Συνέντευξη Steve Hackett
«Οι πρώιμοι Genesis είχαμε επιρροές από τις αρχαίες ελληνικές ιστορίες»
Από τους Κώστα Σακκαλή, Χρήστο Καραδημήτρη, 06/04/2015 @ 11:47
Απασχολεί πλέον το προσκήνιο πολύ περισσότερο από οποιονδήποτε από τους πρώην συντρόφους του στους Genesis αν όχι γενικά, τότε σίγουρα τον prog rock κόσμο. Όπως και ο ίδιος ομολογεί είναι ο θεματοφύλακας της κληρονομιάς των Genesis αλλά οι φιλοδοξίες τους εκτείνονται πολύ πιο μακριά. Ο φετινός του δίσκος είναι από μόνος του αρκετά φιλόδοξος αλλά και ενδεικτικός της συνολικής οπτικής του για την μουσική. Στη συζήτησή μας κυριάρχησε και η Ελλάδα, όχι ως μία γραφική προσπάθεια να μας πείσει για τη συμπάθειά του αλλά ως μία αποδεδειγμένη επιρροή στην πρόσφατη αλλά και παλιότερη μουσική του. Το σημαντικότερο όλων είναι ότι ο Steve Hackett δείχνει πολύ προσεγγίσιμος κι ας έχει ορίσει την κιθάρα στο progressive rock όσο ελάχιστοι.
Έχετε ένα νέο άλμπουμ να κυκλοφορεί αυτές τις μέρες, θα θέλατε να μας πείτε πώς αισθάνεστε γι' αυτό;
Αισθάνομαι πολύ καλά γι' αυτό. Έχει επιρροές από πολλά μέρη, όπως η Ελλάδα. Αναφέρομαι στο κομμάτι "Corycian Fire" που κατά κάποιο τρόπο είναι για το Κορύκιο Άνδρο το οποία είναι τόσο σημαντικό για την Ιστορία σας. Η γυναίκα μου έγραψε τους στίχους, όταν επισκεφθήκαμε τους Δελφούς, όπως είμαι βέβαιος ότι θα έχεις κάνει κι εσύ. Σίγουρα αυτό το μέρος ήταν κάτι το εξαιρετικό και κάτι πολύ σημαντικό. Κατά κάποιο τρόπο, είναι κάτι το δύσκολο να περιγραφεί. Το ίδιο το μέρος είναι μαγικό, είναι σαν να είναι ζωντανό. Οπότε αυτή την περιοχή την βρίσκω απολύτως συναρπαστική.
Έχετε ακούσει καθόλου ελληνική μουσική που σας άρεσε;
Θα έλεγα πως ναι. Είμαι πιο ενημερωμένος σχετικά με την ελληνική παραδοσιακή μουσική, δεν είμαι πραγματικά γνώστης οτιδήποτε σύγχρονου, στο δεδομένο χρονικό σημείο. Ήξερα κάποια πράγματα του Θεοδωράκη και επίσης έναν ή δύο άλλους. Το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον ότι η Ελλάδα έχει μια επιρροή στα πράγματα που έχω εμπλακεί για αρκετό καιρό. Θέλω να πω, υπάρχει πάντα μια ιδέα κάποιου είδους εξιδανικευμένης οπτικής της Ελλάδας. Και θεωρώ ότι όταν γράφω, η Ελλάδα βρίσκεται στο πίσω μέρος του μυαλού μου με την έννοια ότι προηγήθηκε του πολιτισμού όπως τον ξέρουμε. Έτσι, φαίνεται να υπάρχει κάτι που δεν μπορώ να εξηγήσω ακριβώς αλλά ήταν επίσης σημαντική έμπνευση για τους πρώιμους Genesis. Είχαμε επηρεαστεί από τις ελληνικές ιστορίες. Και βέβαια η όλη ιδέα του "Wolflight" από μόνη της προέρχεται στην πραγματικότητα από τον Όμηρο όταν μιλάει για τον Οδυσσέα να ξυπνάει στο λυκόφως. Η ώρα πριν από την αυγή είναι κάτι που με συναρπάζει εδώ και αρκετό καιρό.
Λέγοντας όλα αυτά τα πράγματα, είναι ακόμη πιο κρίμα που δεν έχετε παίξει στην Ελλάδα.
Όχι ακόμα, αλλά ελπίζω στο μέλλον. Νομίζω ότι ο Steven Wilson έπαιξε εκεί παλιότερα και αυτός και εγώ κάνουμε δουλειές μαζί αυτές τις μέρες. Ασχολείται με τη μίξη δύο προηγούμενων άλμπουμ μου. Είναι μια καλή στιγμή για ένα «άνοιγμα» στη μουσική, νομίζω.
Ελπίζω ότι θα έχουμε την ευκαιρία να σας δούμε εδώ στην Ελλάδα.
Ανυπομονώ, πίστεψέ με. Θα ήθελα πολύ να έρθω γιατί όταν ήμουν εκεί παλιότερα ήταν ως επισκέπτης, δεν είχε σε τίποτα να κάνει με τη μουσική. Οπότε με επηρέασε πολύ, φυσικά.
Και πέρα από οτιδήποτε άλλο, αυτές τις μέρες είναι καλό για εμάς να ακούμε μια καλή κουβέντα, γιατί, ξέρετε, πολλοί άνθρωποι είναι σκληροί απέναντι στην Ελλάδα.
