Συνέντευξη: Peter Hammill

Από τον Κώστα Σακκαλή, 31/03/2011 @ 13:23
Στα καμαρίνια του Κυττάρου, λίγα λεπτά πριν την πρόσφατη solo εμφάνισή του στην Αθήνα, είχα την τιμή να συναντήσω έναν γλυκύτατο άνθρωπο και φυσικά έναν σπουδαίο μουσικό. Ευγενέστατος και πρόθυμος, συναίνεσε σε μία σύντομη συζήτηση, ζητώντας την κατανόησή μου για το γεγονός ότι δε θέλει να κουράσει τη φωνή του πριν τη συναυλία. Ειδικά μετά από την εξουθενωτική -αλλά απολύτως θριαμβευτική- παράσταση που ακολούθησε, την έχει αμέριστη.

Από όσο ξέρω βρίσκεσαι αυτή τη στιγμή σε περιοδεία με τους Van Der Graaf Generator.
Ναι, αλλά και solo.

Άρα, λοιπόν, οι δύο περιοδείες τρέχουν παράλληλα;
Παράλληλα, ναι, αλλά και με πολύ κοντρολαρισμένο τρόπο. Μόνος μου θα κάνω μόλις δύο παραστάσεις και με τους Van Der Graaf μόνο δύομιση εβδομάδες. Κάνω περιοδείες τόσα χρόνια τώρα...

Η ερώτησή μου είναι, καλλιτεχνικά μιλώντας, ποιές είναι οι διαφορές ανάμεσα στα δύο αυτά είδη συναυλιών.
Ειδικά στις εντελώς solo συναυλίες προφανώς είμαι πολύ εκτεθειμένος. Χρησιμοποιώ μόνο μία βάση τραγουδιών και καλύπτω μία εκτεταμένη περίοδο δισκογραφίας και έχω μία μεγάλη ποικιλία για να επιλέξω. Και προφανώς η ευθύνη είναι όλη δική μου. Με τους Van Der Graaf, περισσότερο στις συναυλίες παρά όταν κάνουμε πρόβες ή ηχογραφούμε, είμαι μόνο ο τραγουδιστής και κιθαρίστας και πληκτράς (σ.σ.: μόνο!). Τότε η ευθύνη μοιράζεται στα τρία. Μάλιστα στα live η ευθύνη είναι μερισσότερο του Guy και του Hugh (σ.σ.: Evans και Banton, drummer και μπασίστας αντίστοιχα) από ότι δικιά μου. Αν εγώ σταματήσω να παίζω, τότε δε θα καταρρεύσουν απαραιτήτως όλα. Αντίθετα με το τι θα συμβεί στην περίπτωση που ένας από τους άλλους δύο σταματήσει. Έχω και εγώ τους ρόλους μου φυσικά, αλλά βασικά είμαι απλώς ο τραγουδιστής, ακόμα κι αν κάνω το μεγαλύτερο όγκο της σύνθεσης. Αυτό είναι μακριά από τη σκηνή.

Υποθέτω ότι με τόσο δύσκολες φωνητικές εκφράσεις, οι solo εμφανίσεις που βασίζονται πολύ σε αυτές θα είναι και πιο εξουθενωτικές.
Χμμ... Δεν είναι απόλυτο αυτό. Είναι αλήθεια ότι πρέπει να έχω 100% αυτοσυγκέντρωση και αυτό είναι πιθανόν πιο κουραστικό, αλλά κατά κάποιον τρόπο εξακολουθώ να καταφέρνω να το κάνω.

Είναι όμως περισσότερο παράσταση, παρά απλώς τραγούδι.
Ναι, συμφωνώ, είναι μία δέσμευση.

Μία ακόμα ερώτηση για τους Van Der Graaf Generator. Πόσο εύκολο είναι να παίζετε οι τρεις σας πλέον συνθέσεις που κανονικά ήταν γραμμένες για άλλη ενορχήστρωση;
Αυτές που παίζουμε (γιατί προφανώς δε μπορούμε να παίξουμε όλο τον κατάλογό μας και έχουμε πάντα και νέο υλικό) ήρθαν φυσιολογικά. Όταν πρωτομαζευτήκαμε πριν την περιοδεία συμφωνήσαμε ότι θα πρέπει να είμαστε ευρηματικοί στον τρόπο που θα τις χειριστούμε. Προφανώς οι εξοικειωμένοι ακροατές θα ανγνωρίσουν ότι κανονικά εδώ θα υπήρχε ένα σαξόφωνο. Οπότε και εμείς άλλοτε απλώς αγνοούμε το γεγονός ότι ήρθε η ώρα του σαξοφώνου και συνεχίζουμε ή άλλες φορές το αντικαθιστούμε με τα υπάρχοντα όργανα. Τελικά ανακαλύψαμε ότι μπορούμε να παίξουμε σχεδόν τα πάντα. Είναι διαφορετικό, αλλά δουλεύει.

