​Sound Effect Records: «Σημασία έχει πού ανοίγουμε το πορτοφόλι μας»

Η Sound Effect ξεκίνησε από το δωμάτιο ενός διαμερίσματος και από μία χειρόγραφη λίστα με λεπτομερείς παρουσιάσεις δίσκων. Είκοσι και ένα χρόνια αργότερα, η έδρα της έχει μεταφερθεί στην είσοδο των Εξαρχείων και οι δραστηριότητές της έχουν εμπλουτιστεί με δισκογραφικό label, με διανομή, με ηλεκτρονικό κατάστημα στη δημοφιλή πλατφόρμα discogs, αλλά και με ορισμένες διοργανώσεις συναυλιών.

Το label έχει ξεπεράσει πλέον τις 100 εκδόσεις, ο λογαριασμός στο discogs έχει πλέον δεκάδες χιλιάδες πωλήσεις, αλλά η ψυχή παραμένει under the radar. Με κεντρική αγάπη την ψυχεδέλεια, η Sound Effect Records γιορτάζει τα 21 της χρόνια με ένα διήμερο event στο αγαπημένο Gagarin 205. Για χάρη της θα παίξουν εκεί μπάντες με τις οποίες έχει συνεργαστεί στο παρελθόν ή σκοπεύει να συνεργαστεί στο άμεσο μέλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, είχαμε μια μεγάλη συζήτηση με τον εμπνευστή της Sound Effect, Γιάννη Ανδριόπουλο, στην οποία αγγίξαμε πολλά και διάφορα θέματα - μουσικά και μη.

Γιάννη έχεις μια πολύ μεγάλη δραστηριότητα που ένα μέρος της άπτεται και των δικών μας ενδιαφερόντων και γι' αυτό σκεφτήκαμε να μιλήσουμε μαζί σου.

Με μεγάλη μου χαρά, έτσι κι αλλιώς το site το συμπαθώ και το γνωρίζω από την αρχή. Εγώ μια συνέντευξη έχω πάρει, γιατί και εγώ δεν είμαι των αυστηρών ερωτήσεων, είμαι της κουβέντας. Ήτανε με τον Sky Saxon, στο παλιό μαγαζί στη Ζαΐμη. Ο Sky συμμετείχε στον δίσκο των Yesterday's Thoughts, που ήταν η πρώτη μου κυκλοφορία.

Με το πορτοκαλί εξώφυλλο;

Ναι, ναι. Δεύτερος δίσκος για τους Yesterday's Thoughts, πρώτη κυκλοφορία για το label Sound Effect. Είχε έρθει στο παλιό μαγαζί, ήτανε και οι Yesterday's Thoughts, ήτανε και δυο φίλοι, ήτανε ο Λάμπρος ή αλλιώς DJ Lo-Fi ή RR Hearse, που μας έβαζε μουσική. Τον είχα απέναντί μου και του λέω, ξέρεις τι, εδώ θα κάτσουμε, θα ακούσουμε μουσική, θα καπνίσουμε, θα τα λέμε. Δεν είχα ερωτήσεις, δεν κάναμε συνέντευξη. Απλώς αφού ήρθε στην Ελλάδα και με το που ήρθε στο αεροδρόμιο ενδιαφέρθηκε να συμμετάσχει στο δίσκο των παιδιών, επειδή είχανε παίξει support στο πρώτο live που είχε κάνει στην Ελλάδα, με τους Seeds.

Στο Gagarin πρέπει να ήταν αυτό, θυμάμαι ότι είχα πάει, θυμάμαι και τους Yesterday's Thoughts να παίζουν.

Ναι, αυτό είναι. Σκέφτηκα λοιπόν ότι αξίζει τον κόπο να κάτσουμε και να τα πούμε. Τελικά έμεινε καιρό στην Ελλάδα και τα λέγαμε συχνά, αλλά στην αρχή δεν το ξέραμε ότι θα γίνει έτσι!

Πες μας δυο λόγια για τη σειρά με την οποία έχεις κάνει όταν έχεις κάνει Θυμάμαι ότι είχες ξεκινήσει από mail order, με μια λίστα που ήταν χειρόγραφη στην αρχή. Είχε δίσκους, εκδόσεις, έτος κυκλοφορίας, χωρίς καν να υπάρχει discogs τότε. Δεν ξέρω πώς έβρισκες όλες αυτές τις πληροφορίες! Θυμάμαι ότι ήταν πολυσυλλεκτική και το rock ήταν απλώς ένα μικρό μέρος - είχε και jazz, είχε και ψυχεδέλεια και πολλά ακόμα.

Καλά θυμάσαι. Η πρώτη-πρώτη λίστα που έβγαλα ήταν χειρόγραφη και προοριζόταν περισσότερο για τον κύκλο μου. Γι' αυτό ήταν και χειρόγραφη! Δεν είχα κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο στο μυαλό μου εκείνη την εποχή. Την απόφαση την πήρα γιατί ποτέ δεν μου φτάνανε τα λεφτά για να έχω καινούργιους ήχους, οπότε πούλαγα κομμάτια της δισκοθήκης μου σε μαγαζιά για να παίρνω καινούργια πράγματα να ακούω. Κάποια στιγμή αποφάσισα από το να τα δίνω στα μαγαζιά και να παίρνω ένα μικρό ποσοστό της αξίας τους, να τα προσφέρω σε φίλους σε καλές τιμές και να έχω και εγώ ένα καλύτερο έσοδο από την συγκεκριμένους δίσκους. Πήγε πολύ καλά - εφόσον έφτασε και στα χέρια σου δηλαδή!

Από κάποιον φίλο σου είχε φτάσει απ' ό,τι θυμάμαι, κάποιον συνάδελφο της μητέρας μου.

Αυτό οδήγησε στο να το συνεχίσω τυπωμένο πλέον και να αφήσω τη δουλειά που έκανα τότε - έκανα PA και stage κονσόλα σε συναυλίες - και να αφοσιωθώ σε αυτό. Σιγά-σιγά εξελίχθηκε, μεγάλωσε, έπεσε και την εποχή που έγινε η αλλαγή του βινυλίου με το CD στα μαγαζιά, οπότε πήγαινα στα δισκάδικα και σήκωνα βινύλια που τα είχανε απαξιώσει τότε. Έπαιρνα όγκο βινυλίων σε καλές τιμές και τα πρόσφερα στη λίστα. Κάποια στιγμή ήθελα να νομιμοποιήσω τα έσοδά μου, αλλά πάνω από όλα μου μπήκε το σαράκι της δισκογραφίας μέσω του φίλου μου του Γιώργου Μάρκου που έβγαζε το Gew-Gaw fanzine.

Αυτό δεν το θυμάμαι...

Κάναμε μια πρώτη κυκλοφορία, το Voyage Limpid Sound, πριν να κάνω το label. Είπα να αποκτήσω μια έδρα κανονική, αφού έτσι κι αλλιώς το δωμάτιο του σπιτιού μου δε χώραγε πλέον τίποτα άλλο και το ένα οδήγησε στο άλλο. Άνοιξα το δισκάδικο δίπλα σε κεντρικό ταχυδρομείο, πέρα από μεγάλους δρόμους και φώτα, για να μπορώ να κάνω ήσυχα τη δουλειά μου των τηλεπωλήσεων.

Έστελνες και με το ταχυδρομείο πάρα πολύ; Οπότε σε βόλευε;

Ναι, ναι. Σιγά-σιγά άνοιξε και μέσω του internet η αγορά όπως την ξέρουμε τώρα και προχώρησε το πράγμα και έχω φτάσει μέχρι εδώ. Για το υλικό που διέθετα, πέρα από τις επιλογές μου από τα δισκάδικα, χρησιμοποίησα επαφές που είχα από τη δεκαετία του ‘80 με διάφορα labels, distros και mail orders του εξωτερικού. Η επικοινωνία γινόταν τότε με γράμματα, με λεφτά κρυμμένα, με καρμπόν γύρω-γύρω, για να μην ιχνηλατούνται. Έφερνα πράγματα από τα αγαπημένα μου labels, φίλους μουσικούς, ανεξάρτητες παραγωγές και προσπαθούσα να το προτείνω στο ελληνικό κοινό. Γι' αυτό είχα και τις περιγραφές, τις λεπτομέρειες, για να το κάνω πιο γνωστό και πιο προσβάσιμο (σ.σ. η λίστες του Γιάννη ήταν καταπληκτικά λεπτομερείς). Η συντριπτική πλειοψηφία του κοινού που άκουγε τη μουσική η οποία ήταν ο κορμός και του γούστου μου και του mail order, ήταν στις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70. Σιγά-σιγά τους γύρισα και ακούνε και τα καινούργια, τα οποία δεν τα ξέρανε και για αυτό τον λόγο έπρεπε εγώ να κάνω μια δουλειά, να τα κάνω γνωστά για να έχω και πελατεία.