Ναι, το αντιλαμβάνομαι. Έχω έρθει μία ή δύο φορές σε διακοπές και κατάφερα να επισκεφθώ ένα τόσο μεγάλο κομμάτι. Είναι εκπληκτικό, οδήγησα παντού και επισκέφθηκα μερικά από τα νησιά αλλά και την ηπειρωτική χώρα, ανεβαίνοντας τα βουνά, προσπαθώντας να επισκεφθώ αρχαιολογικούς χώρους όπως τους Δελφούς και τη Δωδώνη και πολλά άλλα μέρη... Είμαι πραγματικά λιγότερο εξοικειωμένος με την ίδια την Αθήνα. Ελπίζω να περάσω περισσότερο χρόνο κάνοντας αυτό την επόμενη φορά.
Ας πάμε στη μουσική του άλμπουμ. Θα μπορούσαμε ίσως να δούμε τρεις βασικές μορφές που διαπλέκονται η μία με την άλλη. Ορισμένες συνθέσεις είναι ακουστικές, σε στυλ τροβαδούρου και περιλαμβάνουν επίσης κάποια folk ή ethnic στοιχεία, μερικές αποτελούνται από κλασικά εμπνευσμένες ενορχηστρώσεις και υπάρχει και η prog κιθάρα. Συμφωνείτε;
Ναι. Θα έλεγα ότι συμφωνώ με τα πάντα και επίσης θα ήθελα να πω ότι είναι σαν ένας αριθμός διαφορετικών ομάδων σκυταλοδρομίας όπου, για παράδειγμα, έχεις μια πτυχή της λαϊκής μουσικής παράδοσης να δίνει τη σκυτάλη σε μια πτυχή της ορχηστρικής, κλασικά εμπνευσμένης μουσικής που με τη σειρά της δίνει τη σκυτάλη σε άλλο είδος. Γι' αυτό είναι μια προσέγγιση που περιλαμβάνει όλα τα είδη, κάπως σαν μια ομάδα όπου συμβαίνει μία παράλληλη σειρά σκυταλοδρομίών. Δεν νομίζω ότι κανένα είδος ή σόλο μένει περισσότερο από ό,τι του αναλογεί διότι τα πάντα βρίσκονται σε διαρκή κίνηση. Έτσι, όλα εμφανίζονται σαν βινιέτες για μένα.
Είχατε θέσει ως στόχο από την αρχή του άλμπουμ να επικεντρωθείτε σε αυτές τις μορφές;
Λοιπόν ήρθε καθώς δούλευα στο δίσκο γιατί έκανα τόσο μακριά περιοδεία που δεν είχα πολύ χρόνο στο στούντιο όπως θα ήθελα. Το μεγαλύτερο μέρος του τι συμβαίνει μουσικά στο δίσκο αντανακλά το νομαδικό τρόπο ζωής μου και νομίζω ότι είναι σαν ένα οδοιπορικό. Πολλές φορές επισκέπτομαι μέρη όπως η Ελλάδα ή η Ουγγαρία ή το Μεξικό και με επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό.
Είστε ικανοποιημένοι από τον τρόπο που συνδέονται όλες αυτές οι επιρροές όχι μόνο εντός του άλμπουμ, αλλά και πολύ συχνά μέσα στο ίδιο τραγούδι;
Ναι, είμαι. Θα σου πω με τι είμαι χαρούμενος. Είμαι χαρούμενος με τον τρόπο που έγινε η παραγωγή, με τον τρόπο που είναι ενορχηστρωμένα. Νομίζω ότι είναι η καλύτερη παραγωγή που έχω συναντήσει μέχρι τώρα. Έχω την αίσθηση ότι όλα τα πειράματα που δοκιμάσαμε στον ήχο λειτούργησαν πολύ καλά για μένα. Κατά κάποιο τρόπο, κυνηγούσα κάτι που να είναι αυθεντικό, όχι πρωτότυπο. Δεν είχα σκοπό να κάνω κάτι το πρωτότυπο καθόλου. Έτσι, αυτό το είδος γέφυρας μεταξύ ορχηστρικής, κλασικής μουσικής και rock ήταν σημαντικό για μένα. Επιπλέον ορισμένα όργανα που ποτέ δεν έχω χρησιμοποιήσει πιο πριν όπως το αρμένικο duduk, το αραβικό ούτι και το tar ήταν σημαντικά. Ένας τύπος από το Αζερμπαϊτζάν, ο Μαλίκ Μανσούροφ, παίζοντας το tar σε ένα στυλ γνωστό ως Mougham, ήταν πολύ καθοριστικός για μένα επίσης. Υπήρξαν μια σειρά από τομείς με τους οποίους δεν ήμουν καθόλου εξοικειωμένος και ήμουν ενθουσιασμένος που δούλευα σε αυτές τις περιοχές ξεχωριστά.
Ήταν κατά μια έννοια έκπληξη (χωρίς αυτό να είναι προσβολή) ότι το τραγούδι σας πραγματικά ξεχωρίζει σ' αυτόν τον δίσκο. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι δεν είστε κατά κύριο λόγο ένας τραγουδιστής, δοκιμάσατε να βελτιώσετε το τραγούδι σας ή είναι απλώς ότι αυτά τα τραγούδια ταιριάζουν στη φωνή σας καλύτερα;
Νομίζω ότι ίσως αυτά τα τραγούδια ταιριάζουν στη φωνή μου καλύτερα, καθώς περισσότερο τραγούδησα σε αυτό το άλμπουμ και λιγότερο φώναζα. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να φωνάζεις για να παράγεις ένα συναρπαστικό ήχο στον δίσκο σου. Νομίζω ότι όλα εξαρτώνται από το πόσο μουσικός προκύπτεις τελικά. Θεωρώ ότι ο καθένας έχει τη φωνή του και τη δική μου τη βρήκα με αυτό το άλμπουμ πολύ περισσότερο από ό, τι πριν. Προσπαθώ να τραγουδήσω πολύ απαλά και να δουλέψω με τις αρμονίες και μερικές φορές και με άλλους τραγουδιστές, σε αυτό το άλμπουμ με την Amanda Lehmann και η γυναίκα μου. Και οι δύο τραγούδησαν μαζί μου στο "The Wheel's Turning", είμαστε τρεις τραγουδιστές σε αυτό. Νομίζω ότι τραγουδάω πιο ήπια, πιο γλυκά, προσπαθώ να ακουστώ περισσότερο σαν crooner παρά σαν κάποιος rock τραγουδιστής που ουρλιάζει μανιωδώς!
