Συνέντευξη: Ηρακλής Τριανταφυλλίδης

Υπάρχουν συνεντεύξεις πετυχημένες και αποτυχημένες. Συνεντεύξεις που έχουν ροή και αντιλαμβάνεσαι ότι έχουν ουσία και άλλες που αγκομαχούν εν μέσω μονολεκτικής φρασεολογίας και κλισέ απαντήσεων. Το να μπορέσει, όμως, να συνδυαστεί μία συνέντευξη με μία από τις ομορφότερες βραδιές της ζωής σου είναι απλώς εξαιρετική τύχη. Για αυτό δε μπορώ παρά να ευχαριστήσω τον οικοδεσπότη Χρήστο Κισσατζεκιάν και την παρέα  που μαζεύτηκε για μία άνευ όρων, ορίων και προηγουμένου κουβέντα με τον Ηρακλή Τριανταφυλλίδη. Περισσότερο από όλους όμως θα πρέπει να ευχαριστήσω τον ίδιο το μουσικό, που με το συγκρότημά του την Λερναία Ύδρα δημιούργησαν ένα παραγνωρισμένο αριστούργημα της ελληνικής μουσικής, το "Σε Άλλους Κόσμους".

Τον ευχαριστώ καταρχήν για τη διάθεσή του να απαντήσει σε κάθε μας περιέργεια, αλλά κυρίως για το ότι είναι ένας γλυκύτατος άνθρωπος, ο τελευταίος, ίσως, των πραγματικά ρομαντικών και ιδεολόγων ροκάδων που απαρνήθηκαν τα γρανάζια της μουσικής βιομηχανίας. Ένας άνθρωπος που μένοντας πιστός στις αρχές του κατάφερε να μεγαλουργήσει μουσικά, να αποτύχει εμπορικά, να κάνει ίσως λάθη αλλά και να δημιουργήσει ιστορία. Μία ιστορία που περιλαμβάνει μερικές από τις σημαντικότερες μορφές της ελληνικής ροκ σκηνής. Ό,τι θα διαβάσετε είναι ο βασικός κορμός όσων ειπώθηκαν, δοσμένα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να διατηρείται η ροή της αφήγησης, κάτι που στην πράξη διαρκώς διακοπτόταν με άπειρο ανεκδοτολογικό υλικό και αφορμές για παράπλευρες συζητήσεις. Κρατήστε επίσης στο νου σας, καθώς θα διαβάζετε ολόκληρο (ας μη σας αποτρέψει το μέγεθός του) το κείμενο, την εικόνα ενός άντρα που το πηγαίο χαμόγελό του γινόταν μεγαλύτερο τις στιγμές που με κάποια δόση πίκρας ή απογοήτευσης, αλλά ποτέ με κακία, μπορεί να αναφέρεται σε ανθρώπους που τον αδίκησαν.

Καθώς στο internet οι πληροφορίες που υπάρχουν για τη ζωή σου είναι περιορισμένες, ήθελα να ξεκινήσουμε χρονολογικά. Πάμε λοιπόν στο Σιδηρόκαστρο Σερρών. Ποιά είναι τα πρώτα ερεθίσματα που σε κάνουν να ασχοληθείς με τη μουσική; Πρέπει να είχε στοιχεία και από την παραδοσιακή ελληνική μουσική και κάποια ροκ;
Ναι, από το ροκ της εποχής. Μεγάλωσα σε μουσική οικογένεια. Ο πατέρας μου, χωρίς να είναι επαγγελματίας μουσικός, ήταν τραγουδιστής φοβερός. Ένας θείος μου έπαιζε ποντιακή λύρα. Γενικά είχε τη μουσική στην καθημερινότητά μου. Ένα άλλο σπουδαίο γεγονός ήταν ότι η περιοχή εκείνη είχε ελληνικά φύλα από όλες τις περιοχές και ακούγονταν όλα τα είδη της μουσικής και μάλιστα πολύ έντονα, γιατί το κάθε φύλο κρατούσε τις ρίζες του. Πολλά χρόνια μετά κατάλαβα τι αξία είχε για μένα η μουσική που άκουγα ακόμα και στα πανηγύρια ή τους γάμους. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε και τηλεόραση ή άλλα μέσα. Για να καταλάβεις, πήραμε ραδιόφωνο όταν ήμουν ήδη 10 χρονών.

Άρα η τριβή υπήρξε κυρίως με τη ζωντανά παιγμένη μουσική.
Ναι, και για αυτούς τους λόγους είχε και αξία.

Και το ροκ;
Το ροκ ήρθε μαζί με το ραδιόφωνο. Άρχισαν να κυκλοφορούν και οι δίσκοι από χέρι σε χέρι (Beatles, Rolling Stones κτλ). Εμείς προσπαθούσαμε να πάρουμε αυτό το άκουσμα το καινούργιο. Πάντως ο πρώτος δίσκος που αγόρασα ήταν του Enrico Macias - φοβερός κιθαρίστας. Ακούγοντας αυτόν έμαθα κιθάρα. Πιο πριν έπαιζα ακορντεόν και πνευστά, φλογέρες, φυσαρμόνικα κτλ. Κιθάρα δανείστηκα πρώτη φορά από ένα φιλικό σπίτι που την είχαν κρεμασμένη και πλακώθηκα να παίζω. Χορδές κατεστραμμένες, καταλαβαίνεις τώρα. Μάτωναν τα δάχτυλά μου, αλλά είχα τέτοια αγάπη που έπαιζα όλη μέρα. Ήταν και ένας μεγαλύτερός μου που είχε κάνει μαθήματα κιθάρας και έπαιζε κανονικά. Του έλεγα λοιπόν «δείξε μου κι εμένα», τίποτα αυτός, μη μάθει την τέχνη άλλος. Και δεν ήταν όπως στην Αθήνα που υπάρχουν τόσοι κιθαρίστες, από κάπου θα ακούσεις. Εγώ ό,τι έπιανα από το ραδιόφωνο. Ε, μέσα σε ένα χρόνο έπαιζα καλύτερα από τον άλλο και σε άλλον έναν χρόνο έπαιζα καλύτερα και από το δάσκαλό του! (γέλια)

Κάποια στιγμή λοιπόν έρχεται η ώρα της ενασχόλησης σε γκρουπάκια πλέον.
Ναι, μετά από κάποιο διάστημα που με έμαθαν τοπικά ως ο Ηρακλής ο κιθαρίστας, δημιουργήσαμε ένα συγκρότημα μαζί με έναν φίλο που έπαιζε τρομπέτα. Παίζαμε τότε ένα είδος εμπορικής jazz της εποχής. Αυτοί όμως το έκαναν αυτό και επαγγελματικά, παίζοντας σε εκδηλώσεις, και εγώ δε μπορούσα να τους ακολουθήσω. Τσακωνόμουν με τον πατέρα μου. Οπότε έφτιαξα μαζί με συμμαθητές μου άλλο συγκρότημα, τους Les Etoiles. Παίζαμε σε καμιά χοροεσπερίδα αυτά που κυκλοφορούσαν την εποχή εκείνη. Κάτι ελληνικα, ιταλικά, γαλλικά. Διάφορα, δεν τα θυμάμαι τώρα. Εννοείται ότι παίζαμε με δανεικές κιθάρες, δεν είχαμε ούτε μηχανήματα ούτε τίποτα.

Μετά, στα φοιτητικά χρόνια, πας στη Θεσσαλονίκη.
Ναι, εκεί έπαιζα στους Saints. Καλό σχήμα και με δικά μας τραγούδια. Εκεί παίζω πλήκτρα και τραγουδάω. Δεν υπάρχει κάτι ηχογραφημένο, αλλά κάποια τραγούδια που είχα γράψει από εκείνα το έχω σκεφτεί να τα ηχογραφήσω, πιο πολύ για ιστορικούς λόγους.