Είχανε μείνει εκεί οι ακροατές και κατά κάποιον τρόπο τους εκπαίδευσες;

Τότε δεν υπήρχε η πληροφορία, δεν υπήρχε το internet για να ακούσεις μουσική. Για να κάνεις μία παραγγελία έπρεπε να στείλεις γράμμα, να σου στείλουν την απάντηση, να στείλεις άλλο γράμμα με την πληρωμή και να περιμένεις πότε θα σου έρθουνε οι δίσκοι. Ήταν δύσκολο και ήμασταν λίγοι αυτοί που είχαμε χωθεί σε αυτή τη λειτουργία, όπως και είναι λογικό γιατί ήθελε και περισσότερο χρόνο αλλά ήθελε και ένα πάθος.

Το πάθος είναι σίγουρα προαπαιτούμενο.

Ο μέσος αγοραστής ακόμα και να έχει την όρεξη, δεν έχει την πολυτέλεια να ακολουθήσει μια τέτοια διαδικασία.

Είναι λογικό να προτιμάει κάτι που του προσφέρεται, εφ' όσον είναι ενημερωμένο και του δίνει περισσότερες επιλογές.

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, ακούω μουσική, μεγάλωσα με το ραδιόφωνο, έγραφα άπειρες κασέτες σε πολύ κόσμο. Πρότεινα δηλαδή τη μουσική που μου άρεσε μέσω γραμμένων κασετών στους φίλους, στις παρέες. Αυτό ήταν μια μετεξέλιξη στο να προτείνω ή να προβάλω τη μουσική που μου αρέσει σε ακόμα μεγαλύτερο κοινό.

Θυμάσαι πώς μπήκε το rock στη ζωή σου; Σε έβαλε κάποιος μεγαλύτερος, οι γονείς σου, ή κάποιες παρέες;

Οι γονείς μου αγαπούσαν τη μουσική, αλλά δεν είχαν δισκοθήκη ή κάτι τέτοιο. Άκουγα πολύ ραδιόφωνο, από πολύ μικρός. Μάλιστα η μητέρα μου όταν με έβαζε για ύπνο σαν μωρό, είχε και λίγο ανοιχτό το ραδιόφωνο για να συνηθίσω να κοιμάμαι και με φασαρία κι έτσι μάλλον υποσυνείδητα μου μπήκε το σαράκι! Πρέπει να ήμουνα στην Τετάρτη Δημοτικού, αν δε κάνω λάθος, που πρώτη φορά άκουσα στο ραδιόφωνο και δεν το πέτυχα και από την αρχή για να ακούσω τι είναι αυτό και το έψαχνα για χρόνια μετά, το «Ξεχασμένο πηγάδι» του Πουλικάκου. Αυτό μου δημιούργησε έναν μικρό φόβο, αλλά και μια μεγάλη έλξη.

Η μουσική είναι όπως είχε πει κι ο Hendrix, σαν τα κύματα του ωκεανού. Δεν μπορεί να πει κάποιος ότι κόβει και έχει το καλύτερο κύμα

Ταυτόχρονα και τα δύο;

Ναι. Άρχισα από το Δημοτικό να αγοράζω κασέτες, να πηγαίνω σε συνοικιακά μαγαζιά να μου γράφουνε κασέτες με επιλογές, αλλά δεν άκουγα ούτε ακούω μόνο rock. Δεν ακούω μόνο ένα πράγμα στη ζωή μου, γιατί θεωρώ ότι η μουσική, άσχετα από είδος και τα ρέστα, είναι όπως είχε πει κι ο Hendrix, σαν τα κύματα του ωκεανού. Δεν μπορεί να πει κάποιος «κόβω και έχω το καλύτερο κύμα», είναι συνέχεια μεταβαλλόμενη και συνέχεια ζωντανή. Εγώ δεν είχα ποτέ κάποιο κόλλημα με τα μουσικά είδη. Το μεγαλύτερο κόλλημά μου σε σχέση με έναν μουσικό καλλιτέχνη είναι οι στίχοι. Άμα δε μου κάνουν οι στίχοι, όσο καλή και να είναι η μουσική, δεν μπορώ. Με τη μουσική είμαι ανοιχτός, ακόμα και πράγματα που σε πρώτες ακροάσεις με ξένισαν, μπορεί αργότερα να τα βρήκα ενδιαφέροντα. Εννοείται όχι όλα, αλλά θέλω να πω ότι, η μουσική είναι μία.

Εγώ να σου πω τους στίχους τους έχω πιο κάτω από τη μουσική. Ωραίο είναι ένα κομμάτι να συνοδεύεται από καλούς στίχους, αλλά όσο καλοί και να είναι οι στίχοι, άμα δε με τραβήξει η μουσική, δε θα κάτσω να ακούσω πάλι το κομμάτι. Ένα ορχηστρικό κομμάτι όμως μπορώ να το ακούσω πάρα πολλές φορές.

Συμφωνώ σ' αυτό και εννοείται ότι δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει και στίχος με τη μουσική. Από την άλλη, αν και τους Rolling Stones τους αγαπάω και τους σέβομαι, το Under My Thumb, όντας σεξιστικό τραγούδι, δεν μπορώ να το ακούσω, δεν μπορώ να το χαρώ, δεν μπορώ να το απολαύσω.

Το label πώς σου προέκυψε; Ήταν κάτι που το σχεδίαζες;

Όχι, δεν το σχεδίαζα. Όπως σου είπα, ήρθε κάποια στιγμή ο φίλος μου ο Γιώργος με ένα CD-R και μου είπε «άκου αυτό, μου το έφερε ένας δεκαοκτάχρονος και δεν μπορώ να σταματήσω να το ακούω.»

Ήταν το Voyage Limpid Sound;

Ήταν το Voyage Limpid Sound, ναι. Το άκουσα και μου άρεσε πολύ και μένα. Ο Γιώργος μου πρότεινε να το κάνουμε βινύλιο και συμφώνησα. Έκανε μια εταιρεία που έζησε μου φαίνεται έναν χρόνο μόνο, ούτε καν δεύτερο, η οποία βγήκε επίσημα, με έναρξη στην Εφορία. Τότε μου μπήκε το μικρόβιο. Δεν το σχεδίαζα, αλλά πιστεύω ότι, όπως και να έχει, κάποια στιγμή θα επεκτεινόμουν και σε αυτό, στο πλαίσιο που μου αρέσει να προτείνω τη μουσική μου, να την ακούει ο κόσμος. Είτε σαν DJ, είτε με τις κασέτες που έγραφα σαν πιτσιρικάς, είτε με το mail order, το έκανα σχεδόν από πάντα. Βέβαια, ακόμα και τώρα που το label είναι επαγγελματικό, δεν το θεωρώ ότι είναι δουλειά μου. Είναι το χόμπι μου, δεν περιμένω να βγάλω λεφτά από το label ή από κάθε κυκλοφορία.

Μπορεί ένας λόγος για τον οποίο το συντηρείς να είναι για να πεις ότι έβγαλες κάποια αξιόλογη κυκλοφορία από αυτό;

Σκέφτηκα ότι αντί να δίνω λεφτά δεξιά και αριστερά για διαφημίσεις, το ίδιο το label μπορεί να αποτελέσει κατά κάποιον τρόπο και μια διαφήμιση για το μαγαζί. Μέχρι εκεί. Γι' αυτό και ως επί το πλείστο ακόμα και τώρα συνήθως κάνω ντεμπούτα. Τα πρώτα albums από μπάντες που ψάχνω, ακούω, μου αρέσουν πολύ, με ενθουσιάζουνε.

Θα έλεγες ότι δίνεις στις νέες μπάντες μια ευκαιρία;

Τους δίνω ευκαιρία, χαίρομαι, θέλω να κάνω κι άλλο κόσμο να χαρεί μαζί μου, όλα αυτά μαζί. Εγώ θεωρώ ότι ένα μέρος από αυτά που εισπράττω επαγγελματικά ως δισκάδικο, τα ξαναδίνω πίσω στη μουσική, η οποία μου προσφέρει το μεροκάματό μου.