Είναι αλήθεια ότι το εξώφυλλο του άλμπουμ δεν είναι δημιούργημα του Photoshop, αλλά πραγματικά γίνατε φίλος με λύκους;
Ισχύει. Έπιασα φιλίες με λύκους. Η εμπειρία μου με τους λύκους ήταν πραγματικά θαυμάσια. Ειλικρινά τους ερωτεύτηκα, νομίζω ότι είναι εξαιρετικά πλάσματα που κατά κάποιον τρόπο φαίνεται να είναι τόσο έξυπνα ώστε να μπορούν να διαβάσουν τον άλλον. Ξέρουν τι σκέφτεσαι. Βρήκα την ευκαιρία να παίξω με τα κουτάβια και υπάρχουν πολύ περισσότερες φωτογραφίες από αυτές που βλέπετε. Ήταν απλά εξαιρετικά, πέρασα υπέροχα. Η σύνδεση με τη φύση ήρθε αργά στη ζωή μου, πάντα θεωρούσα τον εαυτό μου ως ένα αγόρι της πόλης στην πραγματικότητα. Αυτό το πράγμα με την εξοχή, τη φύση, έχει γίνει όλο και πιο σημαντικό για μένα όσο μεγαλώνω.
Αν και έχετε προχωρήσει σε ένα νέο άλμπουμ, εξακολουθείτε τις συναυλίες του "Genesis Revisited”. Εκτός από την προφανή έλξη του υλικού αυτού, είναι επίσης μια ευκολία το να παίζεις ένα τόσο δημοφιλές υλικό;
Νομίζω ότι από την άποψη του ενδιαφέροντος για την καριέρα μου, αλλά και την αίσθηση του να προσπαθώ να κρατήσω τη νοοτροπία των πρώτων Genesis ζωντανή εξακολουθώ να είμαι περήφανος για αυτά τα τραγούδια. Θέλω η κληρονομιά να συνεχιστεί. Έτσι, κατά κάποιο τρόπο, επειδή οι υπόλοιποι (σ.σ.: τα άλλα μέλη των Genesis) έχουν αποφασίσει να εγκαταλείψουν αυτά τα τραγούδια, νομίζω ότι κατά κάποιο τρόπο που έχω αναλάβει ο θεματοφύλακάς τους. Αλλά, ξέρεις, αυτή είναι η μουσική που έκανε τον John Lennon να αρχίσει να ενδιαφέρεται για το συγκρότημα και για μένα, δεν θα μπορούσε να υπάρξει υψηλότερος έπαινος, πραγματικά. για τα πρώτα μας επιτεύγματα. Γι' αυτό είναι σημαντικό για μένα να μείνουν ζωντανά. Την ίδια στιγμή όμως που κρατώ ανοιχτές τις πόρτες του μουσείου με όλα αυτά τα εκθέματα από τα παλιά, νομίζω ότι είναι σημαντικό να έχω το μάτι στο παρελθόν, αλλά το χέρι στο μέλλον. Υπάρχει μια μετά θάνατον ζωή, ζωή μετά τους Genesis. Δεν θέλω να μείνω ένας παλαιoντολόγος.
Πηγαίνοντας πίσω στη μουσική των Genesis, υπάρχει κάτι που ως επί το πλείστον σου λείπει από εκείνα τα χρόνια και εκείνο το συγκρότημα, είτε σε καλλιτεχνικό ή σε προσωπικό επίπεδο;
Λοιπόν, νομίζω ότι το άλμπουμ "Selling England By The Pound" ήταν εκεί όπου ένιωσα ότι ήμουν σε θέση να συμβάλλω τα μέγιστα ως μουσικός. Και στα άλλα άλμπουμ βέβαια τα έδωσα όλα, αλλά υπήρχε κάτι το ιδιαίτερο που συνέβη στα τραγούδια αυτά. Αναφέρομαι κυρίως στα "Dancing With The Moonlit Knight" και "Firth Of Fifth", ιδίως γιατί η κιθάρα ήταν σε θέση να προωθήσει μακρύτερα την κατεύθυνση του τραγουδιού. Από άποψη όμως αν μου λείπει κάτι θα αφήσω τη νοσταλγία στους άλλους. Είναι μόνο ένα μέρος του τι με απασχολεί. Η αφοσίωση μου είναι στη μουσική γενικότερα και όχι σε κάποια συγκεκριμένη εποχή και όχι σε κάποια συγκεκριμένη μπάντα. Θαυμάσιες, όσο κι αν είναι οι αναμνήσεις αυτές, αυτά που κάνω σήμερα τα θεωρώ εξίσου ενδιαφέροντα, αν όχι περισσότερο.
