Kendrick Lamar

Το ακάνθινο στεφάνι στο εξώφυλλο δύσκολα περνάει απαρατήρητο. Η θρησκευτικότητα του Kendrick Lamar, που δεν κρύβεται ούτε στις δημόσιες τοποθετήσεις του, ούτε και στους στίχους του - σίγουρα, πάντως, δεν κρύβεται στα βίντεό του - έρχεται να ταιριάξει στην ίδια την ειδωλοποίηση του καλλιτέχνη ως τη μεσσιανική φωνή μίας ολόκληρης γενιάς, και το βαρύ φορτίο που έρχεται με αυτόν τον τίτλο. Το όπλο, περασμένο στο παντελόνι, συνειρμικά μας πάει στα προηγούμενα άλμπουμ, εκεί που εξιστορούσε τις μνήμες από το Compton, με τη φτώχεια, τον συστημικό ρατσισμό, την αστυνομική βία, και τις αιματηρές συγκρούσεις των συμμοριών - μέλη των οποίων υπήρξαν διάφοροι άνθρωποι από το στενό οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον του. Ύστερα, η πυρηνική οικογένεια, υπενθύμιση ότι στα πέντε χρόνια απομόνωσης που έχουν μεσολαβήσει από το "DAMN.", ο Kendrick Lamar Duckworth έγινε πατέρας δύο παιδιών. Τέλος, το καφέ και το μπεζ στους τοίχους, ένα αντικαθρέπτισμα της κοινωνικής ανισότητας στις ΗΠΑ.

To "Mr Morale & the Big Steppers" είναι ένα δύσκολο άλμπουμ. Επηρεασμένος από το μυστήριο της εξομολόγησης, κοινή συνισταμένη τόσο στην πίστη του όσο και στην ψυχοθεραπεία που ξεκίνησε, επιλέγει οι πρώτες του λέξεις μετά από πέντε ολόκληρα χρόνια - ή, διαφορετικά, 1855 μέρες - σιωπής να είναι μία εξομολόγηση: "I’ve been going through something". Για τα επόμενα 73 λεπτά, θα γίνουμε μάρτυρες ενός κοπιώδους και συναισθηματικά φορτισμένου ταξιδιού, στο οποίο ο Lamar αντιμετωπίζει όλες τις κοινωνικές του ταυτότητες: του λατρεμένου καλλιτέχνη που δεν μπορεί/θέλει πια να ικανοποιήσει το κοινό του ("Savior"), του τοξικού γκόμενου ("We Cry Together"), του πατέρα ("Mr Morale"), του μαύρου ("Worldwide Steppers"), του γιου ("Father Time"). Ποτέ δεν φοβήθηκε να εκτεθεί - αντιθέτως, κέρδισε αμέσως την εμπιστοσύνη του κοινού χαράζοντας διαφορετική πορεία από τη mainstream rap και το διαρκές flex της χλίδας. Ειλικρινής, επέτρεπε να αναδυθεί στους στίχους του η ανασφάλεια και η ευαλωτότητά του, χωρίς ποτέ να μασάει τα λόγια του για την κουλτούρα αλληλοσπαραγμού του γκέτο. Έμοιαζε να παλεύει με δαίμονες ήδη από το ντεμπούτο του, "Section.80", του 2011, και μετά από μία δεκαετία έρχεται για να κλείσει όλους τους ανοιχτούς λογαριασμούς. Ενδύεται τον χαρακτήρα του Oklama, και για 18 τραγούδια μας ξεδιπλώνει σκέψεις, συμπεράσματα, συναισθήματα, και ενοχές.

Έχει καθιερωθεί να προλογίζει κάθε δίσκο του με ένα single που δεν θα εμπεριέχεται στο άλμπουμ, και όταν ακούσαμε το "The Heart Part V", με σαμπλαρισμένο Marvin Gaye, θεωρήσαμε ότι θα επέστρεφε στις πιο jazz και funk ρίζες του, προ "DAMN.", που απαρτιζόταν από ραδιοφωνικά bangers, απομακρυσμένο από τη σπονδυλωτή αφηγηματικότητα ενός "good kid, M.A.A.D. City". Η αλήθεια είναι ότι όσα περιμένουν jazz στο "Mr Morale…" θα απογοητευτούν. Ο δίσκος αποδεικνύεται έργο καλειδοσκοπικό, απλώνεται ακτινωτά προς πολλά διαφορετικά μουσικά είδη. Η πολυσυλλεκτικότητα του δίσκου τονίζεται και από το πλήθος μουσικών, και τραγουδιστών που παρελαύνουν μέσα του, αλλά και από το εύρος των ήχων που συναντούμε. Τα μουσικά χαλιά μοιάζουν ανίκανα να αφεθούν στην επανάληψη, και διαρκώς μεταλλάσσονται, είτε με samples, είτε με trap πολυρυθμίες πάνω σε στεγνά high-hats, κι έπειτα έχουμε funk μπάσα, χορωδίες, και synths που θα τα ζήλευαν τη δεκαετία του ‘80. Από την άλλη, ως αντιστάθμισμα έχουμε πιο οργανικούς ήχους, και δεν εννοώ μόνο το πιάνο, που έχει την τιμητική του, αλλά και κλασσικά έγχορδα, όπως στο "Savior (Interlude)". Με τα 808 να δίνουν ακόμη περισσότερο εύρος και βάθος, και να κάνουν τέλειο κοντράστ με την πιο ένρινη φωνή του Lamar, το άλμπουμ διατηρεί μια συνεπή αισθητική και δεν ακούγεται χαωμένο, ακόμη κι όταν εναλλάσσει old-school beats με RnB ποπάκια, όπως το "Die Hard". Μακριά από κιτς θεατρικότητες και υπερβολές, τα κομμάτια αναπνέουν, ξέρουν τα σωστά σημεία για να χτίσουν τις δυναμικές τους, τις παύσεις τους, τις εντάσεις τους.