Άρα το κριτήριο για να βγάλεις μια κυκλοφορία, να την εντάξεις στο label σου, είναι απλά και μόνο κάτι να σου αρέσει;

Να μου αρέσει, ναι, εννοείται! Αν κάποιος κάτσει και ακούσει τις κυκλοφορίες του label, ιδίως μετά τις πρώτες πέντε, θα δει ότι έχουν διάφορα στοιχεία μέσα και είναι κατά κάποιον τρόπο fusion. Δηλαδή, μπερδεύουν πράγματα και ήχους που κάποια από αυτά ξενίζουν κιόλας. Μου αρέσει αυτό το πράγμα, δε μου αρέσουνε οι πολύ straight δουλειές, οι ας πούμε «αυτό είμαστε» γιατί δεν μου αρέσει και σαν χαρακτήρας, δε μου αρέσει και στους ανθρώπους να είναι κάτι μονολιθικό. Μου αρέσει να ανοίγουν παράθυρα, να ψάχνονται, να κοιτάζουν και αλλού.

Πόσες κυκλοφορίες έχεις με το label; Είναι εκατοντάδες;

Τα νούμερα είναι κάπου 115. Αν βγάλεις. 4-5 νούμερα τα οποία τελικά δε βγήκανε και δεν αντικατέστησα τον κωδικό τους, είναι κάπου 110.

Υπάρχουν κάποιες από αυτές που τις ξεχωρίζεις παραπάνω, για οποιοδήποτε λόγο; Κάποιες που μπορεί να τις κυνήγησες για τις πετύχεις ή κάποιες για τις οποίες σκέφτεσαι ότι είσαι περήφανος που τις έχεις βγάλει από το δικό σου label;

Τις περισσότερες εγώ τις κυνήγησα. Δύσκολο να ξεχωρίσεις κάποιο από τα παιδιά σου, αλλά από την άλλη, δύσκολο να πω ότι δεν αισθάνομαι πολύ ωραία και είμαι περήφανος που ήμουν αυτός που ανακάλυψε τους Kikagaku Moyo και έβγαλε τον πρώτο τους δίσκο, οι οποίοι ακολούθησαν με φοβερή πορεία μετά και δυστυχώς διαλυθήκαν πλέον.

Πρόσφατα νομίζω διαλύθηκαν.

Είναι κι αυτή μία από τις παρενέργειες του covid. Οι μισοί ήταν από την Ολλανδία, οι άλλοι μισοί ήταν από την Ιαπωνία. Μετά την πρώτη κυκλοφορία, οτιδήποτε άλλο βγάλανε ήταν στο label που φτιάξανε οι ίδιοι. Είχα χαρεί πολύ που φτιάξανε το δικό τους label τα παιδιά και πολύ καλά κάνανε, βγάλανε μάλιστα και άλλα συγκροτήματα από αυτό. Ο ένας τους πλέον είχε σαν full time δουλειά το label, εξ' ου και η έδρα στην Ολλανδία, όπου τον ακολούθησαν ακόμα δύο και γίνανε μόνιμοι κάτοικοι. Οι άλλοι δυο μείνανε στην Ιαπωνία, δεν μπορούσαν να συναντηθούνε όλοι μαζί με τον covid, δεν μπορούσαν να κάνουν πρόβες, δεν μπορούσαν να κάνουν περιοδείες και έτσι έκλεισε ένας κύκλος. Ιδίως το Tom, αλλά και τα υπόλοιπα παιδιά, ήταν δραστήρια από πριν να φτιάξουν το συγκρότημα. Διοργάνωναν συναυλίες στην Ιαπωνία, ήταν ζωντανά κύτταρα της τοπικής underground σκηνής. Είμαι σίγουρος ότι έχουν σχέδια και ότι θα υπάρξει συνέχεια. Το label θα συνεχίσει, θα προμοτάρουν συναυλίες, είναι πολύ ζωντανοί, πολύ δραστήριοι και μέσα στην underground φάση του «να κάνουμε κάτι».

Το underground για μένα είναι να προσπαθείς και να παλεύεις για κάτι από το οποίο δεν περιμένεις μεγάλη αναγνώριση ή μεγάλα έσοδα. Το κάνεις γιατί θέλεις να γίνει

Τι σημαίνει για σένα το underground; Το ανέφερες ήδη 2-3 φορές στα τελευταία σου λόγια.

Το ανέφερα γιατί δυστυχώς πρέπει να βάζουμε κάποιες ταμπέλες για να συνεννοούμαστε με κόσμο που δεν είναι, ας πούμε, ο φίλος μας, ο κολλητός μας, ο οποίος καταλαβαίνει με μισή λέξη. Να σου πω την αλήθεια, θα προτιμούσα να το έλεγα under the radar, αλλά ποιος θα με καταλάβαινε; Οπότε χρησιμοποιώ τον όρο underground που έχει επικρατήσει και είναι ευρέως γνωστός. Το underground για μένα είναι να προσπαθείς και να παλεύεις για κάτι από το οποίο δεν περιμένεις τη μεγάλη αναγνώριση, ούτε περιμένεις τα μεγάλα έσοδα, ούτε περιμένεις κάτι γενικώς. Είναι περίπου όπως όταν κάνεις ένα παιδί, που το κάνεις από αγάπη, δεν το κάνεις για να σου προσφέρει κάτι μετά. Το κάνεις γιατί θέλεις να γίνει. Αυτό! Και είναι κι ένας τρόπος έκφρασης. Αν κάποιος έχει ανησυχίες, πρέπει με κάποιον τρόπο να τις βγάλει. Τώρα, αν πάει σε μια μεγάλη εταιρεία να παραχωρήσει τις ανησυχίες σου, να του τις λουστράρουν, να του τις διαλύσουνε, να του τις μακιγιάρουν και να τις βγάλουνε, αλλάζει το όλο concept.

Εκεί θα παρέμβουν και θα σου καταπιέσουν τη δημιουργικότητα. Το βλέπουμε και με γνωστούς, όχι μόνο με μικρούς που είναι και πιο ευάλωτοι.

Το έχουμε δει πολλές φορές και με πολλές μπάντες. Έχω πολλά παραδείγματα να παραθέσω.

Πριν από αρκετά χρόνια, θυμάμαι ότι έβγαζες και το fanzine Rock Jam. Είχε και CD μέσα.

Το έχεις προλάβει; Οπότε θυμάσαι ότι είχα και το αφιέρωμα στον Daevid Allen. Το πρώτο μέρος, δεύτερο το γράφηκε ποτέ γιατί σταματήσαμε. Συζητούσαμε για το fanzine με τους Gong και ο David μου παραχωρούσε δωρεάν την ηχογράφηση του live για να τη βάλω σαν free CD μαζί με το περιοδικό. Τελικά στράβωσε η φάση από την ΑΕΠΙ, η οποία ήθελε δικαιώματα παρά το ότι τους έφερα σε επαφή με την μπάντα, οι οποίοι δεν είχανε καμία απαίτηση. Θέλανε να εξαιρεθεί η δουλειά από την ΑΕΠΙ, αλλά αυτοί επέμεναν και μου λέγανε «όχι, όχι, εσύ θα πληρώσεις και άμα θέλουν, όταν τα πάρουν, να σου τα δώσουν πίσω». Όπως καταλαβαίνεις τώρα, για ένα fanzine να πληρώνει ΑΕΠΙ για ένα CD που θα είναι δωρεάν δεν ήτανε βιώσιμο. Οπότε βούλιαξε η φάση και έμεινε μόνο το αφιέρωμα.

Έμεινε και η ηχογράφηση, φαντάζομαι για. εσάς ή για αυτούς.

Τώρα να πω την αλήθεια, ούτε ξέρω που την έχω αυτή την ηχογράφηση μετά από τόσα χρόνια.

Πιστεύεις ότι σήμερα που το internet έχει αλλάξει σίγουρα πολλά πράγματα, θα μπορούσε να σταθεί ένα έντυπο αφιερωμένο σε αυτούς τους ήχους; Βλέπω βέβαια ότι έχεις εδώ και το Lung, που είναι κάτι αντίστοιχο.