Φέτος είναι επίσης η 40ή επέτειος του δίσκου "Voyage Of The Acolyte", το οποίο είναι, φυσικά, ένα από τα καλύτερα έργα σας. Υπάρχει κάποιου είδους σχέδιο γι' αυτό; Ίσως νέα μίξη από τον Steven Wilson ή τίποτα deluxe εκδόσεις;
Με τον Steven Wilson έχω συνεργαστεί αρκετά, έκανε το remastering σε δύο άλμπουμ μου, το "Spectral Mornings" και το "Please Don't Touch". Τα multitracks του "Voyage Of The Acolyte" δεν έχουν βρεθεί ακόμα, κανείς δεν ξέρει πού βρίσκονται οπότε μπορεί και να έχουν χαθεί για πάντα. Μου έχει προσφέρει, αν ήθελα, να κάνουμε μία νέα μίξη που να τη δουλέψουμε από τη στερεοφωνική και ισχυρίζεται ότι έχει το καλύτερο λογισμικό για να είναι σε θέση να δημιουργήσει κάτι από τις αρχικές ταινίες. Θα ήθελα όμως να πάω λίγο πιο πέρα από αυτό. Το έργο, πάντως, που έχει κάνει στο "Spectral Mornings", για παράδειγμα, νομίζω ότι είναι πραγματικά πολύ καλό. Κυρίως από την άποψη του ήχου surround. Έχω ήδη αρχίσει σε κάθε άλμπουμ να κάνω τη μίξη σε surround. Υπάρχει surround μίξη και του "Wolflight", όχι από τον Steven Wilson αλλά από τον Roger King. Θα κάνω χρήση του surround ήχου και στις επερχόμενες συναυλίες μου.
Ο Roine Stolt θα σας συνοδεύσει στην επερχόμενη περιοδεία, πώς πήρατε την απόφαση να τον καλέσετε να γίνει μέλος;
Νομίζω ότι είναι ένας θαυμάσιος μουσικός, πολύ έξυπνος και με κίνητρο και επίσης ένας πολύ γλυκός άνθρωπος. Γίναμε φίλοι. Τον γνώρισα αρχικά μαζί με τον Nad Sylvan πριν από πολλά χρόνια και οι δυο τους φαίνεται να μοιράζονται κάτι το πολύ ισχυρό μεταξύ τους. Συνδεθήκαμε αμέσως βασικά. Ήταν ο Nad ο οποίος μου πρότεινε τον Roine για να παίξει μπάσο και δώδεκάχορδη. Τον ρώτησα «Roine, έχεις τα προσόντα γι' αυτό;». Όταν δέχτηκε σκέφτηκα ότι πρέπει να αλλάξω κάποια τραγούδια ώστε να έχουν κάποιο lead ρόλο και για τον ίδιο. Αυτό που ελπίζω είναι ότι θα έχουμε κάποια αλληλεπίδραση στην κιθάρα ώστε να πάρουμε το καλύτερο δυνατό από αυτή την ομάδα.
Τι πιστεύετε για νεότερες μπάντες prog όπως οι Transtlantic ή οι Flower Kings, ή καλλιτέχνες όπως ο Neal Morse; Νομίζετε ότι προσφέρουν κάτι νέο στη σημερινή μουσική;
Με μερικούς από αυτούς έχω συνεργαστεί. Έχω δουλέψει με τον Neal Morse, έχω συμμετάσχει στους Trasnatlantic και νομίζω ότι οι The Flower Kings είναι πολύ πολύ ενδιαφέροντες. Έτσι, νομίζω ότι είμαστε όλοι μέρος μίας οικογένειας ανθρώπων που εκτιμούν το σύνολο της μουσικής, κατά μία έννοια. Πιστεύω ότι οι ομοιότητες βαραίνουν έναντι των διαφορών. Έχω απολαύσει τη συνεργασία με όλους αυτούς τους ανθρώπους και αυτό συνεχίζεται. Όλοι προσπαθούμε να διευρύνουμε την ιδέα του τι μπορεί να αφομοιωθεί από το σώμα του έργου της rock μουσικής. Θέλω να πιστεύω ότι η rock μπορεί να αφομοιώσει την ορχήστρα και την world μουσική και ασυνήθιστους ήχους έτσι που να είναι όλα μέρος της διεύρυνσης της παλέτας των χρωμάτων της. Ανέφερες αυτές τις μπάντες αλλά υπάρχουν και άλλοι. Υπάρχουν οι Muse και οι Elbow και μερικές φορές αισθάνομαι ότι αυτά τα συγκροτήματα είναι εξίσου άνετα στη χρήση επιρροών από Σοπέν, όπως είναι στη χρήση επιρροών από Prince ή από τα blues. Και νομίζω ότι οι περισσότεροι από αυτούς προτιμούν να εξυπηρετούν το συμφέρον του τραγουδιού, αντί να κολλήσουν με ένα είδος. Αν ήταν να σκεφτώ κάποιον που να κινείται σε μια μόνο περιοχή, θα σκεφτόμουν κάποιον σαν τον Joe Bonamassa που είναι ένας εξαιρετικός blues κιθαρίστας και νομίζω ότι κάποιος όπως ο Joe έχει ισχυρό κίνητρο να κινείται μέσα σε ένα είδος και αυτό πετυχαίνει γι' αυτόν. Αλλά νομίζω ότι όλοι αυτοί οι άλλοι άνθρωποι έχουν ίσως πιο πλατιά ακούσματα. Δεν υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ της προσέγγισής μου και της δικής τους.