Και στη συνέχεια έχουμε τους D.N.A.;
Ναι, εκεί μάζεψα κάποια άτομα για να παίζουμε όπου βρίσκουμε. Ξεκινήσαμε να παίζουμε στις Εσπερίδες, από εκεί που ξεκίνησαν όλοι. Με αυτό το σχήμα ηχογραφήσαμε και ένα 45άρι. Παίζαμε ελληνικό folk, με ακουστικά όργανα δηλαδή. Για να καταλάβετε, παίζαμε με φλάουτο, φλογέρα, φυσαρμόνικα, μπουζούκι, λύρα ποντιακή, τουμπερλέκια... Με πολύ ωραία και ψαγμένα φωνητικά. Είναι κρίμα, ήταν να βγει ένα LP. Είχα πάει τότε στην Polygram μία ταινία για να μας ακούσουν και μου είπαν επί τόπου ότι είναι καλό και να κάνουμε συμβόλαιο. Μου λένε λοιπόν θα κάνουμε πρώτα ένα μικρό δισκάκι και στη συνέχεια το μεγάλο. Παραγωγός ήταν ο Φασόλας τότε, μιλάμε περίπου για το 1971, που είχε τους Poll και τους Socrates, ήδη μεγάλα ονόματα. Αυτό που κατάλαβα λοιπόν ήταν ότι επειδή ήταν ένας παραγωγός και είχε ήδη και πολλά άλλα μικρότερα συγκροτήματα στα οποία έπρεπε να φροντίζει, εκτός από τις ηχογραφήσεις, και τη συνολική προώθησή τους, όταν έβλεπε κάποιο νέο συγκρότημα που φαινόταν ότι κάτι πάει να γίνει το δέσμευε με συμβόλαιο, έβγαζε ένα δισκάκι και το έβαζε μετά στο «ψυγείο». Αυτό πάθαμε κι εμείς. Η ενορχήστρωση και τα φωνητικά ήταν πάρα πολύ προσεγμένα, γενικά είχε πέσει τόση δουλειά που δύσκολα επαναλαμβάνεται.

Οι συνθέσεις υπήρχαν ήδη; Υλικό για το άλμπουμ δηλαδή.
Τα παίζαμε εκείνη την εποχή σε συναυλίες, αλλά μετά χαθήκαν, δε μου έκανε αίσθηση να τις ξαναχρησιμοποιήσω αλλού. Με τους Λερναία Ύδρα έπαιζα ηλεκτρικά, με μπάσο, δε υπήρχε χώρος για αυτά.

Κάποια μέλη από τους D.N.A. συμμετείχαν και στους Λερναία Ύδρα, σωστά; Επίσης, αν δεν κάνω λάθος, συμμετείχε και η Λένα Πλάτωνος.
Ναι. Η Λένα Πλάτωνος συμμετείχε, όπως και η Σαβίνα Γιαννάτου που τραγουδάει στο δισκάκι. Η επαφή έγινε μέσω της αδερφής της, της Σοφίας, που ήταν, ας πούμε, το δεξί μου χέρι στους D.N.A. Ήταν πολύ φίλη μου, σαν αδερφή μου την είχα τότε. Εκτός αυτών, ήταν μέλος και ο Λάκης ο Παπαδόπουλος, «με τα ψηλά ρεβέρ» όπως έμεινε γνωστός αργότερα, ο Πέτρος ο Πρωτόπαπας, που έπαιζε πολύ καλό φλάουτο και ήταν και στους Λερναία Ύδρα μετά... Όταν διαλυθήκαμε, αφού δε βγήκε ο δίσκος, τα μέλη που με ακολούθησαν ήταν αυτός και ο περκασιονίστας Φώντας Χατζής - πολύ καλός drummer και πολύ καλό παιδί. Μπάσο έφερα από τη Θεσσαλονίκη τον Νίκο Παυλάκο και πήρα και τον Γίωργο Μαγκλάρα.

Ο Μαγκλάρας ήταν ήδη διάσημος; Γιατί μετέπειτα τον συναντάμε σχεδόν σε κάθε ελληνικό δίσκο που έχει βιολί.
Όχι. Μάλιστα έπαιζε πολύ λίγο βιολί τότε, πιο πολύ κιθαρίστας ήταν. Είχα έναν μάνατζερ εκεί στη γειτονιά, έναν αεράτο τύπο που αυτοπροτάθηκε να μας μανατζάρει, και μου λέει «θα σου βρω βιολί». Εγώ έπαιζα λίγο βιολί τότε, αλλά δεν προλάβαινα να παίζω όλα τα όργανα μόνος μου. Έτσι ήρθε και εξελίχθηκε ουσιαστικά μέσα από τη Λερναία Ύδρα. Τους είχα κάτω και τους έβαζα να ασκούνται συνέχεια όλους τους μουσικούς, αλλιώς δε έβγαιναν και αυτά που θέλαμε να παίξουμε. Μέναμε και μαζί όλο το group για να παίζουμε όλη μέρα.

Είμαστε ακόμα μέσα στην περίοδο της Χούντας όταν συνθέτεις το "Σε Άλλους Κόσμους" και ας ηχογραφήθηκε αρκετά αργότερα. Καταρχήν είχε και κάποιο πολιτικό νόημα ο τίτλος και το περιεχόμενο του δίσκου;
Φυσικά, ήταν το βίωμα τέτοιο και περνάει αυτά τα μηνύματα. Βέβαια, δεν τα αναφέρουμε άμεσα αυτά τα νοήματα, περνάνε από πολλές παραμέτρους. Αλλά ειδικά τώρα εκ των υστέρων που το βλέπω καταλαβαίνω πόσο επηρεασμένο είναι. Απλά δεν ήταν πολιτικό με την έννοια του χρωματισμού, το απέφευγα αυτό, δε μου άρεσε.

Υπήρξαν αντιδράσεις από τη Λογοκρισία;
Υπήρξε μία φορά το 1974 στη Θεσσαλονίκη, στο θέατρο Χατζώκου, που μας απαγόρευσαν μία συναυλία. Εκείνη την εποχή για να μπορέσεις να παίξεις έπρεπε να δηλώσεις τα τραγούδια και να πας τους στίχους στο υπουργείο Προεδρίας, να τους ελέγξουν και να τους εγκρίνουν. Εμάς λοιπόν μας τα απαγόρευσαν σχεδόν όλα, αλλά προς τιμήν του ο διοργανωτής, ο Αντώνης ο Γκαγκαβούζης, τους κράτησε απ' έξω και όταν μας κάλεσε η ασφάλεια μου είπε «μην πας εσύ, θα πάω εγώ». Μετά από λίγο την κοπάνησα κι εγώ για Γερμανία.

Για ποιό λόγο;
Η πίεση αυτή που ένιωθα ήταν μεγάλη. Ήμουν φοιτητής, ήμουν και μέσα στο Πολυτεχνείο, φάγαμε πολύ ξύλο... Μάλιστα, δύο φορές παραλίγο να σκοτωθώ κιόλας.  Φυλάγαμε το σταθμό με ένα φίλο μου και μόλις μας αντικαταστήσανε ήταν που μπήκε το τανκ. Καταφύγαμε σε σπίτια ακριβώς από πίσω. Θυμάμαι χαρακτηριστικά σε μία κυρία, μοδίστρα ήταν, που μας φιλοξένησε τους δυο μας, καταλήξαμε τελικά να είμαστε μέσα 6-7 άτομα μέχρι το πρωί που μπορέσαμε να φύγουμε.

