«10»: Οι επιδραστικότεροι δίσκοι για τον Αριστοτέλη Ρήγα

Πρώτος δίσκος το Nevermind το οποίο για εμένα υπήρξε μια γραμμή στην άμμο. Τον δίσκο αυτό (όπως και διάφορους άλλους που θα ακολουθήσουν στη λίστα) μου τον προμήθευσε στην κλασσική tdk 60άρα ένας αγαπημένος φίλος όταν ήμουν 1η Λυκείου και θυμάμαι ακριβώς τη στιγμή που μου την έδωσε, το τι φορούσα, πού ήμουν, το πώς ακριβώς έπεφτε το φως από το παράθυρο της τάξης στην έδρα, με κάθε λεπτομέρεια. Πήγα σπίτι έβαλα την κασέτα και από τα ακουστικά ξεπήδησε το "Smells Like Teen Spirit" που ήταν το αντίστοιχο με το να επιταχύνεις ακαριαία από την ηρεμία στα 100 χιλιόμετρα την ώρα. Και έμεινε εκεί σε όλη τη διάρκειά του. Δεν ήταν ένας φυσιολογικός δίσκος, ήταν ένας δίσκος μέσα από τον οποίο μιλούσε ένας τρομερά ευαίσθητος απελπισμένος, απεγνωσμένος άνθρωπος, ουρλιάζοντας μέσα από κάθε κύτταρό του, διαρκώς στα κόκκινα. Ακόμα και στα ακουστικά κομμάτια του δίσκου, ή μάλλον ακόμα περισσότερο σε αυτά. Το "Something In The Way" είναι ένα απόκοσμο τραγούδι που σε στοίχειωνε, ακραία συναισθηματικό, πιο πολύ και από τα «σκληρά» τραγούδια του δίσκου. Ένα ταιριαστό κλείσιμο, σαν επίλογος του δίσκου και πρόλογος του τραγικού μύθου του Κερτ.

 

Η προοικονομία ήταν εκεί. Ήταν ένας δίσκος ενός ανθρώπου που σαν να είχε συναίσθηση του «επείγοντος» της ύπαρξής του, με τρομερή ειλικρίνεια, χωρίς καθόλου πόζα. Πρώτο σοκ. Χωρίς καθόλου πόζα. Δεν υπάρχει τίποτα πιο δύσκολο από αυτό. Χαρακτηριστικό της υψηλής τέχνης η ανυποκρισία.

 

Σαν να μην έφτανε αυτό, ο ήχος του δεν είχε ξανακουστεί ποτέ στην ιστορία της μουσικής μέχρι τότε. Τα τύμπανα, οι κιθάρες, η φωνή ήταν όλα "in your face", πεντακάθαρα και αιχμηρά, κάτι που με αιφνιδίασε τρομερά όντας συνηθισμένος στις κάπως μουντές παραγωγές του ροκ των '70s. Τίποτα πια δεν ήταν το ίδιο.

Θεωρώ ότι όταν φτάνει κάποιος στα 18 του θα έπρεπε υποχρεωτικά να έχει «εκτεθεί» σε δυο πράγματα. Στο βιβλίο του Ραφαηλίδη "Ιστορία (κωμικοτραγική) του Νεοελληνικού Κράτους" και στον πρώτο δίσκο των Rage Against The Machine. Δεν νομίζω ότι εμπίπτει τόσο στην κατηγορία «πράγματα που διαμόρφωσαν το μουσικό γούστο μου» όσο στην κατηγορία «πράγματα που με διαμόρφωσαν τελεία». Τι να πρωτογράψω για αυτό το αριστούργημα που ξεπερνάει τα όρια της μουσικής και επεκτείνεται στις πεδιάδες που φωτίζονται από τον ήλιο της «βιοθεωρίας». 