Υπάρχει η είδηση ότι το πολυαναμενόμενο ντοκιμαντέρ για τους Genesis θα επανακυκλοφορήσει σε δεύτερη εκδοχή. Μήπως η δεύτερη εκδοχή αποδώσει δικαιοσύνη σε σας; Επειδή όπως θυμάμαι η πρώτη δεν το έκανε.
Καλά δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη. Απ' όσο γνωρίζω εξακολουθεί να είναι το ίδιο πράγμα. Δεν ξέρω αν πρόκειται να υπάρξει κάτι το τρομερά διαφορετικό, οπότε δεν ξέρω θα είναι το ίδιο απογοητευτική, όπως η πρώτη. Νομίζω ότι η πρώτη δεν είναι τόσο πλήρης όσο θα μπορούσε να είναι.
Έχετε ένα νέο άλμπουμ να κυκλοφορεί αυτές τις μέρες, θα θέλατε να μας πείτε πώς αισθάνεστε γι' αυτό;
Αισθάνομαι πολύ καλά γι' αυτό. Έχει επιρροές από πολλά μέρη, όπως η Ελλάδα. Αναφέρομαι στο κομμάτι "Corycian Fire" που κατά κάποιο τρόπο είναι για το Κορύκιο Άνδρο το οποία είναι τόσο σημαντικό για την Ιστορία σας. Η γυναίκα μου έγραψε τους στίχους, όταν επισκεφθήκαμε τους Δελφούς, όπως είμαι βέβαιος ότι θα έχεις κάνει κι εσύ. Σίγουρα αυτό το μέρος ήταν κάτι το εξαιρετικό και κάτι πολύ σημαντικό. Κατά κάποιο τρόπο, είναι κάτι το δύσκολο να περιγραφεί. Το ίδιο το μέρος είναι μαγικό, είναι σαν να είναι ζωντανό. Οπότε αυτή την περιοχή την βρίσκω απολύτως συναρπαστική.
Έχετε ακούσει καθόλου ελληνική μουσική που σας άρεσε;
Θα έλεγα πως ναι. Είμαι πιο ενημερωμένος σχετικά με την ελληνική παραδοσιακή μουσική, δεν είμαι πραγματικά γνώστης οτιδήποτε σύγχρονου, στο δεδομένο χρονικό σημείο. Ήξερα κάποια πράγματα του Θεοδωράκη και επίσης έναν ή δύο άλλους. Το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον ότι η Ελλάδα έχει μια επιρροή στα πράγματα που έχω εμπλακεί για αρκετό καιρό. Θέλω να πω, υπάρχει πάντα μια ιδέα κάποιου είδους εξιδανικευμένης οπτικής της Ελλάδας. Και θεωρώ ότι όταν γράφω, η Ελλάδα βρίσκεται στο πίσω μέρος του μυαλού μου με την έννοια ότι προηγήθηκε του πολιτισμού όπως τον ξέρουμε. Έτσι, φαίνεται να υπάρχει κάτι που δεν μπορώ να εξηγήσω ακριβώς αλλά ήταν επίσης σημαντική έμπνευση για τους πρώιμους Genesis. Είχαμε επηρεαστεί από τις ελληνικές ιστορίες. Και βέβαια η όλη ιδέα του "Wolflight" από μόνη της προέρχεται στην πραγματικότητα από τον Όμηρο όταν μιλάει για τον Οδυσσέα να ξυπνάει στο λυκόφως. Η ώρα πριν από την αυγή είναι κάτι που με συναρπάζει εδώ και αρκετό καιρό.
Λέγοντας όλα αυτά τα πράγματα, είναι ακόμη πιο κρίμα που δεν έχετε παίξει στην Ελλάδα.
Όχι ακόμα, αλλά ελπίζω στο μέλλον. Νομίζω ότι ο Steven Wilson έπαιξε εκεί παλιότερα και αυτός και εγώ κάνουμε δουλειές μαζί αυτές τις μέρες. Ασχολείται με τη μίξη δύο προηγούμενων άλμπουμ μου. Είναι μια καλή στιγμή για ένα «άνοιγμα» στη μουσική, νομίζω.
Ελπίζω ότι θα έχουμε την ευκαιρία να σας δούμε εδώ στην Ελλάδα.
Ανυπομονώ, πίστεψέ με. Θα ήθελα πολύ να έρθω γιατί όταν ήμουν εκεί παλιότερα ήταν ως επισκέπτης, δεν είχε σε τίποτα να κάνει με τη μουσική. Οπότε με επηρέασε πολύ, φυσικά.
Και πέρα από οτιδήποτε άλλο, αυτές τις μέρες είναι καλό για εμάς να ακούμε μια καλή κουβέντα, γιατί, ξέρετε, πολλοί άνθρωποι είναι σκληροί απέναντι στην Ελλάδα.
Ναι, το αντιλαμβάνομαι. Έχω έρθει μία ή δύο φορές σε διακοπές και κατάφερα να επισκεφθώ ένα τόσο μεγάλο κομμάτι. Είναι εκπληκτικό, οδήγησα παντού και επισκέφθηκα μερικά από τα νησιά αλλά και την ηπειρωτική χώρα, ανεβαίνοντας τα βουνά, προσπαθώντας να επισκεφθώ αρχαιολογικούς χώρους όπως τους Δελφούς και τη Δωδώνη και πολλά άλλα μέρη... Είμαι πραγματικά λιγότερο εξοικειωμένος με την ίδια την Αθήνα. Ελπίζω να περάσω περισσότερο χρόνο κάνοντας αυτό την επόμενη φορά.
