Bruce Springsteen

Θα μπορούσε, ο μεγάλος, να το κάνει και άβαταρ: «Τα 70 είναι τα νέα 30». Ο Bruce Springsteen έσβησε πρόσφατα το 71ο κεράκι στην τούρτα της ζωής του, αλλά το δώρο που μας χάρισε έναν μήνα αργότερα -σαν τεχνητή αναπνοή ενάντια στην ασφυξία- είναι βγαλμένο από την ατίθαση νιότη του.

Από τα δώδεκα τραγούδια του "Letter To You", που προσγειώθηκε στα χέρια μας σαν κεραυνός εν πανδημία, τα εννέα γράφτηκαν πρόσφατα, μέσα στην καραντίνα. Ωστόσο, τα διαπερνάει η αύρα του "Born To Run", ίσως επειδή η μπάντα μπήκε στο στούντιο και τα ηχογράφησε live, όλοι μαζί με μια φωνή στο ίδιο δωμάτιο, δίχως overdubs και τέτοιες πολυτέλειες της νέας εποχής. Έχει τη σφραγίδα όχι του παραγωγού ή κάποιου μηχανικού, αλλά του Bruce Springsteen και της E-Street Band.

Σύμφωνα με τον ίδιο τον αειθαλή Bruce, αυτή η μέθοδος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά μετά από τρεισήμισυ δεκαετίες - από την εποχή του "Born In The USA". Αναγνωρίσιμος από έτη φωτός μακριά, σαν απόκομμα από νοσταλγικό εφηβικό λεύκωμα, ο ήχος της E Street Band είναι μία σελίδα από το βιβλίο της ζωής μας. Η μπάντα με τη σπάνια χημεία ενηλικιώθηκε μαζί μας, αλλά με κάποιο ανεξήγητο ελιξήριο ανανεώνει τα κύτταρά της και αρνείται να γεράσει.

Η πρώτη σκέψη όσων έχουμε γαλουχηθεί με τη φωνή του Bruce και την αναζητούσαμε ως βάλσαμο στα δύσκολα ή στα λιγότερο δύσκολα ανέβηκε αβίαστα στο μυαλό: «Τι κρίμα, που ο δίσκος βγήκε μέσα στην πανδημία και δεν επιτρέπονται οι συναυλίες». Εάν τα live του Springsteen σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή αποτελούν εμπειρίες ζωής, μία συναυλία με το συγκεκριμένο υλικό θα ήταν κάτι ανάμεσα σε φιέστα αισιοδοξίας και σε εορτασμό μίας ασύγκριτης κληρονομιάς. Και φυσικά θα γέμιζε τα στάδια της οικουμένης.

Τα υπόλοιπα τρία κομμάτια του "Letter To You" ξεπήδησαν από τα βάθη των δεκαετιών. Το "Song For Orphans", το "Janey Needs A Shooter" και το "If I Was A Priest" γράφτηκαν πριν από μισό αιώνα, όταν ο Bruce είχε ακόμη κολλημένη στο κούτελό του την ετικέτα του «νέου Ντύλαν» και πλημμύριζε τα τραγούδια του με τσουνάμι λέξεων και χάος ιδεών. Οι πρώτοι δύο δίσκοι του έχουν κακογεράσει, αλλά το υλικό της εποχής αξίζει μία δεύτερη ματιά – ή πολύ περισσότερες.

«Με τριβέλιζε η ιδέα να ανοίξω ξανά τα συρτάρια, να ανασύρω κάποια κομμάτια που δεν ηχογραφήθηκαν ποτέ και να τα τραγουδήσω με τη σημερινή μου, ενήλικη φωνή», είπε ο ίδιος, σε μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις του. Στη μουσική του Bruce ισχύει συνήθως το δόγμα "less is more", αλλά οποιοσδήποτε άλλος καλλιτέχνης με τα σύγκαλά του θα έδινε ένα χέρι κι ένα πόδι για να γράψει τραγούδι όπως το "If I Was A Priest".

Ε, ο Springsteen το άφησε 50 χρόνια στο μπαούλο, μαζί με αμέτρητα άλλα, που φαίνεται ότι θα κυκλοφορήσουν σε μορφή "Tracks Vol. 2".

Ειρήσθω εν παρόδω, ότι το τετραπλό "Τracks", μία ομοβροντία από δεκάδες ακυκλοφόρητα διαμαντάκια που είδαν απροειδοποίητα το φως της δισκογραφίας το 1998, είναι από τους αγαπημένους μου δίσκους του Bruce. Και, επαναλαμβάνω, αποτελείται από τραγούδια που κρίθηκαν ανάξια λόγου και κλειδώθηκαν σε κάποιο χρονοντούλαπο.

