Mother Of Millions: «Όλα τα μηνύματα που παίρνουμε είναι κατάθεση ψυχής»

Δεν είναι όλες οι συνεντεύξεις ίδιες. Όπως δεν είναι όλες οι μουσικές ίδιες, όπως δεν είναι όλοι οι μουσικοί το ίδιο. Με τους Mother Of Millions νιώθουμε ότι έχουμε χτίσει μια σχεδόν προσωπική σχέση που μπορεί να έχει αφετηρία και τέλος τη μουσική, αλλά ενδιάμεσα περιλαμβάνει και μια εκτίμηση που έγκειται στον ανθρώπινο παράγοντα, στους ανθρώπους δηλαδή πίσω από τη μουσική.

Η προηγούμενη φορά μοιάζει σε έναν κόσμο πολύ μακρινό από τον σημερινό. Ήταν 5,5 χρόνια πριν, ένα χειμωνιάτικο, κρύο και βροχερό βράδυ. Μπορεί κι αυτή τη φορά να βρεθήκαμε σε ένα μαγαζί στο Μαρούσι, αλλά τίποτα σχεδόν δεν έμοιαζε ίδιο. Αυτή τη φορά ήταν ένα σχεδόν καλοκαιρινό μεσημέρι και κυρίως έλειπε κάποιος.

Ευτυχώς, είχαμε μιλήσει και προηγουμένως με τον Κώστα Κωνσταντινίδη, και ξέραμε ότι οι Mother Of Millions συνεχίζουν να υπάρχουν για όλους τους σωστούς λόγους, αλλά και γιατί ποτέ δεν υπήρξε εναλλακτική επιλογή στην πραγματικότητα, όπως θα διαβάσετε παρακάτω. Είχαμε, όμως κι έναν επιπλέον λόγο, καθώς επιστρέφουν δισκογραφικά με θριαμβευτικό τρόπο, με ένα άλμπουμ που είμαστε πεπεισμένοι ότι έχει τα φόντα να αγαπηθεί και να τους αναδείξει ακόμα περισσότερο. Αλήθεια, ποιος ξέρει πόσο;

Ο Κώστας είχε αυτή τη φορά μόνος του όλο το βάρος του να απαντήσει στα πολλά ερωτήματά μας, σε μια συνέντευξη που είναι μόνο ένα μέρος μιας πολύ μεγαλύτερης κουβέντας, η οποία ξεκίνησε αρκετά νωρίτερα και ολοκληρώθηκε πολύ αργότερα. Όχι, απλά απάντησε σε όλα, όμως, αλλά μας προσφέρει μια εκτενή κουβέντα που θεωρούμε έχει όλα όσα θέλει ή χρειάζεται κάποιος να ξέρει για το νέο άλμπουμ, αλλά και την ίδια την υπόσταση και την ουσία της μπάντας.

Η παρακάτω συνέντευξη επιτρέψτε μας να πιστεύουμε ότι μας προσφέρει το τέλειο συνοδευτικό για έναν συγκλονιστικό δίσκο.

Τέταρτο full length στούντιο άλμπουμ, και θα ξεκινήσω με την πιο προφανή ερώτηση. Γιατί "Magna Mater". Έμμεσα μοιάζει να συνδέεται και με το όνομα της μπάντας, οπότε θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως τύπου ομότιτλο;

Όταν ψάχναμε για τον τίτλο του άλμπουμ υπήρχαν διάφορες σκέψεις και είχαμε αρκετό χρόνο να το επεξεργαστούμε. Σκεφτήκαμε και το "N.4", σκεφτήκαμε και το ομότιτλο… και το αφήσαμε και λίγο να ξεκουραστεί. Αλλά, όταν άρχισε να συγκροτείται το concept του δίσκου, είχε δυο πλευρές το όνομα. Η πρώτη ήταν ταιριαστή - και θα πούμε και παρακάτω για αυτό - με το τι συμβαίνει στους στίχους και ποια είναι η γενική αίσθηση που θέλαμε να βγει. Ο δεύτερος λόγος είναι αυτή η μικρή αυτοαναφορικότητα, το ότι είναι ομότιτλος, αλλά δεν είναι κιόλας.

Οπότε συνδέεται με το όλο concept. Για να είμαι ειλικρινής, δεν έχω καταλάβει αν υπάρχει κάποια στιχουργική σύνδεση, αλλά υπάρχουν κάποιες κοινές μουσικές αναφορές σε μερικά κομμάτια που υποδεικνύουν ότι πρόκειται για concept άλμπουμ. Ας πούμε ότι μοιάζει ως πιο concept άλμπουμ με την παραδοσιακή έννοια του όρου σε σχέση με το "Sigma" και το "Artifacts". Είναι όντως έτσι;

Συγκριτικά με τους άλλους δίσκους, δεν ξέρω… Νομίζω ότι το "Sigma" ήταν πιο μουσικά συνδεδεμένο, ίσως είναι το πιο concept από τα τρία. Εννοιολογικά, το "Artifacts" ήταν πιο συγκροτημένο από το "Sigma". Και το "Magna Mater" σίγουρα έχει μια μεγάλη εικόνα που τα συνδέει όλα μεταξύ τους, ενώ υπάρχουν και μικρά μουσικά δάνεια που κυκλοφορούν από κομμάτι σε κομμάτι.

Σίγουρα είναι o πιο heavy δίσκος μας

Αυτά τα μουσικά δάνεια είναι που συνήθως αποτελούν χαρακτηριστικό των κλασσικών rock/metal concept δίσκων… Αυτό, πάντως, που σίγουρα προκαλεί αίσθηση είναι πως είναι ίσως ο πιο heavy δίσκος σας…

Νομίζω σίγουρα είναι o πιο heavy δίσκος μας…

Πολλά πράγματα θέλω να ρωτήσω αν έγιναν σκοπίμως ή αν προέκυψαν στην πορεία. Αυτό, λοιπόν, το heaviness που βγάζει προέκυψε απλά ή έγινε σκοπίμως;

Θα σε πάω ανάποδα. Στο "Sigma" και στο "Artifacts" επειδή υπήρχε αυτή η αδυναμία της παραγωγής του πρώτου δίσκου, κάπως αισθανόμασταν άβολα με το heaviness. Κι όταν ξεκινήσαμε να δουλεύουμε τις ιδέες για το "Sigma" ήταν σχεδόν επιβεβλημένο ότι θα πάμε low gain. Παρόλα αυτά τα riff, τόσο στο "Sigma" όσο και στο "Artifacts" έχουν heavy διάθεση και είναι σαν να τους την στερήσαμε στην παραγωγή. Στο "Magna Mater" το αφήσαμε ως έχει, αυτό είναι το συμπέρασμα όπως το εκλαμβάνω εγώ. Δηλαδή, μας βγήκαν heavy riff και τους συμπεριφερθήκαμε όπως προέκυψαν, με έναν λίγο μεγαλύτερο αυθορμητισμό και στη σύνθεση και στην παραγωγή.

Εγώ αναφορικά με το heaviness, θυμάμαι όταν άκουγα για πρώτη φορά το άλμπουμ μίλαγα με τον Χρήστο και του έκανα live σχολιασμό και όταν φτάνω στο ομότιτλο λέω «Ώπα ρε συ!»…

(γέλια)

«Πώς γίνανε doom αυτοί»; Οπότε έχω μεγάλη περιέργεια. Θα μας πεις για όλα τα κομμάτια, αλλά στο συγκεκριμένο ήταν μεγάλη… όχι ακριβώς στροφή, αλλά ήταν κάπως παράδοξο για τον ακροατή, υπό την έννοια ότι ακούγεται σαν Mother Of Millions και ταυτόχρονα έχει κάτι αρκετά διαφορετικό σαν αίσθηση, σαν heaviness και σαν ταχύτητα. Ήταν κάτι πολύ έντονο και πολύ διαφορετικό, οπότε ήθελα να σε ρωτήσω συγκεκριμένα για αυτό το τραγούδι…

Για το ομότιτλο, ε; Αυτό που θυμάμαι είναι ότι είχα γράψει το πρώτο μέρος με όλη αυτή την αίσθηση που έχει κι όλο αυτό το layering, και το είχα δώσει στα παιδιά με απορία… «Μας αρέσει αυτό; Θα το κάνουμε κάτι; Γιατί εμένα μου αρέσει πολύ!». Στις εβδομαδιαίες συναντήσεις που είχαμε, γιατί όσο φτιάχναμε το δίσκο συναντιόμασταν δυο φορές την εβδομάδα για κάποιες ώρες και δουλεύαμε όλοι μαζί τα κομμάτια, προέκυψαν δυο πράγματα. Το πρώτο ήταν ο Προκοπίου να κάνει growls πάνω στο βασικό θέμα και το δεύτερο, που ήταν του Γιώργου του Μπουκαούρη, το πολυφωνικό μέρος. Ο οποίος μας λέει «Δώστε μου λίγο χρόνο» και πήρε το μικρόφωνο και έγραφε μέρη αντιστικτικά, με random vocals. Και έτσι εξελίχθηκε το κομμάτι. Και μας άρεσε πάρα πολύ, οπότε είπαμε ότι σίγουρα το κρατάμε. Και κατέληξε να είναι και το ομότιτλο στην πορεία της εξέλιξης του κομματιού.