Ας πάμε στη μουσική του άλμπουμ. Θα μπορούσαμε ίσως να δούμε τρεις βασικές μορφές που διαπλέκονται η μία με την άλλη. Ορισμένες συνθέσεις είναι ακουστικές, σε στυλ τροβαδούρου και περιλαμβάνουν επίσης κάποια folk ή ethnic στοιχεία, μερικές αποτελούνται από κλασικά εμπνευσμένες ενορχηστρώσεις και υπάρχει και η prog κιθάρα. Συμφωνείτε;
Ναι. Θα έλεγα ότι συμφωνώ με τα πάντα και επίσης θα ήθελα να πω ότι είναι σαν ένας αριθμός διαφορετικών ομάδων σκυταλοδρομίας όπου, για παράδειγμα, έχεις μια πτυχή της λαϊκής μουσικής παράδοσης να δίνει τη σκυτάλη σε μια πτυχή της ορχηστρικής, κλασικά εμπνευσμένης μουσικής που με τη σειρά της δίνει τη σκυτάλη σε άλλο είδος. Γι' αυτό είναι μια προσέγγιση που περιλαμβάνει όλα τα είδη, κάπως σαν μια ομάδα όπου συμβαίνει μία παράλληλη σειρά σκυταλοδρομίών. Δεν νομίζω ότι κανένα είδος ή σόλο μένει περισσότερο από ό,τι του αναλογεί διότι τα πάντα βρίσκονται σε διαρκή κίνηση. Έτσι, όλα εμφανίζονται σαν βινιέτες για μένα.
Είχατε θέσει ως στόχο από την αρχή του άλμπουμ να επικεντρωθείτε σε αυτές τις μορφές;
Λοιπόν ήρθε καθώς δούλευα στο δίσκο γιατί έκανα τόσο μακριά περιοδεία που δεν είχα πολύ χρόνο στο στούντιο όπως θα ήθελα. Το μεγαλύτερο μέρος του τι συμβαίνει μουσικά στο δίσκο αντανακλά το νομαδικό τρόπο ζωής μου και νομίζω ότι είναι σαν ένα οδοιπορικό. Πολλές φορές επισκέπτομαι μέρη όπως η Ελλάδα ή η Ουγγαρία ή το Μεξικό και με επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό.
Είστε ικανοποιημένοι από τον τρόπο που συνδέονται όλες αυτές οι επιρροές όχι μόνο εντός του άλμπουμ, αλλά και πολύ συχνά μέσα στο ίδιο τραγούδι;
Ναι, είμαι. Θα σου πω με τι είμαι χαρούμενος. Είμαι χαρούμενος με τον τρόπο που έγινε η παραγωγή, με τον τρόπο που είναι ενορχηστρωμένα. Νομίζω ότι είναι η καλύτερη παραγωγή που έχω συναντήσει μέχρι τώρα. Έχω την αίσθηση ότι όλα τα πειράματα που δοκιμάσαμε στον ήχο λειτούργησαν πολύ καλά για μένα. Κατά κάποιο τρόπο, κυνηγούσα κάτι που να είναι αυθεντικό, όχι πρωτότυπο. Δεν είχα σκοπό να κάνω κάτι το πρωτότυπο καθόλου. Έτσι, αυτό το είδος γέφυρας μεταξύ ορχηστρικής, κλασικής μουσικής και rock ήταν σημαντικό για μένα. Επιπλέον ορισμένα όργανα που ποτέ δεν έχω χρησιμοποιήσει πιο πριν όπως το αρμένικο duduk, το αραβικό ούτι και το tar ήταν σημαντικά. Ένας τύπος από το Αζερμπαϊτζάν, ο Μαλίκ Μανσούροφ, παίζοντας το tar σε ένα στυλ γνωστό ως Mougham, ήταν πολύ καθοριστικός για μένα επίσης. Υπήρξαν μια σειρά από τομείς με τους οποίους δεν ήμουν καθόλου εξοικειωμένος και ήμουν ενθουσιασμένος που δούλευα σε αυτές τις περιοχές ξεχωριστά.
Ήταν κατά μια έννοια έκπληξη (χωρίς αυτό να είναι προσβολή) ότι το τραγούδι σας πραγματικά ξεχωρίζει σ' αυτόν τον δίσκο. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι δεν είστε κατά κύριο λόγο ένας τραγουδιστής, δοκιμάσατε να βελτιώσετε το τραγούδι σας ή είναι απλώς ότι αυτά τα τραγούδια ταιριάζουν στη φωνή σας καλύτερα;
Νομίζω ότι ίσως αυτά τα τραγούδια ταιριάζουν στη φωνή μου καλύτερα, καθώς περισσότερο τραγούδησα σε αυτό το άλμπουμ και λιγότερο φώναζα. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να φωνάζεις για να παράγεις ένα συναρπαστικό ήχο στον δίσκο σου. Νομίζω ότι όλα εξαρτώνται από το πόσο μουσικός προκύπτεις τελικά. Θεωρώ ότι ο καθένας έχει τη φωνή του και τη δική μου τη βρήκα με αυτό το άλμπουμ πολύ περισσότερο από ό, τι πριν. Προσπαθώ να τραγουδήσω πολύ απαλά και να δουλέψω με τις αρμονίες και μερικές φορές και με άλλους τραγουδιστές, σε αυτό το άλμπουμ με την Amanda Lehmann και η γυναίκα μου. Και οι δύο τραγούδησαν μαζί μου στο "The Wheel's Turning", είμαστε τρεις τραγουδιστές σε αυτό. Νομίζω ότι τραγουδάω πιο ήπια, πιο γλυκά, προσπαθώ να ακουστώ περισσότερο σαν crooner παρά σαν κάποιος rock τραγουδιστής που ουρλιάζει μανιωδώς!
