Όταν οι Mayhem σόκαραν τον κόσμο...

"De Mysteriis Dom Sathanas": To θρυλικό όνειρο του black metal

Οι Mayhem δεν ήταν ποτέ ένα συγκρότημα σαν όλα τα άλλα. Μας απασχόλησαν αρκετές φορές για πολλούς, όχι απαραίτητα μουσικούς, λόγους. Επιπλέον, δεν ήταν ένα τυπικό συγκρότημα. Η λέξη σκορποχώρι έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις, ενώ ο Vikernes έχει κατ' επανάληψη δηλώσει ότι στις αρχές των '90s επί της ουσίας ήταν μια διαλυμένη μπάντα που δεν μπορούσαν να μαζευτούν ούτε για πρόβα. H πορεία τους, βέβαια, σε όλη τη διάρκεια της ήταν αλλοπρόσαλλη με αλλόκοτα συμβάντα (δολοφονίες και αυτοκτονίες), αλλά και με άλλα ευτράπελα. Και όμως είναι σημαντικοί.

Ελαφρώς παράδοξη η έναρξη του αφιερώματος, οπότε ας τα πάρουμε με χρονολογική σειρά.

Οι Νορβηγοί Mayhem ξεκίνησαν κάπου στα μέσα της δεκαετίας του '80 με σκοπό να αποτελέσουν το πιο ακραίο και γρήγορο συγκρότημα στον κόσμο. Το 1987 κατάφεραν να κυκλοφορήσουν το EP "Deathcrush", η πρώτη έκδοση του οποίου αποτελεί συλλεκτικό κομμάτι υψηλής χρηματικής αξίας, αλλά μετά από αυτό έμειναν για αρκετά χρόνια σε αδράνεια. Η προσθήκη του Per "Dead" Ohlin από τους Σουηδούς Morbid ήταν ένα γεγονός για το underground της εποχής, αλλά κανείς δεν μπορούσε να ήταν αισιόδοξος για το μέλλον. Κάτι η αφοσίωση του Euronymous στην προσπάθεια να ενεργοποιήσει και να δημιουργήσει επί της ουσίας τη σκηνή, κάτι η καταθλιπτική συμπεριφορά του Dead, άφησαν το συγκρότημα σε τέλμα.

Οι διάσπαρτες συναυλίες τους απλά υπενθύμιζαν ότι υπάρχουν και μια από αυτές στις 26/11/1990 στη Λειψία ηχογραφήθηκε για να κυκλοφορήσει σε βινύλιο το 1993 από την Obscure Plasma Records. Το "Live In Leipzig" αποτελεί ένα ακόμα συλλεκτικό κομμάτι βινυλίου ιδιαίτερης ιστορικής αξίας.

Ο θρύλος λέει ότι τον Δεκέμβριο του 1990 είχε προγραμματιστεί συναυλία των Mayhem στην Αθήνα. Το πρόβλημα δημιουργήθηκε όταν το προηγούμενο βράδυ έπαιζαν στην Κωνσταντινούπολη και εξαιτίας των περίεργων συνηθειών τους πάνω στη σκηνή συνελήφθηκαν και απελάθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες και ως εκ τούτου χάθηκε η ευκαιρία για μια σπάνια ζωντανή τους εμφάνισης επί ελληνικού εδάφους.

Η συνέχεια είναι λίγο πολύ γνωστή. Η αυτοκτονία του Dead οδήγησε στην αναζήτηση του επόμενου frontman, αλλά προτεραιότητα του Euronymous ήταν η ανάπτυξη της σκηνής και του black metal γενικότερα και λιγότερο το συγκρότημά του. Παρ' όλα αυτά η δουλειά για τον πρώτο ολοκληρωμένο δίσκο είχε ξεκινήσει και ο οποίος κυκλοφόρησε τελικά αρκετούς μήνες μετά τη δολοφονία του Euronymous σε μια ταραγμένη, ανισόρροπη αλλά και άκρως ενδιαφέρουσα εποχή, την οποία έχουμε παρουσιάσει σε άλλα αφιερώματα εδώ και εδώ.

Ο δίσκος που έφερε τον τίτλο "De Mysteriis Dom Sathanas" κυκλοφορεί τελικά τον Μάιο του 1994. Μετά από τις προαναφερθείσες απώλειες το συγκρότημα χρειάζεται ορισμένα χρόνια για να επανέλθει και να ορθοποδήσει. Αφού τα κατάφερε, παραμένει μαζί μας μέχρι και τώρα, έστω και με όχι συχνή δισκογραφική παρουσία.