Και στο στιχουργικό κομμάτι, επειδή έβγαζε ένα κάπως πιο… θρησκευτικό συναίσθημα, με την παλιά έννοια, άρχισα να μελετάω πιο παλιές στιχουργικές φόρμες στα Αγγλικά και κατέληξα σε αυτή τη μορφή και ειδικά στα χορωδιακά μέρη.

Οπότε θα έλεγα ότι πήρε έναν κάπως παράδοξο δρόμο το ομότιτλο, που δεν είμαι σίγουρος αν μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ακριβώς doom… Ξεκινάει με αυτή την υπόσχεση και μετά ξεγελάει… Στο τέλος εμένα μου θυμίζει μπαλάντα. Στο κλείσιμο του κομματιού μου δίνει μια αίσθηση slow, με συναίσθημα…

Ναι, γλυκαίνει λίγο…

Αυτό…

Πάντως, ή έχεις ακούσει πολύ Mackintosh ή έχεις ακούσει και δεν το ξέρεις… Σα να σου βγήκε κάτι που έχεις αυθεντικά μέσα σου από Paradise Lost, και βγάζει κάτι που κι ο ίδιος ο Mackintosh μοιάζει να έχει ξεχάσει πως βγαίνει…

Με Paradise Lost δεν είχα ποτέ πολλή επαφή. Με My Dying Bride λίγο περισσότερο… Αλλά, δεν ξέρω μπορεί…

Είναι ένας μεγάλος χυλός οι αναφορές, γιατί μπορεί πχ να έχω ακούσει πολύ άλλες μπάντες που να έχουν επηρεαστεί πάρα πολύ από το feeling των Paradise Lost

Καλά, το λέμε με κάπως πιο χαλαρό τόνο. Γιατί έχει πάντα ενδιαφέρον πως ο κάθε ένας εκλαμβάνει τις αναφορές και τις επιρροές που μπορεί να νομίζει ότι εντοπίζει. Θεωρείς ότι είναι σίγουρα κάτι που εντόπισες και μιλάς μετά με τον καλλιτέχνη και δεν έχει ιδέα για τι μιλάς. Οπότε το διασκεδάζω λίγο όλο αυτό…

Είναι ένας μεγάλος χυλός οι αναφορές, γιατί μπορεί πχ να έχω ακούσει πολύ άλλες μπάντες που να έχουν επηρεαστεί πάρα πολύ από το feeling των Paradise Lost και να πήρα δάνειο αυτό το στοιχείο, από εκείνες τις μπάντες. Πχ, οι Amenra μπορεί να είναι μια τέτοια περίπτωση που μοιάζουν να έχουν μια μικρή ένεση ας πούμε, όσον αφορά στα riff…

Μιας και είμαστε πάντως στο ομότιτλο θέλω μείνω σε κάτι χαρακτηριστικό που συνέβη που θεωρώ ότι έχει την αξία του. Θυμάμαι την πρώτη φορά που έχω βάλει να παίξει το άλμπουμ, όταν φτάνει στο ομότιτλο να σου στέλνω ένα μήνυμα του στυλ «Αυτό το ομότιτλο!». Και μετά όταν αρχίζουν να ακούν τα υπόλοιπα παιδιά της συντακτικής ομάδας το άλμπουμ, λες και ήταν συνεννοημένοι, μου έστελναν μηνύματα για το ομότιτλο τραγούδι όλοι τους. Αυτό υποδεικνύει πως το τραγούδι θα γίνει σημείο αναφοράς για εσάς. Πως θα το αγαπήσει πολύ ο κόσμος, θα γίνει σημείο αναφοράς στα live σας κλπ. Κι αφενός είναι ένα περίεργο κι απαιτητικό τραγούδι, με γυναικεία φωνητικά κλπ κι αφετέρου ο κόσμος θα «απαιτήσει» περισσότερα τέτοια τραγούδια από εσάς στο μέλλον. Πως το βλέπεις σκοπεύετε αν γίνει αυτό να κινηθείτε ακόμα περισσότερο στην κατεύθυνσή του;

Πριν σου πω αυτό, και επειδή είναι το ομότιτλο και επειδή έχουμε πάρει πάρα πολλά τέτοια vibes ότι είναι ξεχωριστό, θα είναι και το κομμάτι που θα έχει και το κεντρικό video του δίσκου, το οποίο θα κυκλοφορήσει την ημέρα της κυκλοφορίας του δίσκου.

Για τα γυναικεία φωνητικά έχουμε έναν πολύ μεγάλο προβληματισμό. Στην Αθήνα θα υπάρχει μια χορωδία, στα υπόλοιπα live το δουλεύουμε. Είναι μια μεγάλη δυσκολία αυτή…

Οκ, αν απαιτούνται και κάποια προηχογραφημένα φωνητικά, θα τα βάλεις… Τι να κάνεις;

Για να βγει η αίσθηση, αυτό είναι το κύριο μέλημα.

Κοίτα, εμένα δεν με ξενίζει στο συγκεκριμένο. Γιατί θα μπορούσε να είναι τμήμα θεατρικής παράστασης. Γενικά, έχει κάτι παραστασιακό. Και, φυσικά χωρίς διάθεση σύγκρισης, και οι Queen στο "Bohemian Rhapsody" προηχογραφημένο είχαν το αντίστοιχο μέρος. Όταν υπάρχει αυτή η μεγάλη δυσκολία του πως θα το φέρεις live, υπάρχει κι αυτή η διαπραγμάτευση του πως θα το καταφέρω… Δουλεύουμε και τις δικές μας φωνές για να δούμε τι αποτέλεσμα μπορούμε να έχουμε, αλλά το πιθανότερο είναι πως σε άλλα live θα είναι προηχογραφημένα τα εν λόγω μέρη.

Πάμε, όμως, και στο υπόλοιπο άλμπουμ. Είπαμε ότι έχει ένα γενικό concept και φαντάζομαι ότι εσύ έχεις γράψει τους στίχους, σωστά;

Ναι.

Η ιδέα του "Magna Mater" είναι η γεωγραφία των συναισθημάτων. Ένας υπαρκτός - στο μυαλό μας - τόπος στον οποίο πηγαίνουμε για να επεξεργαστούμε τα συναισθήματα μας

Έχουν πάντα έναν μυστικισμό οι στίχοι σου, έχουν ένα στοιχείο που θέλει λίγο ψάξιμο για να το ανακαλύψεις. Οπότε, δεν θα κάνω κάποια εικασία γύρω από το concept, παρά θα σου ζητήσω να μας μιλήσεις για την κεντρική ιδέα και το γενικότερο νόημα από το οποίο ξεκίνησες ή στο οποίο κατέληξες για το "Magna Mater"…

Όταν ξεκινάει η δημιουργία έχω στο μυαλό μου μια κεντρική εικόνα. Την οποία δεν μπορώ να εξηγήσω κιόλας… Πρέπει να ξεκινήσει η δουλειά και να ξεκινήσει μια έρευνα για το που πηγαίνει αυτό. Για το κομμάτι του μυστικισμού, αυτό που πάντα μου αρέσει – και μας αρέσει – είναι τα δάνεια. Τα δάνεια τα αισθητικά, όχι τα κυριολεκτικά. Δηλαδή, έχει και αποκαλυπτικά στοιχεία η στιχουργική του άλμπουμ, αλλά δεν σχετιζόμαστε στο κυριολεκτικό του μέρος. Τα δάνεια είναι περισσότερο… μεταμόρφωση. Είναι δάνεια εικόνων, τα οποία επανακατασκευάζουν το περιεχόμενο του. Σαν οικουμενικές εικόνες που θα βρουν αναφορά σε όποιον διαβάσει τους στίχους, σε όποιον έρθει σε επαφή με το άλμπουμ, ούτως ώστε να βγάλουν και την λίγο πιο θρησκευτική αίσθηση που έχει ο δίσκος, αλλά με λίγο ανακατασκευασμένο περιεχόμενο.