Είναι αλήθεια ότι το εξώφυλλο του άλμπουμ δεν είναι δημιούργημα του Photoshop, αλλά πραγματικά γίνατε φίλος με λύκους;
Ισχύει. Έπιασα φιλίες με λύκους. Η εμπειρία μου με τους λύκους ήταν πραγματικά θαυμάσια. Ειλικρινά τους ερωτεύτηκα, νομίζω ότι είναι εξαιρετικά πλάσματα που κατά κάποιον τρόπο φαίνεται να είναι τόσο έξυπνα ώστε να μπορούν να διαβάσουν τον άλλον. Ξέρουν τι σκέφτεσαι. Βρήκα την ευκαιρία να παίξω με τα κουτάβια και υπάρχουν πολύ περισσότερες φωτογραφίες από αυτές που βλέπετε. Ήταν απλά εξαιρετικά, πέρασα υπέροχα. Η σύνδεση με τη φύση ήρθε αργά στη ζωή μου, πάντα θεωρούσα τον εαυτό μου ως ένα αγόρι της πόλης στην πραγματικότητα. Αυτό το πράγμα με την εξοχή, τη φύση, έχει γίνει όλο και πιο σημαντικό για μένα όσο μεγαλώνω.
Αν και έχετε προχωρήσει σε ένα νέο άλμπουμ, εξακολουθείτε τις συναυλίες του "Genesis Revisited”. Εκτός από την προφανή έλξη του υλικού αυτού, είναι επίσης μια ευκολία το να παίζεις ένα τόσο δημοφιλές υλικό;
Νομίζω ότι από την άποψη του ενδιαφέροντος για την καριέρα μου, αλλά και την αίσθηση του να προσπαθώ να κρατήσω τη νοοτροπία των πρώτων Genesis ζωντανή εξακολουθώ να είμαι περήφανος για αυτά τα τραγούδια. Θέλω η κληρονομιά να συνεχιστεί. Έτσι, κατά κάποιο τρόπο, επειδή οι υπόλοιποι (σ.σ.: τα άλλα μέλη των Genesis) έχουν αποφασίσει να εγκαταλείψουν αυτά τα τραγούδια, νομίζω ότι κατά κάποιο τρόπο που έχω αναλάβει ο θεματοφύλακάς τους. Αλλά, ξέρεις, αυτή είναι η μουσική που έκανε τον John Lennon να αρχίσει να ενδιαφέρεται για το συγκρότημα και για μένα, δεν θα μπορούσε να υπάρξει υψηλότερος έπαινος, πραγματικά. για τα πρώτα μας επιτεύγματα. Γι' αυτό είναι σημαντικό για μένα να μείνουν ζωντανά. Την ίδια στιγμή όμως που κρατώ ανοιχτές τις πόρτες του μουσείου με όλα αυτά τα εκθέματα από τα παλιά, νομίζω ότι είναι σημαντικό να έχω το μάτι στο παρελθόν, αλλά το χέρι στο μέλλον. Υπάρχει μια μετά θάνατον ζωή, ζωή μετά τους Genesis. Δεν θέλω να μείνω ένας παλαιoντολόγος.
Πηγαίνοντας πίσω στη μουσική των Genesis, υπάρχει κάτι που ως επί το πλείστον σου λείπει από εκείνα τα χρόνια και εκείνο το συγκρότημα, είτε σε καλλιτεχνικό ή σε προσωπικό επίπεδο;
Λοιπόν, νομίζω ότι το άλμπουμ "Selling England By The Pound" ήταν εκεί όπου ένιωσα ότι ήμουν σε θέση να συμβάλλω τα μέγιστα ως μουσικός. Και στα άλλα άλμπουμ βέβαια τα έδωσα όλα, αλλά υπήρχε κάτι το ιδιαίτερο που συνέβη στα τραγούδια αυτά. Αναφέρομαι κυρίως στα "Dancing With The Moonlit Knight" και "Firth Of Fifth", ιδίως γιατί η κιθάρα ήταν σε θέση να προωθήσει μακρύτερα την κατεύθυνση του τραγουδιού. Από άποψη όμως αν μου λείπει κάτι θα αφήσω τη νοσταλγία στους άλλους. Είναι μόνο ένα μέρος του τι με απασχολεί. Η αφοσίωση μου είναι στη μουσική γενικότερα και όχι σε κάποια συγκεκριμένη εποχή και όχι σε κάποια συγκεκριμένη μπάντα. Θαυμάσιες, όσο κι αν είναι οι αναμνήσεις αυτές, αυτά που κάνω σήμερα τα θεωρώ εξίσου ενδιαφέροντα, αν όχι περισσότερο.