 

Από μουσικής άποψης, ο δίσκος αυτός είναι τέλειος. Τα περισσότερα τραγούδια του δίσκου γράφτηκαν live, one take, με κοινό μέσα στο στούντιο ηχογράφησης. Μπορεί σε εσάς αυτό να μη λέει κάτι αλλά οι περισσότερες μπάντες και καλλιτέχνες εκεί έξω είναι «Τι;;; Live;; One Take;;; Mας δουλεύεις;; Και πώς διορθώνανε τα λάθη;;» Ε, δεν είχαν. Το παίξιμο του Μορέλο ακόμα αποκρυπτογραφείται σε μυστικά εργαστήρια μεταλλάδων shredderz και μελετάται σε ανήλιαγα υπόγεια από ανθρώπους που προσπαθούν να καταλάβουν πως σκατά κατάφερνε να παίζει τόσο λίγα και να ακούγονται τόσο πολλά και από την άλλη να παίζει τόσα πολλά πράγματα και να ακούγονται τόσο λίγα, να μην κουράζουν καθόλου. Τα τύμπανα και το μπάσο, καρμικοί φίλοι, είναι σαν να εκρήγνυνται μπροστά σου σε κάθε "ισχυρό" του μέτρου, η γκρούβα ανελέητη σαν ορμητικό ποτάμι και οι στίχοι... οι στίχοι είναι αυτό που κάνει αυτόν τον δίσκο αυτό που είναι.

 

Το "Fuck You I Won't Do What You Tell Me" ποτέ πριν δεν πήρε τη θέση που του αξίζει στη μουσική, και ποτέ αργότερα. Ποτέ δεν αρθρώθηκε έτσι όπως έπρεπε να αρθρωθεί, παρά σε αυτόν τον δίσκο. Γιατί όταν είσαι 16 πρέπει να το πεις για να ξέρεις ότι υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Πρέπει να ξέρεις ότι είναι εκεί για να μπορείς να το λες και στη συνέχεια της ζωής σου, να πληρώνεις το ανάλογο τίμημα και να το αγκαλιάζεις, να τις λούζεσαι τις επιλογές σου αλλά να τις κάνεις. Γιατί χωρίς το «όχι» δεν έχει νόημα το «ναι».

Το πρώτο κομμάτι των dEUS που άκουσα ποτέ ήταν το διαβόητο "Suds And Soda", το γνωστό ξεσηκωτικό άσμα με το ηλεκτρικό βιολί (τι ιδέα! βιολί σε «ροκ» μπάντα!), που φωνάζει ο άλλος "Friday" γύρω στα 3 εκατομμύρια φορές κατά τη διάρκεια του τραγουδιού. Αυτό που σε κάποιο παράλληλο σύμπαν μπορεί να κάνει παραπληγικούς να σηκώνονται από την καρέκλα και να χορεύουν σαν κατσίκια. Οπότε όταν κάποια στιγμή πέφτει στα χέρια μου ο δεύτερος δίσκος τους, το "In A Bar Under The Sea" και αντιλαμβάνομαι ότι έχω πέσει τρομερά έξω στην εκτίμησή μου. Οι dEUS δεν είναι ροκ μπάντα. Είναι ένα portal σε μια άλλες διαστάσεις.

 

Το άκουσμα αυτού του δίσκου είναι σαν να παίρνεις ένα μονοπάτι σε ένα παράξενο δάσος. Κάθε στροφή του σε οδηγεί σε κάτι απροσδόκητο: Σε ξέφωτα, σε σουπερμάρκετ, σε μια τζαζ ορχήστρα, σε ένα πανηγύρι, δίπλα σε ένα παιδί που κοιμάται και καταλήγει τελικά να βυθιστεί στον ωκεανό να ανοίξει μια ξύλινη πόρτα και να μπει σε ένα σκοτεινό μπαρ γεμάτο θαλάσσιες ανεμώνες και εξωτικά ποτά, μισό πειρατικό καράβι σφηνωμένο σε κάποιο βράχο στο οποίο βρίσκονται όλοι οι «απογοητευμένοι από τον ήλιο», μια τόσο ποιητική μεταφορά για τους ανθρώπους που νιώθουν ότι κάτι πάει σοβαρά λάθος με αυτόν τον επίγειο κόσμο. Αυτό που νιώθεις για πρώτη φορά όταν πρώτοαρχίζεις δηλαδή να αντιλαμβάνεσαι τι συμβαίνει γύρω σου και δεν σε εγκαταλείπει ως αίσθηση ποτέ.