Εάν στο "Letter To You" του 2020 υπάρχει στοιχείο που φανερώνει την ηλικία του Springsteen, αυτό είναι η αέναη αναπόληση προσώπων, πραγμάτων και θαυμάτων παραδομένων στη λήθη του χρόνου.

Ιδρυτικά και εμβληματικά μέλη της συντροφιάς, ο Clarence Clemons και ο Danny Federici αναχώρησαν εδώ και χρόνια από τούτον τον μάταιο κόσμο. Προϊόντος του χρόνου τους ακολούθησαν κάμποσα μέλη της αυλής του Bruce, με τελευταίο θύμα του θεριστή τον George Theiss, συνοδοιπόρο του Βruce στα χρόνια των Castiles, όταν οι δυό τους ήταν ακόμη έφηβοι κατσαπλιάδες με δύο αριστερά παπούτσια.

Το πιο δυναμικό τραγούδι του "Letter To You", αυτό που έχει επιλεγεί ως πέτρα που θα ταράξει τα νερά αναγγέλλοντας την άφιξη του ταχυδρόμου, φέρει τον τίτλο "Ghosts": φαντάσματα. Μόνιμοι θαμώνες, πλέον, αυτά στην ακτή του New Jersey και στη χιονισμένη Νέα Υόρκη του εξωφύλλου.

Με την εκκίνηση κιόλας, το πρώτο ρεφρέν που φτάνει στα αυτιά του ακροατή είναι πένθιμος ύμνος στη θνητότητα: "One minute you're here, next minute you're gone". Το τελευταίο, κάπως πιο κεφάτο αφού έχει προηγηθεί η κάθαρση, εύχεται καλή αντάμωση: "Ι'll see you in my dreams".

Ενδιάμεσα, στο "Last Man Standing" o Bruce εξομολογείται την απελπισία που νιώθει όσο οι παλιόφιλοί του γίνονται «ξεθωριασμένα νεανικά ενσταντανέ σε ένα παλιό φωτογραφικό άλμπουμ» και ο ίδιος καλείται να μείνει όρθιος, για να κρατήσει τη μνήμη ζωντανή και την πύλη ανοιχτή: "I'm the last man standing now".

Αλλά ο δίσκος δεν είναι μελαγχολικός ούτε παραγεμισμένος με βαριές μπαλάντες και μουγκρητά. Αντιθέτως, φτιάχνει τη διάθεση όσο ελάχιστοι άλλοι στο βιογραφικό του Bruce. Τα περισσότερα τραγούδια ηχογραφήθηκαν μέσα σε πέντε λεπτά και το χαμόγελο που μοιράστηκαν οι μουσικοί, μόλις ακούστηκε η τελευταία νότα και γκρεμίστηκε το τόσο γνώριμο wall of sound, περνάει μέσα από τα ηχεία και είναι μεταδοτικό.

Χαμόγελο με ρυτίδες, αλλά χαμόγελο. Η παλιοπαρέα δεν μαζεύτηκε για πικρό καφέ και κόλλυβα, αλλά για να πιεί από τη ζωοδόχο πηγή και να γιορτάσει αυτό που μας παραδίδει εδώ και μισό αιώνα.

Στο τραγούδι που φέρει το όνομα του δίσκου, "Letter To You", o Bruce εξηγεί ότι αυτή η ανοιχτή επιστολή του περιέχει φόβους και αμφιβολίες: όλα τα σκληρά παθήματα που έγιναν μαθήματα, όλες τις αλήθειες, τη λιακάδα και τη βροχή, την ευτυχία και τον πόνο, τα σκοτεινά αστέρια και της νύχτας και το γαλάζιο του πρωινού ουρανού.

«Έσκυψα το κεφάλι, μάζεψα όσα η καρδιά μου θεωρεί αληθινά, έσκαψα μέσα στην ψυχή μου, τα έγραψα με μελάνι και αίμα και σας τα στέλνω σε ένα γράμμα». Ακριβώς αυτό!

Δεν είναι ο καλύτερος δίσκος της ζωής του, αλλά είναι ο πιο ζωτικός, σήμερα που τον χρειαζόμαστε όσο ποτέ. Εάν αυτό, το εικοστό, άλμπουμ, αποδειχθεί κύκνειο άσμα της καριέρας και της ζωής του Bruce Springsteen, θα θεωρηθεί παρακαταθήκη ζωής. Δεν είναι γράμμα, αλλά διαθήκη.

