φύλου" που ευθύνονται γι’ αυτό.

Συνεχίζοντας στιχουργικά, παρατηρώ ότι παρότι μιλάτε για σύγχρονα ή διαχρονικά ζητήματα, συχνά ανασύρετε εικόνες και συμβολισμούς από την ελληνική ύπαιθρο και παραπέμπετε σε εμπειρίες που είναι περισσότερο ζωντανές στη συλλογική μνήμη παρά τις ζει πλέον ο περισσότερος πληθυσμός στην Ελλάδα. Θεωρείτε απαγορευτικό μία μουσική με ρίζες στην παράδοση να χρησιμοποιεί πιο αστικές εικόνες; Θα ήταν μία αξεπέραστη αντίφαση;

Η παρατήρηση είναι και πάλι εύστοχη. Η αλήθεια είναι ότι νιώθουμε μάλλον πιο εύκολο το να ντύσουμε σύγχρονη μουσική με εικόνες από τη συλλογική μνήμη, παρά το ανάποδο, ειδικά όταν μιλάμε για καθαρά παραδοσιακές μουσικές φόρμες. Μας βγαίνει δηλαδή πιο αβίαστα η χρήση δεκαπεντασύλλαβου στίχου και ιδιωματισμών σε ένα σύγχρονο μαντηλάτο, όπως για παράδειγμα στο «Αετομάχος», παρά η επένδυση των στίχων του «Θεριου» με ένα καθαρό παραδοσιακό τσάμικο. Οι εικόνες της συλλογικής μνήμης έχουν μια δύναμη, λειτουργούν άμεσα και μπορούν να σε εισάγουν σε έναν παραμυθένιο κόσμο, στη μαγεία και τ’ όνειρο, αν και θέλει αρκετή προσοχή για να μην ακουστεί ένα αφήγημα παρωχημένο και εκτός χρόνου. Στον αντίποδα, υπάρχουν εξαιρετικά σχήματα με αστικό αφήγημα και έντονα στοιχεία από την παράδοση όπως π.χ. οι Social Waste, και αυτά μας δείχνουν το δρόμο, οπότε απαγορευτικό δεν μας φαίνεται σε καμία περίπτωση.

Babo Koro

Ένα συγκρότημα που ανανεώνει παλιότερα μουσικά είδη με σύγχρονους ήχους και φόρμες καταλήγει τελικά να είναι απόκληρο και από τις δύο αυτές συνιστώσες ή αποδεκτό και από τις δύο;

Το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται όλο και περισσότερες μπάντες ή και μεμονωμένοι καλλιτέχνες που επιχειρούν αυτό το πάντρεμα, είναι μάλλον ένα δείγμα μιας κατ’ αρχήν αποδοχής. Ίσως αυτή η καλλιτεχνική προσέγγιση να πέρναγε στα αζήτητα ή και να δέχονταν σκληρή κριτική εάν έβγαινε κάποιες δεκαετίες νωρίτερα ή αργότερα. Και υπάρχει πάντα και το άχρονο φαινόμενο των υπερασπιστών της καθαρότητας των μουσικών ειδών και συχνά όχι μόνο. Αυτοί ούτως ή άλλως δε μας αφορούν. Σε γενικές γραμμές πάντως, φαίνεται ότι η χρονική συγκυρία ευνοεί τον συγκερασμό των μουσικών διαλέκτων γενικότερα και την εξερεύνηση της παράδοσης ειδικότερα. Φυσικά, αυτό δε σημαίνει ότι όλες οι προσπάθειες γίνονται με την ίδια προσοχή και μεράκι και συνεπώς δεν θα έχουν όλες την ίδια τύχη. Σε κάθε περίπτωση, το δικό μας μουσικό πείραμα δεν χαρακτηρίζεται από το άγχος να διατηρεί μια ξεκάθαρη ισορροπία μεταξύ των δύο συνιστωσών. Απλώς φλερτάρει συχνά και με τις δυο.

Τα μέλη του συγκροτήματος έρχεστε από διάφορα μουσικά background και επιρροές. Το αποτέλεσμα των Babo Koro είναι ο κοινός τόπος, το υποσύνολο των επιρροών σας ή το εκ συγκερασμού δημιούργημά τους;

