Brant Bjork: «Παίζαμε σαν να ήταν ο τελευταίος δίσκος που θα κάναμε στην ζωή μας!»

Είναι δύσκολο να βάλεις σε λέξεις τι ακριβώς σημαίνει ο Brant Bjork για το desert rock, ίσως γιατί ο ίδιος δεν προσπάθησε ποτέ να του δώσει συγκεκριμένο όνομα. Μέλος των θρυλικών Kyuss, στυλοβάτης μιας ολόκληρης σκηνής που άνθισε μέσα από τη σκόνη και τη σιωπή της Καλιφορνέζικης ερήμου, ο Bjork παραμένει μια από τις πιο αυθεντικές και πνευματικά προσανατολισμένες φιγούρες στο σύγχρονο ροκ.

Με αφορμή τις επερχόμενες εμφανίσεις του σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, μιλήσαμε μαζί του για την ουσία του heavy ήχου, την έννοια της ατέλειας, το πνεύμα του punk και της ερήμου, την ταπεινότητα και τη μουσική ως προσωπική σωτηρία. Σε μια συνέντευξη που δεν μοιάζει με καμία άλλη, ο Brant Bjork ανοίγει την καρδιά και το μυαλό του, όπως κάνει πάντα με κάθε του τραγούδι.

Αν κοιτάξεις πίσω, είχες ποτέ φανταστεί ότι ο ήχος που βοήθησες να διαμορφωθεί στην έρημο της Καλιφόρνια θα επηρέαζε τελικά ολόκληρες υποκουλτούρες σε όλο τον κόσμο;

Όχι. Αν κοιτάξω πίσω στα πρώτα μου χρόνια ως νεαρός μουσικός στη μέση της ερήμου, δεν είχα ιδέα ότι βοηθούσα στη δημιουργία ενός ήχου που θα επηρέαζε υποκουλτούρες σε όλο τον κόσμο τόσα χρόνια αργότερα. Νιώθω πως η απομόνωση είναι που έκανε τη μουσική μας μοναδική. Η προσέγγισή μας στη μουσική και στον ήχο ήταν πολύ πρωτόγονη και πιστεύω ότι γι’ αυτό δημιουργήσαμε κάτι με διαχρονική ποιότητα. Η μουσική της ερήμου μας ήταν και παραμένει αυθεντική, και η αυθεντικότητα μπορεί να είναι πολύ επιδραστική. Εμπνέει κι άλλους να επιδιώξουν τη δική τους αυθεντικότητα.

Το παίξιμό σου στα τύμπανα στο "Blues For The Red Sun" συχνά θεωρείται καθοριστικό για το είδος. Όταν ξανακούς αυτές τις ηχογραφήσεις, πώς σου ακούγονται σήμερα;

Όταν ακούω το "Blues For The Red Sun" σήμερα, μου ακούγεται σαν τέσσερις νεαροί πάνκηδες που παίζουν στο απόλυτο όριο των ατομικών και συλλογικών τους δυνατοτήτων. Με άλλα λόγια, κάναμε το καλύτερο που μπορούσαμε. Κυριολεκτικά. Δεν είχαμε τίποτα άλλο να δώσουμε εκείνη τη στιγμή. Ήμασταν στο μάξιμουμ των ικανοτήτων μας, ταυτόχρονα, μέσα στο πλαίσιο μιας αληθινής ομαδικής προσπάθειας. Αυτή είναι η δύναμη και η ομορφιά του. Είναι κυριολεκτικά ο ήχος και η ένταση της εφηβικής αγωνίας και το παίξιμό μου τα εμπεριέχει όλα αυτά. Αγωνία, οργή και πάθος. Και τα έδινα όλα. Έπαιζα στο απόγειο της ικανότητάς μου γιατί δεν ήξερα αν θα έκανα ποτέ ξανά δίσκο. Ήμουν σχεδόν δύσπιστος πως θα καταφέρναμε να κάνουμε τον δίσκο εξ αρχής. Δεν είχα ιδέα ότι το παίξιμό μου στα τύμπανα θα ήταν επιδραστικό. Πώς να το ξέρω; Ήμουν 19 χρονών όταν ηχογράφησα το Blues. Έτσι μου ακούγεται. Ο ήχος ενός 19χρονου που παίζει σαν να είναι ο τελευταίος δίσκος που θα κάνει στην ζωή του.