Αλλά γιατί να αλλάξει αυτό; Ο σκοπός των Mayhem ανέκαθεν ήταν να στοιχειώνει τα όνειρα της ανθρωπότητας και όχι να κυκλοφορεί δίσκους.

Στη συνέχεια τέσσερις συντάκτες του Rocking.gr παρουσιάζουν το "De Mysteriis Dom Sathanas" μέσα από την προσωπική τους οπτική αλλά και τη βιωματική σχέση που δημιουργήθηκε με αυτό.

A.K.

Mayhem

Δεν είχα την τύχη να ακούσω τον δίσκο τη στιγμή που κυκλοφόρησε. Ήρθα, όμως, στην ευχάριστη θέση, λίγα χρόνια αργότερα, να «μπω» στο black metal μαζί με αυτό και με μερικούς ακόμα δίσκους που έμελε να με συγκινήσουν πολύ και να με τραβήξουν περισσότερο σε αυτόν τον μαύρο μουσικό κόσμο. Φυσικά, για μένα βοήθεια στο κατασκότεινο αυτό παραμύθι των Mayhem, έδωσαν οι Darkthrone και οι Ulver εκείνης της εποχής.

Μπορεί το "De Mysteriis Dom Sathanas" να μην είναι για μένα ο καλύτερος black metal δίσκος, αλλά κατέχει την κορυφή στην αυθεντικότητα, τη φόρτιση και τη σαπίλα, που αρμόζει σε τέτοια ακούσματα. Είναι αφιερωμένο, φυσικά, στον πρόσφατα (τότε) αποθανόντα Euronymous, ο οποίος εκτός από τις κιθάρες, μαζί με τον Hellhammer, είχε πάνω του την παραγωγή και τη μίξη του δίσκου. Φυσικά και θα ήθελα τον Dead πίσω από τα μικρόφωνα να τραγουδάει τα λόγια που ο ίδιος είχε γράψει, αλλά ο Attila δεν τα έχει πάει κι άσχημα. Μαζί με τον δίσκο τούτο, συνεχίζω επικουρικά ν' ακούω το "Live In Leipzig" (το οποίο προφανώς και είναι αφιερωμένο στον Dead) καθώς εκεί βρίσκω τρία, τέσσερα κομμάτια του δίσκου παιγμένα από την αυθεντική τετράδα της μπάντας, εκτός των άλλων και του Necrobutcher, αντί του Varg στο μπάσο, ο οποίος (Varg Vikernes) δολοφόνησε τον Euronymous πριν την κυκλοφορία του δίσκου. Τότε, οι γονείς του δολοφονημένου ζήτησαν από τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας να αφαιρεθούν τα σημεία που παίζει μπάσο ο φονιάς του γιου τους, Vikernes, αλλά ο Hellhammer, παρότι αρχικά άφησε να εννοηθεί ότι συμφωνεί, πίστευε ότι πρέπει να συνυπάρχουν ο φονιάς και ο σκοτωμένος στον ίδιο δίσκο... Και το άφησε έτσι...

Οι περισσότερες συνθέσεις του δίσκου είναι βασανιστικές, αρκετά απλές συνθετικά και ιδιαίτερα επίπονες. Αυτό ήταν το αρχάριο black metal. Σαπίλα, ταχύτητα, υπερβολική επιμονή και εμμονή στη βία με εναλλασσόμενα κιθαριστικά μπασίματα. Το "Funeral Fog" μπαίνει με ασύλληπτη φόρα αλλά το "Freezing Moon" είναι ένα από τα αγαπημένα μου κομμάτια. Η ατμόσφαιρα, ο τρόπος, οι στίχοι, οι εναλλαγές και η ωμότητα του είναι αξιοζήλευτες. Φυσικά και η ροή του "Cursed Ιn Eternity" είναι σατανική, αλλά περισσότερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα "Pagan Fears" και "Buried By Time And Dust".

Μην ξεχνάμε ότι ο δίσκος γράφτηκε και παίχτηκε κατά βάσει από πιτσιρικάδες. Η μουσική που έμπλεκαν ήταν heavy metal και punk με λίγη περισσότερη ταχύτητα και προφανή μαυρίλα/σαπίλα. Έτσι γεννήθηκε αυτός ήχος. Από αυτήν την παρέα. Από αυτά τα μυαλά.

Θ.Γ.