Κάθε μπάντα απαρτίζεται από μεμονωμένες ολοκληρωμένες προσωπικότητες. Όσο κοντά και να είναι τα χνώτα των μελών της, δεν πρόκειται να υπάρξει -και ούτε θα έπρεπε- απόλυτη ταύτιση απόψεων και αισθητικής. Είναι λοιπόν αναγκαίο και ταυτόχρονα τόσο δημιουργικό όσο και ενίοτε επίπονο, να βρεθεί μια κοινή γλώσσα, ένας χώρος συνύπαρξης και συνδιαλλαγής. Όταν οι αποστάσεις που πρέπει να καλυφθούν από τον καθένα προς την κοινη διάλεκτο δεν είναι τεράστιες, τότε μπορούν να γίνουν ωραία πράγματα. Η δική μας περίπτωση δεν διαφέρει από αυτήν την πραγματικότητα. Έτσι, θα λέγαμε ότι η ισορροπία μας βασίζεται κυρίως πάνω στην τομή των κόσμων που φέρνει ο καθένας, και άρα πράγματι, σε ένα υποσύνολο των επιρροών μας. Ταυτόχρονα όμως δίνουμε συχνά χώρο για εξορμήσεις έξω από την "ζώνη ασφάλειας" της μπάντας, σε βαθμό που έχουμε προκαλέσει και την επίκριση ακροατών μας για ορισμένα από τα κομμάτια μας. Και το πιθανότερο είναι ότι θα το ξανακάνουμε..

Η σύγχρονη μουσική τάση ευνοεί μικρότερα και πιο ευέλικτα συγκροτήματα ή και μοναχικούς καλλιτέχνες. Όπως και την «κατανάλωση» (ακρόαση) της μουσικής με πιο μοναχικούς τρόπους. Εσείς από την άλλη είστε ένα σχετικά μεγάλο συγκρότημα. Είναι κι αυτό άλλο ένα διακύβευμα της μουσικής παράδοσης όπου η δημιουργία ήταν εξίσου ομαδική υπόθεση όσο και η απόλαυση της μουσικής;

Το να είμαστε μεγάλο συγκρότημα είναι μια επιλογή που την πληρώνουμε με έναν τρόπο, αφού αυτό μας καθιστά πιο «δύσκολους» για τα δεδομένα της ελληνικής μουσικής βιομηχανίας. Η επιλογή αυτή έχει να κάνει με το πρόταγμα της συλλογικότητας έναντι του ατομικισμού, καθώς και την προβολή της συλλογικότητας ως σύνολο και όχι ως άθροισμα μονάδων. Αυτό αποτελεί συνειδητή επιλογή από τότε που ξεκινήσαμε το σχήμα, και αν στη rock και metal σκηνή αυτό ακούγεται σχεδόν αυτονόητο, στην παραδοσιακή και λεγόμενη έντεχνη μάλλον ισχύει το αντίθετο, και εμείς πατάμε και στους δύο αυτούς κόσμους. Είναι βέβαια γεγονός ότι σχήματα της world µουσικής πολύ συχνά είναι μεγάλα, και αυτό ίσως σχετίζεται και με το ηχόχρωμα που κυνηγάει το κάθε σχήμα. Πάντως, θα λέγαμε ότι το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό έχει λιγότερο να κάνει με την αναφορά στην παράδοση όσο με το ποιοι είμαστε σαν άνθρωποι, το πώς θέλουμε να ζούμε, και το πώς αντιλαμβανόμαστε την ομορφιά στην αλληλεπίδραση και στη συνδιαμόρφωση.

Babo Koro

Αν μπορούσατε να διαμορφώσετε το κοινό σας στις συναυλίες όπως εσείς το θέλετε, τι αντιδράσεις θα θέλατε να δειτε; Αφοσίωση στη μουσική, τραγούδι μαζί σας, ξέφρενο χορό, Διονυσιακό γλέντι...;

Το στοιχείο που σίγουρα θέλουμε πλέον να διατηρούμε σε ένα live είναι ο δυνατός παλμός στο μεγαλύτερο μέρος της παράστασης. Θέλουμε και τον κόσμο να τραγουδάει μαζί μας, όταν συμβαίνει αυτό το συναίσθημα είναι φανταστικό. Το Διονυσιακό γλέντι δεν είναι τόσο ο στόχος, μόνο ορισμένα στοιχεία του, και όχι αυτά που καμιά φορά καταλήγουν να απομακρύνουν τη σχέση κοινού και καλλιτέχνη. Θέλουμε να νιώθουμε τον κόσμο συνειδητά και ουσιαστικά μαζί μας κατά τη διάρκεια μια παράστασης, ιδανικά σε κάθε live να αναπτύσσουμε και να ισχυροποιούμε τον δεσμό μας με τον κόσμο, να γνωριζόμαστε καλύτερα. Πολύ περισσότερο αυτό από το να επιτρέπουμε απλώς δυο ταυτόχρονες συνθήκες στον ίδιο χώρο, τον μουσικών που παίζουν και του κόσμου που καλοπερνάει.

Ποιες οι άμεσες φιλοδοξίες σας και τα επόμενα βήματα για το συγκρότημα;

Μετά από το επερχόμενο live μας στο Κύτταρο (31 Μαρτίου), η ολοκλήρωση του δεύτερου δίσκου μας αποτελεί το επόμενο βήμα και την εδώ και μήνες προτεραιότητά μας, ενώ η ξεκάθαρη φιλοδοξία μας είναι να βρεθούμε σε όσες περισσότερες φεστιβαλικές σκηνές μπορούμε το αυτό καλοκαίρι.

  • SHARE
  • TWEET