Εξαιτίας της κατάστασης, λοιπόν, φεύγεις για Γερμανία. Ποιά είναι η επαφή σου εκεί; Το ρωτάω γιατί καταφέρνεις αμέσως να εμπλακείς και πάλι στη ντόπια ροκ σκηνή.
Είχα συγγενείς εκεί. Την πρώτη φορά που είχα πάει ήταν νωρίς, πριν κατέβω στην Αθήνα, μιλάμε για γύρω στο 1971. Είχε μόλις πεθάνει ο πατέρας, είχα απολυθεί και από το στρατό και μάζεψα λεφτά για να φύγω. Την πρώτη φορά, λοιπόν, δεν έκανα κάτι μουσικό, παρόλο που γνώρισα κόσμο. Τη δεύτερη φορά έμενε απέναντί μου ένας φίλος και του μάθαινα μπάσο. Σε κάποια φάση, λοιπόν, κατά το Μάιο ένας τοπικός διοργανωτής μου λέει ότι θα έρθει για συναυλία στην πόλη ο Champion Jack Dupree το Σεπτέμβριο. Ήθελε, λοιπόν, αυτός μία ώρα κάποιο support να ανοίξει τη συναυλία. Μου πρότεινε να παίξω όπως ήθελα, είτε μόνος μου με μία κιθάρα, είτε να φτιάξω συγκρότημα, ό,τι θέλω, και θα μου έδινε 600 μάρκα. Εντάξει, του λέω κι εγώ. Περνάει ο χρόνος και εγώ συνεχίζω να δουλεύω σε ένα βαφείο αυτοκινήτων που ήταν πολύ βαριά και κουραστική δουλειά. Δεν προλάβαινα να κάνω τίποτα, άντε να έβγαινα να πιω μια μπύρα σε ένα τοπικό μπαράκι. Άκουγα και αυτά που συνέβαιναν τότε εδώ με την Κύπρο κτλ., διογκώνονταν και στο εξωτερικό τα πράγματα, η ψυχολογία μου ήταν πολύ πεσμένη. Πολύ χάλια, είχα καταλήξει να είμαι ρομπότ. Πλησίαζαν οι μέρες, λοιπόν, είχαν βγει μέχρι και οι αφίσες και τότε αρχίσαμε να ψάχνουμε μαζί να βρούμε μουσικούς. Βρήκαμε λοιπόν πιανίστα, φλαουτίστρια, drummer, έναν δεκαοχτάχρονο βιολιστή που του έβαλα την παρτιτούρα και την κατέβαζε στο λεπτό - φοβερή μουσική παιδεία οι Γερμανοί, άκουγαν τα πάντα και όλες οι συναυλίες ήταν τίγκα. Μαζευόμαστε λοιπόν 6-7 άτομα και κάνουμε πρόβες 8 ημέρες επί 8 ώρες την ημέρα. Φοβερή αφοσίωση. Και καλά, εγώ γούσταρα να παίζω όλη μέρα, δεν είχα πρόβλημα. Βάλε με να παίζω μουσική και ήμουν ικανοποιημένος. Αλλά εδώ στην Ελλάδα δεν έβρισκα την ίδια ανταπόκριση ακόμα και από μουσικούς που ήταν στα πρώτα τους ποιοτικά σκαλοπάτια. Ο ένας καθυστερούσε, ο άλλος άναβε και ένα τσιγάρο, τους τραβούσα πάντα εγώ και είχα αποδεχθεί ότι έτσι είναι οι πρόβες, έτσι γίνονται πάντα τα πράγματα. Στη Γερμανία, παρότι όλοι εργαζόμενοι, κάναμε οκτώ ώρες την ημέρα πρόβα, από τις 4 μέχρι τις 12 το βράδυ και χωρίς σταματημό. Μάλιστα, καμιά φορά, παρασυρόμενος από την ελληνική πραγματικότητα, μπορεί να έβαζα τις φωνές σε κάποιον που δεν έπαιζε καλά και αυτός αμέσως κοκκίνιζε, ζήταγε συγγνώμη και προσπαθούσε περισσότερο. Και τα παιδιά ήταν φοβεροί μουσικοί. Μετάνιωνα μετά και σκεφτόμουν, «τι μαλάκας που είμαι!». Είχα μείνει στην Ελλάδα εγώ που ο καθένας το έπαιζε βαρύς με το που έπαιζε λίγο μουσική. Τέλος πάντων, μέσα σε 8 ημέρες βγάλαμε ένα υλικό που στηριζόταν στα δικά μου τραγούδια, που μετά θα έμπαιναν στους "Άλλους Κόσμους" καθώς και το "Αγναντεύεις" που το τραγούδησε μία Γερμανίδα στα ελληνικά!

Καταφέρατε να παίξετε καλά στη συναυλία;
Έγινε χαμός! Ήρθε ο Jack Dupree και μου λέει (όπως μου μετάφρασε ένας φίλος μου Έλληνας, που μου έκανε το διερμηνέα): «Εγώ φίλε φεύγω -δηλαδή η γενιά μου, η ηλικία μου- τώρα είσαι εσύ, εσύ έχεις σειρά». Μου ζήτησε να παίζω μαζί του, να ηχογραφήσω στο δίσκο του... Αλλά πού μυαλό εγώ. Μετά από αυτό έρχεται ο Paul, ο μάνατζερ, και μου λέει το γραφείο μου έμαθε την επιτυχία και θέλουμε να σε κλείσουμε για να ανοίξεις και σε άλλες δύο συναυλίες των Passport και των Ekseption. Μιλάμε για ονόματα Α' Εθνικής ας πούμε. Του λέω κι εγώ ότι οι μουσικοί είναι δανεικοί. Ήθελα, δε, κυρίως έναν καλό drummer. Drummer καλός μου λέει είναι μόνο ο Edgar, ο οποίος ήταν γνωστός στο χώρο με ήδη τρία άλμπουμ στο ενεργητικό του με πολυεθνικά group. Φοβόμασταν, λοιπόν, ότι δε θα δεχτεί να παίξει με εμάς και έπιασα να του μιλήσω εγώ, γιατί σύχναζε στο ίδιο μπαρ με εμένα. Η πλάκα είναι ότι στο συγκεκριμένο μπαρ πριν με βλέπανε υποτιμητικά, όπως κοιτάνε κάποιοι τους Αλβανούς εδώ. Μετά το live με μάθανε όλοι ως ο «κιθαρίστας». Αφού έρχονταν και μου ζήταγαν να τους μάθω κιθάρα. Και μιλάμε για κιθαρίστες που τους είχα δει να παίζουν και τρώγανε την ταστιέρα. Εγώ νόμιζα ότι με δουλεύουν και τους έλεγα «τι να σας δείξω ρε παιδιά, εσείς παίζετε καλύτερα από εμένα». Μου λέγαν, λοιπόν, ότι όλοι έχουν πάει σε σχολές και έχουν μάθει τις τεχνικές και παίζουν jazz κιθάρα, αυτά όμως που έπαιζα εγώ, με δωδεκάχροδη μάλιστα, ήταν διαφορετικά, είχαν το ελληνικό χρώμα μέσα. Ε, μέσα σε αυτό το κλίμα βρίσκω την ευκαιρία και μιλάω στον Edgar ότι στήνουμε συγκρότημα να κάνουμε πρόβες και όχι μόνο δέχεται να συμμετάσχει, αλλά μετά την πρώτη πρόβα μου λέει «μαζί σου σε ό,τι κάνεις». Η πλάκα είναι ότι στις πρόβες ήμασταν τόσο καλοί, που ο Paul έκοβε εισιτήριο στον κόσμο για να έρχεται να παρακολουθεί τις πρόβες!

Από όλες αυτές τις μουσικές περιπλανήσεις τι πήρες στη μουσική σου; Μιλάμε για την εποχή που το krautrock είναι στα φόρτε του. Σε επηρέασε;
Πέρα από τα ακούσματα, λόγω συναυλιών και γενικότερου κλίματος, αν σου πω ότι πιο πολύ αγάπησα εκείνη την περίοδο την ελληνική μουσική; Όταν ζεις έξω κάνεις μία επαναφορά στις βάσεις σου. Κάπως έτσι μάλιστα επέμεινα στο ελληνικό στοιχείο και τον ελληνικό στίχο, παρά τις απόψεις πολλών Ελλήνων συναδέλφων μου που έλεγαν ότι το ροκ πρέπει να έχει αγγλικό στίχο. Πάντα πίστευα ότι το ροκ είναι ένας τρόπος έκφρασης των νέων ανθρώπων που ξεπερνάει τα όρια της γλώσσας.