Το Lung είναι μια φωτεινή εξαίρεση του διαδικτυακού κανόνα που τα έχει πάρει μπάλα όλα. Για να μην αφήνουμε κενά στην αφήγησή μας, το Rock Jam το έβγαλα το 2002. Πιο πριν έγραφα σε διάφορα fanzines, όπως το εγγλέζικο (σ.σ. έτσι μου το είπε) Bad Acid, αλλά και σε κάποια ελληνικά. Γενικώς εκείνη την εποχή άρχισαν να γεννιούνται τα μουσικά fanzines στην Ελλάδα. Πολιτικά, κοινωνικά ή καλλιτεχνικά έντυπα με την έννοια fanzine υπήρχανε. Μάλιστα υπήρχε και το fanzines net, με το οποίο διοργανώναμε δυο φορές το χρόνο στη Μεσολογγίου ένα event όπου βάζαμε πάγκους και διαθέταμε fanzines. Επίσης είχαμε αρχείο με παλιά μουσικά, κοινωνικά και πολιτικά fanzines, αλλά και με κόμικς - όλα ανεξάρτητες και DIY παραγωγές. Είναι και αυτό μέσα στο ευρύ φάσμα της έκφρασης.

Επομένως είχες από παλιά, πάρε-δώσε με τα Εξάρχεια. Ήταν ένας λόγος για τον οποίο επέλεξες να κάνεις εδώ το μαγαζί;

Το πρώτο μαγαζί το έκανα με τη λογική ότι ήθελα έναν χώρο κοντά σε ένα κεντρικό ταχυδρομείο, το οποίο να έχει και τη δυνατότητα της επισκεψιμότητας. Τα έβαλα κάτω, επέλεξα δύο περιοχές που είχανε δίπλα ταχυδρομεία, την Πανόρμου και τα Εξάρχεια. Στα Εξάρχεια κατέβαινα από παιδί και έχω ζήσει πάρα πολλά πράγματα και μουσικά και πολιτικά και ό,τι θέλεις. Και κόντρες μεγάλες με την εξουσία. Έκανα ομόκεντρους κύκλους γύρω από τα ταχυδρομεία και τελικά έκατσε στη Ζαΐμη.

Έφυγε το ταχυδρομείο βέβαια μετά!

Ναι, έφυγε το ταχυδρομείο μετά. Τώρα έχουν φύγει ταχυδρομεία, έχουν φύγει οι τράπεζες, έχουν φύγει όλα πλέον, τέλος πάντων. Όταν ήρθε ο καιρός και δε με χώραγε το άλλο μαγαζί βρήκα κάποιο άλλο στην περιοχή (σ.σ. Καλλιδρομίου και Σπύρου Τρικούπη).

Ήταν μικρότερο το άλλο, ένα ημιυπόγειο απ' ό,τι θυμάμαι.

Ναι, ήταν ένα μικρό ημιυπόγειο. Ήταν δυο μικρά μαγαζιά ενωμένα, ένα διπλό μαγαζάκι, παραλληλόγραμμο, με μεγάλη τζαμαρία. Τώρα είμαι πάλι με μεγάλη τζαμαρία, μου αρέσει αυτό, γιατί είμαι εξωστρεφής τύπος.

Η αλήθεια είναι ότι τώρα είσαι σε στρατηγική θέση.

Είναι πάνω στην είσοδο των Εξαρχείων. Θα μπορούσε να γίνει και ένα πολυβολείο της αντίστασης, αλλά πλέον είναι αργά (σ.σ γελάμε και οι δύο).

Κατά 80% τα έσοδά μου έρχονται από το εξωτερικό

Έχεις μεγάλη συμμετοχή στο discogs. Σε έχει βολέψει; Έχεις και με το το εξωτερικό πάρε-δώσε;

Κατά 80% τα έσοδά μου έρχονται από το εξωτερικό. Όταν ανακάλυψα το discogs, ως επί το πλείστο είχε χορευτική και ηλεκτρονική μουσική.

Στην αρχή έτσι είχε ξεκινήσει, ναι.

Είχε ξεκινήσει, έτσι, το είχανε ξεκινήσει DJs που κάνανε δικές τους κοπές γιατί χρειαζόντουσαν αρκετά αντίτυπα από έναν δίσκο για τα παιξίματα τους. Τα αντίτυπα που χρησιμοποιούσανε έβγαιναν γρήγορα off, ιδίως με το scratching και το sampling που κάνουν αυτοί! Κάνανε κοπές και έφτιαξαν αυτό το site για να ανταλλάσσουν τις κοπές τους, κάπως έτσι ξεκίνησε. Με ιντρίγκαρε το γεγονός ότι ήταν μια κοινότητα. Με ιντρίγκαρε ακόμα περισσότερο το ότι ήταν μια βάση δεδομένων πολύ ανερχόμενη και το είδα σαν μετεξέλιξη αυτού που έκανα με το mail order.

Και ουσιαστικά το εμπλουτίζουν οι χρήστες.

Ναι, ναι. Συγκεκριμένα στα είδη μουσικής που δουλεύω περισσότερο, που τα αισθάνομαι πιο κοντινά μου, όπως η ψυχεδέλεια, το space rock, το stoner αργότερα, είμαι και ο major contributor στο discogs, ο πρώτος παγκοσμίως. Πλέον είμαι platinum seller, έχω συμμετάσχει και σε παγκόσμιο webinar του discogs όπου είχε διάφορα επίπεδα όπως label, management, seller και λοιπά. Εγώ αντιπροσώπευα την Ευρώπη στους sellers. Υπήρχαν επίσης κάποιος από την Αγγλία και κάποιος από την Αμερική. Ο σκοπός ήταν να δώσουμε οδηγίες ή να απαντήσουμε σε ερωτήματα από χρήστες ή πωλητές - περισσότερο πωλητές.

Μόνο τον λογαριασμό kaleidosmoker έχεις, σωστά;

Ναι. Δε μ' αρέσει να κρύβομαι πίσω από πράγματα. Ένα πράγμα, αυτό είναι, φόρα παρτίδα, αυτός είμαι. Διαφάνεια και όλα ανοιχτά, είμαι ανοιχτό βιβλίο.

Τα τελευταία αρκετά χρόνια τώρα πια βλέπουμε μια αναβίωση του βινυλίου. Παλαιότερα, όταν ξεκινούσες, στα τέλη των ‘90s και στην αρχή των ‘00s, το είχανε όλοι για πέταμα. Πολλές κυκλοφορίες δεν έβγαιναν καν σε βινύλιο, αλλά μόνο σε CD.

Τα πολυεθνικά δε βγαίνανε σε βινύλιο τότε. Δεν βγαίνανε καθόλου.

Ναι, ναι. Μπορεί να βγαίνουνε τώρα όμως, μετά από 15 και 20 χρόνια . Σίγουρα υπάρχει hype σε όλο αυτό. Εσύ πιστεύεις ότι υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί λόγοι που έχει αναβιώσει ή πιστεύεις ότι στο πολυεθνικό βινύλιο τουλάχιστον, ο λόγος είναι το hype;

Κοίταξε να δεις, το hype υπάρχει σίγουρα, αλλά για να αποφασίσουν, ιδίως οι πολυεθνικές, να κάνουν κάποια κίνηση, αυτό σημαίνει ότι είδανε ότι όσο και να το απαξιώνουμε, υπάρχει ένα αρκετά υπολογίσιμο ποσοστό του κοινού που επιμένει σε αυτό. Αυτό πιστεύω, ότι πέραν του hype είδανε μια δυναμική εκεί, την οποία χάνανε. Επίσης κάθε τόσο, οι πολυεθνικές εταιρείες «πρέπει» να ρίχνουν και ένα καινούριο format ή να ζεσταίνουν ένα παλιό format και να το σερβίρουν στην αγορά για να μπορούνε να έχουν παραγωγή με ένα μικρό αρχικό κόστος. Δηλαδή, τα δικαιώματα και οι ηχογραφήσεις υπάρχουν, γιατί να μην βγάλουν μια επανέκδοση; Γιατί να μην κάνουν και μια άλλη επανέκδοση που θα έχει και κάτι παραπάνω; Γιατί να μην ξαναπουλήσουν το κατάλογό τους Χ φορές;

Έχοντας και το μαγαζί και το label, σίγουρα έχεις έρθει σε επαφή με πολλούς καλλιτέχνες και δημιουργούς. Υπάρχει κάποιος που σου έχει κάνει κάποια ιδιαίτερη εντύπωση, για οποιοδήποτε λόγο;

Ο κύριος όγκος αυτών που μου έχουν κάνει εντύπωση δεν είναι και τόσο γνωστοί για να μιλήσω. Από τους γνωστούς, να πω ότι μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση ο Sky Saxon, ο οποίος ήταν πάρα πολύ ιδιαίτερος άνθρωπος. Εξίσου πολύ καλή εντύπωση μου έχει κάνει ο Burdon, τον οποίο έχω γνωρίσει αλλά δεν έχουμε συνεργαστεί. Φυσικά, ο Daevid Allen των Gong, ο οποίος ήταν πολύ ιδιαίτερος άνθρωπος. Να σου πω και κάποιον άλλον με τον οποίο δεν έχω συνεργαστεί στο κομμάτι της δισκογραφίας, αλλά τον θεωρώ μουσική ιδιοφυΐα. Είναι ο Stefan των Big Sleep.