Θα ξεκινήσω από μια προσωπική εξομολόγηση, κάπως εριστική. Αν και δεν το θυμάμαι, είμαι σίγουρος ότι την παραμονή πρωτοχρονιάς του 1990 μετρούσα αντίστροφα για να τελειώσει η δεκαετία του 1980 και η επάρατη ζημιά που έκανε στη μουσική. Πραγματικά τα '90s ήταν εντελώς αντικειμενικά για εμένα προσωπικά και την υποκειμενική μου άποψη, η δεκαετία που μας έφερε τις μεγαλύτερες μουσικές καινοτομίες, σηματοδοτώντας την έναρξη μουσικών ρευμάτων που άλλα χάθηκαν έκτοτε και άλλα συνεχίζονται ακόμα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού είναι οι Tool.

 

Ο Τοοl που λέτε σηματοδότησαν τη δημιουργία ενός παγκόσμιου μουσικού ιδιώματος που περιλαμβάνει μία και μοναδική μπάντα. Τους Tool. Ακόμα και τα side project των μελών τους (οι Perfect Circle πχ) ΔΕΝ είναι Tool. Μιλάμε για μια μοναδική, καλοκουρδισμένη μηχανή που εκτελεί με μαθηματική ακρίβεια ανήκουστα time signatures, που ενίοτε μοιάζουν με παραδοσιακά βουλγάρικα, άλλες φορές με ζεϊμπέκικα, άλλες φορές δεν βγάζουν κανένα νόημα μέχρι να ολοκληρωθεί το μακροσκελές riff που έχει ξεκινήσει και να πεις «αχά, εδώ ξαναγυρίζει», γενικά μουσική φτιαγμένη για να σε εκθέτει όταν πας να κάνεις head banging με τους κανόνες που έχει θεσπίσει το punk και τα συναφή «τετράγωνα» μουσικά είδη. Πέρα από το γεγονός ότι ο drummer είναι διαταραγμένη προσωπικότητα όπως προκύπτει από τους ρυθμούς που εκτελεί, οι υπόλοιποι της μπάντας δεν πάνε πίσω. Ο κιθαρίστας για παράδειγμα είναι μοναδική περίπτωση κιθαρίστα που αρνείται πεισματικά να δείξει ότι μπορεί να παίζει 455 νότες το λεπτό (μπορεί και να μην έχει την ικανότητα όντως, κανείς δεν θα μάθει ποτέ). Αυτό που μπορεί να κάνει όμως και ελάχιστοι άλλοι μπορούν με την άνεση που το κάνει αυτός, είναι να παίζει ρηφάρες. Ελάχιστες νότες, συνδυασμένες μεταξύ τους με τρόπους τόσο ευφάνταστους που φαίνεται σαν να χλευάζουν τα πρότυπα που έχουν τεθεί από όλους τους προηγούμενους κλασσικούς μέταλ κιθαρίστες. Ο μπασίστας επίσης κάνει κάτι ανήκουστο. Δεν παίζει μπάσο. Και να το εξηγήσω. Λόγω του ότι η μπάντα έχει μία κιθάρα, ο μπασίστας παίζει το ανάλογο του «μπακότερμα» αλλά για τα έγχορδα. Ανεβαίνει ψηλά στο μανίκι, αφήνει τις χαμηλές συχνότητες και εκτελεί χρέη δεύτερου κιθαρίστα εκεί που ο πρώτος το χρειάζεται. Θα ήταν μέγιστη παράλειψη δε να παραλείψω το σημείο που το μπάσο στο "Aenema", στο ομώνυμο κομμάτι του δίσκου σε κάποιο σημείο δημιουργεί την αίσθηση της ξαστεριάς μετά από μια καταιγίδα. Στο σημείο που ο Keenan τραγουδάει "And i'm praying for rain". Δεν κάνω πλάκα, ακούστε το. Ακούς το μπάσο και βλέπεις τα σύννεφα να χωρίζουν και τον ήλιο να προβάλει.

 

Και μας φέρνει λοιπόν αυτό στα φωνητικά. Οι στίχοι του Keenan είναι το στοιχείο που όλο αυτό το αριστουργηματικά χτισμένο «ζιγκουρατ», φέρει στην κορυφή του. Δεν υπάρχει ούτε ένας στίχος στο δίσκο που έχει μόνο μία ερμηνεία. Παντού διφορούμενα νοήματα, πολλαπλές αναγνώσεις, οργή, ειρωνεία, σοβαρότητα αλλά και απόσταση, μεταφυσική και τελικά ποίηση. Ένα αριστούργημα.