Γίνεται, λοιπόν, όλη αυτή η επιτυχία εκεί, αλλά τι συμβαίνει;
Συμφωνώ, λοιπόν, για τις δύο συναυλίες που λέμε, αλλά ήταν η μία μετά από δύο μήνες και η άλλη μετά από άλλον έναν. Έχω χρόνο, σκέφτηκα, και μάλιστα με τέτοιους μουσικούς δεν έχουμε ανάγκη. Παρόλο που φοβόμασταν πολύ, γιατί ειδικά οι Passport ήταν τότε πολύ πρωτοπόροι και από τα πρώτα ονόματα μαζί με Weather Report κτλ. Παρ' όλα αυτά, κατέβηκα στην Ελλάδα για άσχετο λόγο, για τη μεταπολίτευση και τις εκλογές, και με σκοπό να γυρίσω πίσω. Για να καταλάβετε, ο πατέρας μου ήταν ανεξάρτητος Δήμαρχος και πολιτευτής στο Σιδηρόκαστρο και είχε ρεύμα για να εκλεγεί πριν τη Χούντα. Κατά τη διάρκεια της επταετίας πέθανε και μου ζήτησαν να κατέβω στις εκλογές για να εκμεταλλευτώ το όνομα και να εκλεγώ εγώ. Εγώ όμως ούτε κομματικά, ούτε πολιτικά γούσταρα. Οπότε έβαλε υποψηφιότητα η αδερφή μου και έπρεπε να τη στηρίξω.

Θα βγήκε βέβαια.
Όχι, γιατί ήταν γυναίκα! Η μόνη υποψήφια στην Ελλάδα, αυτή και η Τσουδερού. Τέλος πάντων, κατεβαίνω στην Αθήνα και συναντάω τον Τάσο τον Φαληρέα, ο οποίος μας είχε ακούσει να παρουσιάζουμε το "Σε Άλλους Κόσμους" στην Πλάκα πριν φύγω για Γερμανία, τον είχε φέρει ο Αργύρης Ζήλος να μας ακούσει.

Παντού στο ελληνικό ροκ ανακατεμένος ο Φαληρέας. Λένε γενικά ότι ήταν από τους καλύτερους ανθρώπους του χώρου, ή έστω τους λιγότερο κακούς.
Κοίτα, σαν έργο πρόσφερε, ήταν έξυπνος άνθρωπος. Το κλίμα όμως που υπάρχει στις εταιρίες δε μπορεί να το αλλάξει καμία μονάδα. Είναι σαν τρένο που τρέχει και δεν αλλάζει πορεία. Μου είχε πει, λοιπόν, ο Φαληρέας τότε να κάνουμε δίσκο. Είχε ξεκινήσει μία διαδικασία με τηλέφωνα, αναβολές κτλ., γιατί οι εταιρείες τότε ήταν σκέτη φρίκη, και είχα πει δεν ασχολούμαι και έφυγα για Γερμανία. Όταν όμως γύρισα με πετυχαίνει και μου λέει «πού χάθηκες κτλ». Του λέω κι εγώ: «Άσε αυτά που ξέρεις, «αφήστε μήνυμα» και «θα κλείσουμε ραντεβού» κτλ. Αν θες να κάνουμε το δίσκο υπογράφουμε συμβόλαιο αύριο». Εξάλλου, δεν είχα και χρόνο, ήθελα να επιστρέψω στη Γερμανία. Όντως έτσι έγινε και από εκεί και πέρα ξεκίνησε ο Γολγοθάς, γιατί οι ηχογραφήσεις κράτησαν ένα χρόνο. Τώρα για αυτό που λες για το Φαληρέα, να σας πω και ένα ανέκδοτο του χώρου. Από D.N.A. ακόμα που παίζαμε, σε κάποια φάση ήταν ο Σαββόπουλος και γέμιζε το Κύτταρο, και μου λένε τα παιδιά του συγκροτήματος ότι έμαθαν ότι ζητάει support. Να πάμε λέμε, θα μας πάρει οπωσδήποτε. Κάνουμε μία ταινία, του την πάω εγώ και την ακούει. Λέει, λοιπόν, «τι είναι αυτά;» κτλ. Σε στυλ ότι δεν αξίζει τίποτα. Εγώ απλώς να τον κοιτάω, γιατί μουσικά είχα εμπειρία για να το αντιλαμβάνομαι ότι αξίζει. Καταλάβαινα και ο άνθρωπος ως πού παίζει και ότι δεν παίζει κάτι παραπάνω. Να αναρωτιέμαι, λοιπόν, γιατί το κάνει αυτό; Του λέω κι εγώ εντάξει, τα μαζεύω και φεύγω. Το λέω στα παιδιά και να μην το πιστεύουν. Η Λένα (Πλάτωνος) να τραβάει τα μαλλιά της, να λέει «δεν το πιστεύω» και τέτοια. Ήταν σχεδόν ερωτευμένη μαζί του (όπως κι όλοι μας γενικά τον είχαμε σαν ίνδαλμα). Δεν τους είπα κιόλας ότι εγώ κατάλαβα περίεργα πράγματα. Την άλλη χρονιά παίζαμε το "Σε Άλλους Κόσμους" και μου λένε τα παιδιά πάλι τα ίδια. «Ζητάει ο Σαββόπουλος» και «σίγουρα θα μας πάρει» κτλ. Τους λέω εγώ να το αφήσουμε και ότι δε θα πετύχουμε τίποτα, αλλά με πίεζαν. Την ταινία λοιπόν που είχαμε δώσει στην εταιρία τη δίνουμε και σε αυτόν. Το ίδιο σκηνικό πάλι. «Τι είναι αυτά;» κτλ. Σε βαθμό να σε απογοητεύσει δηλαδή. Φεύγω. Πάλι απορημένοι οι άλλοι. Τι να τους πω; Ότι καταλαβαίνω τι είναι αυτός ο τύπος και ότι δε θέλει ανταγωνισμό; Η πλάκα ποιά είναι τώρα. Αφού κατάλαβα τι έμπορας είναι ο άνθρωπος (κι ας έχει βέβαια και ταλέντο), δεν είπα τίποτα στους άλλους. Όταν, λοιπόν, μετά από καιρό είναι να γίνει ο δίσκος, μου λέει ο Φαληρέας: «Για να πάρει έγκριση ο δίσκος μη νομίζεις ότι ήταν απλό. Καλέσαμε όλους τους συνθέτες και έγινε ακρόαση για να μας πούνε τη γνώμη τους. Όλοι είπαν ότι πρέπει να βγει οπωσδήποτε». «Ποιοί ήταν;», του λέω, «ήταν και ο Σαββόπουλος;». «Ναι και είπε ότι ήταν αριστούργημα!» μου λέει. (σ.σ. γέλια). Και κάτι ακόμα πάνω σε αυτό. Οι Κατσιμιχαίοι με το Ζιώγαλα κάναν, ως τρίο, κάτι διασκευές, ηπειρώτικα κτλ. Πάρα πολύ ωραία, τα είχα ακούσει. Μου λένε, λοιπόν, «έχουμε κανονίσει ένα ραντεβού με τον Σαββόπουλο να μας ακούσει».

Δεν τους προστάτεψες;
Δεν τους είπα τίποτα. Τώρα, μετά από χρόνια, τα λέω για πρώτη φορά αυτά τα πράγματα. Γυρνάνε λοιπόν και μόνο που δεν κλαίγανε. «Μας είπε ότι δεν αξίζει» κτλ. Τους λέω κι εγώ «ρε σεις, εγώ σας λέω ότι αξίζουν, δε με πιστεύετε;». Να σου πω κάτι; Τελικά όλοι τους το χρήμα πιστεύουν. Γιατί τους πήρε μετά ο Σαββόπουλος στους «Αχαρνείς» και ενώ δεν τους στήριξε σα σχήμα, τους χρησιμοποίησε μια χαρά να κάνει τη δουλειά του.