Υπάρχει μια ταπεινότητα στον τρόπο που κινείσαι μέσα στην ιστορία της μουσικής, παρ’ ότι έχεις διαμορφώσει μεγάλο κομμάτι της. Είναι συνειδητή απόφαση αυτό, να αφήνεις τη μουσική να μιλά πιο δυνατά από την περσόνα σου;

Η περσόνα μου δεν ήταν ποτέ έντονη. Πάντα ήμουν ο τύπος που καθόταν στη γωνία και παρατηρούσε τα πάντα. Πάντα ήθελα η μουσική μου να "μιλά" πιο δυνατά. Νιώθω πως η ταπεινότητα είναι απλώς μέρος της φύσης μου και λόγω αυτού, η μουσική και η περσόνα μου είναι συνώνυμες υπό αυτή την έννοια, αλλά η μουσική όντως κάνει όλο τον διάλογο. Είμαι επίσης Ιχθύς και μαζί με τη φυσική μου ταπεινότητα, έχω μια τεράστια φαντασία που μπορεί να με παρασύρει σε θαυμαστούς κόσμους, αλλά πάντα νιώθω πιο ασφαλής όταν είμαι κοντά στη Γη. Όταν τα πόδια μου είναι στο έδαφος, δηλαδή. Είχα δύσκολα παιδικά χρόνια και ξέρω τι σημαίνει να είσαι μόνος και να υποφέρεις από ψυχολογική κακοποίηση και γι’ αυτό καταλαβαίνω τους άλλους. Έχω συμπόνια και ενσυναίσθηση που δεν μου επιτρέπει να πιστεύω ότι είμαι πιο ξεχωριστός από οποιονδήποτε άλλο. Η ζωή είναι δύσκολη και όλοι κάνουμε ό,τι μπορούμε για να νιώσουμε ασφάλεια. Όμως, δεν έχω καθόλου ανεκτικότητα για ναρκισσισμό και εγωκεντρικούς ανθρώπους που εκμεταλλεύονται τις ευαλωτότητες των άλλων για να φτάσουν εκεί που νομίζουν ότι πάνε, ή χειρότερα, για να βγάλουν λεφτά. Η μουσική μου αντικατοπτρίζει αυτές τις εσωτερικές σκέψεις, πεποιθήσεις και συναισθήματα και όλα είναι "ενισχυμένα" μέσα από το πρίσμα της. Πιστεύω επίσης ότι ένα ορισμένο μέτρο ταπεινότητας είναι απαραίτητο για να είναι κανείς πραγματικός καλλιτέχνης.

Πολλοί καλλιτέχνες σήμερα δανείζονται στοιχεία από την αισθητική του desert rock, αλλά λίγοι φαίνεται να κατανοούν το πνεύμα του. Τι πιστεύεις ότι παρερμηνεύεται περισσότερο σχετικά με αυτό το ήθος;

Οι καλλιτέχνες δανείζονται αυτά που κατανοούν περισσότερο και είναι συνήθως τα πιο απτά και προφανή στοιχεία. Όλοι ξέρουμε φυσικά ότι το να καπνίζεις χόρτο, να έχεις ράστα και να παίζεις ρέγκε δεν θα σε μεταφέρει μαγικά στο Κίνγκστον της Τζαμάικα το 1973, αλλά μπορεί να έχει πλάκα να το δοκιμάσεις. Το ήθος της ερήμου ήταν το πνεύμα της. Είναι αυτό που λέμε «Ο Παράγοντας Χ» και είναι το πιο ελκυστικό και επιδραστικό ταυτόχρονα στοιχείο. Αυτός ο «Χ» παράγοντας είναι όμως και ο πιο δύσκολος να οριστεί, πόσο μάλλον να τον βρεις και να τον αξιοποιήσεις όπως μια πηγή νερού. Δεν είμαι σίγουρος ότι το πνεύμα του desert rock παρεξηγείται απαραίτητα. Μπορεί και να το καταλαβαίνουν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπορείς να το βάλεις στην ζωή σου εύκολα, σαν να ήταν ένα πετάλι κιθάρας. Είναι πολύ βαθύτερο. Νομίζω ότι οι περισσότεροι καλλιτέχνες το γνωρίζουν αυτό, έστω κι αν έχουν κάποιες ελλείψεις. Πιο πρακτικά, το desert ethos ήταν επέκταση του DIY κινήματος του hardcore punk των αρχών της δεκαετίας του ’80, και αν παίζεις σε desert rock μπάντα και δεν αναγνωρίζεις τη σημασία που είχε αυτό το κίνημα στην ανάπτυξη της σκηνής μας και των πρωτοπόρων του stoner rock, τότε πιθανότατα είσαι εντελώς εκτός θέματος. Είναι σαν να φτιάχνεις μπάντα για να μοιάσεις στους Zeppelin χωρίς να ξέρεις ποιοι ήταν ο Howlin’ Wolf, ο Willie Dixon ή ο Muddy Waters.