Είχε λοιπόν καλή ανταπόκριση;
Αρχικά όταν το αποφασίσαμε δεν είχαμε ιδέα πώς θα το εκλάβει το κοινό. Ειδικά στην πρώτη μας συναυλία. Γενικά ο κόσμος καταλαβαίνει ότι είναι το ίδιο, αλλά είναι διαφορετικό.

Υπάρχει και καινούριο άλμπουμ στα σκαριά από τους VDGG (σ.σ.: όταν έγινε η συνέντευξη το άλμπουμ δεν είχε ακόμα κυκλοφορήσει). Θα είναι στο ίδιο στυλ;
Ναι, ακόμα είναι οι τρεις μας, αλλά είναι διαφορετικό από το "Trisector". Έχει συντομότερα τραγούδια και βασικά καλύτερο ήχο. Ξέρεις, υπάρχουν πάντα καινούργια πράγματα. Ποτέ δε θες να εξακολουθείς να βγάζεις τον ίδιο δίσκο. Είναι αναγνωρίσιμα «εμείς», αλλά όχι "Trisector Part 2".

Υποθέτω πως το ότι είχατε το χρόνο να βγείτε στο δρόμο έχει δέσει καλύτερα το σχήμα ως τρίο.
Πράγματι, μας έκανε να καταλάβουμε πώς μπορούμε να δουλέψουμε μαζί καλύτερα.

Πάμε στη solo δισκογραφία σου. Είχες αρκετά μέλη των Van Der Graaf Generator να παίζουν στα άλμπουμ σας. Ουσιαστικά λοιπόν έχουμε: τον ίδιο συνθέτη και τους ίδιους μουσικούς. Τι κάνει τη μουσική διαφορετική;
Θα σου δώσω την ίδια απάντηση. Η ευθύνη είναι δική μου. Στην περίπτωση αυτή είναι απλώς οι μουσικοί ως εκτελεστές, χωρίς να έχουν λόγο στη μουσική κατεύθυνση.

Εντάξει, αλλά κατά τη σύνθεση, ξεχωρίζεις τα τραγούδια; «Αυτό ανήκει στη solo δουλειά μου και το άλλο με το συγκρότημα»;
Τώρα που οι δύο ασχολίες μου είναι παράλληλες, ναι, υπήρξαν τέτοιες περιπτώσεις. Στο νέο μας δίσκο υπάρχουν δύο συνθέσεις που με το που τις έγραψα αναγνώρισα ότι ήταν του συγκροτήματος. Είναι δύσκολο το να ορίσω το πώς και το γιατί. Είναι περισσότερο κάποιο προαίσθημα. Και εννοείται ότι όταν αρχίζω να δουλεύω με τους υπόλοιπους καταλήγουμε σε πολύ περισσότερο πιθανό υλικό που παρουσιάζει ο καθένας μας και διαλέγουμε πάνω σε ποιο θα δουλέψουμε. Άρα μπορεί να περισσέψει κάτι το οποίο θα εμφανιστεί αργότερα σε μία solo δουλειά μου. Τα όρια, δηλαδή, δεν είναι απόλυτα.

Υπήρξαν τραγούδια στα '70s που αρχικά είχαν γραφτεί για τους Van Der Graaf Generator, αλλά κατέληξαν στις πρώτες solo δουλειές σου και πραγματικά είναι διαφορετικά από τα άλλα.
Ναι, όντως. Αλλά εκείνη την εποχή οι Van Der Graaf Generator είχαν σταματήσει, οπότε το σκεπτικό ήταν ότι αν αυτά δεν ηχογραφηθούν τώρα, δε θα ηχογραφηθούν ποτέ. Και πάλι κατέληξαν ελαφρώς διαφορετικά απ' ότι αν είχαν ηχογραφηθεί για το συγκρότημα.

Στους στίχους σου κατά καιρούς έχεις εκφράσει συναισθήματα και καταστάσεις από την προσωπική σου ζωή.
Μερικές φορές ναι, άλλες όχι. Όπως κάθε συνθέτης ή και γενικά καλλιτέχνης, προφανώς το άτομο και οι εμπειρίες που κάπως καλύτερα γνωρίζεις είναι οι δικές σου. Άρα από εκεί αντλείς υλικό. Ειδικά όταν πρωτοξεκινάς να γράφεις είναι σχεδόν πάντα οι δικές σου εμπειρίες που εκφράζεις. Μετά από κάποιο διάστημα, όμως, όταν και γίνεσαι πιο συνειδητοποιημένος συνθέτης, παρά ένας συναισθηματικός ημερολογιογράφος, τότε κάποια πράγματα είναι εμπειρίες, κάποια είναι προβολές εμπειριών και στην πραγματικότητα δεν παίζει ρόλο. Γιατί αρκεί αυτό που έχω γράψει να είναι αληθινό, κάτι που μπορεί να υπάρξει και εκτός εμού, με σκοπό να μπορέσει να αγγίξει και κάποιον άλλον.