Η ιδέα, λοιπόν, του "Magna Mater" είναι η γεωγραφία των συναισθημάτων. Δηλαδή, ένας υπαρκτός στο μυαλό μας τόπος στον οποίο πηγαίνουμε για να επεξεργαστούμε τα συναισθήματα μας. Κάτι μεταξύ καθαρτηρίου και καταφυγίου. Αρκετός κόσμος έχει μια φαντασίωση ενός τέτοιου τόπου, σε δύσκολες στιγμές, σε σύνθετες στιγμές. Εγώ πχ έχω στο μυαλό μου, κάθε φορά που βιώνω κάτι δύσκολο, ένα μικρό ξύλινο σπίτι στο οποίο φαντάζομαι τον εαυτό μου να το επεξεργάζεται. Όλη την πληροφορία. Ακόμα κι αν γίνεται χαμός γύρω μου. Οπότε πήρα αυτή την ιδέα και κάπως την έκανα μια ολόκληρη γη, μια μεγάλη έκταση στην οποία υπάρχει ζωή και στην οποία πηγαίνουμε για να επεξεργαστούμε τα συναισθήματα. Αυτή ήταν η κεντρική ιδέα του concept. Και η μετεξέλιξή της ήταν πως προκειμένου να επεξεργαστείς συναίσθημα χρειάζεσαι δομές. Μια υπαρκτή δομή στην κοινωνία είναι η θρησκεία. Και πάλι, επαναλαμβάνω ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερη σχέση με τη θρησκεία, αλλά είναι ένα σημαντικό δάνειο η δομή του τρόπου αντιμετώπισης. Δηλαδή, ας πούμε και μια κηδεία ή μια γιορτινή τελετή, έχει ακριβώς αυτό το χαρακτηριστικό: της τελετής. Το ότι μαζεύονται αρκετοί άνθρωποι και υπάρχει μια σιωπηλή συνεννόηση ότι εδώ πέρα επεξεργαζόμαστε κάτι όλοι μαζί με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Που υπάρχει κάτι εθιμοτυπικό, υπάρχει κάτι τελετουργικό και το κάνουμε συγκεκριμένα γιατί αυτό εξυπηρετεί. Και γιατί συνεννοούμαστε.

Οπότε, κάπως μου μπήκε η ιδέα ότι σε αυτό τον τόπο επεξεργασίας συναισθημάτων υπάρχει μια τελετουργική θρησκευτικότητα και στην έρευνα για το τι θα μπορούσε να εξυπηρετήσει περισσότερο κατέληξα στο "Magna Mater", γιατί είναι μια θεότητα που… είναι και δεν είναι κιόλας. Είναι, ας πούμε, η μητέρα των Θεών. Κατά την διάρκεια της ιστορίας έχει πάρει διάφορα ονόματα. Έχει αλλάξει δεκάδες φορές ποιότητες και ιστορικό. Οπότε μου φάνηκε σαν προβολή της ανθρώπινης φαντασίας. Αφού έχω μια προβολή των συναισθημάτων ως γεωγραφία, υπάρχει και μια προβολή της συλλογικής ανθρώπινης φαντασίας ως προς το πως θα διαχειριστούμε μια τέτοια δυσκολία. Οπότε, το "Magna Mater" το κυκλώνει όλο αυτό σαν μια θρησκευτική μεταφορά…

Δεν ξέρω αν τα μπέρδεψα περισσότερο από ότι τα εξήγησα… (γέλια)

Όχι, έδωσες μια ξεκάθαρη ιδέα. Αυτό που θέλω να ρωτήσω είναι αν υπάρχει μια γραμμική εξέλιξη στους στίχους. Υπάρχει δηλαδή μια ιστορία που δένει τους στίχους από πίσω είναι αυτοτελείς ιστορίες που δένονται μέσω του γενικού θέματος;

Πάντα έχω στο μυαλό μου μια ιστορία, γιατί είναι περιγραφή ενός φαντασιακού τόπου. Μιας ενδιάμεσης γης… Μιας liminal land, στην οποία πάμε για να επεξεργαστούμε κάποια συναισθήματα. Γραμμική εξέλιξη με το «πηγαίνει ένας ήρωας εκεί και έρχεται σε επαφή με συγκεκριμένα πράγματα και υπάρχει αυτό το hero act που ολοκληρώνεται με μια λύτρωση», όχι δεν υπάρχει. Και δεν ήθελα κιόλας να το κάνω τόσο συγκεκριμένο. Αλλά ολοκληρώνεται στο "Irae" με αυτό το τελευταίο δίστιχο, το "Islands, my lands". Το ότι βλέπω μπροστά μου νησιά και είναι όλα δικά μου. Το καθένα αντιπροσωπεύει κάτι και είναι όλα δικά μου, προέρχονται από εμένα. Και είναι μια… όχι παραίτηση… παραδοχή. Μια ενσωμάτωση. Ότι δεν φοβάμαι πια.

Προϋπήρχε το concept ή η μουσική; Ή δουλεύτηκαν παράλληλα;

Η αίσθηση του concept προϋπήρχε. Οι στίχοι γράφτηκαν συντεταγμένα μόλις τελείωσε η διαδικασία της σύνθεσης. Σχεδόν πάντα συμβαίνει αυτό. Ενώ υπάρχουν κείμενα χρειάζεται να προσαρμοστούν σε μελωδικές γραμμές, οπότε εκεί πέρα υπάρχει μια μάχη που δίνεται, η οποία έχει πάντα νικητές και χαμένους. Κάποιος θα θυσιάσουμε τη φωνητική γραμμή, τις περισσότερες θα θυσιάσουμε το στίχο. Και πάντα, επίσης, από το "Sigma" και μετά έχουμε τον Νίκο Βέβε, δεν ξέρω αν τον γνωρίζετε…

Αν θυμάμαι καλά από liner notes, έχει κάνει κάποια spoken words σημεία, σωστά;

Είχε ξεκινήσει με τα spoken word σημεία στο "Sigma" και κάνει και επιμέλεια των στίχων, καθώς είναι καθηγητής Αγγλικής φιλολογίας. Και δεν έχει μόνο το επιστημονικό κομμάτι, έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και στο πιο ποιητικό, οπότε συνεννοούμαστε τέλεια, ώστε να κρατήσουμε τον λυρισμό και να βρούμε και εναλλακτικές στην πορεία των στίχων. Το αν υπάρχει κάποιο κραυγαλέο λάθος ή αν κάτι μπορεί να ειπωθεί καλύτερα…

Όταν γράφω κάτι και πρέπει να εννοηθεί με έναν τρόπο δεν θέλω να υπάρχει κόντρα συναίσθημα. Αλλά ο Γιώργος έχει πολύ μεγάλη ελευθερία στο πως θα ερμηνεύσει

Αλήθεια, με το Γιώργο τον Προκοπίου, ως εκφραστή όλων αυτών των στίχων και των ιδεών, μπαίνετε σε πιο βαθιές κουβέντες επί αυτών, το φιλοσοφείτε και λίγο παραπάνω για να καταλάβει και να αποδώσει το νόημα; Ή του αρέσει να δίνει τις δικές του ερμηνείες στους στίχους χωρίς να το έχει αναλύσει πολύ πιο πριν;

Το συζητάμε ακριβώς στο πως πρέπει να ειπωθεί. Να μην υπάρχει δηλαδή κόντρα συναίσθημα. Όταν γράφω κάτι και πρέπει να εννοηθεί με έναν τρόπο δεν θέλω να υπάρχει κόντρα συναίσθημα. Αλλά έχει πολύ μεγάλη ελευθερία στο πως θα ερμηνεύσει. Πχ, αρκετές φορές, ενώ κάνουμε προπαραγωγές και ξέρουμε πως περίπου θα κινηθεί, όταν ηχογραφούμε τα τελικά φωνητικά δίνει και νέες ποιότητες… κάτι ξυπνάει μέσα του… δεν ξέρω πως να το πω… (γέλια)

Έχει κι ένα ταπεραμέντο κι αυτός…

Ανεξέλεγκτο… (γέλια). Μερικές φορές… Κάτι ξυπνάει μέσα του και δίνει ποιότητες που δεν φανταζόμασταν…

