Sleepytime Gorilla Museum

Μέσα στο μικρό υποσύνολο των ανθρώπων που πίνουν νερό στο όνομα της ένωσης του rock με το avant-garde, οι Sleepytime Gorilla Museum από το Oakland στέκονται σαν μικροί θεοί. Οι λόγοι είναι πολλοί, ας πούμε όμως πως ένας χαρακτηριστικός είναι πως το κενό τους έμεινε δυσαναπλήρωτο όταν αποφάσισαν να «κλείσουν το Μουσείο», πίσω στο 2011. Η ανέλπιστη λοιπόν επιστροφή τους αποτελεί καταρχάς μια ευκαιρία για γιορτή: ο άσωτος επέστρεψε, 17 ολόκληρα χρόνια από το τελευταίο studio άλμπουμ "In Glorious Times".

Για όσους δεν τους γνωρίζουν, οι Sleepytime Gorilla Museum έγραψαν μια φοβερή πορεία πίσω στα 00s με τρία εκπληκτικά άλμπουμ, ενώ παραμένουν, ακόμα και σήμερα, ένα από τα πιο απερίγραπτα και μη-κατηγοριοποιήσιμα experimental rock γκρουπ. Κάποιοι τους αποκαλούν avant-prog ή Rock In Opposition, άλλοι τους θεωρούν κοντινούς συγγενείς των Mr Bungle. Σε όλα υπάρχει φυσικά μια μικρή δόση αλήθειας, το Μουσείο όμως διατηρεί έναν εντελώς δικό του χαρακτήρα. Το γεγονός ότι έχουν δημιουργήσει ένα concept-ικό ψευδο-επιστημονικό σύμπαν θολώνει ακόμα περισσότερο τα νερά ανάμεσα σε φαντασία και πραγματικότητα. Και η φαντασία είναι σημαντικός παράγοντας για την μουσική τους.

Στο "Of The Last Human Being", η μπάντα συνεχίζει στην ίδια λογική με τα παλιά της άλμπουμ. Το στοιχείο της έκπληξης είναι πάντα ζωτικό αφού ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις τι θα ακούσεις μετά - αν έπεται ένα βαρύ μεταλλικό σημείο ή κάτι που θα θυμίζει μουσική cabaret ή μουσική τσίρκου, industrial ή spoken word. Ότι όμως κι αν συμβαίνει στιλιστικά, κυριαρχείται από μια έμφυτη ανατρεπτική/ντανταϊστική διάθεση: τα πέντε μέλη των SGM είναι όλοι εξαιρετικοί μουσικοί και multi-instrumentalists, εκτός όμως από το να αλλάζουν συνεχώς ρόλους, εκτελούν και μια σειρά από παράξενα ή και εντελώς ιδιοκατασκευασμένα όργανα, όπως το πιάνο-κούτσουρο (slide piano log), το ηλεκτρικό πάγκρεας (!) ή το pedal action wiggler. Ίσως εξαιτίας όλων των παραπάνω, προσωπικά βλέπω μια σύνδεση και με γκρουπ όπως οι Einsturzende Neubauten και The Residents, πέραν των γνωστών-αγνώστων απογόνων του Zappa.

Τα 65 λεπτά του άλμπουμ κυλάνε σαν νεράκι, ακριβώς επειδή η ροή του είναι αεικίνητη και γεμάτη παράξενες στροφές. Υπάρχουν τραγούδια δύσκολα ακόμα και για τα μέτρα των SGM, όπως τα πολύ heavy "The Gift" και "El Evil", πλάι σε ξεκούρδιστες ορχήστρες ("Fanfare For The Last Human Being"), κινηματογραφικά instrumental ("Rose-Colored Song") ή και ακραία πειραματική funk ("Save It"). Υπάρχουν τραγούδια που προωθούν την κωμικότητα ("S.P.Q.R", "We Must Know More"), δίπλα σε πολύ σοβαρές, δραματικές στιγμές που παραδίδονται ολοκληρωτικά στο βάρος των συμβολισμών τους ("Salamander Of Two Worlds", "Burn Into Light"). Καθόλη την διάρκεια του άλμπουμ, η παρουσία του βασικού τραγουδιστή/κιθαρίστα Nils Frykdahl είναι ηγετική και εξόχως σχιζοφρενική στις διαθέσεις της.

Τολμώ όμως να πω ότι όταν βγαίνει μπροστά η καταπληκτική Carla Kihlstedt - ο έτερος ηγετικός πόλος του γκρουπ - οι Sleepytime Gorilla Museum μετατρέπονται σε ένα διαφορετικό σχήμα. Οι κόσμοι που πλάθονται στο "Silverfish" - εκεί που ένα ονειρικό ambient μπλέκεται με ένα κέλτικων καταβολών θέμα στο βιολί - ή στο έξοχο "Hush Hush", είναι κόσμοι παραμυθένιοι και αλλοπαρμένοι. Είναι σε εκείνες τις στιγμές που καταλαβαίνεις πως, αν ήθελαν, θα μπορούσαν να γράψουν προσιτή μουσική, όμως προφανώς δεν το θέλουν. Κάτι τέτοιο εξάλλου δεν θα εξυπηρετούσε αυτή την αίσθηση πως η τέχνη τους έρχεται από μια άλλη διάσταση.

Παρά το γεγονός πως το υλικό του "Of The Last Human Being" γράφτηκε σε διάφορες φάσεις ανάμεσα στο 2004 και το 2023, το άλμπουμ είναι συνεκτικό και συμπαγές. Δεμένη κάτω από μια πληθώρα συμβολισμών και αλληγοριών, η δουλειά αυτή στέκεται στο ίδιο ποιοτικό ύψος με τους προκατόχους της, πλήρης εικόνων και διαθέσεων. Εξάλλου κάτω από τους θεατρινισμούς, υπάρχει μια διάχυτη μελαγχολία στην παρατήρηση του τελευταίου ανθρώπου στο "We Must Know More". Αδύναμο, θλιβερό και γεμάτο αντιφάσεις, αποτελεί σίγουρα ένα παράξενο ον. Αν όμως είναι ικανό να παράγει τόσο όμορφη τέχνη, ίσως τελικά αξίζει να σωθεί!

Λίγο πριν κλείσει ο δίσκος, το εκπληκτικό "Old Grey Heron" στέκεται σαν το καλύτερο τραγούδι του. Πίσω από τα χίλια κομμουνιστικά του μηνύματα, εκφράζει μια μικρή μουσική αλήθεια, πως οι δημιουργοί του είναι ταυτόχρονα μια μπάντα μικρή μα και μεγαλειώδης, μια μπάντα που έλειψε, μια μπάντα που προφέρει μια πολύ διαφορετική και προοδευτική πρόταση. Οι Sleepytime Gorilla Museum δεν θα αλλάξουν ούτε τώρα τον κόσμο της μουσικής, είναι όμως πολύ πολύτιμοι για να χαθούν στην λήθη. Όχι ακόμα!

Bandcamp