Αυτοί είναι από τη δεκαετία του '90 κι ο Stefan είναι Γερμανός που ζούσε στη Θεσσαλονίκη, αν δεν κάνω λάθος.

Ακριβώς. Είναι πολύ ιδιοφυής άνθρωπος και έχει πολύ ιδιαίτερη σχέση με τη μουσική. Ο Hugo Race είναι άνθρωπος με ευρεία αντίληψη. Επίσης, ο Τρανταλίδης, ο drummer των Socrates. Όλοι αυτοί που σου λέω, εκτός ίσως από τον Eric Burdon, έχουν και τη φήμη του παράξενου, αλλά αυτό δεν ισχύει. Είναι πολύ καθαρές ψυχές, πολύ αγνοί καλλιτέχνες, τα κίνητρά τους είναι σωστά, έχουν προσφέρει και κάποιοι από αυτούς ακόμα προσφέρουνε. Αλλά πέρα από αυτό, επειδή εγώ πέρα από το να μου αρέσει κάτι, έχω το συνήθειο να θέλω να κολλάω και με αυτόν που συνεργάζομαι, για όλους έχω να πω καλά λόγια. Με ορισμένους κιόλας έχω έρθει πάρα πολύ κοντά και έχω αισθανθεί, μετά από λίγες μόνο συναντήσεις, πολύ δικός τους και αυτοί πολύ δικοί μου. Έχω προχωρήσει και σε άλλο επίπεδο πέραν του να βγάλω έναν δίσκο. Σε αυτούς συγκαταλέγονται ο Γιώργος και ο Δημήτρης από τους Dead Ends, ο Σείριος Σαββαϊδης, με τον οποίο έχω συνεργασία και στα προσωπικά του, ο Αχιλλέας από τους 2 By Bukowski από την πιο τελευταία εσοδεία. Είναι πολλοί για να τους αναφέρω όλους.

Υπάρχει κάποιος που να σε έχει απογοητεύσει; Που να τον περίμενες αλλιώς και να προέκυψε αλλιώς.

Δε θα ήθελα να ονοματίσω, αλλά με έχουν απογοητεύσει τουλάχιστον δύο μπάντες που ήρθανε για να τους βγάλω τη δουλειά τους, η οποία δεν ήταν και εύκολη δουλειά. Ενώ ξέρανε ότι δεν θα συνεχίσουνε σαν μπάντα, δε μου το είπανε.

Αυτά που βγάζεις τώρα, βγαίνουν σε φυσικό format - είτε βινύλιο, είτε CD. Η ζήτηση για το βινύλιο τα τελευταία χρόνια έχει ανέβει πάρα πολύ σε σχέση με παλιότερα, ενώ έχουν μπει και οι πολυεθνικές στο παιχνίδι. Εσύ είσαι ένα πιο μικρό label, που όμως έχεις έναν προγραμματισμό και θέλεις να βγάζεις τακτικά κάποια πράγματα. Έχεις αντιμετωπίσει πρόβλημα με το πότε θα κόψεις εσύ τις δικές σου παραγωγές;

Το τελευταίο διάστημα, τα τελευταία δύο ή τρία χρόνια, υπήρχε πρόβλημα. Δεν ήταν συνδεδεμένο με τον ίδιο τον covid ως ασθένεια, αλλά ίσως ήταν συνδεδεμένο με την αύξηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας λόγω του εγκλεισμού. Περισσότερο θεωρώ ότι ήταν λόγω των πολυεθνικών που είχανε μπει πολύ δυνατά στο βινύλιο, αλλά και λόγω του ότι αρκετές αμερικανικές εταιρείες άρχισαν να κόβουνε βινύλιο και στην Ευρώπη για να μπορούν να έχουν μια αξιοπρεπή διανομή εδώ. Γιατί με τα ταχυδρομικά της Αμερικής και με τα τελωνεία, ακόμα κι εγώ που είχα συνέχεια αλισβερίσι και έφερνα και έστελνα δίσκους στην Αμερική, το σταμάτησα κάποια στιγμή. Υπάρχουν και συγκεκριμένοι brokers που κόβουν ταυτόχρονα και Αμερική και Ευρώπη. Αυτό έφερε έναν όγκο δουλειάς στα εργοστάσια και ο χρόνος αναμονής διπλασιάστηκε σε κάποιο σημείο. Για κάποιους που είχανε μια καλή θέση στην αγορά, όπως ευτυχώς εγώ, η αναμονή ήταν 6 μήνες, αλλά για άλλους ήταν ένας χρόνος και περισσότερο. Αν έχεις ένα μικρό label ή είσαι ένας καλλιτέχνης που θες να βγάλεις τη δουλειά σου και περιμένεις έναν χρόνο να σου έρθει το βινύλιο, ενώ ήδη έχεις φτιάξει μία ή δύο καινούργιες δουλειές που πρέπει να προωθήσεις και να προμοτάρεις παίζοντας live, υπάρχει πρόβλημα. Δεν έχεις τη χαρά να παρουσιάσεις την καινούργια σου δημιουργία. Δεν μπορείς να παρουσιάσεις και σε πάρα πολλά live κάποια δημιουργία πριν να τη βγάλεις σε δίσκο γιατί την «καις». Όσο για το θέμα του hype, επειδή είναι πάνω από 15 χρόνια τώρα που οι πωλήσεις από το βινύλιο αυξανόντουσαν, ενώ από το CD πέφτανε, όσοι φίλοι, γνωστοί ή πελάτες ερχόντουσαν και μου λέγανε ότι τώρα με το hype στο βινύλιο θα πουλάω περισσότερο. Εγώ μια απάντηση είχα τότε και την ίδια έχω και τώρα: θα μπούνε τα κοράκια ξανά στην αγορά, θα τα κάνουνε σκ*τά και πάλι και θα ξαναμείνουμε εμείς οι ρομαντικοί να κάνουμε με πιο με πιο ανθρώπινους χρόνους τη δουλειά μας, σε πιο ανθρώπινα πλαίσια, σε μια πιο φιλική αγορά προς το μέσο.

Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν οι σταθεροί και διαχρονικοί, αλλά και οι πολυεθνικοί που μπαίνουν, τα γαμ*νε και βγαίνουν.

Θεωρώ ότι η διαφορά για τα μικρά labels ή για τους εραστές της μουσικής που με τον όποιον τρόπο βγάζουν μια κυκλοφορία, δεν είναι και τεράστια πλέον. Δηλαδή, μπορεί να αγοράζει πολύς περισσότερος κόσμος βινύλιο, αλλά μιλώντας για αυτά τα υποσύνολα των φίλων ή αυτών που εκφράζονται μέσω της μουσικής, το κοινό δεν έχει διευρυνθεί και τόσο. Αν το αφήσεις να διευρυνθεί ή αν μπεις στο τριπάκι να κάνεις τη δουλειά σου πιο προσιτή σε μεγαλύτερο κοινό, μπαίνεις σε άλλη φάση μετά και μεταλλάσσεσαι.

Έχεις ασχοληθεί με τη διοργάνωση συναυλιών, αλλά ίσως όχι τόσο πολύ όσο με το label, απ' όσο τουλάχιστον ξέρω. Σε ενδιαφέρει να μπεις περισσότερο σε αυτό το κομμάτι;

Στη διοργάνωση των συναυλιών δεν μπήκα γιατί ήθελα να γίνω διοργανωτής - αυτό κι αν δεν το βλέπω επαγγελματικά απ' όσα έχω κάνει! Είχα και έχω φίλους και μπάντες που δεν βρίσκανε τρόπο να παίξουνε, οπότε προσπάθησα να βοηθήσω και να τους προμοτάρω, έγινα το μέσο. Οι μπάντες για τις οποίες έχω μεσολαβήσει για να έρθουν στην Ελλάδα είναι γεωμετρικά περισσότερες από τις συναυλίες στις οποίες έχω βάλει το όνομα Sound Effect από κάτω, ως παραγωγή. Είναι μια ακόμα δουλειά και δεν προλαβαίνω, ιδίως από τη στιγμή που άρχισα να έχω παιδιά και άρχισε να μειώνεται ακόμα περισσότερο ο χρόνος. Αλλά να πω την αλήθεια, επειδή πλέον τα μικρά και ανεξάρτητα live δεν είναι τόσα πολλά όσο θα ήθελα - κάπου κόπηκε πολύ ο ρυθμός με τον covid - με ιντριγκάρει ψάχνοντας βοήθεια από τις νεότερες γενιές και με τους μη επαγγελματίες του χώρου, να κάνω κάποια παραπάνω πράγματα. Απλώς έχω μπει στη διαδικασία, δεν υπάρχει κάποιο διαμορφωμένο σχέδιο ακόμα. Το βασικό είναι ότι, εφόσον δεν τους φέρνει κανένας, εφόσον μου αρέσουν και εφόσον τους αισθάνομαι πολύ κοντινούς μου, να προσπαθήσω είτε να τους φέρω εγώ είτε να μεσολαβήσω για να έρθουμε, να το κάνω πιο προσιτό για κάποιον διοργανωτή.