Λίγο πριν αλλάξει η ζωή μας με τον χαρακτηριστικό ήχο του 56kbps dial up modem - που ήταν σαν συνεύρεση δυσλειτουργικού φαξ με έναν ντισέπτικον - βρίσκαμε μουσική στα πιο παράδοξα μέρη. Το περιοδικό "Audio" π.χ., ένα περιοδικό στο οποίο θα διάβαζε κανείς άρθρα για το πόσο καλύτερα είναι τα χάλκινα καλώδια από τα συμβατικά για να συνδέσεις το ενισχυτή σου με τα υψηλής πιστότητας ηχεία σου, κυκλοφορούσε μαζί ένα CD, για απροσδιόριστο λόγο, στο οποίο σκοντάψαμε ομαδικώς ως παρέα σε μια ακουστική εκτέλεση του "Eternal Life" ενός τύπου με το όνομα Jeff Buckley. Ένας άνθρωπος με μια κιθάρα. That's it. Περιττό να πω ότι χάσαμε το φως μας. Με την ελάχιστη ενορχήστρωση, πήρε ένα κομμάτι και το έστειλε στο Θεό, συστημένο και χωρίς επιστροφή. Λίγο καιρό αργότερα, ο κλασικός μου dealer μουσικής, ο Μιχάλης μου φέρνει να ακούσω, σε cd πιά,  το "Grace". Το πρώτο κομμάτι που βάζει είναι το "eternal life" και αυτό το επεισόδιο παροδικής και οξείας τύφλωσης επαναλαμβάνεται. Σε σχέση όμως με την πρώτη ακουστική εκτέλεση, το κομμάτι στο δίσκο είναι ηλεκτρικό, παιγμένο με full band και αυτήν τη φορά, η μοναδική φωνή του Jeff το στέλνει στο Διάολο.

 

Τον συγκεκριμένο δίσκο πρέπει να τον έχω ακούσει περισσότερες φορές από τους κόκκους άμμου μιας παραλίας. Μικρής παραλίας, πολύ μικρής, ας μην υπερβάλλω, αλλά γενικά πολλές φορές. Κάθε φορά ανακάλυπτα και ένα άλλο επίπεδο στη μουσική ενός ανθρώπου που μεγάλωσε χωρίς πατέρα, γιος του μεγάλου Τim Buckley τον οποίο δεν γνώρισε ποτέ, που πήρε μια κιθάρα, πήγε στη Νεα Υορκη και έπαιζε σε καφέ, σε γυρισμένες πλάτες ανθρώπων και ήταν τόσο καλός που πλέον δεν μπορούσε να αδιαφορήσει κανείς για αυτόν. Σε όλο τον πλανήτη. Για την ακρίβεια δεν ήταν «καλός». Ήταν «αγγελοκρουσμένος». Αν η τέχνη είναι το μέσο για να παρουσιάσει ο καλλιτέχνης την απογυμνωμένη ψυχή του, αυτό που έγινε αδιαμφισβήτητα φανερό ήταν ότι ο Jeff ήταν ένα άγγελος εγκλωβισμένος σε ένα ανθρώπινο σώμα. Γι αυτό και μάλλον βιάστηκε να επιστρέψει εκεί απ όπου μας ήρθε, αφήνοντάς μας όμως πίσω ένα ανεπανάληπτης ομορφιάς έργο.