Ο ήχος της κιθάρας σου, όπως και τα τύμπανά σου παλιότερα, είναι ανθρώπινος, ωμός, ατελής με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Πιστεύεις ότι η ατέλεια είναι μια χαμένη αρετή στο σύγχρονο ροκ;

Πάντα έλεγα ότι όταν πρόκειται για ροκ μουσική, δεν πιστεύω στην τελειότητα. Η τελειότητα είναι το αντίθετο της ροκ μουσικής. Ωστόσο, προσπαθώ να εκφράσω ένα συναίσθημα ή μια ιδέα όσο πιο πιστά μπορώ, αλλά το να εκφράσεις τα συναισθήματά σου είναι μια διαδικασία και μια διαδικασία θα αντιστέκεται πάντα στην τελειότητα. Κανένας από τους δίσκους μου δεν είναι "τέλειος" και αυτό είναι σκόπιμο. Για μένα, η Μητέρα Φύση είναι τέλεια. Όσο περισσότερη φύση ακούω σε μια μπάντα ή σε ένα τραγούδι, τόσο πιο ελκυστικό, ισχυρό και μαγικό γίνεται. Μουσικά μιλώντας, οι άνθρωποι κάποτε έφτιαχναν ροκ δίσκους όπως έφτιαχναν παπούτσια. Με το χέρι. Σαν να έχτιζαν ένα σπίτι. Όταν ακούω τους Doors, τους Beatles, τους Sabbath ή τους Queen, ακούω ανθρώπους. Όταν ακούω έναν σύγχρονο ροκ δίσκο σήμερα, ακούω υπολογιστές. Όταν επεξεργάζεσαι τη μουσική, όταν την "καθαρίζεις", όταν προσπαθείς να κάνεις όλες τις ηχογραφήσεις "τέλειες" ή να πετύχεις το "τέλειο" take, θυσιάζεις το συναίσθημα και την ψυχή. Εξαλείφεις το ανθρώπινο στοιχείο. Διώχνεις ακριβώς αυτό που μπορεί να συνδεθεί με τον ακροατή. Ο λόγος που η αναλογία απρόσωπης μουσικής έχει αυξηθεί με τα χρόνια είναι φυσικά η πρόοδος της τεχνολογίας στις ηχογραφήσεις. Περισσότερη τεχνολογία σημαίνει περισσότερη δυνατότητα να κάνεις κάτι "τέλειο" και για μένα αυτό είναι διαστρέβλωση. Αν έκανα "τέλειους" δίσκους, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα μου έκανες αυτές τις ερωτήσεις. Δεν θα σε ενδιέφερε τι κάνω. Είναι ακριβώς ο λόγος που ο ήχος της κιθάρας μου είναι ωμός και ατελής και τράβηξε την προσοχή σου. Πιστεύω ότι η ατέλεια είναι μια χαμένη αρετή στο σύγχρονο ροκ; Απολύτως, εκατό τοις εκατό. Δυστυχώς.

Πότε κατάλαβες για πρώτη φορά ότι αυτό που δημιουργούσες δεν ήταν απλώς "stoner rock", αλλά κάτι πιο στοιχειώδες, κάτι πνευματικό;

Όταν μεγάλωνα, χωρίς να το συνειδητοποιώ πλήρως, η μουσική ήταν πάντα κάτι πνευματικό για μένα. Με τα χρόνια, όσο πιο άμεσα ασχολιόμουν με αυτήν, τόσο πιο πνευματική γινόταν η σχέση μου μαζί της. Όπως ένας σέρφερ, που όσο περισσότερο σερφάρει, τόσο πιο πνευματικά συνδέεται με τον ωκεανό. Όταν τελικά άρχισα να συνδυάζω το ενδιαφέρον μου για τη μαριχουάνα με τη μουσική, προστέθηκε σίγουρα ένα νέο επίπεδο πνευματικότητας στη δημιουργικότητά μου. Μια εξέλιξη, αν θέλεις. Η μουσική μου απέκτησε μια νέα σημασία, όχι εμπορική, αλλά προσωπική. Ήταν μερικά χρόνια αργότερα, το 1992, όταν άκουγα τις τελικές μίξεις του Blues for the Red Sun στα Sound City, ιδιαίτερα τα δικά μου κομμάτια, και άκουσα κάτι σημαντικό. Άκουσα ροκ μουσική που είχε νόημα και αξία. Δεν ήξερα αν οι άλλοι θα το άκουγαν έτσι, αλλά εγώ το άκουσα και εκείνη τη στιγμή, αυτό ήταν το μόνο που με ένοιαζε. Βοήθησα να δημιουργηθεί κάτι δυνατό, που δύο εβδομάδες πριν δεν υπήρχε. Ήταν μια συγκινητική στιγμή. Μια πολύ πνευματική στιγμή. Όλες αυτές οι εμπειρίες της μουσικής μου εξέλιξης συνέβησαν πριν καν υπάρξει ο όρος "stoner rock". Τον άκουσα πρώτη φορά το 1996 όταν ξεκίνησα να παίζω με τους Fu Manchu. Μέχρι τότε, η προσωπική μου μουσική είχε ήδη πνευματικοποιηθεί.