Αν και μου είναι σαφές ότι αποτελούν safe επιλογές, να ρωτήσω πως προέκυψε να επιλέξετε τα δυο πρώτα τραγούδια του άλμπουμ ως τα singles, υπό την έννοια ότι έχετε ένα άλμπουμ που – κατά την άποψή μου – θα μπορούσε να δώσει πολλές επιλογές στον τομέα αυτό…

Είχαμε διάφορες επιλογές ως προς την επιλογή των singles. Το πρώτο ήταν επιλογή του label. Όχι με αυστηρότητα, αλλά μας είπε ξεκάθαρα ότι αυτό θέλει η εταιρία και δεν είχαμε λόγω να φέρουμε κάποια αντίρρηση. Και το "Halo" θα μπορούσε να ήταν πρώτο single…

Θα θέλαμε να είναι λίγο πιο banger η αίσθηση που θα έβγαζε το πρώτο single οπότε η επιλογή θα ήταν κάποιο ανάμεσα στα "Inside", "Feral", "Halo", "Celestial"… αυτά τέλος πάντων, για να υπάρχει άμεση σύνδεση και να δημιουργηθεί μια οικειότητα με τη μουσική. Οπότε, η τελική επιλογή ήταν μεταξύ "Feral" και "Inside". Το "Feral" είναι κάπως πιο ξένο προς τον Mother Of Millions ήχο, και σκεφτόμασταν μήπως έπρεπε να βγάλουμε επιτηδευμένα κάτι πιο ξένο ως πρώτο single για να δημιουργήσουμε μια παράξενη προσδοκία ή να πάμε στον οικειότητα; Ε, τη λύση την έφερε το label, επιλέγοντας το "Inside"…

Εγώ θα έπαιζα κάποια wild card… Αν φτιάξω label κάποια στιγμή δηλαδή… (γέλια). Θα έβγαζα έτσι φόρα το ομότιτλο και θα έλεγα «Ξεράνετέ τους όλους, κι άστε τους τώρα να περιμένουν…».

Εμένα μου αρέσει και η διαφορά που θα προκύψει. Γιατί τώρα έχουν βγει το "Inside" και το "Feral" και πολύς κόσμος νομίζει πως έχει καταλάβει πως θα είναι ο δίσκος…

Ισχύει αυτό. Όσοι έχουν ακούσει τα δυο τραγούδια θεωρώ ότι δεν έχουν ιδέα πως είναι ο υπόλοιπος δίσκος. Και δεν μπορώ να τους εξηγήσω κιόλας, γιατί είναι δυο τραγούδια που λίγο-πολύ είναι σε ένα ύφος που θα περίμεναν από τους Mother Of Millions και περιμένουν να είναι κάπως έτσι και τα υπόλοιπα. Και είμαι σε φάση… hold your horses…

(γέλια) Teaseάρεις κι εσύ…

Ε, τι μόνο εσείς θα teaseάρετε εμάς; Επίσης, δεν ξέρω πως βγαίνει εκτός συζήτησης το "Celestial" που είναι το πιο αγαπημένο μου του δίσκου, μαζί με το ομότιτλο. Φανταστικό τραγούδι και μπορεί και το πιο catchy ρεφραίν που έχετε γράψει.

Δεν ξέρω…

Αλήθεια, δεν σας έκανε αίσθηση ότι αυτό είναι Mother Of Millions στα πιο catchy τους, με την καλή έννοια, και πρέπει να το εκμεταλλευτούμε κάπως;

Μη σου πω ότι είναι και το λιγότερο αγαπημένο της μπάντας αυτή τη στιγμή το "Celestial"…

Προσωπικά βρίσκω πολύ ενδιαφέρον πως όποιος έχει ακούσει τον δίσκο έχει διαφορετικά κομμάτια που ξεχωρίζει. Μάλιστα, υπάρχουν και τελείως αντίθετες απόψεις

Με το καιρό θα καταλάβετε… Δεν έχετε ακούσει ακόμα καλά το άλμπουμ… (γέλια)

Εντάξει, ο καθένας έχει και τα δικά του αγαπημένα… Πχ ο Γιώργος ο Προκοπίου λέει όλη την ώρα στις πρόβες που κάνουμε, ότι αυτό το διάστημα το αγαπημένο μου είναι το "Liminal" και ότι τρελαίνεται κάθε φορά που το παίζουμε. Άλλοι έχουν διαφορετικές απόψεις. Κι αυτό που προσωπικά βρίσκω πολύ ενδιαφέρον είναι πως όποιος έχει ακούσει τον δίσκο έχει διαφορετικά κομμάτια που ξεχωρίζει. Και μάλιστα υπάρχουν και τελείως αντίθετες απόψεις. Πχ κάποιος θα πει ότι το "Feral" είναι το αγαπημένο του κι άλλος θα πει ότι το "Feral" είναι filler του δίσκου. Έχω ακούσει τελείως ακραίες απόψεις. Άλλος πχ λέει ότι το "Space" είναι τοπ-3. Θα δείξει… Δεν ξέρω… Αλήθεια, δεν ξέρω καθόλου…

Για μένα είναι ένδειξη καλού άλμπουμ αυτό…

Μακάρι…

Filler δεν έχει. Δεν είναι κάποιο τραγούδι που θα έλεγες ότι αυτό θα μπορούσε να μην υπάρχει. Είτε νοηματικά – γιατί ο δίσκος βγάζει ένα συνολικό νόημα -, είτε μουσικά…

Δεν είχαμε και καμία τέτοια αντίληψη όταν τον γράφαμε τον δίσκο. Δεν θέλαμε κανένα τραγούδι να είναι τσόντα, να είναι εκεί απλά γιατί πρέπει να εξυπηρετήσει τη ροή. Θέλουμε όλα να έχουν κι αυτοτελές νόημα και νόημα στο setlist και να εξυπηρετούν το δίσκο συνολικά. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο όλο αυτό. Ακόμα κι όταν αποφασίζαμε τη σειρά των κομματιών μας δυσκόλεψε αρκετά. Σε αυτό μας διευκόλυνε πολύ ο Έκτορας, ο παραγωγός…

Αλήθεια, με τον Έκτορα συνεργαστήκατε πάλι σε μίξη, mastering…

… και παραγωγή

Όλο το πακέτο! Έχει γίνει λίγο must have για τον ήχο…

Κι όχι μόνο…

Αλήθεια, πριν ασχοληθεί με εσάς, τους Need, τους Poem κλπ δεν ξέρω αν είχε σχέση με τον ευρύτερο prog χώρο… Πρέπει να την απέκτησε στην πορεία με τις μπάντες που συνεργάστηκε αν δεν κάνω λάθος…

Δεν ξέρω πως κατέληξε… Φαντάζομαι ότι αυτό υποδηλώνει και τη σχέση του με το prog… Δηλαδή το γεγονός ότι συνεργάζεται με όλες τις ελληνικές prog μπάντες, φαντάζομαι ότι έχει αυτή την ψυχή… Αλλά έχει και πάρα πολλά ακούσματα. Όταν ακούμε μουσικές ή όταν μιλάμε για μουσικές το overlap είναι τεράστιο. Πρόσφατα ακούγαμε μαζί το τελευταίο άλμπουμ του Peter Gabriel και ήμασταν στα κάγκελα και οι δυο.