Oι μουσικοί είναι περίεργα, παράξενα ζωάκια. Έχουν κρατήσει την παιδική περιέργεια ως συστατικό του χαρακτήρα τους και τους βλέπεις να εξερευνούν με την ίδια χαρά και άγνοια κινδύνου όταν παίζουν. Η περιέργεια λοιπόν των μουσικών νομοτελειακά τους οδηγεί στην εξερεύνηση των ορίων, γιατί ομολογουμένως δεν υπάρχει τίποτα πιο διασκεδαστικό από αυτό. Και είναι όντως τόσο απλό. Ήταν απλά θέμα χρόνου κάποιος άνθρωπος κάπου στον πλανήτη να αναρωτηθεί «πώς θα γίνει να παίζω κιθάρα και να ακούγεται σαν να προσγειώνεται οδοστρωτήρας;» (Μια πραγματικά περίεργη σκέψη ομολογουμένως, δεδομένου ότι οι οδοστρωτήρες δεν πετάνε) ή το «πώς ακούγεται άραγε μια κιθάρα κουρδισμένη δυο τόνους κάτω πλαγκαρισμένη σε ενισχυτή μπάσου και με την παραμόρφωση στο 11 με άριστα το 10;» (η οποία απαντάει στην πρώτη ερώτηση). Απλά έτυχε οι άνθρωποι που κάνανε αυτές τις σκέψεις, να συμπέσουν την ίδια χρονική στιγμή σε μια μικρή πόλη της Καλιφόρνια, να είναι εξαιρετικοί μουσικοί και να έχουν πολύ χρόνο στα χέρια τους.  Πήγαιναν στην έρημο, και στήνανε με ηλεκτρογεννήτριες ολονύχτια πάρτι, στέλνοντας τη μουσική τους στο στερέωμα, στον γαλαξία, παίζοντας για ώρες κάτω από τον νυχτερινό ουρανό. Και φαίνεται στη μουσική τους. Με την πρώτη νότα του "Sky Valley", όπου και να είσαι, το τοπίο γίνεται έρημος, το έδαφος γίνεται ξερό χώμα, ο ήλιος σε τυφλώνει και ένας αέρας φυσάει από απροσδιόριστη κατεύθυνση. Ταυτόχρονα όμως στη μουσική τους υπάρχει και ο έναστρος ουρανός, το κατάφωτο στερέωμα, η τάση διαφυγής από τη βαρύτητα. 

 

Αυτή η παραμόρφωση που ξεχύνεται από τα ηχεία, αυτός ο ήχος που είναι μόνο πιατίνια και μπάσο, με τα φωνητικά χαμένα πίσω στη μίξη, είναι από τα πιο χαλαρωτικά πράγματα στον κόσμο. Κανείς ακόμα δεν μπορεί να εξηγήσει το πως γίνεται αυτό. Είναι σαν να βουτάς σε μια ταραγμένη θάλασσα και να ανακαλύπτεις ότι τα κύματα στην επιφάνεια διαδέχεται η γαλήνη και η μαγεία στο βάθος της. Οι Kyuss ήταν η μπάντα που δημιούργησε από το μηδέν ένα ολόκληρο μουσικό είδος. Τα μέλη της μετά τη διάλυση της μπάντας, φτιάξανε από τρεις άλλες μπάντες ο καθένας, ήταν μια "dream team" ενός σπορ που δεν υπήρχε καν πριν από αυτούς, ενός μουσικού είδους που όπως και η blues, φαίνεται ότι είναι εύκολο να παίξεις αν δεν είσαι τεχνικά άρτιος μουσικός αλλά είναι τρομερά δύσκολο να παίξεις αν είσαι.

Οι Smashing Pumpkins είναι μια ιδιαίτερη sui generis μπάντα. Γεμάτη αντιθέσεις, τρομερές και θεμελιώδεις. Κατ αρχάς η μπάντα περιελάμβανε, έναν ασιάτη κιθαρίστα, μια μπασίστρια, τον καλύτερο ίσως drummer της γενιάς του, κοντοκουρεμένο και σοβαρό και ως frontman είχε τον Βασίλη τον Κόργκαν, έναν εντελώς αλλοπρόσαλλο άνθρωπο και μουσικό που τη μισή ώρα νιαούριζε στα φωνητικά του και την άλλη μισή ούρλιαζε στο μικρόφωνο. Ηδη κοιτάζοντας τους pumpkins στα cover των δίσκων τους, ένιωθες σαν να έβλεπες μια τυχαία φωτογραφία ανθρώπων που περιμένουν το λεωφορείο και συνελήφθησαν κατά λάθος από κάποιο φακό. Οι αντιθέσεις φυσικά προεκτείνονταν και στις συνθέσεις. Ήταν η πρώτη φορά που άκουγα λυπημένα τραγούδια παιγμένα σε μείζονα, χαρούμενη, κλίμακα. Αν είναι κάτι που χαρακτηρίζει τους pumkins είναι θα έλεγα αυτό. Η μελαγχολία που περνάει μέσα από "χαρούμενες" μελωδίες. Η σύγκρουση των αντιθέτων και η υπέρβασή σε κάτι άλλο, σε ένα ανώτερο επίπεδο στο οποίο η ίδια η σύγκρουση χάνει το νόημά της και το μόνο που μένει είναι αυτή η απίστευτης ομορφιάς και δύναμης μελωδία που παρασύρει τα πάντα.