Μια που το πιάσαμε αυτό, αφού όλοι τους συμμετέχουν στο δίσκο και ειδικά με τους Κατσιμίχες, που με εσένα πρωτοεμφανίστηκαν και μετά έκαναν όνομα, ποιά σχέση υπήρξε;
Εξαφανίστηκαν, εξαφανίστηκαν όλοι. Ο Ζιώγαλας μόνο ήρθε στη συναυλία του Κυττάρου και τραγούδησε και ο Λάκης Παπαδόπουλος, που εμφανίστηκε και χαιρέτισε.

Από το πρώτο δίσκο μέχρι το δεύτερο και τον τρίτο βλέπουμε σταδιακά να απομακρύνεται το progressive στοιχείο και ουσιαστικά να μένει μία πιο μεστή τραγουδοποιία, που αν την προεκτείνουμε φτάνει στο σημερινό έντεχνο.
Αυτό ακριβώς το στοιχείο θα το έβρισκες περισσότερο στους D.N.A. Αν βρεις το μικρό το δισκάκι που κυκλοφορήσαμε και όλη η άλλη δουλειά που δε βγήκε βέβαια, είναι ακριβώς όλος ο συνδυασμός των πραγμάτων που σήμερα λέμε έντεχνο. Εκεί μέσα έχει και το παραδοσιακό το στοιχείο και το ροκ. Τώρα, για την εξέλιξη του ήχου πρέπει να σκεφτείς ότι στο "Σε Άλλους Κόσμους" έπεσε πάρα πολλή δουλειά. Βρήκα κι εγώ ευκαιρία να κάνω αυτό που θέλω. Αυτά που ήθελα σκέψου ότι δε μπορούσαν και να παιχθούν και live όλα. Έχω αυτή τη στιγμή στο σπίτι μου δουλειές που δε μπορούν να παιχτούν όπως θέλω. Θέλει χρηματοδότηση για να γίνει κάτι τέτοιο και δεν υπήρξε στη συνέχεια. Από το "Παίζεις Με Τις Μηχανές" και μετά έκανα ένα σχήμα που ήταν πρακτικό για να μπορεί να κινείται. Με 5-6 άτομα το πολύ. Εκεί άρχισα να βάζω και το κοινωνικοπολιτικό μήνυμα που ήθελα να περάσω και εστίασα περισσότερο στο λόγο.

Για να παραμείνουμε λίγο παραπάνω στο "Σε Άλλους Κόσμους". Υπήρξε κάποιος από την τεράστια λίστα των συμμετεχόντων που να βοήθησε λίγο παραπάνω δημιουργικά και όχι απλώς να υπηρέτησε το όραμά σου;
Δημιουργικά μόνο ο Θεολόγος (σ.σ. Στρατηγός), θα έλεγα, που ήμασταν φίλοι. Καθόμασταν με τις κιθάρες και βγάζαμε τα κομμάτια. Θυμάμαι που ακούγαμε Yes και μου λέει «μόνο οι ξένοι παίζουν έτσι». «Ρε», του λέω, «να σου γράψω ένα τέτοιο σόλο να το παίξεις;». Και του το έγραψα και το έπαιξε το θηρίο. Να ξέρετε ο Θεολόγος κόμπλαρε. Στις ηχογραφήσεις έπαιζε τα μισά από όσα έπαιζε στις πρόβες. Και με τον Φιλιππίδη (σ.σ. μπάσο) που δε διάβαζε μουσική, του έδειχνα πώς να παίξει. Για να σας πώ και ένα ακόμα ανέκδοτο, όταν είναι να γίνει ο δίσκος και κλείνουμε το studio, μου λέει η εταιρία θα παίξουν αυτοί και αυτοί. «Ώπα», τους λέω, «εγώ θέλω τους δικούς μου». Κακώς δεν επέμεινα να παίξει ο Φώντας που ήταν ο κανονικός μου drummer και μου έδωσαν τον Μαρινάκη, που βέβαια ήταν ανώτερος τεχνικά. Εγώ ήμουν με το ένα πόδι στη Γερμανία και τον δέχτηκα με το ζόρι. Προς τιμήν του, ο Μαρινάκης ερχόταν στο σπίτι για να κάνουμε πρόβες πριν παίξει στις ηχογραφήσεις. Όπως επίσης και το μπάσο, που ήταν η αγάπη μου, σε σημείο να θεωρώ το δίσκο κονσέρτο για μπάσο, το είχα γράψει για να παίξει ο Φιλιππίδης, που όμως ήταν φαντάρος για κάποια περίοδο. Προς τιμήν του λοιπόν και ο Μεταλλίδης που τον αντικατέστησε μου λέει μόνος του να κάνουμε πρόβες πριν τις ηχογραφήσεις, ενώ και αυτός δεν ήταν υποχρεωμένος. Ήταν και οι δύο πολύ καλοί μουσικοί.

Έχουμε κολλήσει λίγο στο "Σε Άλλους Κόσμους", αλλά αξίζει τον κόπο γιατί είναι ορόσημο. Δε μπορώ να θυμηθώ άλλο διπλό δίσκο ελληνικού ροκ πιο πριν. Και είναι και ντεμπούτο. Πώς έγινε και τι αντίδραση υπήρξε;
Ναι, είναι ο πρώτος, δεν υπάρχει προηγούμενος. Κοίτα, διπλός έγινε γιατί δε χωρούσαν όλα τα τραγούδια σε μονό. Δεν ήθελα να χαθεί τίποτα σε ποιότητα. Σκεφτείτε ότι ήδη ήταν ηχογραφημένο σε τετρακάναλο, αλλά ήταν πολύ καλός ο ηχολήπτης, ο Γιάννης Τριφύλλης, ο καλύτερος που υπήρχε.

Τον στήριξε δηλαδή η ΕΜΙ το δίσκο, έδωσε προσωπικό για να γίνει.
Παιδιά, τον θάβανε το δίσκο μόλις κυκλοφόρησε! Η φάση είναι η εξής. Ο πρώτος παραγωγός ήταν ο Τέρενς Κουίκ. Ο οποίος δεν ήξερε, σε άλλο χώρο κινούταν, αλλά ήταν γενικά θετικός ο άνθρωπος. Στη μέση έρχεται ο Κιουρκτσόγλου ο Γιάννης, ο κιθαρίστας των Πελόμα Μποκιού. Αυτός έκανε και δικά του τραγούδια τότε, πιο ελαφριά, και πιθανόν να ζήλευε επειδή δε μπορούσε να έχει την ελευθερία να κάνει και αυτός αυτά που ήθελε, γιατί ροκάς ήταν κατά βάση. Γενικά κατηγορούσε το δίσκο και έλεγε άσχημα πράγματα. Τα έμαθα εγώ και έψαχνα να τον βρω, αλλά τελικά με συμβούλεψαν και όλοι να μην ασχοληθώ, αφού έτσι είναι τα πράγματα στις εταιρίες και γι' αυτό σιχάθηκα κι εγώ και ούτε που ξαναπάτησα σε αυτές.

Ήταν να τραγουδήσει και ο Ξυλούρης ένα κομμάτι.
Ναι, είχε ενθουσιαστεί και ήθελε να τραγουδήσει σε όλο το δίσκο. Κι εγώ του έλεγα «άσε ρε Νίκο, που θα τραγουδήσεις ροκ». Αυτό το ένα, το παραδοσιακό θα τραγουδήσεις. Εν τω μεταξύ, το ίδιο τραγούδι ήθελε να πει και ο Πουλικάκος. Εγώ ήθελα ο Πουλικάκος να τραγουδήσει το "Θέλω Να Ταξιδεύω" που του πήγαινε πολύ και τελικά κανείς δεν τραγούδησε κανένα.

Με τον Πουλικάκο αλήθεια ποιές οι σχέσεις σας;
Φιλικές, συναδελφικές.

Κυκλοφορήσατε και οι δύο τους δίσκους σας την ίδια χρονιά. Γιατί θεωρείς ότι ενώ το "Μεταφοραί-Εκδρομαί ο Μήτρσος" χαιρετίζεται από όλους ως καθοριστικό (και είναι), το "Σε Άλλους Κόσμους" το ξέρει πιο λίγος κόσμος;
Πιθανότατα γιατί είναι πιο «έργο», δεν έχει τραγούδια που μπορείς να απομονώσεις.