Ποια εκδοχή προτιμάς περισσότερο;

Εγώ είμαι στο dark…

Υπάρχει μια παραδοξότητα. Ενώ άκουγα πολύ πιο ήσυχα πράγματα, τα riff που μου έβγαιναν να γράψω ήταν το ακριβώς αντίθετο

Εγώ παραδόξως στο light. Δεν ξέρω γιατί. Απλά μου άρεσε λίγο περισσότερο, δεν ξέρω το λόγο… Αλήθεια, μιλώντας για αναφορές, λειτουργείτε με τη λογική του inspirational corner; Υπάρχουν πχ μπάντες που εκ των υστέρων, έστω κι αν έγινε ασυνείδητα, τις ακούς και καταλαβαίνεις ότι τις ακούγατε όσο γράφατε τη μουσική του άλμπουμ και σας επηρέασαν; Αναφέρομαι στα δάνεια που είπες και πριν που δεν είναι κυριολεκτικά δάνεια… Δεν παίρνεις πχ το riff αλλά το mentality. Διακρίνεις να υπάρχουν τέτοια ακούσματα που διείσδυσαν κατά τη δημιουργία του "Magna Mater";

Είναι πολύ κόντρα αυτά που ακούγαμε εκείνο το διάστημα. Σίγουρα ακούγαμε πάρα πολύ ό,τι είναι relevant στον ήχο μας, για να πάρουμε και μια αίσθηση τι συμβαίνει παραγωγικά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι καθοδηγητής το ότι είναι relevant. Αλλά, εγώ ειδικά άκουγα πάρα πολύ κόντρα πράγματα. Τον δίσκο του Peter Gabriel τον ερωτεύτηκα όταν βγήκε! Άκουγα πάρα πολύ πιο sountrackική μουσική. Είναι και μεγάλο το διάστημα που γράφαμε το δίσκο, αλλά δεν ξέρω… Υπάρχει μια παραδοξότητα εδώ, ότι ενώ άκουγα πολύ πιο ήσυχα πράγματα, τα riff που μου έβγαιναν να γράψω ήταν το ακριβώς αντίθετο. Μπορεί να ήταν και μια ισορροπία αυτό…

Αλήθεια, πόσο καιρό πριν ξεκινήσατε να γράφετε το δίσκο. Και πως λειτουργήσατε; Είχατε μαζέψει πχ 10 ιδέες και είπατε «ξεκινάμε από αυτές και πάμε» ή ξεκινήσατε από το μηδέν;

Είχαμε έναν όγκο ιδεών, ο οποίος πετάχτηκε σχεδόν όλος. Όταν ξεκινήσαμε να δουλεύουμε πιο συντεταγμένα, το οποίο ξεκίνησε μετά το "Orbit", εννοώ μετά τη σύνθεση του "Orbit" όχι μετά την κυκλοφορία του, άρα είναι τρία χρόνια γεμάτα που δουλεύαμε τον δίσκο. Ας πούμε, το "Celestial" είχε ένα εισαγωγικό riff τελείως διαφορετικό. Το μοναδικό που κρατήσαμε ίδιο σαν δομή είναι το "Irae", το οποίο υπήρχε από το 2020 σαν κομμάτι και είναι σχεδόν ίδιο με την πρώτη προ-παραγωγή. Όλα τα υπόλοιπα είναι όλα από εκείνη την εποχή που γράφαμε το "Orbit". Τότε ξεκινήσαμε και την τελική τους μορφή την πήραν το 2023.

Σε επίπεδο αποφάσεων και επιλογών έχετε δυσκολευτεί να συμφωνήσετε σε πράγματα; Πχ στη ροή των κομματιών ή σε ιδέες που έφερε κάποιος; Πχ το "Magna Mater" που είπες ότι έφερες σαν μια σκέψη για να δείτε αν ταιριάζει, κάτι που δείχνε ένα openness γενικά ότι θα φέρω μια ιδέα που μπορεί να μη μοιάζει τόσο οικεία. Αυτό που θέλω να ρωτήσω είναι αν υπάρχει μια μικρή αν όχι κόντρα, ας πούμε ένας διάλογος και κατά πόσο θεωρείς ότι αυτός βοηθάει στο να φέρει ένα πιο συμπαγές αποτέλεσμα. Ή για να το θέσω πιο απλά, είχατε δημιουργικές κόντρες;

Εννοείται! Και κάποιος μη αποδοτικές ημέρες και αρκετές εμμονούλες και κολλήματα τύπου «το είχα φανταστεί έτσι», «παίρνει άλλη τροπή». Αυτά υπάρχουν πάντα. Αλλά επιλύονται συλλογικά. Και για αυτό επιμένουμε να δουλεύουμε όλοι μαζί πάντα. Γιατί ελαχιστοποιείς τον κίνδυνο να υπάρξει ρήξη με αυτή τη δουλειά. Αυτό που πάντα κάνουμε είναι να βρισκόμαστε όλοι μαζί, συνήθως σπίτι μου, κι εγώ εξελίσσω τις ιδέες την επόμενη ημέρα, για να έχουμε κάτι μέσα στην εβδομάδα να πούμε και να κρατάμε σημειώσεις, παρατηρήσεις, το τι μπορούμε να φτιάξουμε εδώ, να του δώσουμε και λίγο χρόνο κυρίως για τις φωνητικές μελωδίες, αν αυτό έχει ουσία, αν μας μένει αν μπορούμε να το εναρμονίσουμε διαφορετικά και επανερχόμαστε την επόμενη εβδομάδα. Αυτή είναι η ροή της δουλειάς τις περισσότερες φορές. Αλλά, για να απαντήσω με σαφήνεια στην ερώτηση, διαφωνίες πάντα υπάρχουν.

Υπάρχει κι ένας κακός σύμβουλος: το κυνηγάω το τέλειο. Αυτό που είχαμε συμφωνήσει από την αρχή στο "Magna Mater" είναι ότι δεν θα υπάρχει αυτή η διάθεση

Αυτή ίσως είναι μια δική μου θεωρία, αλλά πολλά καλά άλμπουμ προκύπτουν από αυτή τη διαδικασία. Ίσως βελτιώνει τις ιδέες αυτό το back and forth. Είναι μια ζύμωση που λειτουργεί σε όφελος για το τελικό αποτέλεσμα. Όχι μόνο σε περιπτώσεις που είναι ένα δίπολο, αλλά γενικότερα όταν υπάρχει αυτός ο διάλογος στην δημιουργική διαδικασία φέρνει ένα άθροισμα που κατά κοινό κανόνα όλοι βλέπουν ότι είναι το καλύτερο δυνατό…

Συμφωνώ πολύ σε αυτό, βέβαια υπάρχει κι ένας κακός σύμβουλος εδώ: το κυνηγάω το τέλειο. Αυτό που είχαμε συμφωνήσει από την αρχή στο "Magna Mater" είναι ότι δεν θα υπάρχει αυτή η διάθεση, κι όταν κάτι δείχνει ότι μας αρέσει από την αρχή και προκύπτει από μια ιδέα που γεννήθηκε ταυτόχρονα, καλό είναι να ακολουθήσουμε αυτό το ένστικτο. Βέβαια, να το γυαλίσουμε μετά, να το φροντίσουμε, να δούμε τι άλλο έχει να μας δώσει… αλλά ο πυρήνας της ιδέας να είναι αυθόρμητος. Και το πετύχαμε σε πολύ μεγάλο βαθμό, σε όλα τα κομμάτια του δίσκου…

Είμαστε 100% σίγουροι ότι αν ο Μάκης το άκουγε και δεν ήξερε ότι είναι Mother θα ενθουσιαζόταν

Εγώ ξέρω πως θα το βαρύνω τώρα. Είναι κάτι που σου είχα πει και off the record και δεν το λέω για να το πω. Δεν θα έλεγα ποτέ κάτι τέτοιο μόνο για να το πω. Το άλμπουμ για μένα έχει Μάκη μέσα του. Και ξέρεις πως το λέω, με όλο το βάρος. Εσύ το νιώθεις αυτό; Και πως ένιωσες να μπαίνει στο άλμπουμ αυτή η τόσα χρόνια παρέα που κάνατε και γράφοντας μουσική μαζί; Κι αν συμφωνείς, πως το εξηγείς;

Συμφωνώ πάρα πολύ! Υπήρχαν πάρα πολλές φορές στη διαδικασία της σύνθεσης που με θυμάμαι να λέω στα παιδιά «Ρε σεις, θα άρεσε πάρα πολύ στον Μάκη!». Εννοώ πριν πάρει την τελική μορφή. Και το έχουμε συζητήσει και εκ των υστέρων, δηλαδή μόλις τελείωσε η παραγωγή, και με τον Έκτορα και με τους υπόλοιπους ότι είμαστε 100% σίγουροι ότι αν ο Μάκης το άκουγε και δεν ήξερε ότι είναι Mother θα ενθουσιαζόταν. Και θα μας το έφερνε «ακούστε αυτό!». Έχω μια βεβαιότητα ότι θα του άρεσε πάρα πολύ. Θεωρώ ότι τον έχουμε αφομοιώσει. Ότι όλα αυτά τα χρόνια…