 

Το δεύτερο μοναδικό τους χαρακτηριστικό ήταν ο τρόπος με τον οποίο ακροβατούσαν πάντα στην κόψη του ξυραφιού. Πάντα συνθέτοντας τα αντίθετα, θα μπορούσαν να θεωρούνται σκληροί στα όρια του metal, με τρομερά παραμορφωμένες κιθάρες, αλλά ήταν υπερβολικά emo για αυτό και αντιστρόφως θα μπορούσαν να θεωρηθούν φλώροι κλαψιάρηδες emo αλλά παίζανε υπερβολικά σκληρά για αυτό.  Το "Siamese Dream" είχε κομμάτια που από μόνα τους θα μπορούσαν να είναι σε δίσκους άλλων συγκροτημάτων. Το "Disarm" με τα βιολιά και τις καμπάνες είναι pop, το "Cherub Rock" hard rock, το "Sweet Sweet" θα μπορούσε να είναι μιας σουηδικής indie μπάντας... Είναι όλα εκεί. Ακραίες αντιφάσεις σε ένα δίσκο που δεν σε αφήνει να τις παρατηρήσεις. Ακόμα και στη μικροδομή ενός και μόνο κομματιού, στο "Hummer" για παράδειγμα που είναι η πεμπτουσία της μπάντας κατά την προσωπική μου άποψη. Φοβερές αντιφάσεις σε ένα συνεχή διάλογο, όχι μάχη, σε μια σύνθεση πραγμάτων που λόγω των διαφορών τους κάνουν το μείγμα τόσο μοναδικό και ενδιαφέρον. Αν οι pumpkins ήταν άνθρωπος θα ήταν τόσο μα τόσο πλούσιος.

Δεν ξέρω αν θυμάστε το live των pearl jam στην Αθήνα, όσοι το παρακολουθήσατε μάλλον δύσκολα θα το ξεχάσετε. Είναι στο top3 των συναυλιών που έχω δει στη ζωή μου άνετα, φλερτάροντας ξεδιάντροπα με την κορυφή. Μιλάμε για δυόμιση και ώρες, στις οποίες η μπάντα έδειχνε γιατί είναι μια παγκοσμίου κλάσης μπαντάρα. Ανεβαίνουν στη σκηνή και παίζουν το ένα κομμάτι μετά το άλλο χωρίς να αφήνουν τον κόσμο να χειροκροτήσει. Το δε setlist είναι ένα τρενάκι σε λούνα παρκ. Τραγούδια άγρια, ήρεμα, με τρελό γκάζι, μελωδικά, με ξεσπάσματα, σε μια διαδοχή γεμάτη κορυφές και ξέφωτα, σε ένα ταξίδι που οδηγεί στο απίστευτα συναισθηματικό φινάλε της τελευταίας συναυλίας της τελευταίας περιοδείας της τελευταίας εν ενεργεία μπάντας της σκηνής του Seattle. Στο "I Believe In Miracles" συνειδητοποιώ ότι τρέχουν δάκρυα στα μάγουλά μου, αυτό που γίνεται δεν μπορώ να το πιστέψω ότι το βιώνω.

 

Οι Pearl Jam έχουν εκμηδενίσει τις χωροχρονικές αποστάσεις που μας χωρίζουν και μιλάνε απ ευθείας στον καθένα μας, στο εδώ και τώρα. Είναι μια παρέα παιδιών απ το Seattle, που πέρα από την άφταστη τεχνική τους και τον επαγγελματισμό τους (από τον ήχο της συναυλίας που ήταν εφάμιλλος της ποιότητας που έχεις ακούγοντας τους δίσκους τους στο σπίτι σου), μέχρι την αψεγάδιαστη εκτέλεση των κομματιών τους (πειραγμένα σε σημεία για να είναι ακόμα περισσότερο ξεσηκωτικά), είναι κυρίως καλοί άνθρωποι ρε φίλε. Τα τραγούδια τους είναι ειλικρινή, γεμάτα συναίσθημα και αγάπη για τον άνθρωπο. Δεν είναι τυχαίο που ακόμα είναι μπάντα όλοι αυτοί, που έχουν γλιτώσει από τις ασθένειες που καταδικάζουν 11 στις 10 μπάντες, εγωισμούς, φιλοδοξίες, συγκρούσεις και καβαλήματα. Είδα πριν κάποιο διάστημα το "let's play two" ένα μουσικό ντοκιμαντέρ, που επιβεβαιώνει ακριβώς αυτό. Το ότι αυτή η μπάντα είναι ένα μοναδικό φαινόμενο μπάντας που πέρασε από το «live στο μπαράκι» στο «λαιβ στο ΟΑΚΑ», χωρίς καμία απώλεια στην ποιότητα των μελών της. Η σύνδεση που είχαμε όλοι μας μαζί τους εκείνο το βράδυ ήταν κάτι εξωπραγματικό και οφείλεται σε αυτήν ακριβώς την ιδιότητά τους. Το ότι μας κάνουν να νιώθουμε ότι είμαστε ίσοι και ίδιοι. Αυτοί από τη σκηνή του ΟΑΚΑ και εμείς οι χιλιάδες στη αρένα. Το ότι τραγουδάνε για τον δικό σου πόνο. Για τη δική σου αγάπη. Για τη δική σου οργή. Το ότι λένε το "black" για τα λόγια που δεν μπόρεσες να πεις εσύ. Υπάρχει κάποιο άλλο ζητούμενο στη μουσική; Όχι. Δεν υπάρχει.