Θα μας πεις δυο λόγια και για το φεστιβάλ που διοργανώνεις, το Side Effects II; Το πρώτο είχε γίνει το 2016, όπου είχες φέρει πάλι κάποια ξένα ονόματα και είχες και κάποια ελληνικά. Τώρα έχεις ως επί το πλείστο ελληνικά και το κάνεις και σε πιο μεγάλο χώρο.

Κανονικά θα γινότανε στα 18 χρόνια, στην ενηλικίωση της Sound Effect Records, αλλά έπεσε ο covid, οπότε το κάνω πλέον στα 21 χρόνια της. Το κάνω σαν ένα πάρτυ, σα μια γιορτή για αυτά τα 21 χρόνια, εξ' ου και το ιδιαίτερα χαμηλό εισιτήριο που δεν έχει ξανασυμβεί σε μεγάλο χώρο και με τόσα ονόματα. Το κάνω και για τα συγκροτήματα, τα περισσότερα έχουνε συνεργαστεί μαζί μου και κάποια με τα οποία ακόμα δεν έχουμε δισκογραφήσει, θέλω πολύ να τα γνωρίσω στο κοινό. Με όλους έχω βγάλει ή θα βγάλω δίσκο, εκτός από τους Steams, για τους οποίους κάνω την κατασκευή, τη διαμεσολάβηση, την επιμέλεια και την αποκλειστική διανομή των κυκλοφοριών τους. Αισθανόμαστε ο ένας στον άλλον σαν μέρος της όλης οικογένειας, γιατί πέρα από τις δικές μου κυκλοφορίες μεσολαβώ και επιμελούμαι κυκλοφορίες και άλλων label, αλλά και φιλικών συγκροτημάτων. Πάντα θα συνεργάζομαι με κάποιον που αισθάνομαι κάπως φιλικά, γιατί έχω αυτή τη μανία να θέλω να συνεργάζομαι με ανθρώπους που μπορώ άνετα να βγω, να πιώ ένα ποτό, να περάσω ωραία, με ανθρώπους με τους οποίους αισθάνομαι ωραία είτε να βρίσκομαι στο ίδιο χώρο είτε να βρίσκονται τα ονόματά μας δίπλα-δίπλα. Δε θα το έκανα με κάποιον που δεν ξέρω καθόλου ή που μου είναι αδιάφορος, όσο μεγάλο και να ήταν το οικονομικό κέρδος ή οτιδήποτε.

Στο underground έτσι κι αλλιώς κανένας δεν πάει για το κέρδος. Τουλάχιστον να περνάμε καλά και να αισθανόμαστε περήφανοι για αυτό που κάναμε και το χρόνο που περνάμε μαζί

Πρέπει κάπως να ταιριάξεις γενικότερα, καταλαβαίνω.

Αυτό το πράγμα έχει το under the radar, ότι έτσι κι αλλιώς, εφόσον κανένας δεν πάει για το κέρδος, τουλάχιστον να περνάμε καλά και να αισθανόμαστε περήφανοι για αυτό που κάναμε και το χρόνο που περάσαμε μαζί.

Φέρνεις ένα συγκρότημα από Γερμανία και ένα από Ισραήλ τώρα;

Ναι, πολύ σωστά, τους Glen από τη Γερμανία και τους King Isxan από το Ισραήλ.

Με αυτούς έχεις κυκλοφορήσει ή θα κυκλοφορήσεις κάτι;

Με τους Glen έχουμε μια κυκλοφορία μαζί, πάλι παραγωγή της μπάντας, ίδια φάση με τους Steams που είπα πριν, αλλά έχουμε ιδωθεί πάρα πολλές φορές. Η Ελένη έχει καταγωγή από την Ελλάδα και έρχονται πολλές φορές εδώ μαζί με τον Wilhelm και έχουμε μια ιδιαίτερη σχέση. Στην ουσία αυτοί οι δύο είναι η μπάντα, οι υπόλοιποι είναι μουσικοί που τους βοηθάνε. Με τους Ισραηλινούς, τους King Isxan, που είναι από τις σχετικά πρόσφατες κυκλοφορίες μου, έχουμε κοινούς φίλους. Μια πολύ δραστήρια ομάδα στο Ισραήλ που παλεύει με την αντιξοότητα του μικρού πληθυσμού - ίδιο πληθυσμό με την Ελλάδα έχει και το Ισραήλ - με ιδιαιτερότητες, σε όχι τόσο φιλικό ας πούμε κλίμα προς ανεξάρτητες κινήσεις. Κι αυτούς όμως, τους έχω γνωρίσει από κοντά. Ο κιθαρίστας τους με την οικογένειά του έχουν έρθει εδώ στην Ελλάδα. Αυτό που ίσως θα είχε ουσία να πω, είναι ότι τα 200 πρώτα εισιτήρια του φεστιβάλ θα λάβουνε - δυστυχώς αργότερα, γιατί μας καθυστέρησε το εργοστάσιο - ένα flexi disc, το οποίο περιέχει ένα instrumental κομμάτι που γράφτηκε ειδικά για αυτή την περίπτωση.

Από ποιους είναι;

Δεν είναι από κάποια μπάντα, είναι από τον φίλο μου τον Γιώργο, ο οποίος είναι ο μόνιμος γραφίστα της Sound Effect Records, έκανε τις αφίσες και τα εισιτήρια και δουλεύει για τις κυκλοφορίες μου. Ως μουσικός είναι γνωστός με τα Κομοδίνα, με τους Drug Free Youth, με τους Νόμος 751, ενώ είχε παίξει και με τους Frantic Five για μία εποχή, όπου τους έκανε επιτέλους garage punk συγκρότημα. Τον θεωρώ ένα από τα λαμπρά μυαλά της γενιάς του.

Πώς πάει η προπώληση;

Όχι ιδιαίτερα, ιδίως για τη δεύτερη μέρα. Να σου πω την αλήθεια όμως, δε φοβάμαι. Έτσι κι αλλιώς το κόστος είναι χαμηλό και η τιμή της προπώλησης δε θα έχει και κάποια τραγική διαφορά σε σχέση με την τιμή στο ταμείο. Είναι μια διοργάνωση από ένα label το οποίο έχει οπαδούς του φυσικού format, άρα και του hard copy. Έχω ένα άγχος γιατί το Gagarin είναι μεγάλος χώρος για το πόσο γνωστά είναι τα συγκροτήματα που θα παίξουνε. Ήταν ένα μεγάλο βήμα, αλλά λόγω της φιλικής μου σχέσης με αυτούς που τρέχουνε τον χώρο και της φιλικής τους αντιμετώπισης απέναντι στο event, είπαμε να το δοκιμάσουμε. Έχω κάτι στο πίσω μέρος του μυαλού μου και δεν έχω την κατάλληλη λέξη να το εκφράσω. Εδώ και πολλά χρόνια έχω μία ρήξη με κάποιους από το χώρο, είτε συγκροτήματα, είτε διοργανωτές, είτε ότι θέλεις, ως προς τις τιμές των εισιτηρίων.

Ότι είναι πολύ ακριβές;

Αυτό που θέλω να δείξω - δεν είναι η σωστή λέξη το «δείξω» - με αυτό το φεστιβάλ και ένας από τους λόγους που το έκανα στο. Gagarin και με τόσο φθηνό εισιτήριο, ήταν για να αποδείξω σε όσους έχουμε είτε συζητήσει είτε λογομαχήσει στο παρελθόν για το αντίτιμο που ζητάνε από τον κόσμο, ότι γίνεται. Και να πώς γίνεται. Επειδή δεν μου αρέσει να μένω στα λόγια και μου αρέσει να αποδεικνύω τα λεγόμενά μου, ένας απώτερος σκοπός, ένα κρυμμένο εφαλτήριο, είναι και το να δείξω ότι ένα τέτοιο event μπορεί να γίνει και με χαμηλές τιμές εισιτηρίου. Θέλω να ευχαριστήσω πάρα πολύ όλα τα συγκροτήματα, τα οποία συμμετέχουνε χωρίς ουσιαστικό οικονομικό όφελος και αγκάλιασαν από την αρχή αυτή την ιδέα και την διοργάνωση.