Ξέρεις, εμένα ο Μάκης ήταν φίλος μου από τα δεκατέσσερα. Και ξεκινήσαμε να παίζουμε και μουσική από τα δεκατέσσερα. Και να συζητάμε ότι θέλουμε να κάνουμε αυτό. Αν μπορούμε να πούμε ότι υπήρχε ένα birthplace των Mother Of Millions ήταν ο Μάκης κι εγώ να βλέπουμε back to back το Almost Famous και την ταινία των Led Zeppelin, το "The Song Remains The Same". Ήμασταν παιδιά, με ανοιχτό το στόμα, και λέγαμε «εμείς αυτό θέλουμε να κάνουμε». Οπότε, μέσα στα τόσα χρόνια, αυτή την αφομοίωση την αισθάνομαι. Όχι μόνο στη μουσική αντίληψη. Και οι δημιουργικές διαφωνίες και με τον Μάκη υπήρχαν όπως και με όλους. Αλλά όπως όταν παίρνεις δυο πέτρες και τις τρίβεις όλη την ώρα, θα στρογγυλέψουν σε βαθμό που δεν θα μπορείς να τις ξεχωρίσεις κιόλας. Και αισθανόμουν ότι όταν φτάσαμε στο "Artifacts" ότι ο τρόπος αντίληψης της μπάντας με τον Μάκη ήταν σχεδόν ίδιος. Τι σημαίνει για εμάς, ποια είναι η σύνδεση με τον κόσμο, να μπορούμε να περιγράψουμε δηλαδή το σύνολό μας όχι με λέξεις, αλλά με εικόνες, τι σημαίνει για εμάς Mother Of Millions. Οπότε, αφού είχαμε φτάσει σε αυτό το σημείο, να γυαλίσουμε όλες τις αιχμηρές επιφάνειες και να έχουμε ένα κοινό πεδίο φαντασίας, νομίζω ότι αυτό είναι η καλλιτεχνική αφομοίωση. Ο λόγος για τον οποίο μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι θα του άρεσε ο δίσκος.

Και υπάρχει κι ένας ακόμα λόγος που θα το άρεσε: το heaviness! Ο Μάκης πάντα ήταν ο πιο heavy στα ακούσματά του στη μπάντα. Δηλαδή, μπορεί να έκανε δουλειές στο σπίτι του και να άκουγε Meshuggah. Κι όταν έμπαινα σπίτι του, του έλεγα «ας χαλαρώσουμε λίγο τώρα…» (γέλια). Οπότε κι αυτό το στοιχείο νομίζω θα τον ενθουσίαζε…

Η μεγάλη μας δυσκολία όταν έφυγε ο Μάκης ήταν ότι δεν είχαμε καμία εναλλακτική να αποθέσουμε τη διαχείριση του πένθους εκεί που το κάναμε συνήθως. Εκεί μας ήταν σίγουρο ότι η συνέχεια της μπάντας ήταν μονόδρομος

Ξέρεις, κάποια πράγματα φέρουν ένα δυσδιάκριτο στοιχείο που κάπως περισσότερο το νιώθεις. Νιώθεις τη φόρτιση… Δεν σου έχει τύχει να ακούς έναν δίσκο και να νιώθεις ότι έχει μια ιδιαίτερη φόρτιση; Δεν είναι οι συγκεκριμένες νότες ή η συγκεκριμένη παραγωγή. Αυτό είναι κάτι που βγαίνει και δεν το σχεδιάζεις, και το έχει το "Magna Mater". Κι είναι πιθανότατα το βασικό στοιχείο που το βάζει στη κουβέντα για Άλμπουμ της χρονιάς, που για εμάς τους nerd της μουσικής είναι κάτι πολύ σημαντικό.

Στο τέλος της ημέρας, αυτό που λες έχει να κάνει και με τον συναισθηματικό αντίκτυπο που έχει ένα άλμπουμ σε σένα. Λες «με ποιο άλμπουμ συνδέθηκα περισσότερο μέσα στη χρονιά;». Κι αυτό είναι κάτι που δεν μπορείς να το μετρήσεις ούτε με ποιότητα ήχου, είτε με το πόσο σου άρεσε ένα riff…

Εγώ παλιά αυτό δεν το καταλάβαινα κιόλας. Όχι γενικά… Ας πούμε, δεν υπάρχει στιγμή που θα βάλω να ακούσω το "Comfortably Numb" από την ηχογράφηση του "Pulse" και να μην νιώσω ανατρίχιασμα ή βούρκωμα. Το οποίο είναι αυτό το ανεξήγητο της μουσικής. Το ότι σε αναγκάζει να πας στον κόσμο του ο καλλιτέχνης. Και στον κόσμο του κάποια πράγματα μεγαλώνουν. Η αντίληψη είναι διαφορετική, οπότε αρχίζεις και βλέπεις εσύ πράγματα με άλλα μάτια, από διαφορετική οπτική γωνία, από το δικό του συναίσθημα. Κι όλες αυτές οι προβολές έρχονται και διογκώνονται στη δική σου επεξεργασία και βγάζουν αυτό το αποτέλεσμα.

Εγώ, αυτό στη δική μας μουσική δεν το καταλάβαινα. Όταν κάναμε το live του "Sigma", που για μένα είναι από τα πιο σημαντικά ορόσημα της μπάντας, που καταλάβαμε κάποια πράγματα, που είχαμε δει κόσμο στις πρώτες σειρές να βουρκώνει, και δεν μπορούσαμε να το καταλάβουμε. Το συζητάγαμε μεταξύ μας και λέγαμε «γιατί συμβαίνει αυτό; Αφού, δεν παίζουμε αυτή τη μουσική…». Που να έχει αυτή την αμεσότητα… Γιατί το συναίσθημα είναι τροχιοδεικτικό, βλέπεις από που ξεκινάει και που καταλήγει κατευθείαν. Ε, είναι πιο πνιγμένο σε εμάς. Καθώς, το επεξεργαζόμουν – ειδικά την περίοδο του "Orbit" – που εκεί ήθελα να γίνουμε πιο άμεσα, το χρειαζόμασταν όλοι να γίνουμε πιο άμεσοι, άρχισα να καταλαβαίνω πολλά πράγματα.

Για να το συνδέσουμε με την προηγούμενη συζήτηση, οι Mother ήταν για όλους ένα δοχείο απόθεσης αρνητικών συναισθημάτων. Γιατί δεν μπορούσαμε στην κανονική μας ζωή. Και είναι εντυπωσιακό το ότι ήταν για όλα τα μέλη. Για αυτό υπήρχε αυτό το εκρηκτικό αποτέλεσμα που δημιουργούσε αυτή την έντονη φόρτιση. Η μεγάλη μας δυσκολία όταν έφυγε ο Μάκης ήταν ότι δεν είχαμε καμία εναλλακτική να αποθέσουμε τη διαχείριση του πένθους εκεί που το κάναμε συνήθως. Εκεί μας ήταν σίγουρο ότι η συνέχεια της μπάντας ήταν μονόδρομος. Ότι δεν μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά. Ότι με κάποιο τρόπο πρέπει να το συνεχίσουμε. Οπότε άρχισα να το επεξεργάζομαι και εντός και εκτός μουσικής, ποια είναι αυτή η διαδικασία. Με τρόπο κιόλας στην αρχή πως αν το βάλω και το εκλογικεύσω και το βάλω κάτω και το αναλύσω, μήπως θα το χάσω κιόλας; Αλλά όχι, ίσα-ίσα που μεγεθύνεται η αντίληψη και η αίσθηση…

Και, επιβεβαιώνοντάς σε, όλα τα μηνύματα που παίρνουμε στους Mother είναι κατάθεση ψυχής. Υπάρχουν φορές που λέω «πως βρήκε το θάρρος αυτός ο άνθρωπος να στείλει αυτό το μήνυμα;». Για το ότι «σε δύσκολες στιγμές μας σταθήκατε», «σας ευχαριστώ πάρα πολύ για αυτό»… Και στο live… Τη φόρτιση την καταλαβαίνουμε… την αισθανόμαστε, είναι ένα feedback, το οποίο το παίρνουμε και το επιστρέφουμε και δημιουργείται μια λούπα, ένα αέναο feedback κατά τη διάρκεια του live. Ε, πλέον, με το επίπεδο κατανόησης που έχουμε όλοι για ποιο λόγο το κάνουμε και τι αντίκτυπο έχει, μεγαλώνει ακόμα περισσότερο. Οπότε, φτάνοντας το "Magna" αυτό που ιεραρχήσαμε ήταν η ειλικρίνεια. Το να κρατήσουμε έναν πυρήνα ιδεών ο οποίος θα έχει το αυθόρμητο μέσα. Αυτό έχει ανάγκη η ψυχή μου να καταθέσει αυτή τη στιγμή και δεν θα το περιορίσω. Όπως είπα πριν, θα το γυαλίσω, θα το περιποιηθώ, θα το καλοντύσω, αλλά δεν θα το περιορίσω. Δεν θα του στερήσω τη φωνή. Θα είναι ξεκάθαρο το μήνυμα.