Για τις επανεκδόσεις του άλμπουμ έχεις κάποιο σχόλιο;
Ε, κοίτα, την πρώτη την ασπρόμαυρη την έκανα εγώ. Για οικονομικούς λόγους κυρίως ο δίσκος βγήκε μονός, αλλά τον πρόσεξα πολύ, έκανα ψαγμένο μοντάζ των τραγουδιών. Αργότερα έκανε επανέκδοση σε μονό δίσκο και η εταιρεία, αλλά αυτοί πήγαν για να πουλήσουν, τον κουτσούρεψαν το δίσκο, έβαλαν και ταμπέλα ότι τραγουδάν οι Κατσιμιχαίοι και ο Ζιώγαλας που είχαν γίνει φίρμες! Στην τελευταία επανέκδοση του Ικάρου ήρθαν τα παιδιά και μου είπαν να τον βγάλουμε σε συνεργασία, νόμιμα, γιατί αν δεν τον βγάλουμε εμείς, έχει φτάσει τόσο ακριβός στο εξωτερικό ο δίσκος που υπάρχουν «πειρατές» στην Ασία που θα τον βγάλουν αυτοί. Θα ήθελα να βγάλω και σε επανέκδοση, με remix όμως σίγουρα, και το "Παίζεις Με Τις Μηχανές", γιατί δεν ακούγονται ούτε τα μισά από όσα συνέβαιναν στις ηχογραφήσεις. Όπως και στους "Άλλους Κόσμους" έχουν χαθεί πολλά πράγματα, κάνει σόλο το κόρνο και δεν ακούγεται τίποτα.

Αλήθεια, πώς αισθάνεται κανείς όταν βλέπει τον δίσκο του να πουλιέται σε εξωφρενικές τιμές και ο ίδιος δεν κερδίζει τίποτα από αυτό, παρά μόνο κάποιοι συλλέκτες-έμποροι;
Είναι σαν τους ζωγράφους που έβλεπαν ρακένδυτοι τα έργα τους να πωλούνται πανάκριβα στις γκαλερί και αυτοί δεν είχαν να φάνε. Έτσι γίνεται δυστυχώς.

Μια που το αναφέραμε ας μιλήσουμε τώρα και για το "Παίζεις Με Τις Μηχανές". Δεν ξέρω κατ' αρχήν αν με την κυκλοφορία του "Σε Άλλους Κόσμους" είχες κάποια επιτυχία.
Καθόλου, τίποτα. Θάφτηκε ο δίσκος και δεν ασχολήθηκε κανένας. Μάλιστα, κάποια στιγμή πήγα στην εταιρεία και τους είπα «δεν ξέρω τι κάνετε εσείς και γιατί θέλατε να κάνετε το δίσκο, μπορεί να το κάνατε για φορολογικούς σκοπούς. Για εμένα όμως ήταν δουλειά ζωής». Ε, μετά απογοητεύτηκα και ξεκίνησα δικιά μου προσπάθεια, τον Πολύαυλο. Είχα ήδη ανοίξει τη Σοφίτα, είχα δηλαδή κάποια οικονομική άνεση για να το κάνω, αλλά κυρίως ήταν για ιδεολογικούς λόγους. Είχα κάποιες προτάσεις από την WEA για να κοπούν 10.000 αντίτυπα, που σήμαινε ότι θα τον στήριζαν το δίσκο. Αλλά πλέον ιδεολογικά δεν ήθελα. Δεν ήθελα να λένε ότι ακόμα και ο Ηρακλής από αυτά τα γρανάζια πέρασε και να φανεί ότι δεν υπάρχει εναλλακτική. Δε βαριέσαι, λέω, ας πουλήσω 10 αντίτυπα, πρέπει να πουλήσω 10.000; Μάλιστα, ο Νίκος ο Σκούρτης, που ήταν αυτός που ήθελε να συνεργαστούμε, παρεξηγήθηκε, νόμιζε ότι ήταν προσωπικό το θέμα. Μάλιστα όταν έφτιαξε την FM Records και ήρθα σε επαφή μαζί του για κάποια δουλειά, μου κράταγε μούτρα!

Στη δεκαετία του '80 βλέπουμε και μεγάλη δραστηριότητα στην αυτοοργάνωση και ιδεολογική αφύπνιση των μουσικών. Έχουμε το Μου.Συν.Κα, την ΑΕΤΑ, δωρεάν συναυλίες, τη Σοφίτα...
Ανοίγουμε μεγάλο κεφάλαιο τώρα, χρειαζόμαστε κανά μήνα να μιλήσουμε για αυτά! Όταν είχα τη Σοφίτα ήμουν εντελώς αυτόνομος, είχα ό,τι μπορεί να θέλει ένας μουσικός. Είχα την εταιρεία μου, είχα το χώρο μου, τα δικά μου μηχανήματα, μέχρι και δικό μου φορτηγάκι είχα. Αλλά δεν ήταν αυτό το ζητούμενο. Κάθισα κάποια στιγμή και σκέφτηκα: Αυτό ήταν όλο; Επειδή εγώ κατάφερα και πέτυχα να είμαι ανεξάρτητος, τελείωσα; Ενώ ταυτόχρονα ξέρω καλά πώς κατασπαράζουν οι εταιρείες τους μουσικούς. Όταν, ακόμα και punk να είσαι, δουν προοπτική, παίρνουν τη δουλειά σου, σε κάνουν επιτυχία και σε εκμεταλλεύονται, ενώ ταυτόχρονα σου βάζουν και τρικλοποδιά για να μη μπορείς να εκφραστείς αν δεν τους συμφέρει ιδεολογικά. Αυτή είναι η δουλειά τους. Είχε γίνει ένας πυρήνας λοιπόν η Σοφίτα, όπου μαζευόντουσαν τα group και σκέφτηκα ότι είναι ευκαιρία να κάνουμε κάτι από κοινού. Το συζητούσα προς κάθε κατεύθυνση. Κάποια στιγμή μαζεύτηκε ένας αριθμός συγκροτημάτων.

Ποιός ήταν ο πρώτος πυρήνας; Ποιοί άλλοι ήταν ενεργοί μαζί σου;
Δε θυμάμαι συγκροτήματα. Αλλά στη δεύτερη φάση ήρθε ο Νίκος ο Γκίνης από τους Σύνδρομο. Φοβερός μουσικός, τον θαύμαζα, αλλά μέσα από τη ΜουΣυνΚα άλλαξα άποψη. Άκου πώς έγινε. Αρχικά μαζευόμασταν όλοι για να οργανώσουμε καμία συναυλία κτλ. Τελικά, ενώ ξεκινούσαμε να οργανώσουμε κάτι όλοι μαζί, κατέληγα να τρέχω μόνος μου για όλα. Τους μάζεψα λοιπόν και λέω «Ρε σεις, μόνο εγώ θα τρέχω; Εγώ δεν έχω ανάγκη, έχω δικό μου μαγαζί, έχω δικιά μου δισκογραφική. Για εσάς το κάνω. Άμα είναι να τρέχω εγώ για να το παίζετε εσείς μούρες...». Τέλος πάντων, δεν προλάβαμε να το οργανώσουμε. Αφού έκλεισε και η Σοφίτα, λοιπόν, έρχονται ο Τρύφωνας από τους Αγάπανθος και ο Γκίνης μαζί με το Λήτη και μου λένε «αφού είσαι δραστήριος και ενδιαφέρεσαι για το ροκ και τα συγκροτήματα, να, εμείς το οργανώσαμε ήδη το πράγμα. Δεν πειράζει που δεν το ξεκίνησες εσύ, το ίδιο είναι». Ούτε που το σκέφτηκα κι εγώ, επί τόπου τους λέω ότι είμαι μέσα. Το μόνο που με ένοιαζε ήταν να ξεκινήσει κάτι, να οργανωθούμε κάπως. Ήταν και ο Πάνος Ηλιόπουλος μαζί τους, που ήταν τότε στο Υφυπουργείο Νέας Γενιάς. Καθόμαστε να συζητήσουμε και μου λένε ότι θα δώσει το Υφυπουργείο ένα εκατομμύριο για το ξεκίνημα και αποφασίστηκε να γίνει μη κερδοσκοπική εταιρία με εμάς τους τέσσερις επικεφαλής. Τότε βρέθηκε και το όνομα Μου.Συν.Κα. Νοικιάσαμε και το Ροντέο για συναυλίες. Πριν ξεκινήσει οτιδήποτε, τους λέω εγώ, ακόμα κι αν δώσει το Υφυπουργείο λεφτά, ξεκαθαρίζω ότι δε θέλω καπέλωμα, ούτε από κόμματα, ούτε από καμία αρχή. Μπροστά θα είναι τα συγκροτήματα. Εξάλλου, και τα χρήματα σε σχέση με άλλες επιδοτήσεις που έδιναν τότε σε κάτι θέατρα των τριών θεατών δεν ήταν και τίποτα. Όχι να πάρει το ροκ ένα εκατομμύριο και να μας πηδήξουν κιόλας. Προχώρησε τελικά αρκετά, κάναμε και συναυλίες. Εγώ ήμουν υπεύθυνος του προγράμματος, γιατί λόγω της Σοφίτας είχα τις επαφές με τα συγκροτήματα. Αργότερα κατάλαβα ότι γι' αυτό με ήθελαν, γιατί σου λέει ο Ηρακλής έχει γνωριμίες, έχει πρόσωπο προς τα έξω, θα μαζέψει κόσμο.