Τα πολιτικά μηνύματα του Bruce, που ποτέ δεν μάσησε λόγια όταν ένιωσε την ανάγκη να βγει στο εκλογικό μπαλκόνι, βρίσκονται όχι στο προσκήνιο, αλλά κρυμμένα ανάμεσα στις λέξεις. O θυμός του για την κατάντια της Αμερικής ξεχειλίζει μία και μοναδική φορά, στους στίχους του "House Of The Thousand Guitars", που γράφτηκε για να τραγουδηθεί από πλήθη και για να γίνει σήμα σε ραδιοφωνικές εκπομπές: "The criminal clown has stolen the throne / He steals what he can never own / May the truth ring out from every small-town bar / And we'll light up the house of a thousand guitars".

Την Τρίτη 3 Νοεμβρίου, το σπίτι με τις χίλιες κιθάρες θα φωταγωγηθεί για να γίνει ένα ξέφρενο πάρτι. Αρκεί βεβαίως να εξοστρακιστεί «ο παλιάτσος που έκλεψε τον θρόνο και άρπαξε όσα δεν θα γίνουν ποτέ δικά του».

Πάντως, το καλύτερο τραγούδι του άλμπουμ -μακρινό ξαδερφάκι του "Seeds" και του "Roulette"- είναι και το πιο πολιτικοποιημένο από τα δώδεκα. Το σπουδαίο "Rainmaker" περιγράφει μία δυστοπία όχι πολύ διαφορετική από αυτή που ζει η Αμερική του Τραμπ, με εικόνες μεταφορικές αλλά πολύ δυνατές («σοδειές που πεθαίνουν κάτω από έναν νεκρό ήλιο») και με μία απεγνωσμένη έκκληση για κάποιον βροχοποιό που καλείται να ποτίσει τη στέρφα γη.

Βροχοποιός ικανός για θαύματα δεν φαίνεται στον ορίζοντα, σωτήρες δεν υπάρχουν στους καιρούς μας, αλλά τουλάχιστον ας διώξουμε αυτόν που ευθύνεται για την ξηρασία. Χρειαζόμαστε "a little faith for hire", διότι "the house is on fire".

Δεν πέρασαν παρά 16 μήνες, από τότε που ο Bruce κυκλοφόρησε το προηγούμενο άλμπουμ του. Το "Western Stars" ήταν εξαιρετικό, αλλά -όπως έγραφα και τότε- έμοιαζε σαν να το Αφεντικό να φόρεσε το καπέλο κάποιου άλλου και ένα ζευγάρι παπούτσια που δεν του πολυταίριαζαν. Είναι δισκάρα, αλλά θα ξεχαστεί γρήγορα.

Την τελευταία τριετία, ο Βruce κούρσεψε το Μπρόντγουεϊ, έγραψε βιβλίο, έκανε ταινία βασισμένη στη μουσική του, πάρκαρε το γρήγορο αυτοκίνητο στο γκαράζ και υποδέχθηκε τα 70ά γενέθλια που με κάποιου είδους αυτοβιογραφική εξωστρέφεια.

Το στοιχείο που απουσίαζε, αυτό το διάστημα, ήταν η ζεστασιά του ροκ εντ ρολ, η ελπίδα που πηγάζει από την ίδια τη μουσική καθώς αυτή αναβλύζει από τα σωθικά του, η υπόσχεση που διατρέχει το έργο του από τότε που ούτε ο ίδιος γνώριζε ότι θα γίνει Springsteen.

"Faith will be rewarded". Η αφοσίωση θα ανταμειφθεί. Όποιος είναι εντάξει με τον καθρέφτη του δεν έχει να φοβηθεί τίποτε και κανέναν. Δεν θα χρειαστεί καν σωτήρες.

Ο Bruce ανήκει πλέον στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και ξορκίζει τους φόβους του κάθε πρωί που ξυπνάει. Τα βράδια ωστόσο είναι ώρα όχι για τίλιο, αλλά για παγωμένες μπίρες και για χίλιες κιθάρες. Η κατάφωτη λεωφόρος του "Born To Run" δεν βρίσκεται κάπου εκεί έξω, στα ξεραμένα χωράφια, αλλά μέσα στις καυτές φλέβες μας.

Ο Βruce Springsteen ήταν πάντοτε, και παραμένει και στα 71 του, σάρκα από τη σάρκα μας.