Mayhem

Σε μια προσπάθεια ανάκλησης της μνήμης για την πρώτη επαφή με το "De Mysteriis Dom Sathanas" αντιλήφθηκα ότι μου έχει μείνει πιο έντονα χαραγμένη όχι η μέρα της παραγγελίας όταν πρωτοήρθε σε δισκάδικο - διαμέρισμα πολυκατοικίας του κέντρου Αθηνών, όσο η εγγραφή που είχα κάνει προ μηνών μιας ραδιοφωνικής εκπομπής. Εκεί πρωτοάκουσα τους νέους Mayhem, με το "Life Eternal" να πολιορκεί συνέχεια το μυαλό μου.

Αν και εντυπωσιασμένος παλαιότερα από το "Carnage" που μου έφερνε αύρα Βραζιλίας ή τις ηχογραφήσεις του "Monumentum" για το "Live In Leipzig" πλέον ερχόμουν αντιμέτωπος με κάτι πραγματικά σκοτεινό και εφιαλτικό. Θες να ήταν ο ήχος του Grieghallen, τα τραγούδια, ή η προσμονή για την κυκλοφορία του ντεμπούτου των Νορβηγών, όλα συγκλείνανε στο γιατί θεωρήθηκε από πλειάδα ακροατών τότε ως ο δίσκος ορόσημο του είδους. Και για να είμαι σωστός με τη χρήση της λέξης «όλα» θα πρέπει να τονίσω - τουλάχιστον προσωπικά μιλώντας - ότι η έλευση του Ούγγρου έκανε το "De Mysteriis..." να ακούγεται τόσο τέλειο που ούτε ο πιο φανατικός δεν το περίμενε. Η συνεισφορά του στο τελικό αποτέλεσμα απλά δεν επιδέχεται σχολιασμού, ο άνθρωπος με τη φωνή του άνοιξε τις πύλες για ό,τι πιο μαύρο και διαβολικό ξέρασε το black με ελάχιστους να τον πλησιάζουν.

Είναι η έκτη κυκλοφορία της Deathlike Silence ό,τι καλύτερο έχει βγει ποτέ στο black; Προφανώς μια απάντηση δεν θα πρέπει να λάβει υπόψη τυχόν προσωπικές εμπειρίες. Εννοώ ότι για οποιονδήποτε η πρώτη επαφή με κάτι πάντα κρατάει μια τιμητική θέση στο πάνθεον του δεν πα να είναι και το συγκρότημα από τις ερήμους της Αυστραλίας. Συνεπώς ας προσπαθήσουμε εν συντομία να κρατήσουμε μια απόσταση και να το δούμε ψύχραιμα.

Αν καλέσουμε σαν δεύτερο κύμα του Black οτιδήποτε εκτός των τριών πρώτων Bathory τότε εύκολα αντιλαμβανόμαστε τον σεισμό και ό,τι άλλο προκάλεσε αυτό το άλμπουμ, ειδικότερα πριν τεθεί σε κυκλοφορία. Η persona του Euronymous έθεσε σε κίνηση τον τροχό στη Νορβηγία και ΟΛΑ μα ΟΛΑ τα group εκεί μπήκαν στον χώρο χάρη σε αυτόν. Αλλιώς θα είχαμε πήξει με αυνανισμούς a la death metal βιρτουόζους.

Αν εξαιρέσουμε τους Φινλανδούς με το κόλλημα τους στο punk και τους Blasphemy, και ελάχιστα σχήματα σαν τους Mortuary Drape, Master's Hammer, Root, Samael, ελληνική και νοτιαμερικάνικη σκηνή, η υπόθεση επανεμφάνισης του black ωσάν μουσική, ενδυματολογική και εν γένει στυλιστική κουλτούρα των Bathory και Celtic Frost/Hellhammer έφερε τη σφραγίδα σε αρκετά μεγάλο ποσοστό του τότε ηγέτη των Νορβηγών.

Ο Euronymous με την όλη στάση του, την ακατάπαυστη αδολεσχία του, μεγαλομανία και λατρεία του στα να έλκεται προς οτιδήποτε μπορούσε να είναι ακραίο ή να προκαλεί έφερε σε μεγάλο βαθμό τα βασικά λιθάρια του οικοδομήματος του black. To "De Mysteriis..." ήταν καταδικασμένο να ήταν ο δίσκος σταθμός. Πριν καν βγει στο φως του ήλιου ή του φεγγαριού. Απλά έτυχε - και είναι μεγάλο επίτευγμα αυτό - η όλη παραφιλολογία γύρω του να δικαιώνεται και από τη μουσική του. Ειλικρινά, νομίζω ότι είναι ελάχιστοι οι δίσκοι που μπορούν να καυχηθούν για κάτι τέτοιο.

Γ.Δ.

