Fiona Apple

Μην ψάχνετε να βρείτε ποιος θα σαρώσει τα φετινά Grammy και όλα τα, υποκινούμενα από τη «βαριά βιομηχανία», μεγάλα μουσικά βραβεία. Η Fiona Apple έχει εξασφαλίσει ήδη τη θέση της ως απόλυτη popular darling και, αυτό δεν έχει φυσικά να κάνει (μόνο) με την οκτάχρονη δισκογραφική αποχή της από το "The Idler Wheel…". Περισσότερο συμβαίνει επειδή προσωποποιεί τέλεια τη σταδιακή αλλαγή των κοινωνικών προτύπων που εκπροσωπεί ένας star της μουσικής: η μετάβαση από το τέλειο κι ατσαλάκωτο δημόσιο πρόσωπο προς τον εύθραυστο, πληγωμένο μα περήφανο δημιουργό, μοιάζει να ολοκληρώνεται αρμονικά στην Αμερικανή singer/songwriter.

Παρά το γεγονός ότι η ίδια έχει επανειλημμένα αρνηθεί τη σύνδεση, ανάμεσα στην κακοποίηση που υπέστη όταν ήταν έφηβη και στη μουσική της, τα media έχουν ήδη αποφασίσει ότι αυτή είναι μία από τις πιο δυνατές φωνές της #Metoo γενιάς. Το σεβόμαστε αυτό. Το επικροτούμε και το υποστηρίζουμε, με την υποσημείωση ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην προστασία του θύματος και στην άκομψη ηρωοποίηση του. Στην προκειμένη, έχουμε πρωτίστως να κάνουμε με ένα μουσικό άλμπουμ. Ένα άλμπουμ που, πίσω από τις υπερβολές που πολλοί έχουν ήδη προφέρει ότι είναι ο δίσκος της χρονιάς, της δεκαετίας ή του αιώνα, έχει μια αξιοσημείωτη μουσική αξία. Σε αυτή θα εστιάσουμε.

Η μουσική της Fiona Apple ασφυκτιά μέσα στον όρο pop, ακόμα κι αν την αποκαλέσεις "Art" ή "σκεπτόμενη"

Αν οι μεγάλοι της δημοφιλούς μουσικής έχουν ένα κοινό, αυτό είναι ότι υπερβαίνουν την έννοια του genre: όπως ένας Bowie δεν χωράει στο rock, ένας Dylan στη folk κι ένας Cash στην country, έτσι - στην αναλογία που της αντιστοιχεί φυσικά - η μουσική της Fiona Apple ασφυκτιά μέσα στον όρο pop, ακόμα κι αν την αποκαλέσεις "Art" ή «σκεπτόμενη». Το εντελώς αυθεντικό της songwriting και οι τρομεροί ελιγμοί της φωνής της, κάνουν το "Fetch The Bolt Cutters" να τραβάει παράλληλες γραμμές με τη μουσική της Ella Fitzgerald, της Joni Mitchell ή της Tori Amos, ανάλογα με τον ρόλο που επιθυμεί να εξυπηρετήσει σε κάθε track. Φυσικά στο τέλος, η δική της περσόνα παραμένει αυτόφωτη, έχει σημασία όμως να καταλάβει κανείς ότι αυτός είναι ένας pop δίσκος, όσο είναι και jazz, soul ή alternative. Δεν έχει δηλαδή καμία απολύτως σημασία.

Αν και το κύριο όργανο της είναι το πιάνο, παρατηρούμε ότι κυριαρχεί όλο και λιγότερο στα τραγούδια. Βέβαια, όταν αυτό συμβαίνει - και με δεδομένο ότι τα υπόλοιπα standard όργανα είναι τα τύμπανα και το υπέροχο κοντραμπάσο του Sebastian Steinberg - συναντάς και τις καλύτερες στιγμές του "Fetch The Bolt Cutters", τις στιγμές εκείνες που διαισθάνεσαι τη σύνδεση με τα ονόματα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Τραγούδια όπως το "I Want You To Love Me", το "Rack Of His" ή το κορυφαίο "Ladies", κάνουν εμφανή τη συνέχεια ανάμεσα σε μια παλιά, καλή soul ή rhythm n blues με το ιλουστρασιόν σήμερα. Σε αυτό, όπως προείπα, συντελεί τα μέγιστα και η φωνή της Fiona και η άνεση με την οποία μπορεί να ακούγεται «μαύρη» ή «νότια» σαν την Alannah, ενώ ταυτόχρονα μουρμουράει ή ραπάρει.