Σκοπεύεις να κυκλοφορήσεις τίποτα από αυτό το φεστιβάλ, όπως είχε κυκλοφορήσει το Agusa από το πρώτο φεστιβάλ;

Για κυκλοφορία βινυλιακη, όχι. Αλλά θα φτιάξω έναν κανάλι στο youtube, όπου θα ανεβάσω το live. Από εκεί και πέρα θα ανεβάζω τις κυκλοφορίες μου, κυκλοφορίες από φιλικά labels και μπάντες, για να υπάρχει για όσους είτε δεν κατάφεραν, είτε βαρέθηκαν να έρθουν στο φεστιβάλ.

Είτε για αυτούς που ζούνε έξω και δεν έχουν άλλη πρόσβαση.

Πολύ καλά έκανες που το είπες γιατί; το μεγαλύτερο κοινό του Sound Effect label είναι στο εξωτερικό, από όπου δεν είναι και εύκολο να έρθουν. Έχω φτάσει σε σημείο να κάνω και κάποιο άλλο φεστιβάλ παλιότερα. Όταν λέω σημείο, εννοώ στην τελική ευθεία, απλώς κάτι χάλασε. Ο τρόπος που δουλεύω, δηλαδή μόνο με ανθρώπους που σέβομαι και με σέβονται και αισθανόμαστε τουλάχιστον φιλικά ο ένας προς τον άλλον, κάνει δύσκολο το να δώσω τις. δυνατότητες και την αίγλη που θα ήθελα. Μετά πάμε σε πιο εμπορικά πλαίσια, όχι με την κακή έννοια σώνει και καλά. Οι μεγάλοι χώροι έχουν μεγάλα έξοδα και μεγάλες απαιτήσεις. Είχα πάει να το κάνω σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα και με πολύ πιο γνωστά - μόνο ξένα - συγκροτήματα, σε χώρο όπου συμφωνήσαμε τους δικούς μας όρους. Στο τέλος όμως κάνανε πίσω γιατί είδανε ότι ναι μεν είναι ωραίο αυτό το πράγμα, αλλά από την άλλη θα τους χαλούσα την πιάτσα. Το να προσπαθείς να κάνεις πράγματα που δε βοηθάνε οικονομικά τους επαγγελματίες του χώρου…

Προτείνω σε όλο το κοινό να συνειδητοποιήσει ότι η προσφορά καθορίζεται από τη ζήτηση και να θέσει τον εαυτό του ρυθμιστή της αγοράς και όχι αποδέκτη ενός προϊόντος

Δε κάνει πολύ δημοφιλή.

Ναι. Ακόμα και να τα καταφέρεις και να το κλείσεις, άμα κάτσουνε και το αναλογιστούνε, το παίρνουνε πίσω. Θα πω πάλι κάτι που λέω πολλά χρόνια τώρα. Η αγορά είναι προσφορά και ζήτηση. Η προσφορά καθορίζεται από τη ζήτηση. Γι' αυτό προτείνω σε όλο το κοινό να το συνειδητοποιήσει αυτό το πράγμα και να θέσει τον εαυτό του ρυθμιστή της αγοράς. Να μην υποκύπτουνε σε πράγματα πανάκριβα, είτε κυκλοφορίες, είτε συναυλίες, είτε οτιδήποτε. Να μην υποκύπτουν στο ότι «θα κάνω φιγούρα», να μην υποκύπτουνε στην αίγλη του μεγαλύτερου, του γνωστότερου. Να προσπαθούνε να βάλουν ο καθένας τον εαυτό του, επομένως το σύνολο του αγοραστικού κοινού, πιο συνειδητά μέσα στην αγορά σαν ρυθμιστή της παρά σαν αποδέκτη ενός προϊόντος.

Σημασία έχει που ανοίγουμε το πορτοφόλι μας, όχι τι θα ψηφίσουμε μια φορά στα τέσσερα χρόνια

Συμφωνώ απολύτως και θα σου πω ένα παράδειγμα πολύ πρόσφατο. Βλέπω ότι επανεκδίδονται κάποια ελληνικά βινύλια της δεκαετίας του '90 και τα πουλάνε 50 και 70 ευρώ, μόνο και μόνο επειδή κάποιοι θα πάνε και θα πληρώσουν για να τα αγοράσουν.

Πολύ σωστό και γι' αυτό έκανα και την επισήμανση. Άμα σου κολλάει, βάλε και μια ακόμα προτροπή δικιά μου. Ποτέ κανένας, καμία κοινωνία, δεν άλλαξε την καθημερινότητά της με τις εκλογές. Σε επέκταση αυτού που είπα, πιστεύω ότι η δύναμη του καθενός μας είναι στο πορτοφόλι μας. Σημασία έχει που ανοίγουμε το πορτοφόλι μας, όχι τι θα ψηφίσουμε μια φορά στα τέσσερα χρόνια. Άμα υποστηρίζουμε τους παραγωγούς, θα είναι δίπλα μας, θα είναι πολλοί, δε θα κάνουνε τραστ και τα λεφτά που τους δίνουμε θα ξαναγυρίσουν στην αγορά. Άμα βάζουμε ως προτεραιότητα την ευκολία μας, να πηγαίνουμε κάπου και να τα παίρνουμε όλα από κάπου ή να πηγαίνουμε τις Κυριακές και να ψωνίζουμε, δεν πρόκειται να αλλάξουμε πράγματα, ό,τι και να ψηφίσουμε. Έχουμε δει ότι κωλοτούμπες γίνονται και έχουμε ένα πολύ έντονο παράδειγμα στην Ελλάδα (σ.σ. γελάμε και οι δύο). Επειδή το αγαπάω αυτό το πράγμα και πάνω από όλα και προσπαθώ και εγώ από την ταπεινή μου θέση να επηρεάσω πράγματα και συνειδήσεις.

Και το λες ενώ έχεις μαγαζί και πουλάς.

Μα το κάνω και στο μαγαζί. Ένα ευτράπελο, που είναι και συνηθισμένο, είναι να έρχονται με την σούπερ limited έκδοση του τάδε συγκροτήματος εδώ στο ταμείο και να μου λένε «φίλε είμαι άνεργος» ή «φίλε έχω αυτό το θέμα, τι μπορείς να κάνεις για αυτό;» Τους λέω εγώ, «πολύ ευχαρίστως, αντί για 32€ που γράφει, θα σου δώσω με 18€ τη μαύρη έκδοση αυτού του δίσκου.» «Ε, όχι και το μαύρο τώρα, εντάξει.»

Το να παίξω κάποιο όργανο ή να τραγουδήσω, θα μπορούσα να το πω και ένα μικρό απωθημένο της παιδικής μου ηλικίας, γιατί η κιθάρα που θα μου αγόραζαν έγινε καναπές

Τι μελλοντικές φιλοδοξίες έχεις; Έκανες το label, το μαγαζί, τις συναυλίες, τις παραγωγές. Έχεις σχέδια για κάτι διαφορετικό;

Η αλήθεια είναι ότι μέχρι στιγμής, εκτός από το να παίξω εγώ κάποιο όργανο ή να τραγουδήσω, το οποίο ίσως θα μπορούσα να το πω και ένα μικρό απωθημένο της παιδικής μου ηλικίας, γιατί η κιθάρα που θα μου αγόραζαν έγινε καναπές, τα έχω κάνει όλα πάνω κάτω. Ντιτζεϊλίκια, τεχνικός ήχου σε μικρές και μεγάλες συναυλίες. Απλώς ίσως θα ήθελα να έχω την πολυτέλεια η το 24ωρο να έχει 48 ώρες, να μπορώ να συνεργαστώ με ανθρώπους που αισθάνομαι ότι είμαστε ένα πράγμα, που ο ένας αντιπροσωπεύει πλήρως τον άλλον, να δουλέψω ακόμα περισσότερο. Σε σχέση με τις συναυλίες υπάρχει κάτι που προσπαθεί κάπως να σχηματιστεί στο πίσω μέρος του μυαλού μου, αλλά μακάρι να έβρισκα ικανοποίηση σε όσα γίνονται αυτή τη στιγμή χωρίς την παρέμβαση μου, γιατί προτιμώ να τα χαίρομαι παρά να δουλεύω για αυτά.