Mayhem

Καλοκαίρι του 1993 και η προσμονή για τον πρώτο ολοκληρωμένο και πολυαναμενόμενο δίσκο των Mayhem είχε βρεθεί πάνω από τα κόκκινα, για ένα ιδίωμα και μια σκηνή που εξελισσόταν και είχε αρχίσει να απασχολεί όλο και περισσότερους.

Σε μια ερώτηση στα τέλη Αυγούστου στους ανθρώπους του Rock City για το πότε θα φέρουν τον καινούργιο δίσκο των Mayhem, η απάντηση ήταν ένα σοκ. «Δεν θα τον φέρουμε. Πέρασε ο Μίμης (σ.σ. Mutilator) και μας είπε ότι σκότωσαν τον Euronymous». Το σοκ είχε να κάνει με τη δολοφονία και το ασυνήθιστο του πράγματος, παρά με το δέσιμο, που ακόμα δεν υπήρχε, με έναν μουσικό που ουσιαστικά είχε γράψει και είχε κυκλοφορήσει ελάχιστα πράγματα. Το μυστήριο με τα γεγονότα και τον δολοφόνο λύθηκε μερικές ημέρες αργότερα, αλλά το ζητούμενο παρέμενε ο δίσκος.

Το βινύλιο έφτασε στα χέρια μου Μάιο ή Ιούνιο του 1994 και δέος ήταν το πρώτο συναίσθημα, το οποίο γιγαντωνόταν με κάθε επόμενη ακρόαση. Μουσικά έστεκε στο επίπεδο και την αισθητική που όλοι περιμέναμε. Ένα κατάμαυρο και σκοτεινό δημιούργημα, που σερνόταν σε μέρη αραχνιασμένα, εγκαταλειμμένα και απρόσιτα, όπου βολοδέρνουν μόνο οι κυνηγημένες ψυχές των καταραμένων αυτού του κόσμου.

Ο δίσκος ήταν καταδικασμένος να είναι σπουδαίος. Ό,τι προηγήθηκε, αλλά και όλη η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της ανάδειξης του black metal μέσα από το underground ήρθε να επιστεγαστεί με αυτό το άλμπουμ.

Η συμμετοχή πρωταγωνιστών την νορβηγικής σκηνής της περιόδου προσδίδει συλλογικότητα στη δημιουργία, αλλά και πινελιές στο τελικό αποτέλεσμα, με τον Euronymous να είναι πάντα το κεντρικό πρόσωπο, όπως σε ολόκληρη τη νορβηγική σκηνή. Η προσθήκη του Attila από τους Tormentor όχι μόνο έδωσε μια άλλη αύρα, αλλά άνοιξε καινούργιους δρόμους με την αποκρουστική του ερμηνεία, στοιχειώνοντας ακόμα περισσότερο την ατμόσφαιρα του άλμπουμ.

Η αποδοχή του δίσκου ήταν και παραμένει καθολική. Αν υπάρχει ένα σημείο για το οποίο μπορεί να γίνει μια συζήτηση είναι ο βαθμός της επίδρασής του, λαμβάνοντας υπόψιν ότι η κυκλοφορία του καθυστέρησε, τη στιγμή που άλλα συγκροτήματα που πρωταγωνιστούσαν άρχισαν να ανοίγουν μονοπάτια και να γοητεύουν αυτούς που ήθελαν να παίξουν black metal.

Με λίγα λόγια θεωρώ ότι το "De Mysteriis Dom Sathanas" δεν είναι από o επιδραστικότερος black metal δίσκος της γενιάς του, ειδικά αν συγκριθεί με δίσκους συγκροτημάτων όπως είναι οι Darkthrone, Emperor, Burzum. Εκεί που επέδρασε ήταν σε επόμενες γενιές που θέλησαν να υιοθετήσουν τον αρχέγονο ήχο του πρώτου μισού των '90s, αλλά όχι στην άμεση διαμόρφωση των τάσεων της εποχής εκείνης. Σίγουρα η γραμμή είναι λεπτή και η κουβέντα μεγάλη.

Και αν το 1994 φαντάζει πλέον πολύ μακρινό και τέτοιες κρίσεις και επικρίσεις χάνουν το νόημα τους, ακούγοντας ξανά τον δίσκο συνταράσσεσαι από τον αδυσώπητο και μοχθηρό του χαρακτήρα, ενώ σε κάθε στιγμή αντικρίζεις το αποκρουστικό του προσωπείο. Είναι ελάχιστοι αυτοί που μπορούν να παινευτούν ότι προσέγγισαν τη δημιουργία ενός τέτοιου τέρατος.

Πάνω απ' όλα, το "De Mysteriis Dom Sathanas" αποτελεί ένα από τα κορυφαία και αντιπροσωπευτικότερα δείγματα black metal μουσικής και αναμφίβολα μια υπέρλαμπρη στιγμή του ιδιώματος.