Και πού στράβωσε το θέμα;
Μετά από λίγο άρχισαν να βάζουν κάτω από τις αφίσες «υπό την αιγίδα του Υφυπουργείου Νέας Γενιάς». Να τους λέω εγώ «Τι τα βάζετε αυτά; Αλλιώς δεν τα συμφωνήσαμε;». Μας κάνουν την αφίσα δωρεάν, μου λέγανε και τέτοια. Τρέχω εγώ, βρίσκω κάποιον φίλο μου να κάνει την αφίσα με πολύ λίγα λεφτά, πάλι τη βάζουν τη λεζάντα. Κάτι δεν πάει καλά με τον Γκίνη και τον Τρύφωνα, σκέφτομαι. Πιάνω και τον Λήτη, «εσύ δεν έχεις σχέση με αυτά» του λέω, «δε βλέπεις τι γίνεται, δεν τα είχαμε πει;». «Ναι, ναι» μου έλεγε, αλλά κάθε φορά που πηγαίναμε να μιλήσουμε, τον έπαιρναν, τελικά, μαζί τους. Στην πορεία, μάλιστα, οι δυο τους ήθελαν να διώξουν τον Λήτη και να βάλουν κάποιον δικό τους, γιατί πράγματι δεν προσέφερε πολύ, δεν ήταν οργανωτικό άτομο. Εγώ τον υπερασπιζόμουν και τους έλεγα να βρούμε τι μπορεί να κάνει καλά και να του το δώσουμε. Μαζί το ξεκινήσαμε, επένδυσε κάποιες δυνάμεις, δε μπορεί να τον πετάξεις μετά. Πράγματι, έμεινε ο Λήτης και ανέλαβε κάποια καθήκοντα που τα έκανε μια χαρά. Ε, μετά είδα πάλι τα ίδια, κάποιες πονηριές κτλ, πιάνω πάλι το Λήτη: «Εγώ θα φύγω αν συνεχιστεί η κατάσταση, αλλά δε θέλω να φτάσω μέχρι εκεί και να τους χαρίσω κάτι που ξεκινήσαμε όλοι μαζί. Έλα μαζί μου να επιβάλλουμε τις απόψεις μας». Του είπα και ότι ήθελαν να τον διώξουν και θύμωσε. Μαζευόμαστε λοιπόν, στο σπίτι του Λήτη μάλιστα, και πάλι πάει μαζί τους. Άει γαμηθείτε λέω κι εγώ, κάνω μία δήλωση στις εφημερίδες ότι δεν έχω πλέον σχέση με τον ΜουΣυνΚα και αποχωρώ.

Έτσι γεννήθηκε η ΑΕΤΑ;
Μετά από αυτά, μαζεύω όλα τα group, γιατί εμένα ήξεραν και με εμπιστεύονταν, τους εξηγώ την κατάσταση και τους προτείνω όπως είμαστε μαζεμένοι να κάνουμε μία άλλη απολύτως ανεξάρτητη κίνηση. Έτσι δημιουργήθηκε και από εκεί ξεκινάει μία άλλη ιστορία.

Στην ΑΕΤΑ μπαίνει και ο Άσιμος.
Ο Άσιμος έπαιζε ήδη και στον ΜουΣυνΚα. Μάλιστα, θυμάμαι που μου έλεγε να τον βάζω στο πρόγραμμα να παίζει Σάββατα για να μαζεύει κόσμο. Τον έβαζα εγώ και μάλιστα οι άλλοι δεν τον θέλανε γιατί τους έβριζε όλους.

Να πούμε και την ιστορία της ΑΕΤΑ;
Ε, ξεκινήσαμε με ενθουσιασμό και κάθομαι και γράφω σε ένα μεγάλο χαρτόνι το πλάνο της ΑΕΤΑ και φτιάχνω ομάδες εργασίας που εκ περιτροπής θα αναλαμβάνει η καθεμία να οργανώσει κάτι. Το δε «προεδρείο» της ΑΕΤΑ αποτελούνταν από εκφραστές της κάθε ομάδας. Το σκέφτηκα απλά, όλοι να προσφέρουμε ίσα και να έχουμε ίσες απολαβές. Πίστευα, ίσως αισιόδοξα, ότι όλοι οι άνθρωποι όταν βρεθούν στο κατάλληλο περιβάλλον θα φερθούν ανάλογα. Και λειτούργησε αυτό αρχικά. Οι συγκυρίες τη διέλυσαν.

Τι οδήγησε δηλαδή στο τέλος της ΑΕΤΑ;
Κοίταξε να δεις, ήθελε πυρήνα αυτό για να στηριχθεί. Ιδεολογικό πυρήνα εννοώ, που να με στηρίζει στον τρόπο που είχα σκεφτεί την οργάνωση. Ερχόταν ο Άσιμος, ας πούμε, με συνοδεία δέκα ατόμων, την «αυλή» του (ηθοποιοί και δικηγόροι μέσα σε αυτούς, με δέκα διπλώματα ο καθένας), και δε μιλούσε κανένας από τους υπόλοιπους. Έμπαινε με την παρέα του και κυριαρχούσε.

Τελικά ο Άσιμος ήταν αυθεντικός σε αυτό που έκανε ή έπαιζε ένα ρόλο;
Κοίταξε, να σου εξηγήσω, επειδή τον γνώρισα καλά. Ο Άσιμος το '81 είχε τα πρώτα προβλήματα (σ.σ. ψυχασθένειας εννοεί). Έκανε διάφορα, είχε ξεφύγει, μέχρι και οι αναρχικοί τον έδερναν. Εγώ τον συμπαθούσα πάντα πάρα πολύ. Είχε πρόβλημα ο άνθρωπος. Ο εχθρός του ήταν ο εγωισμός του βασικά, αυτό τον σκότωσε. Παγιδεύτηκε και δε μπόρεσε να ξεφύγει. Είχε πάρει τότε και μία μαγκούρα και τους έδερνε όλους, εχθρούς και φίλους. Μόνο εμένα δεν έδερνε, θεωρούσε ότι αυτός ήταν ο Δον Χουάν και εγώ ο Δον Χενάρο! (σ.σ. γέλια). Τον είχαν συλλάβει μάλιστα και τρέχαμε να τον βγάλουμε, βοήθησε και ο Σαββόπουλος μία φορά, ο Ευάγγελος Γιαννόπουλος μία άλλη. Μια φορά με παίρνει η Κατερίνα Γώγου...