Η παράξενη δημιουργικότητα που συνοδεύει το άλμπουμ είναι, αν μη τι άλλο, απόδειξη ότι η Fiona λειτουργεί ελεύθερα και (μόνο) ελαφρώς αντισυμβατικά σαν δημιουργός

Αντίθετα, κυρίαρχος είναι ο έντονα κρουστός χαρακτήρας του άλμπουμ. Προϊόν κυρίως σπιτικής ηχογράφησης, στο "Fetch The Bolt Cutters" θα ακούσεις κάθε είδους percussion, συχνά πειραματικά ή και αυτοσχέδια (πχ καρέκλες ή κουτάλια). Αρκετοί σε αυτό βλέπουν από τη Fiona κάποιο είδος ιδιοφυίας ή ένα μεγάλο μεσαίο δάχτυλο προς τη βιομηχανία. Ελάτε τώρα, ας μην γινόμαστε υπερβολικοί. Η παράξενη δημιουργικότητα που συνοδεύει το άλμπουμ είναι, αν μη τι άλλο, απόδειξη ότι η Fiona λειτουργεί ελεύθερα και (μόνο) ελαφρώς αντισυμβατικά σαν δημιουργός. Πολλά από τα τραγούδια εξάλλου έχουν απρόβλεπτες δομές κι εντελώς σουρεαλιστικά στοιχεία. Νομίζω μεγάλος στόχος της είναι η αμεσότητα και θεωρώ ότι αυτό το καταφέρνει υπέροχα.

Το μεγαλύτερο ταλέντο της βρίσκεται όμως στη στιχουργία και στον τρόπο που μπορεί να μετατρέπει μικρές στιγμές από τα προσωπικά της ημερολόγια σε ύμνους ελεύθερης βούλησης. Μια άκυρη ατάκα στη διάρκεια ενός γυμνασιακού bullying ("Shameika"), ένα δείπνο που πήγε στραβά ("Under The Table") ή ένα απλό band fight ("Drumset") γίνονται μικρά μανιφέστα ανεξαρτησίας, με μεγάλη δόση μαεστρίας. Ξεχάστε νατουραλιστικές ρηχότητες τύπου Sun Kill Moon: η πραγματικότητα της Apple έχει μικρά πράγματα αλλά και μεγάλα νοήματα. Φυσικά, η ρευστότητα των σχέσεων κάθε είδους είναι στο απόλυτο προσκήνιο, σε έναν πολύ έξυπνο συνδυασμό ελευθερίας, ανθρώπινης σύνδεσης και αντί-πατριαρχίας, χωρίς όμως να πνίγεται στον φεμινισμό του.

Έξυπνο, αστείο, θυμωμένο κι εύθραυστο, το "Fetch The Bolt Cutters" έχει τον δικό του τρόπο να φωλιάσει στο στερεοφωνικό σου

Αν εξαιρέσει κανείς το, μάλλον άστοχο, φινάλε των τελευταίων τριών τραγουδιών, τα υπόλοιπα δέκα ξεχειλίζουν από τις αρετές που ήδη αναφέρθηκαν. Το τρομερό σερί των "Ladies", "Heavy Balloon" και "Cosmonauts" αποτελούν το peak του άλμπουμ, αν και αξίζει να αναφερθεί ξεχωριστά το "Newspaper" και το ανοιχτό του φλερτ με industrial τόνους. Συνολικά, ο δίσκος ρέει ωραιότατα και τα τραγούδια θα ευνοηθούν από τις πολλές ακροάσεις και τη στιχουργική εμβάθυνση από την πλευρά του ακροατή. Έξυπνο, αστείο, θυμωμένο κι εύθραυστο, το "Fetch The Bolt Cutters" έχει τον δικό του τρόπο να φωλιάσει στο στερεοφωνικό σου.

Με όρους καθαρά μουσικής τέχνης, αυτό εδώ δεν είναι ένα άλμπουμ-φαινόμενο και αξίζει κανείς να προσπερνάει τους ψυχαναγκασμούς που επιβάλλει η βιομηχανία. Αξίζει όμως επίσης και να βρεις μέσα του μια καλά διατυπωμένη πρόταση, που εκφράζεται μέσα από έναν αξιοσημείωτο συνδυασμό ταλέντου και καλού ενστίκτου. Πρόκειται για αρετές που περισσεύουν από τη Fiona Apple, αρετές που τελικά είναι αρκετές στο να χαρακτηρίσουν το "Fetch The Bolt Cutters" ως ένα άμεσο, άκρως ενδιαφέρον και περιπετειώδες άλμπουμ.