Αυτό που πάντα είχα, έχω και θα έχω μέχρι να πεθάνω, είναι να ακολουθώ μουσικά κινήματα που συμβαίνουν στην εποχή μου

Παίρνω πάσα από αυτό και σε ρωτάω, τι ακούς ως ακροατής σήμερα; Είσαι όλη τη μέρα μέσα στη μουσική, στο μαγαζί. Τι επιλέγεις να ακούς; Ακούς περισσότερο βινύλια;

Πάντα ακούω μουσική. Γενικώς αυτό που πάντα είχα, έχω και λογικά, εφόσον έφτασα σ' αυτή την ηλικία και εξακολουθώ να το έχω, θα το έχω και μέχρι να πεθάνω, είναι να ακολουθώ αυτό που συμβαίνει τώρα, στην εποχή μου, τη στιγμή που μιλάμε. Ιδίως όταν πρόκειται για μουσικά κινήματα, είτε αυτό μπορεί να είναι ας πούμε psychedelic trance που υπήρξε κάποτε, είτε rap στην πρώτη της φάση στην Αμερική, είτε κινηματικά πράγματα, είτε ακούσματα που διευρύνουν τα όρια της μουσικής και του καλλιτεχνήματος. Το τελευταίο ήταν κάτι που συνέβαινε στη δεκαετία του ‘60 από λίγες περιθωριακές μπάντες. Χορός με μουσική, θέατρο με μουσική, αλλά ιδωμένο ως μια ολότητα, όχι ως ένας συγκερασμός τεχνών. Μεγάλη μου αδυναμία ήταν, είναι και θα είναι η ψυχεδέλεια σε κάθε της μορφή και έκφανση. Μου αρέσει η πολυσυλλεκτικότητα, η πανσπερμία., κάτι που να σου δημιουργεί εικόνες και να σε ταξιδεύει. Αυτό που λέω εδώ και πολλά χρόνια, είναι ότι η μουσική είναι το soundtrack της ζωής μας. Μέσω αυτού λοιπόν ακούω και εγώ μουσική και θέλω να συνεισφέρω και σε αυτό soundtrack, πέραν της δικής μου ζωής. Και όντως είναι το soundtrack της ζωής, όποια σχέση και να έχει κάποιος με τη μουσική, είτε πιο χαλαρή, είτε εντελώς εντατική - ακόμα περισσότερο στην εντελώς εντατική.

Η μουσική είναι το soundtrack της ζωής μας

Εγώ κατά βάση είμαι ακροατής, η σχέση μου δηλαδή περιορίζεται κατά κύριο λόγο σε αυτό. Σχεδόν όλες τις στιγμές μου τις έχω συνδυάσει με μουσική, με συνοδεύει σχεδόν καθημερινά και σχεδόν παντού.

Παίζει ρόλο και στις δραστηριότητές μας, βοηθάει να βγαίνουν πράγματα από μέσα μας. Ας πούμε, αν έχεις μια πορεία και ακούγονται Rage Against The Machine, μάλλον θα καταλήξει σε μπάχαλο, όπως θα έπρεπε να καταλήγουν οι πορείες στο κάτω κάτω (σ.σ. γέλια και από τους δύο) με αυτές τις κυβερνήσεις που έχουμε, Ιδίως με την τελευταία, που θα έπρεπε να τους έχουμε σπάσει στο ξύλο (σ.σ. γελάμε και οι δύο). Δε ντρέπομαι, ούτε φοβάμαι, ούτε πέφτει λογοκρισία σε οτιδήποτε λέω. Οτιδήποτε λέω και θέλεις να το χρησιμοποιήσεις, μπορείς ελεύθερα.

Η μεγαλύτερη ανταμοιβή μου είναι ότι βιοπορίζομαι από κάτι που αγαπάω, που δε βλέπω αυστηρά ως επάγγελμα και που με έχει εξελίξει πολύ ως άνθρωπο

Τι θεωρείς εσύ ότι έχεις κερδίσει όλα αυτά τα χρόνια που κάνεις αυτή τη δουλειά; Ποια είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή σου;

Η μεγαλύτερη ανταμοιβή μου είναι ότι βιοπορίζομαι από κάτι που το αγαπάω. Δε με έχει φθείρει στον βαθμό να το βλέπω αυστηρά ως επάγγελμα και με έχει εξελίξει πολύ σαν άνθρωπο σε σχέση με το να ήμουνα υπάλληλος κάπου.

Έκανες αυτό που λέμε, το χόμπι σου επάγγελμα.

Έκανα το χόμπι μου βιοπορισμό. Γιατί ακόμα και σαν έμπορος, δεν αισθάνομαι τον εαυτό μου ως τυπικός έμπορος, γιατί τα λέω εντελώς διαφορετικά από τους εμπόρους.

Η επιτυχία είναι ότι κάνεις μια δουλειά, χωρίς να την κάνεις σαν δουλειά.

Δε θα σου πω για άλλα πράγματα πέρα από αυτό που είναι το πιο εμφανές από όλα Με τις πωλήσεις μέσω internet, έχω υπάρξει κατά κάποιο τρόπο πρωτοπόρος, έχω δείξει μονοπάτι σε πολλούς Έλληνες. Πριν τη Sound Effect Records, δεν υπήρχε ούτε μαγαζί, ούτε δισκογραφική, ούτε οποιοσδήποτε που να μπορούσε να διανοηθεί ότι θα πουλάει στο εξωτερικό. Είτε ελληνική μουσική, είτε ξένη μουσική στους ξένους. Εγώ έδειξα πώς γίνεται αυτό το πράγμα.

Και μάλιστα ανέφερες ότι το 80% της δουλειάς είναι με το εξωτερικό.

Από τα έσοδά μου, σχεδόν το 80% είναι από το εξωτερικό. Είμαι και πιο αναγνωρίσιμος σαν label στο εξωτερικό παρά στην Ελλάδα, γιατί εκεί απευθυνόμουν περισσότερο. Όχι γιατί έχω κάτι με το ελληνικό κοινό, ίσα-ίσα προσπαθώ για τους Έλληνες και με τους Έλληνες, αλλά έδωσα μια βάση μεγαλύτερη στο εξωτερικό. Όταν έγινε η ψηφιοποίηση στο discogs και ήθελα κι εγώ να αποκτήσω ένα e-shop, αντί να κάτσω να κάνω το site μου, άρχισα να ανεβάζω στο discogs το στοκ μου. Στην αρχή γελάγανε οι συνάδελφοι μαζί μου και όσοι με ξέρανε και είχαμε κάποιες σχέσεις και θάρρος αναρωτιόντουσαν γιατί τα βάζω εκεί και δίνω ποσοστό αντί να φτιάξω το site μου και να μη δίνω ποσοστό από τις πωλήσεις. Εγώ τους αντέκρουα χωρίς να απολογούμαι, για να ξεμπερδεύω. Αυτό που μου προσέφερε το discogs στην αναγνωρισιμότητα και τη διείσδυση στη διεθνή αγορά, ένα site δικό μου, δεν πρόκειται να μου το είχε προσφέρει.

Φυσικά, δεν υπήρχε περίπτωση. Το discogs είναι κάπως σαν το booking. Από εκεί θα σε βρούνε πολύ περισσότεροι. Στο discogs δίνεις ένα μικρό ποσοστό, αλλά διατηρείς και την αυτονομία σου.

Αποτελεί και μια μουσική βάση δεδομένων που δε χρειάζεται να καταναλώσεις κάτι για να τη χρησιμοποιήσει, να το χαρείς ή να σου γεμίσει τη μέρα σου. Κάθεσαι, ακούς μουσική, μαθαίνεις. Δε χρειάζεται να πάρεις την εγκυκλοπαίδεια που παίρναμε παλιά, να δεις πόσες κυκλοφορίες έχει μπάντα, ποιος, που, πότε και λοιπά. Είναι μια μουσική Wikipedia. Είναι μια μεγάλη ευκολία και πολυτέλεια για αγοραστές και πωλητές, αλλά και για όλους τους απλούς fans που δεν θέλουν ούτε να αγοράσουν ούτε να πουλήσουν, αλλά θέλουν να το χρησιμοποιήσουν σαν εγκυκλοπαίδεια.

Γιάννη, σε ευχαριστούμε πολύ για αυτή την ενδιαφέρουσα και εποικοδομητική κουβέντα!