Οπότε μπορούμε να πούμε ότι κάποιοι από τους δίσκους σου είναι στιγμιότυπα της συναισθηματικής κατάστασης κατά τη διάρκεια της σύνθεσης;
Κάποιοι ναι, αλλά κυρίως οι παλιότεροι.

Και δεν έχεις νιώσει ποτέ εκτεθειμένος; Για παράδειγμα άλμπουμ όπως το "Singularity" έχουν ληφθεί από όλους με δεδομένο το καρδιακό επεισόδιο το οποίο τότε ξεπέρναγες. Σχεδόν όλοι το έχουν συνδέσει.
Αν είναι κανενός σφάλμα, είναι δικό μου. Όλοι κάποια στιγμή έχουν να ξεπεράσουν ένα πρόβλημα υγείας. Κατά κάποιο τρόπο λοιπόν είναι ευθύνη να γράψω για αυτό, ειδικά όταν ήρθε έτσι ξαφνικά, όπως σε εμένα. Εγώ λοιπόν πήρα την απόφαση να συνδέσω την προσωπική μου ζωή με τη δουλειά μου, δε με έβαλε κανένας.

Παρ' όλα αυτά, μένοντας στην ίδια λογική, ένας στίχος σου λέει «έχω όλους τους δίσκους σου, αυτό δε σημαίνει ότι μου ανήκεις;». Είναι κάποιου είδους παράπονο αυτό;
Όχι, όχι. Είναι ένα πολύ συγκεκριμένο τραγούδι που απευθύνεται σε  ένα συγκεκριμένο είδος ανθρώπων, που, χωρίς καν να είναι απαραίτητα οπαδοί της μουσικής σου, ενδιαφέρονται για την ενέργεια που εκπέμπεις. Αλλά, ναι, υπάρχει και η κατηγορία αυτών που νομίζουν ότι η ιδιοκτησία των δίσκων σημαίνει και ιδιοκτησία του ανθρώπου. Έχω προσπαθήσει να το κάνω σαφές ότι αυτή δεν είναι η δική μου περίπτωση.

Παρόλο που υπήρξες ο ιθύνων νους ενός από τα μεγαλύτερα prog συγκροτήματα, ειδικά η solo καριέρα σου έχει πολλούς οπαδούς από είδη μουσικής που ούτε θέλουν να ακούν για prog. Για παράδειγμα ο Johnny Rotten.
Δεν είναι μόνο η solo καριέρα. Ακόμα και οι Van Der Graaf Generator, που θεωρούνται progressive ίσως επειδή ήμασταν πιο κοφτεροί και χαώδεις, είχαμε κοινό από άλλα είδη. Νομίζω ότι και στις δύο πορείες ό,τι έγινε έγινε από εμάς, χωρίς κανέναν να μας λέει τι να κάνουμε. 40 χρόνια χωρίς συμβιβασμούς. Νομίζω ότι αυτό, ειδικότερα από μουσικούς κάθε κατηγορίας, μπορεί να ανγνωρισθεί. Μπορεί να μη σου αρέσει κάθε είδος, αλλά αναγνωρίζεις και σέβεσαι την αληθινή μουσική.

Μετά από τόσα άλμπουμ, ποιό είναι το κίνητρο να συνεχίζεις με τους ίδιους ρυθμούς;
Εξακολουθώ να καταφέρνω να βρίσκω τραγούδια. Και όσο το κάνω θα τα ηχογραφώ. Γιατί είναι αυτό που μου είναι φυσικό, αυτό που βγάζει νόημα για εμένα, είναι η έκφρασή μου. Αν κάποια στιγμή δω ότι απλώς επαναλαμβάνομαι, θα σταματήσω, αλλά κάθε φορά που κάθομαι να συνθέσω καταφέρνω να βρίσκω νέα τραγούδια.