Πάμε και στο επόμενο κεφάλαιο της συζήτησης μας, που αφορά τις ζωντανές εμφανίσεις. Έχω την τύχη να σας έχω δει να παίζετε από το πρώτο σας άλμπουμ και από την πρώτη φορά είχα πει ότι «αυτή είναι μια πολύ καλή μπάντα», παρά που είχα το θέμα με την παραγωγή του άλμπουμ. Από εκεί και πέρα σας έχω δει πάρα πολλές φορές και υπάρχει μια διαρκώς αυξανόμενη ένταση / κλιμάκωση / αλληλεπίδραση με το κοινό. Καταλαβαίνω ότι την εισπράττετε. Αναμένετε να πάτε στο επόμενο level με το "Magna Mater";

Πως εννοείς το επόμενο level;

Αυτό που συμβαίνει με το "Rome" που δεν σταματάει να τραγουδιέται η μελωδία ενώ έχουμε τελειώσει το live, για μένα είναι απείρως συγκινητικό. Κάθομαι και το χαζεύω και λέω «αυτό είναι

Ακόμα πιο έντονη συναισθηματική φόρτιση και ακόμα μεγαλύτερη αλληλεπίδραση. Γιατί όταν φορτιστεί το κοινό περισσότερο η φλόγα που θα μεταφέρει θα είναι πιο έντονη και δύσκολα θα σε αφήσει ανεπηρέαστο…

Θυμάμαι πριν πολλά χρόνια, είχαν κάνει στο Κύτταρο ένα live οι Crippled Black Phoenix (σ.σ.: το 2009) και είχαν τελειώσει το πρώτο μέρος της συναυλίας με το "Burnt Reynolds". Και θυμάμαι αυτή την ένωση μπάντας και κοινού, όπου η μπάντα αποχώρησε από τη σκηνή με τον κιθαρίστα να είναι μέσα στο κοινό, και να μην σταματάνε να τραγουδάνε την μελωδία. Και μέσα σε αυτή την έξαψη του «ζούμε αυτό το πράγμα τώρα και είναι ιστορικό, είναι κάτι που θα θυμάμαι για πάντα», μου δημιουργήθηκε ο σπόρος του «Αυτό θα ήθελα να κάνουμε. Να έχουμε αυτή τη σύνδεση». Το οποίο, προφανώς, με το στανιό δεν γίνεται. Δεν μπορείς να εκβιάσεις τη σύνδεση. Όπως είπα πριν, ο μοναδικός τρόπος είναι να είσαι ειλικρινής. Κι αν βρεθούν κάποιοι άνθρωποι να πιάσουν το νήμα αυτό της ειλικρίνειας και να τους ξεκλειδώσει και δικά τους συναισθήματα, αυτός είναι ο στόχος! Αν το "Magna" θα το πετύχει δεν το ξέρω…

Μέχρι στιγμής αυτό που συμβαίνει με το "Rome", όχι μόνο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, όπου έχουμε παίξει… που δεν σταματάει να τραγουδιέται η μελωδία ενώ έχουμε τελειώσει το live, για μένα είναι απείρως συγκινητικό. Δεν ξέρω πως αλλιώς να το εκφράσω. Κάθομαι και το κοιτάζω και το χαζεύω και λέω «αυτό είναι». Αν το επόμενο είναι πολλαπλασιασμός των τραγουδιών με τα οποία δημιουργείται αυτή η σύνδεση, αυτός είναι και ο λόγος που το κάνουμε όλο αυτό. Τώρα, το αν το βήμα είναι ποσοτικό, δεν το ξέρω καθόλου, αλλά δεν είναι και ο στόχος. Είμαστε ήδη πάρα πολύ ευγνώμονες για αυτά που ζούμε…

Εμείς εδώ προβλέψεις κάνουμε για να πούμε τον Νοέμβριο «εμείς τα λέγαμε»…

(γέλια) Να βγάλετε και αποδόσεις τότε…

Αυτό που ξέρω σίγουρα είναι ότι δεν είναι σκοπός. Είμαστε ήδη πάρα πολύ ευγνώμονες για αυτό που ήδη ζούμε και ελπίζουμε να μπορούμε να συνεχίζουμε να το κάνουμε. Το αν αυτό μεγαλώσει θα είναι καλοδεχούμενο.

Σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη θα είναι σίγουρα το μεγαλύτερο setlist που θα έχουμε παίξει ποτέ

Θα παίξετε ολόκληρο το νέο άλμπουμ στα live σας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη τον Νοέμβριο;

Ναι, αλλά όχι με τον τρόπο που το κάναμε με τα προηγούμενα. Δηλαδή, δεν θα έχει τη ροή του δίσκου, θα τα ανακατέψουμε. Θα είναι σίγουρα το μεγαλύτερο setlist που θα έχουμε παίξει ποτέ. Θα έχει όλα τα τραγούδια του άλμπουμ πάντως.

Κάθε που φθινοπωριάζει, κοιταζόμαστε μεταξύ μας και λέμε «πότε θα φύγουμε

Και μετά έχετε και ευρωπαϊκό tour. Αυτό πως το βλέπεις; Μεγαλώνει σιγά-σιγά; Εξελίσσεται; Έχει το ενδιαφέρον του;

Αυτό που ξέρω είναι ότι κάθε που φθινοπωριάζει, κοιταζόμαστε μεταξύ μας και λέμε «πότε θα φύγουμε;». Έχει γίνει κάπως παράδοση στη μπάντα… Κρυώνει λίγο ο καιρός, πρέπει να φύγουμε… Δεν ξέρω ποια είναι η απάντηση. Ξέρω ότι κοιμόμαστε πολύ πιο ήρεμα σε μια συνθήκη που κοιμόμαστε 4 με 5 ώρες την ημέρα, σκοτωνόμαστε γιατί είναι κάθε μέρα άλλη χώρα, να προλάβουμε τα soundcheck, τα check in στα ξενοδοχεία κι όλα αυτά, αλλά με έναν παράδοξο τρόπο είναι από τις πιο ξεκούραστες περιόδους που ζούμε κάθε φορά. Το πλάνο μας είναι όλο και περισσότερα dates. Φέτος είναι τα περισσότερα dates που έχουμε κάνει ποτέ μαζεμένα και για του χρόνου ετοιμάζουμε κάτι ακόμα μεγαλύτερο…

Και έχοντας αυτή την εμπειρία δεν είναι λίγο στενάχωρο που στην Ελλάδα δεν μπορεί να επεκταθεί ουσιαστικά μια περιοδεία πέραν από Αθήνα και Θεσσαλονίκη; Και το λέω μετά γνώσης, γιατί κι ο Νίκος κι εγώ από επαρχία είμαστε κι έχουμε δει πόσο δύσκολα κινείται το πράγμα εκεί…

Νομίζω υπάρχουν τα venues…

Κόσμος να πηγαίνει στα venues υπάρχει;

Ναι… (σ.σ.: διστακτικά). Δεν ξέρω για ποιον λόγο δεν έχει κάτσει. Νομίζω ότι ειδικά για εμάς είναι συγκυριακό που δεν το κάνουμε. Έχουμε μιλήσει αρκετές φορές με promoters και venues σε άλλα μέρη στην Ελλάδα, αλλά κάθε φορά κάπως δεν τα βρίσκουμε στο schedule, για να φτιάξουμε μικρά πακετάκια. Και είναι κάπως ασύμφορο να κάνουμε one off. Να πούμε ότι αυτό το Σάββατο πάμε στην Πάτρα. Κάπως πρέπει να το συνδυάσουμε. Ή να πούμε ότι πάμε στην Λάρισα. Κάπως χρειαζόμαστε κάτι, για να βγει…

Εγώ θεωρώ ότι θα έπρεπε να ήταν λυμένο αυτό. Να υπάρχουν δεδομένα πακέτα πόλεων που ξέρεις ότι θα πας σερί… Να ξέρεις ότι υπάρχουν πόλεις που έχουν venues και κόσμο και κάποιες που συνδυάζονται μεταξύ τους… Πχ Λάρισα, Βόλος, Τρίκαλα… Αλλά ακόμα αμφιβάλω αν υπάρχει το απαιτούμενο capacity κόσμου που στηρίζει… Ίσως να κάνω λάθος, γιατί έχω και κάποια χρόνια που έχω φύγει από επαρχία…

Υπάρχει κίνηση πάντως… Και φεστιβάλ είδα ότι έγιναν φέτος…

Με το άλμπουμ του Tigran Hamasyan έχω πάθει σοκ!