O πρώτος δίσκος στη λίστα μου ήταν το "Nevermind" με τον οποίο δημιουργήθηκε στην ουσία το grunge ως μουσικό είδος και στη συνέχεια απέκτησε σκελετό, σάρκα, οστά, μύες, φιλοσοφικό περιεχόμενο και ενδυματολογικό κώδικα, αποδελτιώθηκε στο φιλμ σε ταινίες όπως το "singles" και πέρασε τελικά στο παγκόσμιο συλλογικό ασυνείδητο. Σήμερα θέλω να σας πω για τον δίσκο που το σκότωσε.

 

Τους Radiohead τους είχα πρωτοακούσει σε μια συλλογή άγνωστων τότε συγκροτημάτων από ένα δισκάδικο της Θεσσαλονίκης, είχε τον τίτλο "The Future of rock n' roll" και περιλάμβανε ένα κομμάτι τους από το "Pablo Honey". Η εντύπωση που σχημάτισα τότε, ήταν ότι πρόκειται για μια τυπική βρετανική μπάντα της εποχής. Δηλαδή, κατά βάση χαζοχαρούμενη αλλά και ταυτόχρονα βαθιά προβληματική και μάλλον θυμωμένη που ωστόσο κρατούσε τα προσχήματα και δεν τερμάτιζε τις παραμορφώσεις (ενώ πολύ θα ήθελε). Είχα πέσει εν μέρη μέσα. Από τη μία ναι, οι radiohead ήταν μια παρέα κατά βάση θυμωμένων και απογοητευμένων νέων, βρετανοί όντας, όπως οι περισσότεροι άνθρωποι που ζουν στον τόπο που πέρασε Θάτσερ ("πέρασε Θατσερ" κατά το "πέρασε Κορονοϊό" κτλ). Από την άλλη είχα πέσει έξω στην εκτίμησή μου ότι θα ήθελαν να παίζουν σε τρελές ταχύτητες με τερματισμένες παραμορφώσεις. Πολύ έξω. Χρειάστηκε μόλις ο δεύτερος δίσκος τους για να μου το δείξει αυτό. Μετά το ντεμπούτο τους, που πέρα από το huge σουξέ που ακούει στο όνομα "Creep", θα το χαρακτήριζα γενικότερα ως "brit pop - χαρά", ακολούθησε το "The Bends" στο οποίο μάλλον σαν να μετάνιωσαν τις αρχικές τους εφηβικές εκρήξεις και περάσανε από τη μανία στην εσωστρέφεια. Άρα ήδη φαινόταν ότι δεν θα ακολουθούσαν το δρόμο των Blur και των λοιπόν δημοκρατικών δυνάμεων του νησιού.