Το "Mr Morale…" είναι ένα ηχητικό αριστούργημα, με την προσεκτική ματιά επτά διαφορετικών παραγωγών σε κάθε κομμάτι να φροντίζει να ακούγονται όλα κρύσταλλο. Θα μπορούσαμε να συμβιβαστούμε, όμως, με αυτό το εγκεφαλικό ηχητικό τοπίο ακόμη κι αν δεν γυάλιζε τόσο. Είναι οι στίχοι που δίνουν αξία σ’ αυτόν τον δίσκο. O Kendrick Lamar κοιτάζει μία ολόκληρη εποχή αποστασιοποίησης με τα μάτια ενός ανθρώπου που αποστασιοποιήθηκε πρώτα από τη φήμη του και το παρελθόν του. #MeToo, Black Lives Matter, εθισμός στο σεξ, οικογενειακά αδιέξοδα, είναι όλα εδώ, μαζί με το διαγενεακό τραύμα που σου μαθαίνει πώς να είσαι μαύρος και άνδρας, την κοινωνική εξαθλίωση, τους νεκρούς που δεν διαγράφονται με τα λεφτά και τη δόξα. Μαζί και η επιτάχυνση της Καπιταλιστικής οργάνωσης της κοινωνίας με αφορμή την COVID-19, μαζί και το cancel culture, μαζί και βιβλία αυτοβοήθειας και εκλαϊκευμένης ψυχολογίας του γκουρού Eckhart Tolle. Πώς να μην αναλωθεί κανείς μέσα σε μία τέτοια δίνη; Η απάντηση δεν είναι ούτε απλή, ούτε εύκολη. Δέκα χρόνια μεσσιανικής παρουσίας ήταν αρκετά, και ο Kendrick Lamar μας συμβουλεύει να μην ποντάρουμε πια σε μεσσίες για να διορθώσουν όλα τα στραβά του βίου μας. Αυτός μια φορά, πάντως, μεσσίας δεν είναι, και όπως διακηρύσσει απενοχοποιημένα στο "Mirror", που κλείνει την αυλαία: Sorry I didn't save the world, my friend, I was too busy buildin' mine again.

Υπάρχουν κάποιοι δίσκοι που ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια του κοινού τους, επεκτείνονται μακρύτερα από το όραμα του δημιουργού τους, συνταράσσουν την κοινωνία που τους γέννησε. Είναι αδιάφορο αν το "Mr Morale & the Big Steppers" είναι ο καλύτερος δίσκος του Kendrick Lamar, ή ο πιο σημαντικός, ή ο πιο βαθυστόχαστος, ή όποιο άλλο επίθετο θέλετε. Είναι ένας δίσκος που ήρθε και αποτέλεσε αμέσως γεγονός. Είναι σίγουρο ότι αποτελεί τομή για το πώς η mainstream hip hop κουλτούρα αναμετράται με την κρίση της αρρενωπότητας στην οποία στηρίχθηκε για τόσες δεκαετίες. Η τοξική αρρενωπότητα είναι παρούσα και εδώ, με τη φωνή του Kodak Black, ενός μουσικού που έχει καταδικαστεί για σεξουαλική παρενόχληση ανηλίκου, να περιπλανιέται ανάμεσα σε τραγούδια για μία κακοποιημένη μητέρα ("Mother I Sober"), τρανς συγγενείς ("Auntie Diaries"), τον για χρόνια ανασφαλή ανδρισμό του Kendrick Lamar. Όμως δεν είναι παρούσα ως κυρίαρχη, αλλά ως υπόλογη. «Η μεγαλύτερη αδυναμία των ανδρών είναι το ίδιο τους το προσωπείο δύναμης» γράφει κάπου ένα βιβλίο, και ο Kendrick Lamar το έχει πια καταλάβει. Αρνείται το ρόλο του παντοδύναμου άνδρα, του σωτήρα της hip hop, του μεσσία. Γιατί να περπατήσει στο νερό κάποιος που πεθαίνει από τη δίψα; Πηδάει στο νερό, κι εύχεται για το καλύτερο.

Youtube