Τι έχει παραμείνει σταθερό στη δημιουργική σου διαδικασία από τις μέρες των Kyuss και τι έχει αλλάξει πλήρως;

Αυτό που έχει παραμείνει σταθερό είναι ο ενθουσιασμός του να ξεκινώ την περιπέτεια της δημιουργίας. Είναι σαν το ψάρεμα. Ποτέ δεν ξέρεις τι θα πιάσεις. Αυτό είναι ο καλλιτέχνης μέσα μου και είμαι βέβαιος πως αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ. Αυτό που έχει μεταμορφωθεί πλήρως είναι η ανάγκη να ορίσω ξεκάθαρα τον προορισμό στον οποίο θέλω να φτάσω. Με τα χρόνια, η δημιουργική μου διαδικασία έχει γίνει περισσότερο μια διαδικασία κατά την οποία αφήνομαι. Πλέον προσπαθώ περισσότερο να βγαίνω από τη μέση, να μην εμποδίζω τον εαυτό μου.

Υπάρχει κάποιο riff ή κάποιο groove στον κατάλογό σου που ακόμα σου προκαλεί ρίγος όταν το παίζεις ζωντανά;

Brant Bjork: Οποιοδήποτε τραγούδι, οποιαδήποτε βραδιά, μπορεί να μου προκαλέσει ρίγος αν οι συνθήκες είναι σωστές. Αυτό είναι που κάνει τις ζωντανές εμφανίσεις τόσο συναρπαστικές για μένα. Κλασικά κομμάτια όπως τα "Low Desert Punk", "Too Many Chiefs" και "Lazy / Auto" πάντα με κάνουν να νιώθω όμορφα και σε κάποιο βαθμό, αυτό είναι αναμενόμενο. Είναι όμως το απρόβλεπτο τραγούδι, εκείνο που αλλάζει αναπάντεχα, προσφέροντας τη μεγαλύτερη ικανοποίηση.

Πώς έχει εξελιχθεί με τα χρόνια ο δικός σου ορισμός του heavy, σε ηχητικό, πνευματικό και συναισθηματικό επίπεδο;