Είχατε σχέσεις με τη Γώγου;
Ναι, μου είχε δώσει και στίχους της λίγο πριν πεθάνει, τους είχα μελοποιήσει και τους της είχα δώσει πίσω.Τέλος πάντων, με παίρνει και μου λέει «τον πάνε για Δαφνί». Είχαμε και τον Οικονομόπουλο τον ψυχίατρο μαζί και μας λέει ότι πρέπει να τον αναλάβει κάποιος να παίρνει ηρεμιστικά (όχι ψυχοφάρμακα) και να δηλώσει ότι θα φροντίζει να παίρνει ένα την ημέρα, αλλιώς θα τον κλείσουν μέσα και ξεχάστε τον μετά. Εγώ είχα και μικρά παιδιά τότε, αλλά ανέλαβα. Βοήθησαν και άλλοι από την παρέα των Εξαρχείων. Να ξέρετε τα νεύρα του έπαθαν βλάβη από τον πολύ καφέ που έπινε. Πολύ καφέ! Έβαζε δυο κουταλιές σε ένα ποτήρι, λίγο νερό και το κατέβαζε. Όταν τον έβαλα να ελαττώσει τον καφέ και να παίρνει το ηρεμιστικό ήταν που επανήλθε λίγο.

Μα και το όνομά σου δεν υπάρχει στις κασέτες ως υπεύθυνος;
Μόνο ως υπεύθυνος; Στις τρεις τελευταίες κασέτες εγώ του έχω κάνει όλη την ενορχήστρωση. Και για το ευχαριστώ όλων αυτών πάτησε τελικά πάνω στο πτώμα μου να το παίξει επαναστάτης ας πούμε. Πριν τον Μου.ΣΥν.Κα., όταν ήταν στα καλύτερά του, πήγε η Γώγου και βρήκε την Αλεξίου, που την ήξερε και που ήταν τότε παντρεμένη με τον Θεοφίλου που ήταν στη Μίνως-ΕΜΙ. Έτσι του έκαναν αυτό το δίσκο τότε και έβγαλε και κάποια λεφτά και άνοιξε και το μαγαζάκι. Περνούσα να τον δω τι κάνει και του έλεγα ό,τι θέλει από εμένα να το ζητήσει. Να του φτιάξω τα τραγούδια, για παράδειγμα. Δωρεάν φυσικά το έκανα και δεν υπήρχε περίπτωση να ζητήσω λεφτά. Του έδινα θάρρος. Μέσα σε λίγο, λοιπόν, ο αθεόφοβος σχημάτισε αυλή πάλι και με έβλεπαν εμένα με μισό μάτι. Με τα πολλά έμαθα ότι τους έλεγε ότι πήγαινα να τον δηλητηριάσω! Παγιδευόταν στο μυαλό του, καταλαβαίνεις.

Και μουσικά πώς συνεργαστήκατε;
Ε, όταν μπήκε στο studio για τις τρεις τελευταίες κασέτες, με πήρε τηλέφωνο και μου λέει «έλα να βοηθήσεις». Πήγα εγώ και είδα ότι τα παιδιά δεν προχωρούσαν πολύ στις ενορχηστρώσεις. Ήξεραν να παίζουν απλά τα κομμάτια και μετά κολλούσαν. Εκεί τους έφτιαξα εγώ την ενορχήστρωση. Μάλιστα, μετά το θάνατό του πήραν αυτά τα τραγούδια οι άλλοι και πάτησαν στις δικές μου ενορχηστρώσεις, τα κυκλοφόρησαν και βγάλανε λεφτά. Ένας φίλος μου τους έκανε και πλάκα, ότι θα τους κάνω αγωγή κτλ. και φοβήθηκαν αυτοί.

Να πούμε για λίγο και για τη "Στιγμή".
Είναι το επόμενο βήμα της Λερναίας Ύδρας. Έχει και ένα τραγούδι που δεν είχε χωρέσει στον προηγούμενο δίσκο. Ε, πάλι μόνοι μας τον προωθούσαμε όπου μπορούσαμε. Όχι τίποτα άλλο, να βγουν τα έξοδα για την επόμενη παραγωγή. Αυτό με ένοιαζε πάντα, να μπορώ να χρηματοδοτήσω τον επόμενο δίσκο μου. Τραγουδάει και η γυναίκα μου και πολύ καλά μάλιστα, θα μπορούσε να έχει κάνει όνομα μόνη της. Γενικά είχα ήδη ξεπεράσει τότε τη λογική του να βγάλω δίσκο για να κάνω καριέρα ή κάτι τέτοιο.

Και από εκεί και πέρα τι γίνεται μουσικά;
Ασχολήθηκα και ψάχτηκα πάρα πολύ με τη μουσική χαλάρωσης. Έφτιαξα επτά κασέτες. Είχα και ένα ακριβό μηχάνημα και έτρεχα και ηχογραφούσα ήχους της φύσης, φρόντιζα να χρησιμοποιώ και συχνότητες από 7 έως 14 κύκλους που παράγουν κύματα άλφα, τα οποία ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα... Έχω κάνει πολύ καλή δουλειά για το χώρο αυτό.

Να πάμε λίγο και στα μη μουσικά. Είχε εγκριθεί και ήταν έτοιμος να παιχτεί στην τότε ΥΕΝΕΔ ο "Πόλεμος Των Ζωδίων", μία εκπομπή επιστημονικής φαντασίας. Τι έγινε;
Ακυρώθηκε λόγω Μαστοράκη αυτό. Έγραφα ήδη εγώ σε περιοδικά επιστημονικής φαντασίας με ψευδώνυμο. Μέσω ενός παραγωγού δίνω ένα κείμενό μου στην ΥΕΝΕΔ και εγκρίνεται. Μάλιστα, μου είχε δώσει ο ίδιος άνθρωπος και το σενάριο μίας υποψήφιας ταινίας του Μαστοράκη, η οποία πρόλαβε και παίχτηκε τελικά, για να δω πώς να μετατρέψω το κείμενο σε σενάριο. Έγιναν όμως τα σκηνικά με τη συνέντευξη για το Πολυτεχνείο, του την πέσαν όλοι του Μαστοράκη και κόπηκε όλη η παραγωγή τελικά.

Και έχουμε και ένα πρόσφατο μυθιστόρημα, τον "Ονειροταξιδευτή".
Ναι, το έχει η μοίρα μου, μου φαίνεται. Ενώ το βιβλίο πήγαινε καλά και ήμουν έτοιμος να ετοιμάσω και το δεύτερο μέρος, γιατί είχε την έννοια να γίνει τριλογία, ο εκδότης άλλαξε δουλειά και το γύρισε στα περιοδικά. Οπότε έμειναν ορφανά τα επόμενα. Αυτά έγιναν το 2006.

Υπήρξε όμως και κάποια συνεργασία με την Ελευθεροτυπία.
Ναι, στο περιοδικό "9", που ασχολείται με την επιστημονική φαντασία είχα δώσει μία νουβέλα μου. Γράφω συνέχεια. Τώρα θα εκδοθεί και μία συλλογή νουβελών μου.

Τελευταία ερώτηση. Θα ακούσαμε ξανά ζωντανά τον Ηρακλή με τη Λερναία Ύδρα;
Κάνουμε πρόβες, αλλά δε θέλω να ξαναπαίξω σε αυτά τα μαγαζιά που περιμένουν να φωνάξουμε εμείς τους φίλους μας και από εκεί να βγουν τα έξοδά τους, χωρίς αυτά να κάνουν τίποτα. Το έκανα μια-δυο φορές και μετά σταμάτησα. Προτιμώ να παίξω δωρεάν για κοινωφελείς σκοπούς. Υπάρχουν και άλλα μαγαζιά, βέβαια, όπως το Βινύλιο στο Ίλιον που θα ξαναπαίξουμε.

Μανώλης Γεωργακάκης, Κώστας Σακκαλής