Η τελευταία δεκαετία, μάλιστα, θα έλεγα ότι κατά γενική ομολογία είναι η πιο σταθερά ποιοτική σε σχέση με όλες τις προηγούμενες, εξαιρουμένης ίσως της δεκαετίας του '70.
Συμφωνώ. Και ίσως τελικά να έχει να κάνει με το γεγονός ότι τρέχω τις δύο καριέρες ταυτόχρονα. Σημαίνει ότι συγκεντρώνομαι διαφορετικά στις solo δουλειές μου, ενώ παίζω και με τους Van Der Graaf Generator. Αντίθετα, όταν είχα μόνο τη solo καριέρα μου δεν είχα την τριβή με ένα συγκρότημα. Θα έλεγα ότι οι τελευταίες μου δουλειές είναι πιο συνειδητές. Κατά κάποιον τρόπο είμαι ευτυχής που συνεχίζω να ηχογραφώ, αλλά είμαι κι εγώ ελαφρώς έκπληκτος που το καταφέρνω. Είναι χάρισμα. Και δεν το λέω με την έννοια ότι είμαι τόσο καλός εγώ. Απλά έχω την ικανότητα να βρίσκω τραγούδια. Κανείς δε λέει «αυτό το δίσκο θα τον κάνω πιο μέτριο - αυτόν θα τον κάνω φανταστικό». Όλοι προσπαθούν για το καλύτερο.

Να υποθέσω λοιπόν ότι μετά τους Van Der Graaf Generator θα ακολουθήσει και επόμενο προσωπικό;
Ναι, έτσι πιστεύω.

Παραμένω στο κομμάτι της σύνθεσης.  Και θα παραθέσω έναν από τους στίχους σου ξανά. Λες κάπου ότι τα τραγούδια είναι «ασκήσεις στη μοναξιά». Αντανακλά αυτό τον τρόπο που συνθέτεις; Είναι μία μοναχική διαδικασία;
Είναι μία ατομική διαδικασία. Είναι ένα τραγούδι από το μακρινό παρελθόν, υποθέτω ότι θα ένιωθα διαφορετικά τώρα αν το έγραφα. Πιστεύω ότι τότε που το έγραψα πργματικά γιόρταζα τη μοναξιά της τραγουδοποιίας. Στο παρόν θα έλεγα ότι είναι μία προσωπική διαδικασία, αλλά δεν τη γιορτάζω, ούτε βεβαίως την αρνούμαι. Είμαι πλέον τόσο εξοικειωμένος μαζί της, που απλώς περιμένω. Κάποιες φορές τα τραγούδια έρχονται στο μπαμ, άλλες φορές πρέπει να κάνω υπομονή.

Στο πιο πρόσφατο παρελθόν, τώρα, έκανες ένα πείραμα με τους δίσκους "Fireships" και "Noise", που ξεχώρισες τις ήπιες από τις δυνατές στιγμές.
Στη θεωρία θα ήταν μία σειρά άλμπουμ. Ίσως να ήταν και ένας τρόπος να ξεχωρίσω σε δύο καριέρες την προσωπική μου σταδιοδρομία. Ήταν μία ιδέα που είχα, αλλά αμέσως με το που την έκανα συνειδητοποίησα ότι θα ήταν ένας περιορισμός και τίποτα άλλο. Η ιδέα ήταν καλή και οι δίσκοι είχαν καλή υποδοχή βέβαια. Ίσως αν είχα συνεχίσει με αυτό το στυλ να είχε γίνει πιο κατανοητό το τι ήθελα να κάνω. Πάντως κάθε φορά που θέλω να κάνω ένα δίσκο, ακόμα και αν είναι εντελώς πολυσχιδής, πάντα έχω κάποια βάση πάνω στην οποία δουλεύω μαζί με τα τραγούδια. Κάποιο νόημα που θέλω να δώσω στο περιεχόμενο. Το "Clutch", ας πούμε, έχει μόνο ακουστική κιθάρα.

Αφού το συζητάμε, και το άλμπουμ "Nadir's Last Chance" επίσης ξεχωρίζει στη δισκογραφία σου. Μοιάζει περισσότερο με κάτι που ο Lou Reed θα είχε βγάλει. Ποιό ήταν το νόημα πίσω από αυτό;
Η βάση του ήταν ήδη υπάρχοντα τραγούδια και έχει το πνέυμα της επιστροφής στη λογική του "Fool's Mate" με τα συντομότερα τραγούδια. Το πραγματικό νόημα ήταν ότι είναι ο πρώτος δίσκος που έβγαλα όταν αποφασίσαμε να επαναδραστηριοποιήσουμε τους Van Der Graaf Generator. Οπότε δε θέλαμε να πάμε οπουδήποτε κοντά στον ήχο τους. Πάντα μου άρεσαν και εξακολουθούν να μου αρέσουν τα τραγούδια των τριών συγχορδιών.

Σε ευχαριστώ πολύ για μία πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη.
Ευχαριστώ κι εγώ, ελπίζω να ευχαριστηθείς την παράσταση.

Κώστας Σακκαλής
  • SHARE
  • TWEET