Όταν μιλάμε για μουσική -και πιο συγκεκριμένα για ροκ- ο όρος heavy είναι, φυσικά, κάτι πολύ υποκειμενικό. Όταν ήμουν μικρός, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, το heavy metal γινόταν πολύ δημοφιλές με συγκροτήματα όπως οι Scorpions, Judas Priest, Iron Maiden και Ozzy. Και μου φαινόταν παράξενο που αυτή η μουσική λεγόταν heavy metal, γιατί δεν μου ακουγόταν καθόλου βαριά. Ήταν οι Ramones, οι Sex Pistols, οι Black Flag και οι DOA που μου φαίνονταν πραγματικά βαρείς και αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που προτιμούσα αυτή τη μουσική. Είχε αυτόν τον heavy παράγοντα, και ήμουν ένα heavy kid που έψαχνε το soundtrack του. Το 1983, το punk rock ήταν ο πιο βαρύς ήχος που μπορούσα να βρω και τον υιοθέτησα αμέσως ως τη δική μου μουσική. Η ωμότητα των ηχογραφήσεων, η πρωτόγονη τεχνική, οι στίχοι που μιλούσαν για πραγματικά προβλήματα αυτά το έκαναν βαρύ. Σε αντίθεση με τις γυαλισμένες παραγωγές, τα τεχνικά κόλπα και τους γελοίους στίχους για πάρτι, δράκους και τον διάβολο που είχε το τότε heavy metal. Καθώς άρχισα να μπαίνω στην εφηβεία και η αναζήτησή μου για το heavy εξελισσόταν, ανακάλυψα τη μαριχουάνα και τους Sabbath περίπου ταυτόχρονα και δεν το θεώρησα ποτέ σύμπτωση, μιας που τα δύο πήγαιναν χέρι-χέρι. Οι Sabbath ήταν ακόμα πιο heavy και από τους Black Flag και υπήρχαν πριν από το punk. Με ενέπνευσαν να αναζητήσω το ροκ των ’60s και των αρχών των ’70s που φαινόταν να είχε εγκαταλειφθεί. Ουσιαστικά, είχα ανακαλύψει μουσική που ήταν βαριά λόγω της ιστορικής της βαρύτητας. Έναν ήχο και μια ιστορία που οι περισσότεροι άνθρωποι τότε δεν νοιάζονταν και δεν αναζητούσαν. Το 1985 δεν μπορούσες ούτε να χαρίσεις ένα δίσκο των Sabbath ή των Blue Öyster Cult. Εκείνη την περίοδο άρχισα να ακούω συγκροτήματα όπως οι Doors, Hendrix, Pink Floyd, Skynyrd, Stooges, MC5 κ.ά. και αυτό το βαρύ ροκ μου ασκούσε ακόμα μεγαλύτερη έλξη από το punk. Τότε ήταν που αναδιαμόρφωσα τον ορισμό του heavy για μένα. Πίστευα ότι οι Sabbath ήταν οι πιο βαριοί από όλους, αλλά αυτό είχε κυρίως να κάνει με τον ηχητικό παράγοντα. Εκείνη την εποχή θα υποστήριζα μάλιστα ότι το "The End" των Doors ήταν πιο βαρύ από οτιδήποτε είχαν κάνει οι Sabbath αλλά είναι σαν να συγκρίνεις μήλα με πορτοκάλια. Από εκείνα τα νεανικά χρόνια της ανακάλυψης του "Sabbath heavy" και της φούντας, ο ορισμός μου για το heavy εξελίχθηκε στο να σχετίζεται περισσότερο με ένα συναισθηματικό βάρος που κουβαλάει ο καλλιτέχνης και το εκφράζει μέσα στη μουσική του. Και αυτό, για μένα, σχετίζεται πιο συχνά με μεγάλα ζητήματα της ζωής, όπως η καταγωγή, ο πόλεμος και η καταπίεση. Η μουσική του Miles Davis, του Coltrane, του Howlin’ Wolf, του Muddy Waters, της Nina Simone, των War, των Funkadelic... αυτό είναι το "βαρύ" σήμερα για μένα! Θα έλεγα επίσης ότι τα τραγούδια του John Lennon στους Beatles είναι πιο βαριά από του Paul και γι’ αυτό τα προτιμώ. Όχι πως οι άλλοι Beatles, και ειδικά ο Paul, δεν είχαν περάσει δύσκολα, όλοι τους είχαν. Όλοι πέρασαν από δύσκολες καταστάσεις, αλλά ο John είχε μια ιδιαίτερη βαρύτητα που φαινόταν στη φωνή και στα τραγούδια του. Όλη η μουσική μου είναι βαριά. Δεν ξέρω αν θα μπορούσα να φτιάξω έντιμη μουσική που να μην είναι. Το heavy είναι ένα συναίσθημα. Είναι, στην ουσία, τα μπλουζ. Machine Gun από τον Hendrix και τους Band of Gypsys. Τι είναι πιο βαρύ από αυτό;

Αν μπορούσες να στείλεις έναν από τους δίσκους σου στο διάστημα ως μήνυμα προς εξωγήινους πολιτισμούς, ποιον θα επέλεγες και γιατί;

Ο δίσκος που θα έστελνα στο διάστημα ως μήνυμα σε εξωγήινους πολιτισμούς θα ήταν το "Tres Dias". Είναι ένας πολύ απλός δίσκος. Κιθάρα, φωνητικά και λίγα κρουστά. Να τους ξεκινήσεις με κάτι εύπεπτο και βλέπουμε μετά!

Το Brant Bjork Trio εμφανίζεται τη Πέμπτη 19 Ιουνίου στο Gazarte στην Αθήνα και την Παρασκευή 20 Ιουνίου στο Eightball Club στην Θεσσαλονίκη.

Εισιτήρια προπωλούνται μέσω της more.com και του δικτύου καταστημάτων της.