Φέτος είναι επίσης η 40ή επέτειος του δίσκου "Voyage Of The Acolyte", το οποίο είναι, φυσικά, ένα από τα καλύτερα έργα σας. Υπάρχει κάποιου είδους σχέδιο γι' αυτό; Ίσως νέα μίξη από τον Steven Wilson ή τίποτα deluxe εκδόσεις;
Με τον Steven Wilson έχω συνεργαστεί αρκετά, έκανε το remastering σε δύο άλμπουμ μου, το "Spectral Mornings" και το "Please Don't Touch". Τα multitracks του "Voyage Of The Acolyte" δεν έχουν βρεθεί ακόμα, κανείς δεν ξέρει πού βρίσκονται οπότε μπορεί και να έχουν χαθεί για πάντα. Μου έχει προσφέρει, αν ήθελα, να κάνουμε μία νέα μίξη που να τη δουλέψουμε από τη στερεοφωνική και ισχυρίζεται ότι έχει το καλύτερο λογισμικό για να είναι σε θέση να δημιουργήσει κάτι από τις αρχικές ταινίες. Θα ήθελα όμως να πάω λίγο πιο πέρα από αυτό. Το έργο, πάντως, που έχει κάνει στο "Spectral Mornings", για παράδειγμα, νομίζω ότι είναι πραγματικά πολύ καλό. Κυρίως από την άποψη του ήχου surround. Έχω ήδη αρχίσει σε κάθε άλμπουμ να κάνω τη μίξη σε surround. Υπάρχει surround μίξη και του "Wolflight", όχι από τον Steven Wilson αλλά από τον Roger King. Θα κάνω χρήση του surround ήχου και στις επερχόμενες συναυλίες μου.
Ο Roine Stolt θα σας συνοδεύσει στην επερχόμενη περιοδεία, πώς πήρατε την απόφαση να τον καλέσετε να γίνει μέλος;
Νομίζω ότι είναι ένας θαυμάσιος μουσικός, πολύ έξυπνος και με κίνητρο και επίσης ένας πολύ γλυκός άνθρωπος. Γίναμε φίλοι. Τον γνώρισα αρχικά μαζί με τον Nad Sylvan πριν από πολλά χρόνια και οι δυο τους φαίνεται να μοιράζονται κάτι το πολύ ισχυρό μεταξύ τους. Συνδεθήκαμε αμέσως βασικά. Ήταν ο Nad ο οποίος μου πρότεινε τον Roine για να παίξει μπάσο και δώδεκάχορδη. Τον ρώτησα «Roine, έχεις τα προσόντα γι' αυτό;». Όταν δέχτηκε σκέφτηκα ότι πρέπει να αλλάξω κάποια τραγούδια ώστε να έχουν κάποιο lead ρόλο και για τον ίδιο. Αυτό που ελπίζω είναι ότι θα έχουμε κάποια αλληλεπίδραση στην κιθάρα ώστε να πάρουμε το καλύτερο δυνατό από αυτή την ομάδα.
Τι πιστεύετε για νεότερες μπάντες prog όπως οι Transtlantic ή οι Flower Kings, ή καλλιτέχνες όπως ο Neal Morse; Νομίζετε ότι προσφέρουν κάτι νέο στη σημερινή μουσική;
Με μερικούς από αυτούς έχω συνεργαστεί. Έχω δουλέψει με τον Neal Morse, έχω συμμετάσχει στους Trasnatlantic και νομίζω ότι οι The Flower Kings είναι πολύ πολύ ενδιαφέροντες. Έτσι, νομίζω ότι είμαστε όλοι μέρος μίας οικογένειας ανθρώπων που εκτιμούν το σύνολο της μουσικής, κατά μία έννοια. Πιστεύω ότι οι ομοιότητες βαραίνουν έναντι των διαφορών. Έχω απολαύσει τη συνεργασία με όλους αυτούς τους ανθρώπους και αυτό συνεχίζεται. Όλοι προσπαθούμε να διευρύνουμε την ιδέα του τι μπορεί να αφομοιωθεί από το σώμα του έργου της rock μουσικής. Θέλω να πιστεύω ότι η rock μπορεί να αφομοιώσει την ορχήστρα και την world μουσική και ασυνήθιστους ήχους έτσι που να είναι όλα μέρος της διεύρυνσης της παλέτας των χρωμάτων της. Ανέφερες αυτές τις μπάντες αλλά υπάρχουν και άλλοι. Υπάρχουν οι Muse και οι Elbow και μερικές φορές αισθάνομαι ότι αυτά τα συγκροτήματα είναι εξίσου άνετα στη χρήση επιρροών από Σοπέν, όπως είναι στη χρήση επιρροών από Prince ή από τα blues. Και νομίζω ότι οι περισσότεροι από αυτούς προτιμούν να εξυπηρετούν το συμφέρον του τραγουδιού, αντί να κολλήσουν με ένα είδος. Αν ήταν να σκεφτώ κάποιον που να κινείται σε μια μόνο περιοχή, θα σκεφτόμουν κάποιον σαν τον Joe Bonamassa που είναι ένας εξαιρετικός blues κιθαρίστας και νομίζω ότι κάποιος όπως ο Joe έχει ισχυρό κίνητρο να κινείται μέσα σε ένα είδος και αυτό πετυχαίνει γι' αυτόν. Αλλά νομίζω ότι όλοι αυτοί οι άλλοι άνθρωποι έχουν ίσως πιο πλατιά ακούσματα. Δεν υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ της προσέγγισής μου και της δικής τους.
Υπάρχει η είδηση ότι το πολυαναμενόμενο ντοκιμαντέρ για τους Genesis θα επανακυκλοφορήσει σε δεύτερη εκδοχή. Μήπως η δεύτερη εκδοχή αποδώσει δικαιοσύνη σε σας; Επειδή όπως θυμάμαι η πρώτη δεν το έκανε.
Καλά δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη. Απ' όσο γνωρίζω εξακολουθεί να είναι το ίδιο πράγμα. Δεν ξέρω αν πρόκειται να υπάρξει κάτι το τρομερά διαφορετικό, οπότε δεν ξέρω θα είναι το ίδιο απογοητευτική, όπως η πρώτη. Νομίζω ότι η πρώτη δεν είναι τόσο πλήρης όσο θα μπορούσε να είναι.