Ισχύει αυτό. Μακάρι να κάνω εγώ λάθος. Πάμε για κλείσιμο με την κλασσική ερώτηση για αγαπημένα σου άλμπουμ της χρονιάς ως τώρα…

Με το άλμπουμ του Tigran Hamasyan έχω πάθει σοκ!

Όλοι μας! (γέλια)

Το σοκ του "The Curse" όταν το έβγαλε σαν single δυσκολεύτηκα να το ξεπεράσω! Είχα ζαλίσει τους πάντες με το "The Curse"…

Από άλλους δίσκους, το Zeal & Ardor άκουσα και δεν ενθουσιάστηκα τόσο όσο με το προηγούμενο. Είναι και δύσκολο, γιατί ο προηγούμενος ήταν εξαιρετικός.

Με τους Leprous έχω ανάμικτα συναισθήματα. Με τα singles ήμουν στα κάγκελα, σε φάση «οι μπαγάσες πάλι τα κατάφεραν να έχουν hooks αυτά και τα build ups που είναι εμβληματικά στη μουσική τους», αλλά αισθάνθηκα να μου έλειψαν συνολικά στιγμές σαν το "Sky Is Red" ας πούμε. Το πήγαν αλλού… Που είναι σεβαστό.

Αν το 2025 μπορούσες να επιλέξεις μια μπάντα με την οποία θα περιοδεύατε ως support στην Ευρώπη, που είναι αυτή τη στιγμή που και θα γούσταρες να τους βλέπεις και θα ήταν το τέλειο fit για να κάνουν expose τους Mother Of Millions σε περισσότερο κόσμο, ποια θα ήταν αυτή;

Πολλά μπορώ να πω. Το τέλειο πακέτο θα ήταν οι Leprous για εμάς. Θεωρώ ότι θα κέρδιζαν πάρα πολύ οι Mother στο κοινό των Leprous.

Θα περνάγαμε τέλεια με τους Textures, γιατί τους ξέρουμε πολύ καλά σαν ανθρώπους…

Και είναι και μπαντάρα!

Όταν ξεκινήσαμε να παίζουμε live στο εξωτερικό ήταν η πρώτη μπάντα με την οποία παίξαμε. Είχαμε κάνει τέσσερα live. Είναι καταπληκτικοί άνθρωποι, είχαμε περάσει τέλεια, οπότε συναισθηματικά θα έλεγα τους Textures.

Και είμαι σίγουρος ότι θα ξερενώμασταν στα γέλια αν βγαίναμε σε περιοδεία με τον Devin Townsend. Και με αυτόν είχαμε μια αλληλεπίδραση όταν είχαμε παίξει στο Fuzz. Είχαμε μια κουβέντα τέλος πάντων, που στην πραγματικότητα ήταν ένα 20λεπτο stand-up comedy. Είχε κλείσει την πόρτα στο backstage μας κι έλεγε… (γέλια).

Δεν ξέρω ποιοι είναι οι όροι εδώ. Αν βάλουμε εμπορικούς όρους, τότε σίγουρα είναι οι Leprous.

Ξέρουμε όλοι ότι το spotify δεν έχει ωραία ποιότητα. Αλλά την ουσία του τι θέλει να πει ο άλλος την παίρνεις

Τελευταία ερώτηση, μιας και μας έφερες και τα βινύλιά μας… Πιο πολύ convenience ή experience στο να ακούς μουσική;

Και τα δυο. Δεν ξέρω αν είναι καν πραγματικό δίλημμα αυτό. Ξέρουμε όλοι ότι το spotify δεν έχει ωραία ποιότητα. Ανάλογα με τις παραγωγές, υπάρχουν και μερικές που ψοφάνε. Αλλά την ουσία του τι θέλει να πει ο άλλος την παίρνεις. Είναι πολύ χαρακτηριστικό το ότι θα δοκιμάσω να ακούσω δίσκο ολόκληρο όταν θα πάω τον σκύλο βόλτα, το experience είναι εκεί. Είναι και το convenience και το experience. Όταν θα με εντυπωσιάσει κάτι, λόγου χάρη το "The Curse", το οποίο μου το πρότεινε το spotify επειδή άκουγα Tigran, ήταν experience. Με την πρώτη ακρόαση ήταν experience. Και μετά άρχισα να ψάχνω κι όλα τα συστατικά του ποια είναι η πρόταση του Tigran και τι άλλο περιβάλλει το single αυτό. Οπότε μπορεί να είναι και τα δυο.

Αλήθεια, κοιτάτε τα στατιστικά σας στο spotify, πχ όταν είναι να βγείτε σε περιοδεία ή όταν είστε σε περιοδεία;

Τα κοιτάμε πάντα. Δεν μπορούμε να κάνουμε κι αλλιώς, γιατί τα ζητάνε και τα agencies τα στοιχεία, από όλες τις πλατφόρμες. Αυτή την περίοδο τα βλέπουμε φουσκωμένα, και τα βλέπουμε σταθερά φουσκωμένα, το οποίο είναι καλός δείκτης. Το εντυπωσιακό είναι, όμως, από που προέρχονται… Μερικά πράγματα δεν βγάζουν και νόημα. Ας πούμε, φαίνεται να έχουμε πάρα πολύ κοινό στην Φινλανδία. Δεν ξέρω πως έχει γίνει αυτό ή πότε θα καταφέρουμε να πάμε. Έχει πάντως κι ένα ρομαντικό ενδιαφέρον το να το παρακολουθείς, ειδικά με κάποιες πλατφόρμες που σου δίνουν στοιχεία σε πραγματικό χρόνο. Κάθεσαι εσύ στον καναπέ σου το βράδυ και χαζεύεις στο κινητό και βλέπεις ότι εκείνη τη στιγμή σε ακούνε είκοσι άνθρωποι. Έχει την πλάκα του όλο αυτό.

Κι αν είσαι σε περιοδεία και εσύ είσαι στη φάση ή στο mood που γουστάρεις να παίξεις συγκεκριμένα τραγούδια, αλλά δεν είναι ακριβώς αυτά που είναι ψηλά στο spotify και έχεις και το agency να σου λέει πχ «ε, δεν παίζεις αυτά τα τραγούδια καλύτερα;», τότε τι κάνεις;

Κοίτα, το συμβουλευόμαστε, αλλά μόνο επικουρικά…

Υπάρχουν μπάντες που κοιτάζουν το spotify για να βγάλουν το setlist της περιοδείας…

"This Is Mother Of Million" playlist…

Ναι, και είναι και λίγο παράξενο αυτό το generative editorial που έχουν στο spotify γιατί έχει και κάμποσα τραγούδια του "Human" μέσα, το οποίο το έχουμε υποτιμήσει αρκετά live…

Εγώ συμφωνώ σε αυτό, παρόλο που ο Χρήστος ξέρεις πόσο ψείρας είμαι με τις παραγωγές και τον καλό ήχο, νομίζω ότι όντως το έχετε υποτιμήσει… Έχει μια αθωότητα, έχει κάτι…

Έχει κάτι της εποχής του.

Θυμάμαι την προηγούμενη φορά που κάναμε τη συζήτηση αν θα μπαίνατε στη διαδικασία να το επανηχογραφήσετε ή θα το μιξάρετε εκ νέου και είχατε διαφορετική άποψη με τον Μάκη τότε. Δεν θυμάμαι ποιος υποστήριζε τι…

Είχαμε δοκιμάσει να το κάνουμε. Πάλι την περίοδο του "Orbit", κατά την οποία πειραματιζόμασταν με διάφορα πράγματα. Καταλήξαμε να έχουμε μια εισαγωγή στα live εκείνης της περιόδου, που ήταν κάτι ορχηστρικό αλλά είχε το lead θέμα του "Human". Το έχουμε αφήσει στον πάγο αυτό. Υπάρχει μια προ-παραγωγή για το ομότιτλο τραγούδι, αλλά την έχουμε αφήσει στον πάγο. Σημειολογικά, θα είχε πολύ ενδιαφέρον να γίνει φέτος που κλείνει τα δέκα χρόνια, αλλά δεν νομίζω πως υπάρχει το κουράγιο με καινούργιο δίσκο και με περιοδεία.