Α.Κ.

Mayhem

Είναι αρκετά δύσκολο να γυρνάς πίσω και να προσπαθήσεις να αποτυπώσεις με λέξεις κάτι που συνέβη πριν 23 ολόκληρα χρόνια και σχεδόν καθόρισε ένα ολόκληρο μουσικό ιδίωμα. Μουσικά και αισθητικά. Όταν μιλάμε για το "De Mysteriis Dom Sathanas" των Mayhem πρέπει πρώτα να σταματάμε να κάνουμε μία μικρή περισυλλογή, να αφουγκραστούμε τις ανάσες του Attila Csihar και μετά να σκεφτούμε πως τα 45 λεπτά που έχει διάρκεια αυτός ο δίσκος είναι η βάση, τα μπετόν αρμέ θεμέλια, για ό,τι ακολούθησε στο black metal από το 1994 και μετά. Τα παρακλάδια είναι πολλά, οι επιρροές επίσης. Αλλά θα ήθελα να βρω κάποιον που να μην έχει κατακλέψει το "Freezing Moon", ή το "From The Dark Past". Ακόμα ακόμα και την αδιανόητη (και για κάποιο λόγο παραγνωρισμένη) σύνθεση του "Buried By Time And Dust".

Κάποιες σκοτεινές συγκυρίες και η υπέρμετρη φιλοδοξία του αρχηγού Oystein "Euronymous" Aarseth να δημιουργήσει α) τον πιο σκοτεινό δίσκο μιας εποχής που οι καταστάσεις στη Σκανδιναβία είχαν δώσει άλλο νόημα στον όρο «ζόρικα», β) να γίνει ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης μίας κάστας πιτσιρικάδων που θα τον θεωρούσαν αγκιτάτορα και προπαγανδιστή του black metal τερορισμού. Τα κατάφερε και τα δύο αλλά.. πέθανε.

Για να σχηματοποιήσει το όραμα του για την εξάπλωση της black metal πανούκλας πάνω στο ανθρώπινο είδος είχε μαζί του έναν all star «θίασο» από μουσικάρες που έχριζαν (και ενδεχομένως να χρίζουν) ψυχιατρικής μελέτης. Κράτησε κοντά του τον παιδικό του φίλο και κτήνος Jan Axel "Hellhammer" Blomberg γιατί γνώριζε πως για να γραφτεί το απόλυτο black metal άλμπουμ χρειάζεται έναν παίκτη πίσω από τα δέρματα που θα παίζει «παπάδες». Πήρε έναν θεατράλε Ούγγρο «ψάλτη» από τους Tormentor τον έβαλε να βγάλει χολή και εκείνος το έκανε. Τα φωνητικά του Attila είναι απόκοσμα, τρομακτικά και μοναδικά. Μπορεί ο Euronymous να έγραψε κατά γενική ομολογία την περισσότερη μουσική στο άλμπουμ αλλά κάλεσε κοντά του τον Snorre "Blackthorn" Ruch να τσοντάρει λίγη εγκεφαλική δυσαρμονία. Δηλαδή τώρα σκεφτείτε, ο άνθρωπος που είναι υπεύθυνος για το ομώνυμο αριστούργημα των Thorns απλά τσόνταρε κάποια riff και κάποια lyrics στον δίσκο...

Ο Euronymous ήταν γνωστός για την (ψευδή) αίσθηση μεγαλείου που τον περιέβαλε. Η ανωτερότητα που πίστευε ότι είχε απέναντι στους συνεργάτες του ήταν αυτή που τελικά αποδείχθηκε... θανάσιμη. Γιατί μπορεί η επιλογή του Varg "Count Grishnackh" Vikernes στο μπάσο, μουσικά, να απογείωσε τον δίσκο, αλλά υποτίμησε το διαταραγμένο μυαλό ενός 20χρονου.

Για να το κλείσουμε, αν και δύσκολα κλείνει ένα τέτοιο κεφάλαιο στη μουσική μας ιστορία, πιστεύω πως το "De Mysteriis Dom Sathanas" ήταν καταδικασμένο να λάμψει. Από όποια σκοπιά και αν το πιάσεις δύο δεκαετίες και κάτι ψιλά μετά οι επιλογές που έγιναν για να κυκλοφορήσει αυτό το άλμπουμ φαντάζουν σαν ένα «προμελετημένο έγκλημα». Ποτέ δεν θα μάθουμε. Buried By Time And Dust indeed.

Γ.Φ.    

  • SHARE
  • TWEET