 

Tίποτα όμως δεν θα μπορούσε να μας προετοιμάσει για τον τρίτο δίσκο τους που έμελλε να τους απογειώσει στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα. Το "OK Computer" ήταν το "The Wall"  της εποχής του. Οι στίχοι του στάζουν θλίψη οργή και απογοήτευση, απέναντι σε ένα μέλλον απάνθρωπο, σε μια ζωή αβίωτη, σε ράγες, που οδηγεί σε αδιέξοδα, ενός κόσμου εφιάλτη. Μια μαύρη ματιά σε ένα ζοφερό μέλλον, που τώρα, είκοσι χρόνια μετά φαίνεται τόσο επίκαιρη. Η μουσική όμως ήταν αλλού. Αργές, πλούσιες, ευφάνταστες, πανέμορφες, συγκινητικές μελωδίες, με πρωτάκουστα ηχοχρώματα, παραγωγή από το μέλλον, συνθέσεις έντεχνες με την έννοια του όρου. Με τέχνη. Όλα αυτά να υπηρετούν φωνές που διαπλέκονται σε αιθέριες γραμμές, που μιλάνε για όλα αυτά τα πράγματα με την ένταση που θα ήθελε να τα πει ο Κερτ, ο Κρις, ο Λέιν αλλά με άλλες ενορχηστρώσεις, ίσως πιο περίτεχνες από τις αντίστοιχες της grunge αλλά σίγουρα εξίσου αν όχι περισσότερο αποτελεσματικές. Αυτό ήταν και το κύκνειο άσμα του είδους, που είδε στο "ΟK Computer" όλα αυτά που ήθελε να πει, να διατυπώνονται με μια ακραία, αξεπέραστη και ειλικρινή ομορφιά. Ήταν κάπως σαν οι Radiohead να τους κρυφάκουγαν όλους αυτούς από την άλλη μεριά του ατλαντικού και να είπαν "εντάξει καταλάβαμε τι νιώθετε, ας το ακούσετε και από εμάς" και μετά από αυτό να μη χρειάστηκε να το πει ξανά κανείς. Αν και πάντα χρειάζεται.

Οι Korn ήταν η πρώτη μπάντα που γνώρισα από το MTV. Ο σκληρός ήχος το 1994 ήταν παγιδευμένος στις συμπληγάδες μεταξύ των οπαδών των μετάλικα και των άιρον μέηντεν, μια διαμάχη που κρατούσε ακόμα από τα επάρατα '80s, με επιχειρήματα οσμηρά σαν μαύρο σταράκι φορεμένο σερί 5 χρόνια, με απόψεις κολλημένες σαν τζήν σωλήνα σε έφηβο μεταλά. Και σκάει αυτός ο δίσκος από το πουθενά, με το εναρκτήριο τραγούδι του, το "blind" που σε 4 λεπτά έχει γύρω στα τρία εκατομμύρια νέες ιδέες που κανείς μέχρι τότε δεν είχε διανοηθεί να υλοποιήσει. Από τη χρήση 7χορδης κιθάρας με την έβδομη χορδή μπάσα και ριγμένη ένα τόνο για έξτρα όγκο, μέχρι την εισαγωγή που κρατάει σχεδόν ένα λεπτό και σου δημιουργεί την ανάγκη για ένα ξέσπασμα (γιατί αυτό κάνουν τα παρατεταμένα τοπία, δημιουργούν την ανάγκη για τα αντίθετά τους) που έρχεται με το "Are You Ready?" το οποίο όντας ρητορικό ποτέ δεν με έβρισκε προετοιμασμένο για αυτό τον πόλεμο που ακολουθούσε, από το πως το βελουδένιο μπάσο κάνει την τέλεια αντίστιξη με το ξερό σαν τσεκούρι που χώνεται σε ελάτινο κορμό ταμπούρο, μέχρι το λυρισμό και τη μελωδικότητα των φωνητικών σε ένα σκληρό και σφιχτοδεμένο rythm section, σαν απαλές πινελιές με κόκκινο σε ένα μαύρο τραχύ καμβά, μέχρι τις φοβερές παύσεις στην άρση που δημιουργούν ορμή για την επαναφορά στη θέση, μέχρι το εντελώς αψυχολόγητο «τσιφτετέλι» στο outtro. Ό,τι δεν έφερε η έμπνευση σε ολόκληρη την προηγούμενη δεκαετία, μέσα σε περίπου τέσσερα λεπτά, στο πρώτο track του πρώτου δίσκου κάτι 20χρονων από την Καλιφόρνια. Όλος ο δίσκος ένα σκοτεινό αλλοπρόσαλλο ταξίδι σε μια χώρα που δεν ξέραμε καν ότι βρίσκεται στο χάρτη και της οποίας οι Korn ήταν επίτιμοι δημότες.